장음표시 사용
232쪽
Postquam Cicero , Pisona et Gabinio coss lege a Clodio ala, ut qui civem Romanum indemnatum interemisset, ei aqua et igni interdiceretur , reus faetus, urbe cesserat, statim Clodius ad populum tulit, ut Ciceroni aqua et igni interdictum esset, et na intra quingenta millia passuum ab Italia tecto recipere tur, ac ne quis de eo revocando mentionem neque in senatu neque ad populum saceret, qua in lege tamen Cicero ad Att. III illud correctum luisse scribit, ut sibi ultra quadringenta millia liceret esse . Deinde Ciceronis domum in Palatio incendit, areamque Libertati consecravit, eiusque simulacrum in ea constituit villas quoque aliquot expilavit et innanimavi Quod scelere Cic. de leta. II, omnia, inquit, tum Perditorum clinum scelere , discessu meo, religionum iura polluta sunt, exaι nostri Lares Ia miliares , in eorum sedctus exaedii altu temptam Licentiae Cieero autem ab exsilio revoeatus statim id egit, ut sibi domus restitueretur, et illa e Clodii con--eratione orta religio auctoritate senatus et pontificum decreto tolleretur Sequuta igitur est de domo Ciceroni restituenda summa contentio. De qua Cicero si narrat episti a lib. IV, ad Atticum Diximus avia Ontinere pridie Kal. oetobres. Et si
233쪽
nlias fuimus, tum profecι dolor et cm magnitudo im quandam nobis dicendi dedit. Itaqtie oratio iuMentuti nostrae deberi non potest quam tibi, etiam si non desideras . tamen mittam cito. Qinιm pontifices decressent ita NEQv POPVLI Vssu
grrutilatio. Nemo enim dubita ι quin domus nobis esset aditi- uicata. Tum subito ille Clodius in concionem ascendit, quam pius in dedit. Nuntiat iam populo , Pontisces secundum se
decrevisse , me autem A conari in possessionem mire Horta-ttir ι se et Imium sequantur . et suram libertatem ut defendant. Hoc quum etiam illi in ni partim admirarentur , partim
irriderem hominis amentiam, ego statueram illuc non accedere, piis quum consules ex senatusconsulto 'ortisum Catuli quam de C. imbri ei manubiis M. Lutatius Catulus secerat una cum Ci- coronis domo a P. Clodio eversam' restituendam Iocapsent Kal. Octobr. habetur gaerimus P ttens. Adhibentur omnes Pontis es, mus mei, sententiam primus rogatus amisit, quid essent in decernendo sequuti Tum M. Lucullus de cum tiam eollegamem seri
tentia remondia, religionis iudices ontifices fuisse, eos Cl
diaeo senatum t se e collegas suas de religione statuisse, nsenatu de lege statuturos. Quisque horum . loco sententiam mo-gatus, mutis securi m causam nostram timuinost. Quum ad Clodium Mentum est cupiit diem consumere, neque ei sinis est facturi sed tamen quum horas tris fere dixisset, odio et te pitu senatus coactus est alipinndo erorare. -- flere genatusconsultum in aevientiam marcinini, omnibus praeter unum assentientibus Sermanus triti intercessit. De intercessionestatim ambo consules referre eo erum Quum semoentiae gratassimae dicerentur, senatui placere mihi doinum restitia, Porticum Caluti locari, auctoritatem ordinis a ramnitio magistratibias Hefendi si tia A esse facta , senatum .Eistimaturum . eius opera avium esser, qui senatusconautis intercessi et Serranus
234쪽
pertimuit et Cn. Oppius Cornicinus Serrani foeer ad
suam eterem fabulam rediit, abiecta toga, se ad generi odes abiecit. Ille noctem sibi postularis; non concedebant. Bemini sectantur enim Kalendas Iantiarias Vix tame de mea Moluntate concessum est. Postridi senatusconsultum faritim est id
quod ad te misi. Deinde consules porticum Catuli restituendam Deariant tuam porticum c atrium Libertatis a Clodio aedis tumoredemptores struim sunt demoliti libentissimis omni s. Nobis superficiem aedium eonsules de consilii sententia aestimarunt HS Aelei celera aede Meraliter Tusculanam illam, quingentis millibus, Formianum HS ducentis quinquaginta millibus quae aestimatio non modo Mementer ab Utimo quoque, seu etiam a plebe reprehenditur. Certum igitur hoc est, Ciceronem de dom sibi restituenda apud pontifices dixisse. Eiusque oratio. ni Quintilianus quoque mentionem facit ax ubi dieit utile esse plurium oratorum de eadem causa orationes inter se comparare. Quin etiam , inquit, easdem causas ut quisque egerit, utiti erit scire. Nam pro domo Ciceronis oscit praeter C
ceronem ipsumo dixit Calidius nimirum M. Calidius Lentulo Spinthere eos praetor designatus. Vtrum vero haec ipsa, qu enunc Ciceronis nomine sertur eadem sit, quam ipse habuerit apud pontifices, et in qua sibi, ut loco supra allato ad Atticumscripsit ipse mirifice placuit, magna quaestio est. Ac veterum quidem scriptorum nemo sere repertus est, qui eam Ciceroni tribueret, praeter Aquilam Romanum et Iulium Rufinianum.
Ille quidem ubi de figura praeteritionis agit e VIII p. 49M. Rubnh. haec habet Item de domo sua contra Clodium iUidesne non radicitus evellere totum tribunatum et cetera, inquis. Quae praetermittere ae ait, nihilo minus dicit. Respieit Aquila locum orat pro domo e i ubi tamen sic legitur Videsne me non radicitus mellere omnes actiones ιinc Alium locum affert idem e. XVIII i. Quis est iste Lotitus debebat seri re Semisso armiger Catilinae, at Ualor tui comoris,
comitator tabernariorum, percussor lauator Odebebat Esae ta-ptavior fori, depopulator curiae Iulius Rufinianus autem e. IX. i. o3 ahoc loco utitur et de domo stia apud ponsi est
235쪽
sis, in concione recitari noluit. Itaque sto ille misit, si amyn tulisti, certe consilium tuum de honore Catuti nudatum est. Quae tatne in ipsa, quae sub Ciceronia nomine exstat, C. , paulo aliter leguntur sicci quas avit nunquam tibi ille lueras misit, siue tu finxisti , certe consilium tuum de Catonis honore inarum literarum recitatione patefactum est. Praeter istos citatur e cap. a locus et Quem ego tamen credo a Servio ad Vi
gilium VIII Ἀ69, item e c. 7 verba Vobismetipsis Ponti esete a Prisciano iii p. 947. Hos igitur credibile est istam quam
nunc habemus orationem de Domo ante oculos habuisse, etsi quaedam memoriter potius allegasse quam e libro descripsisse
Ipsa autem oratio, quae nunc inscribitur, ro domo ad Ontifices . verius ortasse inscriberetur de domo apud ponti ea ipsa dispositione et ordine partium lacile prodit scriptoris ingenium a Ciceronis via et ratione in adornandis orationis partibus mirum quantum abhorrens. Nam quod Quintilianus in praesatione lib. VII de institutione oratoria dicit, orationem carentem hae virtute dispositionis tumultuari, et sino rectore fluitare nec obaerere sibi, multa repetere, multa transire, velut nocte in ignotis locis errautem , nec initio nec sine proposito, casum Potiusquam consilium sequi, id prosecto ad hane declamationem aio accommodari potest, ut nihil aptius de ea dici posse videatur. Quum enim Ciceroni id propositum esset , ut domus suae a Clodio eversae et Libertati dedicatae aream religione liberaret; declamator statim post exordium , quo Pontificum acerdotium
eiusque dignitatem paucis verbis laudaverat, in Clodium invehitur , aitque , quoniam ille demens, si ea quae ipse per hos
dies in senatu de republica senserit vituperasset, aliquem se aditum ad pontificum aures esse habiturum putaret, se ordinem dicendi suum inissurum , hominisque suriosi non orationi sed Convicio responsurum. Iam e Ciceronis narratione ad Att. IV
i, intelligitur so pridie Kal. Octobres apud pontifices de domo dixissea postea demum Clodium concionem hahuisse , in qua Disiligo by Ooste
236쪽
populo nuntiari pontifices secundum se decrevisse Kal Octobr. autem postquam multi senatores secundum Ciceronis causam statuissent, Clodium diem consumere capientem tres sere horas dixisse, donec odio et strepitu coactus sit aliquando perorare. Itaque orationis, quae sub Ciceronis nomine exstat, initium non solum ab eius in disponendo consuetudine, sed etiam ab ipso rerum gestarum ordine discrepat. Quum enim statim e a ad
Clodium perstringendum aceedat , rem ipsam de qua agebatur, omitti Quod vero ibi Clodio obiicitur Fuisti tu , inquit, uua pontifices superior, sed iam quoniam te ad populum contulisti, si inferior necesse est id prorsus eum illa Ciceronis narratione conciliari non potest. Si Clodius in concione dixerat pontifera
secundum se decrevisse , quomodo nunc dicere posset , Ciceronem apud pontifices superiorem suisses Et cap. 3 Clodii furores, quibus Ciceronem urbe cedere coegerat, ineptissime conglutinantur cum turbis illis post Ciceronis reditum ex annonae earitate et frumenti inopia excitatis. Tum sequitur usque ad cap. ia Ionga et putida defensio sententiae, quam Cicero in senatu dixerat, ut Pompeio cura et potestas rei frumentariae per quinquennium daretur. Tandem, e 13 declamator intelligit se plura extra causam dixisse, quam aut opinio tulerit aut voluntasgua aitque causam de domo in ius religionis, et in ius reipublieae distributam esse, se tamen de iure religionis nihil dicturum, quod id scilicet aut arrogans, aut stultum, aut curiosum sit itaque statim pergit ad causam ex iure publico defendendam. In quo primum demonstrat, Clodium non fuisse tribunum Propterea quod quum per adoptionem ad plebem transierit, adoptio ista non sit iure pontificio laeta c. 3, 4. Praeterea quum nefas sit agi cum populo quum de caelo servatum sit , ostendit eo die quo lex curiata de eius adoptione lata di-Catur, augures de caelo servasse , e. M legem vero Caeciliam
et Didiam de promulgatione legis per trinundinum neglectam
esse, c. 6. Sed si vel maxime Clodius iure ac lege tribunus fuisset, quaerit, quo iure, quo more, quo exemplo legem n m malim de capite ei vis tulerit vetare enim leges sacratas et
XII tabulas leges privis nominibus irrogari, hoc est privilegia
237쪽
prohiberes denique tota in iudicii somnam a iure et more iudiciorum populi utiliorruisse demonstrat; c. 7, i 8. Sequitur ipsius formulae, qua Clodius in lege contra Ciceronet usus fuerat, reprehensio , pro gravitate rei . de qua agebatur , minuta et putida Quum enim scriptum esset in lege Melitis iubeatis ut M. Tu lio aqua et igni interdictum sit, auctor orationis eum, vel potius Sex. Clodium , quo istum in conscribenda lege usum esse fingit, vituperat quod non potius scripserit interdicauur. Iam . c. o reprehenditur , seriptum esse in Clodii leges quod M. Tullius falsum senatusconsultum de coniuratis scilicet Catilinae ad supplietum ducendiso retulerit. Deinde illam legem etiam Propterea vitiosam esse ostenditur, quia in ea , quod per legem Caeciliam et Didiam fieri non laverit, de pluribus coniunctis rebus uno sortitu ait latum. Postremo totam istam Clodii rogationem per vim latam esse demonstratur m I-a7. Sequitur longa et putida reprehensio maledicti, quo Clodius Ciceronem exsulem appellaverat, e a8-3έ cui subiungitur excusatio iudicii de se ipso , quod Clodius eum iusto gloriosius de se praedicare solere dixerat, c. 35 denique defensio adversus eos, qui ei discessum e patri , antequam condemnatus esset , obiecerant ἔe. 36 37. Iam tandem ad ipsam causam de qua agebatur, ae-eedit, postulatque a Pontificibus ut sibi domus restituatur , eiusque area salsa dedicationis a Clodio factae religione solvatur; illam enim consecrationem prorsus illegitimam fuisse . quae
tum aliis argumentis, tum potissimum eo demonstratur, quod sit adversus legem Papiriam tacta, qua caulum esset ne quis iniussu plebis edes, terram , aram consecraret c. 3 56. Concluditur oratio invocatione Iovis, aliorumque deorum , in qu tamen turpissimum est νακολουοο , et ultima pontificum commonitione, qua se domo carere sine maxima ignon inia reipublicae suo dedecore ac dolore non posse demonstrat, Oriue ut eam sibi restituant obtestatur.
238쪽
AD PONTIFICES LQuum multa divinitus , Pontifices, a maioribus no
stris inventa atque instituta sunt; tum nihil praeclarios, quam quod eosdem et religionibus deorum immortalium, ut summae reipublicae praeesse voluerunt ut amplissimi et clarissi in cives rem publicam bene gerendo, pontifices' religiones sapienter inter-Pretando, rempubIicam conservarent. Quod si ullo tempore magna causa in sacerdotum populi romani iudicio ac potestate versata est haec profecto tanta
Qtatim multa dii inutii instituta sunt Praeclare instiluerunt maiores nostri, ut diotifices nunquam non simul sint Sentitores ita ut iidem, duplicem personam sustinentes, par tim sententiis in Senatu dieendis, partim religionibus interpretandis. Teipubi utilitati consulanti a iaverbis primum summae remisι prae eas de senatoria dignitate dieinis est, in quo quid argutari liceat, non Perimus. Praesertim contra posito munere Ponlisicum quod munua etsi ipsum quoque ad rempubi pertinerit, tamen summae remtibi administratio an dubie diei potvit esse Penes Senatum, omnia publiei e-silii principem. Dein amplissimi rietarissimi eiMea voeantur Senatores; iique dicuntur re tibi. gerendo, stetit Pontifice religiones inter retando, consereare rempublieam. Hie satisne eleganter an assectatione quadam elegantiae iteretur remρυblicam, non quaerimus verum id ferri, certe non
nimis obseurum videri debebat W. Ponti ia Minores, absente Pontiseemax C. Caesare, qui tum a Callia bellum gerebat. AN. i voeabula Pontisiees et rem-mblieam uncis inclusit Em ut interpolata. Wolfius tamen ab auetore scripta esse eootenditi
239쪽
est, ut omnis reipublicae dignitas, omnium civium salus, vita, libertas, arae, soci dii penates, bona fortunae, domicilia, vestrae sapientiae, sidet, potea statique commissa creditaque esse videantur. Vobis hodierno die constituendum est, utrum posthaesam Entes ac perditos magistratus improborum ac sceleratorum civium praesidio nudare, an etiam deorum immortalium religione armare malitis. Nam si illa Iabes ac flamma reipublicae suum illum pestiferum et funestum tribunatum, quem aequitate humana tueri non potest, divina religione defenderit aliae caerimoniae nobis erunt, alii antistites deorum immortalium, alii interpretes religionum requirendi. Sin autem vestra auctoritate sapientiaque Pontifices, ea, quae urore improborum in republica, ab aliis oppressa, ab aliis deserta, ab aliis prodita gesta sunt, rescinduntur erit causa, cur consilium maiorum in amplissimis viris ad sacerdotia deligendis, iure ac me-crito laudare possimus. Sed quoniam ille demens, si ea, quae ego per hos dies in senatu de republica sensi, vituperasset, aliquem se aditum ad aures vestras esse habiturum putavit omittam ordinem dicendi meum respondebo hominis furiosi non orationi, qua ille uti non potest, sed convicio, cuius exercitationem quum intolerabili petulantia, tum etiam diuturna impunitate munivit.
Aliae eaerimoniac requirendi Commotus vir, ut fieri solet, multo plus maloriam impendere sentit, quam nos a Clodio nihil metueutes. Nimia tamen videri haee possunt, atque non oratoria, sed declamatoriaci ex quo genere etiam illa sunt paulo ante,
omnium eiMiam satas vita, qtiae res
prosecto in hae causa in diserimeta cadere non Poteraut ne quid addam de reliquis tot tam Neque vidi apud veterea tibi ita dicatur flamma re tibi aut rocella patria aut turbo e lemmatas ramas i 3 . et similia maledicta, quae partim usu Latiuitatis, partim ratione
De republiea sensi De Pompeio rei
240쪽
II. Ac primum illud a te homine vesano ac furioso, requiro, quae te tanta poena tuorum scelerum flagitiorumque vexet, ut hos tales viros, qui non solum
consiliis suis, sed etiam specie ipsa dignitatem reipublicae sustinent, quod ego in sententia dicenda
salutem civium cum honore Cn. Pompeii coniunxerim, mihi esse iratos, et aliud de summa hoc tempore
religione sensuros, ac me absente Senserint, arbitrere.
α Fuisti tu, inquit, apud pontisices superior sed
iam, quoniam te ad populum contulisti, sis inferior,
necesse est. D Itane vero quod in imperita multitudine est vitiosissimum, varietas et inconstantia, et crebra, tanquam tempestatum, Sic sententiarum commutatio, hoc tu ad hos transferas, quos ab inconstantia gravitas, a libidinosa sententia certum et de-
rum LII. e. quae te vexet dementia, θεοOάς ita, Cons dem R. c. 8. et simile loeos ap. Ruhnhenium ad Velleium II, 7 exu. . Etiam mei ima Maiestatem quandam oris et eorporis interpretatur Manutius etiam insignia honoris splendoremque vitae aedignitatis addit Graevius Tu praeseras, utrum malis parum hisee fulcris sidendum erit ad rempubi sustinendam. Riderent, Puto, pueri puellamne, si quia de Pontiue novae Romae purpuratisque eius comitibus dixisset, eos de cor eorporis vel insignibus sustinere ecclesiae dignitatem. liquanto melius exprimitur illa sententiari a 33i Viri, qui sua dignitate personam
populi Rom. atque auctoritatem imperii sustinerenti. . modo aptum his rebus dieatur sumniat religio, non assequor, quocumquo illud sensu sumatur m temPore abest a Frane Barb. T. et aliis, neque admodum placet haec verborum collocatio. Seqq. verba me absente reserunt Inipp. ad tempus ante reditum
Ciceronis quo etiam locum trahunt dem R. e. 6 extr. Nihil de ea re apud Ciceronem ipsum legitur. O . Me absente Quum factum est S. C. ut pecunia publica restituerentur Ciceroni domus et villae, quas Clodius diruerat ut olligitur ex episti et, lib. IV ad Attie. FER . Me absentis Fortasse quod, ut Ga-ratonius putabat, M. Calidius iam
absente Cicerone domum eius desen
derat Quintil. Inst. or. X. 1. Te ad optium ontulisti Quod
populo seit nagitante frumentariam curationem Pompeio mandasti; quum pontifices, qui erant iidem senatores ab extraordinariis impetitis abhorreant. Sic recte inlp. E . et Wolf Lambinus scribe iam esse put bat,ue ad Pompeiaι conrulitii Ti