장음표시 사용
71쪽
Neque in Plautinis abulis desunt quae iis ostis Aristophaneis simillima sunt cf. Poen. Ill. l. 4 qq. bl sqq.):
Sestis, rem narravi vobis, quo vostra opstra mi opus Siet, De lenone hoc qui me amanten ludificatur tam diu Et paratae tit sint insidiae de auro et de mi meo.
Omnia istaec scimus iam nos, si hi spectatore sciant. 55o Horunc hic tino ausa haec agittir spectatorum fabula
Hos te satius est docere ut, quando ages, quid assas ciant. Nos tu ne curassis scimus rem omnem, quisse omne 8imul Didicimus tecum una, ut respondere possimus tibi.
Ita profectost sed agite igitur, ut clam os cire rem, pedite mihi, quae robis dudum dixi, dimite.
Itane temptas an sciamus non meminiSse nos ratu's,
Quomodo treeentos Philippos Collahiseo illeo Dederis, quos de μ' et hue ad lenon in inlinteum tuom 'Isque tit se adsimulet psti egrinum esse aliunde eae alio oppidor
Ibi is demi rit, tu eo servu- qtiaesitum adrente tuom Cum pecunia.
Ille negabit Milphionem quastri censebit tuom. Id duplieabit homini furtum leno addicetur tibi.
Ad eam rem nos esse testis is tibi.
Non temere ego totum hunc locum XScripsi, cum X 0diseere possint. qui Veterum scribendi componendique artem eandem fuisse praedicant atque nostris temporibus. Artifici0 enim quodam, quo etiam nos uti solemus, res ita hic instituta est ut res eum spectatoribus communicandae non ad h0S pS0Sdentur sed ab una colloquentium personarum alteri enarrentur. Altera autem ex parte quod tamen spectatore commemorantur et eorum causa fabula agi dicitur et quod scurrilibus illis facetiis advocati propterea se omnia iam scire contendunt, maad respondonduin una didicerunt, haec omnia talia Sunt, quae nostris in fabulis usiluam leguntur nisi in Vilissimo genere. 2565
72쪽
l quod artis notuine vix dignum est. Sed quia in ipsa fabula haec leguntur, aliquid miri in eis esse Vix quisquam uno Verbo monet, eum quae Similis generis in prol0gis Scripta sunt, suspecta esse et spuria clament et Statim igne ferroque Sanare Studeant. Qu0modo autem factum sit, ut talia quae in tragoedia neque umquam posita Sunt neque omnino poni potuerant, a poetis comicis non ita raro adhibita sint, satis luculente mihi demonstrari posse videtur Genus enim luoddam audientibus risummovendi in eo positum est, quod act0 partibus qua agit subito quasi depositis ad rerum veritatem quae nunc est transilit. Sic in Aristophanis Pace Trygaeus, qui in carabaeo eluti in equo sedens ad caelitum domos advolat, machinarum Videlicet Sene-nicarum opera, inter alia, quae ad iter Suum pertinent, praeter Spem haec Vss. 173, 743:
Neque multo ab hoc exemplo aliena sunt ea, quibu in eadem fabuli idem Trygaeus non fas esse ovem in Senena n e RC-tari contendit, VSS. 0IPSqq.:
Ex Plauto haec quidem asseram exempla In Trinummius 90 sycophanta domini gregis pers0nam quasi induens ad 0nsuetudinem qua histri0nes si quid in actione deliquerant, Vapulabant: Enim τρὶ o, scro Τ oniam advenis, Vapulabis arbitratu meo et novorum aedilium. Alterum exemplum est Cistellariae exitus:
Ne exspectetis, spectatoa es, dum illi Me ad os Xeant; Nemo exibit omnes intus conficient negotium. Ubi id rei factum, o numenta ponent postidea loci ut deliquit, rapuJahit; qui non deliquit, bibet.
73쪽
Nunc Nod ad os spetiatores, relicuum relinquitur, More maiorum date plaustim postrema in comoedia.
Huius facetiarum generis altera quaedam Specie eSt, qua actor Spectatore eis rebus, quae a p0eta depinguntur et in fabula aguntur, veluti participes immiscet. Ut enim unusquisque risus e movetur, quod res inter Sese quam maxime contrariae sensibus percipiendae dantur, ita Semper Spectatoribus rididulum videbitur, si hoc modo Vera cum fictis, audientes cum agentibus commutantur et termiscentur Quod artificium quo sine dubio iam antiquissimi qui comoedias composuerunt poetae usi sunt. tam late patet ut multa facilec0lligi possint exempla, e quibus pauca modo ad illustrandum assero Aristophanea et Plautina. In Aristophanis Pace Trygaeus et Mercurius inter se colloquentes, quae nitationes actae sint pace restituta sic describunt Vss. 38 qq:
haec verba Bacchum proferre gestu quodam Spectatore Significantem apparet.
In Plauti ululariae et IV. scaena n0na ineunte Euclio, senex Varus, cui Strobilus aulam auri plenam furatu est,
desperatus et furibundus in scaenam procurrit furem inVestigaturus. Conturbato autem animo cum nesciat unde siuicquam de aula ecfossa comperire possit, VS. 7l Sqq. Sic all0quitur SpectatoreS: obseemo os ego, mi auritio,
Oro, Nestor sitis et hominem demonstretis quis eam abstulemit. Quid est quid ridetis novi omnes, scio fures esse hic complur , Qui re u et creta eo diant sese atque sedent quasi sint frugi. Quid uis fur tibi credere certumst, nam esse bonum e voltu
, nemo habet horum occidisti, dic igitur, quis habet nescis '
Atque irationem Modo commemoratae prorSu gemellam habemus in Cistellariae actus quali scaena altera, ubi alisca ancilla res suas adversa conqueritur, quae ciStellam, in qua crepundia Seleni inerunt, S0c0rdia Sua amiSit, VSS. II qq: Mi homines, mi spectatores, facite indicium, si quis vidit, Quis eam abstul rit quisve sustultarit, et utrum hac au illac forinstiteΥit. Non sum scitior, quae hos rogem ut quae fretissem, Qui semper malo muliebri sunt lubentes. Conferri etiam possunt Menaechm. S. 880 sqq. Mil. Gl0r VS. 86l. Mostellaria f. 708. Totam autem hanc iocandi rationem arie minime insignem eSse, sed quae etiam a malo poeta hebescente ingenii acumine
74쪽
vim in ea inesse negari non poteSt. Terentius igitur, poeta elegans et artis poetisne regula magi curans quam Vilem
Spectatorum plausum, minibus in sabulis suis io artificium omnino sprevit et reiecit, quod iam vetere grammatici ei laudi Velierunt Euanthius enim in c0mmento de comoedia Zeune p. XXIX), ubi singulas musae Terentianae Virilite enumerat, quibus cetero poetas e0micos insignes superaverit ille inter alia commemorat etiam hoc: Et tenι se mirabiti est quod nihil ad popilium facit actorem velut extra comoediam Sch0pen; mss. tragoedi loqui quod illum Plauti frequentissi
Sed etiam aliis locis occasione data Spectatores c0mpellantur, quamquam quicquam facetiarum in ipsa allocutione non inest. Sic in Bacch. actus IV scaena 9 exeunte Chrysalus servus laetitia et Superbia efflatus, quod omnia conata proSpere
ceSSerunt, haec: Salute nostra atque urbe capta o dolum
Domum reduco integrum omnem Grecisum. Sed, Fectato res, o nunc ne miremini
Quod non triumpho pervolgatumst, nil moror. In Truculenti et II scaena 6 ineunte Stratophanes: Ne e pectetis, spectator , mea dum pugna praedicem, Manibus duella praedicare soleo ego, haud remonibus. Cum igitur consuetudinem in ipsa comoedia spectatore alloquendi latissime patere videamus, nihil est cur miremur etiam argumenta, etiamSi a fabulae personis exponuntur, non artificio quodam a poetis comicis steti in inseri, sed ipsis audientibus
pronuntiari. Semper autem tenendum est, quod non Sati accurate adtenderunt Viri docti, hoc fieri praeter severa artis scaenicae leges, luibu 90Stulatur, ut ab unaquaque ei Sona
et in agendi et in l0quendo veritatis et verisimilitudinis species Semper ei Vetur. Quem enim accurate legentem non ossendent verba Charini in Mercatoris prolog ineunte:
Et argumentum et meo amore eloquar.
aut quae in Mil. Glorios prologo s. 79. Palaestrio dicit: Mihi ad enarrandum hoc argumentumst comitaS, Si ad ausolutandum vostra exit benignitas. aut S. 98:
Date pream nam nunc argumentum X diar.
quae verba nostro iudici histri0nem magis decent, qui pr0l0gi
munere fungitur, quam per Sonam in pSa fabula parte agentem. Tumen ero plerique critici hanc rem ne verbo quidem dignam esse censuerunt, cum in aliis, quae ad eandem rationem referenda esse existimo, omnes haeserunt et interp0latoris vestigia deprendere sibi vis Sunt. TRINUMMI enim prologum ut una omne Voce pr0pter brevitatem et elegantiam laudibus e tulerunt, ita etiam in ea re viri docti consentiunt certos quosdam VerSu n0 pSiuSPlauti esse sed post eius aetatem ab aliis additos Priusquam autem de hac re et de totius prologi indole qualis mihi esse videatui accuratius inquireres instituam, pauca praemittenda sunt de regula quadam a Rit schelio constituta 'i, ad quam in uniVersum omnes prologos lautin0s dirigere l0sse ille sibi visus est et qua etiam liodie nonnulli repugnantibus plerique critici ut rata atque firma niti solent. Ille autem sibi persuasit omnes ist0s 000s, quibus nomen Plauti commem0ratum St, iam per se ipsos nulla adhibita sententiarum continuati0nis
disceptatione indicare traditam prologi formam non ΡοSSe ab Sarsinate p0eta riginem ducere, Sed tribuendam p0tius actioni recentii re tempore factae Quam ad sententiam ferendam commotus est loca Plautina, quibus semper vel de Plauto ips vel de Maecio Tito vel de Plautina fabula verba fiunt, conferenScum more Terentiano, quo ubicum iu de me loquitur auctornumstuam amrenthum semper poetam nominat uitasse addi potest etiam Aristophanem in eodem genere numquam nomen
75쪽
plis, etiamsi complura imgeri p0ssunt, nihil aliud colligitur nisi quod iam per se patet licuisse p0etis de se o luentibus Verbum p0etae ponere. Ei autem qui cum it selieli certam legem fuisse contendunt n0 debere poeta proprio suo nomine uti, hodierna cogitandi et scribendi rati0ne atque usu implieiti quasi et 0nstricti esse mihi videntur Nos enim non modorididulum sed pr0rsus int0lerabile esse existimamus Si quis
seriptor vel p0eta sive in lyrico siVe epico Sive caenico genere de se Verba faciens non generalem quandam notionem eligit, sed suo nomine utitui apud Veteres autem non eundem sed l0nge alienum m0rem fuiSSe magna exempli rum c0pian0s edocet, eum fere Omne p0etae clarissimi in carminibus sen0ntinare solerent' in Cur autem quod licebat elegiacis poetis et picis non eodem modo scaenicis licuerit, vi Sana causa
afferri poterit. Quae cum cita Sint eis adstipulandum esse censeo qui abiecta lege RitScheliana sola ex ipsius mei et sententiarum consideratione c0ntemplationeque iudicium faciendum esse contenderunt'. Videamus igitur ipsum prologum. Presso
aulae in Scaena Spiciuntur duae pei Sonae, qua non mortales h0mines esse Sed divinae naturae fortasse iam ex quibuSilam vestimenti indieiis spectat0res cognoscere potuerunt, LUXuriai Catullus Tibullus, Propertius, Ovidius, Oratius saepissime Vergilius georg. IV. 562. Contra Ritscholi opinionem primus pugnavit C. Ziaigko, quaesit. sel et Ueber die lautin Prologe Alig. GesichtsΡunkte. . . Quamquam in ipsa re prorsus idem atque ille sentio, tamen id quod summum ei est
atque locupletissimum argumentum probare non Ossum. Nam in autontimorumetii rologi vss. -9 Noram esse ostendi et quae e et nunc qui scripserit Et quoia Graeca sit, ni partem maxHuliam istumaren scire rostrum, id dicerem. verbis qui scripserit non Latinum, ut illo volitit sed ἰraecum auctorem Terentium significasse sorsuasum malleo. Iniuria quoque me iudice hos Versus ex Hautontimorument Ico, quo traditi sunt et liene ad sententiam quadrant, in Hecyrae prologum priorem ZiatZk transΡOSuit.
Sequere hac me, gnata, ut munus fungari tuom.
Sequor sed finem fore quem dicam nescio.
Adest illaec sunt aedes i intro nunciam. Deinde postquam Inopia matris verbis obsecuta in aedes Lesb0nici introivit h. e. de senena decessit, uXUrI S0l relicta spectat0res alloquitur, ut de nonnullis rebuS 0 cer I HS
faciat Atque primum quidem et ipsius et n0pla Π0mina spectantibus patefacit et quam ob causam n0pia filia ' dulescentis domum missa sit exp0uit Qu saet qui '0'logis semper argumenti enarratio proferri Solebat, in hac abula rem aliter institutam esse audientes edocet: Sed de argumento ne caespectetis fabulae Senes qui huc venient, i rem vobis perient. quibus verbis nonnullas res didascalicas ad nomina fabulae et auet0ris pertinentes addit: mi Graece nomen est Thensauro fabuJue Phile in scripsit Plautus orti barbare,
Nomen Trinummo fecit nunc hoc o rtaret, Ut ieeat posside re hanc nomen fabulam. Denique VerSu: Tantumst valete adeste cum silentio
tot orationi finem imp0nit. Qua in c0mp0sitione mirum est et in ninibu qu0 B0V1-mus huius generis prol0gis et latinis et graeci Inauditum, qu0d initium prol0gus noster capit e diverbi duarum agentium personarum. Nulli ad hanc rationem angustiis poeta coactuSest. . Nam eandem pr0logi dispositionem et eaSdem erS0na S
76쪽
allegorica etiam servare p0tuit, si iuxtiriam iam ab initi0 narrantem fecisset se ex domo adulescentis prodigi decessisse, sed filiam suam misisse In0piam. Itaque causam Si quaerimuS, cur poet consilium suum inierit, vix alia afferri p0terit nisi eum noluisse S0lam dare narrationem, Sed agentibus Statim in scaenam personis inductis quasi medias in res rapere Specta-t0res. Mu0d igitur antea de omnibus quos tractamus prologis in universum significavimus n0stro loco confirmari videmus et eo clarius perSpicimuS, quam ei VerSa Sit 0rum pini0, qui poetas in prol0gis c0mp0nendis id in xime consuluisse c0ntendunt, ne differentia, quae interesset inter prologi narrationem et ipsius fabulae actionem, exstingueretur. ConSilium autem pr0l0gi ad formam scaenicam redigendi tantum abest, ut p0eta per totam rationem ei Secutus Sit, ut ne ultra prima quidem rei initia transraediatur Paucis enim post Versibus Luxuria via subito deflectit et partibus quas antea egit velut depositis uini insequentia pr0fert quasi esset histrio, qui p0etae nomine et Voluntate ante fabulae actionem de nonnullis rebus spectatores certiores facit Neminem fugere potest duo genera prorsus diversa hic a poeta mirum in m0dum inter se permiXta et c0nssata SSe, quae rati a nostro more et iudicio alienissima est Attamen vix quisquam ex hae discrepantia
interp0lati0nis vel retractati0nis vestigia indagabit neque dubitabimus quin haec omnia ab uno poeta uno conSilio Om-p0sita Sint. Iam ad versus 18- 2 aecuratius tractand0 transire p0S-SumVS, e quibu magna e parte pendet, quomodo t0to de prologo iudicandum sit. His enim in versibus, quibus de fabulae nominibus agit Luxuria, non modo Rit scheli et qui eum sequuntur nomen Plauti offensioni fuit, sed alii etiam ex ipsa re et sententiarum progressu demonstrare conati Sunt Versus esse purio et p0Steriore demum tempore a doctis grammaticis adsutos Quamquam omnes fere critici huic Sententiae
i DZiaigko quaesti sel. p. 23 versus I, 2 cum antecedentibus nullo modo cohaerent nemiuem enim Mn vehementer ostendet, quod Luxuria ab
- 27 adstipulati sunt, tamen eam recte Statutam Sse mihi pei Suadere non possum. Ut enim Silentio praetermittam, quam exigua sit probabilitas qua quis grammatico recentioris aetatis hos versus obtrudit, ipsa Versuum forma clamare videtur Se esse genuinam et ab ipso Plaut profectam. Qua enim ratione Verba:
Ut ieeat 1 ossidere hane nomen fatulam explicari possunt nisi tum, cum primum fabula in Scaena agebatur, a Luxuria pronuntiata Sunt, aut quae tandem cauSaquemquam OmmoVere potuit, ut post primam actionem tale
aliquid prologo genuino adiceret Neque magis in sententiarum progressu mihi quicquam inhaerere videtur, qu0d iustam
suspicionis ansam praebeat. Etiamsi enim concedendum est paullo clarius et accuratius poetam Significare potuisse, quomodo singula inter Se enuntiata coniungi Voluerit, tamen Si minus Drmam quam Sententiam reSpicimuS, omnia plana et aperta sunt Immo ne forma quidem offendetur neque e dubitationis progredietur, ut cum Bergkio' de lacuna ante s. 18. statuenda c0gitet, Si quis in memoriam reVocaverit aliorum prolog0rum loc0s, quibus simul et nomen fabulae pronuntiatur et argumentum exponitur. In Milite enim Gl0ri0s Palaestrio SerVuS 0Stquam S. b. Se et argumentum et nomen elocuturum esse indieavit orationes insequenti promiSSum Suum ita ter-s0lvit, ut primum duobus versibus n0men fabulae et graecum
et latinum brevissime attingat, quibus deinde muli fact0
transitu Statim enarrationis initium subiungit his verbis ):
eis urae insum et Inopirim et argumentum fabulae attirare ut, sine triai tuus. S. . pr orsus aliam rem perssit p. 24: 0n dubium est quin n08trι prologi . 8-2I grammaticorum studio debeantur. opus . hilol. I. . lo. Bergkius talia sere intercidisse putat Sed nisi molestumst men dare vobis olo moedivi quam modo acturi Sumus.' Non ignoro post s. T. ab Loretini et Brixio, novissimis huius fabulae editoribus, Ouiplurium versuum iacturam statui. Morum autem
77쪽
me oppidum Ephesust inde' est mile meu συβ e. q. . Inde cum iam perspiciatur quam arcto vinculo inter Se haeduae res, nominis pronuntiatio et expositio argumenti, c0niungi 0leant, etiam clarius rem illustrabunt ei loci, quibus
quam tuam unum modo Se elocuturum Sse prologi actor dicat, tamen revera utrumque pr0fertur. Ι CASinae S. 29. pr0l0gus haec: At res a ivae si sunt, animum advortite Comoediai nomen dare vobis volo. Insequentibus autem Versibus non modo. quod XSpectamuS, fabulae nomina profert: Cistri enoe vocatur haec comoedia
Graece, Latine sortientes Diphilus Hanc Graece scripsit, postid rursum denuo Latine Plautus cum latranti nomine. sed his verbis i orsus eadem ratione quam modo in Milite Glori0s Vidimus, argumenti narrationem, de qua antea nihil omnino dixerat, adnectit: Seneae hie maritus habitat ei est filius e. q. S. Et simillime quidem, ita ut, cum initio Solo de argumento X- ponendo Verba fiant, tamen ipsam expositionem res didascalicae ad fabulae et auetorum nomina pertinente antecedant, res se habet in Mercatori prol0go S. 2:
Et argumentum et meo amore eloquar. et VSS. 9, 10: Graece haec ocatur Emporos Phileinonis,
Eadem latine Mereator Maeci Titi.
Η0 versus et hanc rati0nem Si qui accurate Xamina-
rationem, quae non iustis in causis sed mora in libi line posita est, robare non possum. s. quae OStea de Mil. Glor. Prologo XPO8ui. 3 Hanc lectionem vulgarem perperam tentatam esse XiStimo. cod. B ide.
29 verit atque cum eo de quo nunc agimus loco contulerit vix offendet in eo, qu0d 0eta postquam Spectat 0ribus Sitati generis prologum exspectantibus de argumenti narratione rem in hae fabula praeter spem et opinionem institutam SSe X-plieuit insequentia non sollemni quodam, ut critici SSerunt, exordio induxit, sed ad bicorum modo laudatorum similitudinem nullo acto transitu sic perrexit: mi Graee nomen est Thensauro fabrilae e. q. S. Ad extremum ne id quidem negligendum est, quod Xeunte oratione Verba tantum est, quorum vim et gnificati0nem ex locis quales sunt Mercat. s. 28 et Terent. Εun. VS 996 0gnoscere OSSumus, i recte apteque posita SSe identur Si
statim subiunguntur illis versibus, quibus praeter audIentrum exspectationem se nihil de argument prolaturum Sse pr0l0gl
His omnibus quibus iam satis demonstravisse mihi ideolno in in ipsis verbis addubitatis equo in singularum sententia uni ordines quidquam inesse, quo critici suspici0Si 'dus 18 2 expungendos vere niti p0ssint, multo etiam mai0ris momost illud adesedit, quod exstinetis his versibus omnino intellegi non potest cui tandem b0n totus prol0gus a poeta conscriptus sit. Cum enim dubitat e non liceat. quin Luxuriae et Inopia personae sabulae actionis revera plane expertes eadem rati0ne, quam iam antea in Aululariae prolog depin ab auctore prologi nullam aliam ob causam Ventae mi, SI ut ante ipsius comoediae initium spectatores de quibuSilam
rebus edocerent, iure quaeremuS, quae potiSsimum re earum uuae in prologo enairantur poetam adduxerit, ut ad eam pro
endam ortas quasdam eis0nas fingeret Quid autem
i cui insit ho intollogat quod iam supra significaVi, Xpresse
78쪽
quae in personae m0do in Scaenam prora' essae et quam ob causam processerint. Quo facto mox ea audituros esse sXSpectamus inu0rum causa tota deorum ex machina inventio
facta est. Et quid sequitur' iuxuria se de argumento nihil
prolaturam esse profitetur et spectatores monet ut valeant et
eum silentio adsint Nonne ridiculum hoc est' o serio luisquam putare potest huius rei causa tanta molimina poetam instruxisse 2 Ut igitur brevi sententiam meam aperiam, mihi quidem illi versus quos insatiabili fere suspicione omnes docti persecuti sunt totius prologi tuas sanguis et medulla SSevidentur Difficile est dictu cur non ipsum argumentum in prologo narratum sit. Nerisimile existimo poetam latinum iam in comoedia graeca rem ita institutam invenisse, ut senes duo
qui initio fabulae in scaenam prodeunt, argumenti proserendi munere fungerentur, et hanc rationem 'urbare molitisse. Re
ita disposita fortasse pr0l0gus innino mitti p0tuit Sed quia
res nonnisias didascalicas eum spectatoribus communicare O-hiit40eta prologum seripsit, et ut eum ad rei scaenicae larinam accommodaret, allegoricas Luxuriae et Inopiae pers0nas inVenit.
Quae eum ita sint mirum Dilasse Videri potest, quod editores ad unum omnes versus laudatos damnaverunt' Hoc
eos minus seeisse crediderim imbecillimis luas antea commemoravi nonnullorum ratiostinationibus fretos, quam quia totum Prologum perlegentes aperte persentiscere sibi videbantur in
illis versibus nescio quid offensionis inesse, qu impediamur, quin eos ab eodem poeta atque cetera pr0secto esse nobis persuadeamus. ae profecto aliquid miri et duri inhaerere et ipse sentio et fortasse unusquisque qui accurate perlegerit pr0l0gum, sentiet. Quid autem h0 sit a nemine hucussiue quantum ei claris verbis dictum est Me quidem iudice haec in
i Ne Ussingius quidem, qui versus uncis non seclusit, quicquam deos defendondos proferre potuit. Recte iudicavit unus temeyerus, qui nuperrime Brixit editi Onom tabulae nostrae quartam CuraVit.
eo posita est offensio, quod versus res didasealicas continentes Luxuria pronuntiantur, in quam talia profere minime cadit. P00ta enim, ut iam antea vidimus, Luxuriam et Inopiam aetI0nis omoediae quodammodo participes fecit ita, ut non'Ideantur personae ad Scium prologum proferendum effictae Sed personae ipsius fabulae. Inauditum autem et pr0rsus c0ntra Summa rei scaenicae leges actum n0bis videtur, quod dramatis personae extra actionis quasi fines egressae de alienis quae ad praesentiam ad poetam, ad fabulae nomen pertinent rebus verba faciunt. Et re vera nulla nisi in hac re legenti haerendum esse clare perspicitur, si prologi Verba non ab Luxuria sed ab histrione quodam pronuntiari animo nobis conformamus. Statim enim omnis evanescit difficultas et ab initio usque ad finem proclivi currit oratio. Alia autem est quaestio, num idem qu0 nos de hac re etiam veteres senserint et num incredibile sit talia quae n0bis
magno in vitio esse videntur unum eundemque poetam Veterem, fortasse Plautum ipsum, componere potuisse. Quoniam Igitur
non eorum possum amplecti sententiam . qui unam milibus temporibus omnibusque poetis esse artem praedicant et ad
huius verae artis leges omnia Verorum poetarum opera SSeiudicanda, unam ut recta statuamus rati0nem eam Ineundam
esse existimo ut n0s imbuamus atque insinuemus In ei Ipt0riSingenium consuetudinem et circumspiciamuS num qu0d semel accidit pluribus possit stabiliri et confirmari exemplis.
Prorsus autem eodem spectat alia pr0l0gi 0Str parS, in quis Sane nemo eriticorum quicquam duritiae aut difficultatis inesse Sensit. Quodsi enim uss. 8 et . Luxuria nomen suum et filiae spectatoribus profitetur hi VerbiS: Pristum mihi Plautus nomin Lururiae indidit: Tmn hane autem mihi gnatam esse Voluit Inopiam. poetae commemorati0ne eodem in genere atque Supra IdlmuS contra nostras rei scaenicae leges peccatum SSe elucet .
. odo noquo more agendum sit, ex his oethii verbis colligere
79쪽
Toto igitur in prologo duo diversa genera inter Se conflata esse videmus, cum rationi poeta illi tuidem scaenicae formae speciem imposuerit in singuli autem Luxuriam non ut fabulae personam decet loquentem fecerit, Sed ut accomm0-
datum est histrioni prol0gi habitu induto. Attamen de hae
re, quamVi mira n0bi Videatur, aliquid detrahere velle eo minus idebit, quia etiamsi unus resecando eximitur locus, tamen ulter reStat, iuem nulli criticorum aritheia e medio tollere poterunt. Neque Singultire hoc esse in Sarsinatis poetae arte vel inauditum cum alii loci n0s edocebunt muMercatoris tuo iam nos conVertimu prologus, in tuo deversibus luibusdam m0do tractatis simillimi uberius exponendum erit.
MERCATORIS 0moediae piologum pronuntiat Charinus adulescens, qui ipse quoque primas in fabuli agit paries.
Quippe quoniam ad eum eiusque amorem onme in Scaena res agendae referuntur, apte nec sine c0nsilio hanc potissi,num personam ad praefandum poeta elegisse Videtur. Tota autem eius orati facile dividitur in duas partes, quarum altera indea s. 40. usque ad finem continuam continet argumenti enarrati0nem, cum in pri0re parte res Vel laXiu modo cum argumento vel omnino non cohaerentes proferantur. At ple in omnibus huius generis prol0gis, in quibus praeter argumentum
otiam alias res poeta cum Spectatoribus commUnicat, recentiorum ars eritiei ita Versari Solet ut illi a ceteris argumenti expositionem anxie secernere et egregare Studeant quam ut genuinam prim Vindicare 90etae n0n dubitant. Celeia vero quae umque n0 arcto Vinculo cum pS argumento connexa sunt, in suspicionem Vocare conantur et uni sive pluribus posterioris aetati reeensionibus tribuunt taliue etiam nostro in prologo tuam tuam sane n in defuerunt qui ar umenti luoque enarrati0n ostensi 0tam Charini orationem in pauculo Versi- eulos constringendam esse censerent, ' tamen pler0sque inter doetos convenit posteriorem orationis partem quamvis uberem et copiosam prorsus SSe aptam et a primo Det prosectam.
Quodsi vero in singulis difficultates haud exiguae exstant et compliu4bus locis traditam librorum seripturam hibem traxisse nonnulli statuerunt oluam alii aliis rationibus auferre conati sunt quippe quia inde ad eam tuam nos instituimus de pr0l0g0rum natura et indole luaesti0nem nullum mnino fui tum 'apere p0ssumus de illis rebus nunc disserere nohunus et so-him priorem piologi nostri partem tractabimus Sed quia innepotissi uim partem eritici auctoritatem it selielii secuti es-Sime habuerunt. Cum in 'ulorum Versuum ordinem tanta libidine turbarent et serverterent, ut quid traditum Sit, simi mutatum Vix cognoscere p0ssis priusquam ad id quod n0bi proposuimus animum adtendamus de versibus i dinandis quid ego censeam et ivibus de causis me paucis Xplicare neceSSe St. Profieis 0r igitur a Vss. li, et i si miserrime truncat In libris si exarati sunt: Et Fit ho purum e more maiorum malorum institι Per mea me pereonatus smn ossumq inde Milico. Quibus in mendandis per se quidem duplex iniri p0test ratio enim tui persuasum habet e Versu li Verbi graviter mutilatis tuae genuina fuerit versus forma et Iamnunc
80쪽
perspici p0sse, 0la tradita lectione respecta illam restituet atque tum demum tuid iudicandum sit de Versu ita constituto in iviret. Hanc viam ingressus est Rit schelius ilia versum laudatum in ianc formam redegit:
Pro mea persona et i sim ad os index ilico.
Quam e0rrectionem quae Sane non nimis l0nge ab eis quae codices exhibent recedit, quamquam ne ipse quidem Rit schelius
extra omne positam esse dubitationes censuit eum potius se laudaturion esse professus sit si otii propius ad librormn deni accedere emendatori consisterit, tamen qui post eum de prol0g0 nostro egerunt summa fiducia iudicantes vel praeellarissimam esse hanc emendationem praedicant vel etiam tam eam certam esse affirmant ut posterioribus ne Verbum studem mutare fas sit. Sed quia Verba sic restituta eo quo indita Sunt loco stare non P0SSunt, post Versum Secundum ea transponere Ritselielius non dubitavit, o quia ne sic quidem oratio recte progredi idebatur etiam Versus - ab antecedentibus quibuscum arcte et apte coniuncti sunt, transpositione illi avulsos e b c moVit. Haec vero emendandi ratio. tuae qu0d non intellegitur statim urit et secat, eum ab is quibu ego imbutu Sum nrtis erit leae legibus plano aliena sit nullo ossi a me impetrare possum ut illius mutationes comprobem Alteram potius iam ingrediendum esse censeo, illa ubi propter maneam librotum traditionem magnae exstant difficultates, eas ita X- pedire studeamus ut ex integris rationis partibus loco depravato medellim afferamus. Rectius enim milii videtur ex integra parte petere quomodo verba mutillita restituenda sint,iluam ex iis divinatione restitutis e0lligere quid de ceteris iudicandum sit, praesertim cum no Stro loco, si piis traditum Versuum ordinem perlegerit Xamina eritque, laeel'atum eum
sesso et discerptum vix sibi tersuadere possit.' Id igitur
Quia non sine opera exiit scholi et Goelgi recensione erspicitur,quonuulo in codicibus vorsus se excipiant, traditum Versuum ordinem, qui nisi in Ussingit editione usi tuam legitur, hic adscribam Duas res simul nunc agere decretumst mihi: Et myumentum et meo amor 8 loquar.
agendum est, ut sententia cum antecedentium tum insequentium versuum a curate perluStrat eruere Studeamus, quinam
sere sensus Versus corrupti fuerit. Et cum X et quae insequuntur facile intellegas fuisse in Verbi depraVatis, cui s. 18:Nam amore in haec euneta itia sectari solent eausa luasedam subiciatur,' Charin haec fere exprimere in animosuisse rediderim. Ne hoc quidem qu0d nunc acturu Sum maiorum more institi VS. 163. nam amorem S0lent cum multa alia vitia soliui tum multibMiuium et paucil0 iuium spui sic inhaerent amanti, ut ubi necesse est proferri quae Sint ad rem taceat ille et paucili qui utatur, talia contra quae nihil ad rem adtingunt neque usui sunt, magna elo luatur l0quacitate. 'ta quo equidem non ago e consuetudine amat 0ria quod nunc vobis promitto me quae ad rem meam pertinent omnia ab initio t0rdine vobis narraturum Sse VS. I i), cum amatore Soleant hoc ei uire. Ioilua autem Si 0bi eSS Videar, etiam propterea mihi irasei non fas est, nam in hac re Subiectus sum impurio Veneris. Sic fere explicanda SSe en Suerim haec Verba, quae gravissimas difficultates et cura Viri docti creaVerunt, ne tu inepta aut insulsa mihi videtur line multiloquii exeusatio. Fortasse non inutile hic comparari potest fragmentum
X ni ego item facio, ut alios in comoediis
V ridi amoris facere qui ut nocti aut dii
5. Mut soli aut lunu miseria narrant uias, Quos pol ego credo humianos querimonius Non tanti facere, quid velint quid non relint: obis Murrabo mitus meas nunc mi, rias. Graece haec vocatur Emporos Philemonis:
Io. Eadem Latine Mercator Macci Titi. Puter ad mercatum iiι me meim misit Rhodum: Biennium iam factumst, p08tquam abii domo: Ibi amare occepi forma eximia mulierem. Sed ea ut sim implicitus dicam si operaest auribus I5 Atque ad oriendum huc animum adest enusnitas. i Rit scholius di xorat nullo corrigendi re studio vel artiscio id est e- tum ira, qui eum recte iungi Dam dicas. quam Sententiam teri lue roba