Chronique

101쪽

regi contigiSSet, et eo iSO, gaVi Si Sunt valde. Rex vero, tota terra Saxonorum a Stata, et populo illo interfecto, non ibi majo- em ii ominem viventem reliquid ni Si quantum gladius suus quem Spatam Vocant, per longum habebat. Hic etenim signurn

in illa regione statuit re ver Su Sque S Victor in terram Suam. 11. - Succedente vero tem Pore, mortuu e St Clotarius rex senex Regnavit aute in anni XLIIII. Regnum ejus Dagobertus,

filius ejus, in monarchia in toti tribu S regni S Sagaciter accepit. Fuitque ipse ago bertus rex fortis Simu mutritor Francorum, severissimus in judiciis, ecclesiarum clargitor Ipse enirn elemosinarum copia in de si sco palatii per eccle Si a Sanctorum primus distribuere jussit Pacem in cuncto regno Suo Statuit, et in multis gentibus rumor ju iei Sonuit Timorem et metum in universis regnis per circuitu In cincia SSit. JpSin pacificus, veluti Salomon, quietus regnum obtinuit Francorum. Tunc u doenus episcopus

exortus enituit. Tunc Eractius imperator crucem Domini de sano C Osdroe, quod erat in Perside, victor detulit in II ierusalem, et exaltaci sancte Cruci in sua civitate tunc stacinest. Eo tempore, piissimus imperator Eractius iugo berto munera misit, it rogavit ut iapti Zare compelleret omnes Judeos qui erant in omni regno' ejus P quod et actum est.

Tunc, siancto Gundolando, majore domui inclito, ago bertus rex Ercanaidum' virum illuStrem, majorem domus Statuit. Habebat igitur predictus rex de regina Sua antilite, de generes Saxonorum, filios duos : Sigebertum et Clodoveum. Sigebertum Nero majorem dium suum in Au Stris una cum Pipino duce direxit in

regno statuendum ClodoVeum autem juniorem secum retinuit. 42. Post hoc igitur rex Dago bertus, sebre valida correptus, egrotans, mortuu es Spino illo, illa in lago Parisiacensi, et sopultus est in basilica Sancti Diony Si marturis. planxeruntque eum Franci diebus multis, regnavitque anni XLIIII. Clodoveum. filium ejus, Franci Super Se regem Statuerunt, accepitque UXO rem de visenore Saxonorum momines mali iidem pulchram omnique ingenio strenuam. PoS hec autem Sigebertus rex Auster Pipi no

102쪽

defuncto, rimat dum ilium ejus majorem domus instituit. Defuncto postmodum Sigeberto rege, rimaldus filium ejus , parvulum Dagobertum totondit, et cum Didone Pictaven Si urbi epi Scopo in Scotiam peregrinandum direxit, iliumque suum in regno St3tuit. Franci itaque hoc valde indignantes rimaldo insidias pre-

Parant, eumque capiente ad condempnandum regi Francorum Clodoveo deferunt. Qui mancipatus in carcere Parisius vinculis con Strictus, ut erat morte dignus, quod in dominum suum Xer-Cuit, valido cruciatu vitam sinivit.

43. - Eo tempore Clodoveus re brachium Sancti Dionisii martyris diabolo instigante, abscidit, et per idem tempti S regnum Francorum caSibus pestiferis concidit. Fuit autem ipse Clodoveus omni spurciciae deditus, fornicarius et inlusor feminarum, gule et ebrietate contentus, hujus morte et sine nihil dignum historie referunt, quia nequitie se subdidit. Habuit tres filios ex Ballido regina Clotarium Chil dericum et Τheodericum. Qui, o Siquam

regnaVit annis XVI, mortuus St, et Clotarium silium riu Super Se Franci regem StatUUnt.

44. Eo tempore defuncto Ercanaldo, majore domus, Franci in incertum vacillantes prefinito consilio Ebro inum hujus honoris altitudine majorem domus in aula regis statuunt. Hi diebuS, Clotarius re puer obiit, regnavitque annis ui et Theodericus frater ejus elevatus est re Francorum Childericum itaque alium fratrem ejus in Austros una cum Vulf ad duce regnum SuScipere dirigunt. Tunc Franci adversus Ebroinum insidia preparant, et super Theoderi eum in Surgunt, et eum de regno eiciunt, Crine SqUO capitis amborurn vi abstrahentes incidunt et Ebro inum tonsum LuXovio monasterio in Burgundiam dirigunt, et mittunt in Austros legationem propter Chil dericum. Qui cum Vulso ad ' duo Veniens in regnum Francorum elevatus est. Erat vero ipse Chil dericus nimis levis et omnia incaute peragens, et Franco Valde opprimens maXimum Scandalum eis faciebat. Nam unum Francum, nomine Bodilonem, ad stipitum tensum cedi valde sine lege precepit ε. Quod videntes Franci, in ira magna commoti, Ingobertus videlicet atque Amalbertus et reliqui majores natu Francorum,

103쪽

LIBEn ini ius V sedici onsem contra ipsum Chil dericum concitant. nodilo cum reliquis super eum surreXit. in Sidiatus et regem interfecit una cum regina ejus regnante, quod dici dolor est Vulso aldus perfugam vix evasit et in Austro reverSu e St. Eratque in hoc consilio beatus Leo legarius, AuguStidunen Si Sh episcopus, et Gerinus, frater ejus, consentientes Ebro in V. denique capillos cres oro sinens, congregatis in auxilium Socii ' hostiliter a Luxovio coenobio egressus, in Franciam reVertitur Curia armorum apparatu .

Ad beatum vero Audo unum direxit quid ei consilium arot At ille por internuncio hoc solum scriptum dixit eici me redo- gunde tit, subveniat in memoriam. ille, ingeniosus ut erat intellexit. Et, de nocte con Surgens, commoto Xercitu usque Isera fluviii in veniens, intersectis custodibus, ad Sanctam Maxentiam fransiit, ei ibi quos reperit de insidiatoribus suis occidit Leudosius una cum Theoderico rege ut Socii quamplurimis per fugam vasit et Ebroinus eos persecutus, Bacis a villa Venit et thesauros regales apprehendit. Post hec CriSi ac Veniens, regem Theoderi- eum recepit et Leu desium viata side sub dolo ad se venire mandavit. Quo iacto, Leu desium interfecit et principatum sagaciter recepit, Sanctumque Leodegarium epi Scophini diversis penis dampnatum gladio serire iussit, Gerinumque fratrem u. dira pona dampnavit. Reliqui vero Franci socii eorum per fugam vicevaserunt, nonnulli vero in exilium pervagati, propriis facultatibus privati sunt.=5. - Eo tempore, decedente uolso ad de Austro Martinus ei Pipinus junior, filius Andegi sili, decedentibus regibus, dominabantur in Austria, donec tandem aliquando hi duces in odium versi contra Ebroinum exercitu plurimo Austrasiorum commoto, eontra Theoderi uni regem et Ebroinum aciem dirigunt. Contra quos Theodericus es Ebro inus cum hoste occurrerunt in loco nuncupante Lucosao, qui Simul uniuncti Sese in vice ita cede magna prosternunt. Corruitque ibi inlinita turba populi Austrasti autum devicit, in fugam lapSi terga verterunt, et Ebro inus cedi magna insecutus e S POS, vastavitque maximam partem illiu Pi gionis Martinus per sugam elapsus, Lugdunum Clavatum ingres-

104쪽

Ercre com villa nuncios dirigit ad Martinum ut datis Sacramenti R. cum fiducia ad regem Theodericum veniret, hoc dolose et sallaci

ter Super Vacua capsa et jurantes. Ille Vero, creden eis, Erere eo

veniens, ibi cum sociis suis interfectus e St. 46. - Ebroinus itaque magis ac magis Francos crudeliter opprimebat donec tandem aliquando Ermensi edo Franco insidia parare dissimulat. Ille quoque, nocte clam Super eum Sagacitercon Surgen S, prefatum Ebro inum interfecit atque ad Pipinum in Austros fugiens evasit Franci vero con Silio inito aratonem . virum illustrem, in loco ejus, cum uSSione regis, majorem domus palatii constituunt. Accepitque arato inter hec obsides a re dicto Pipino et pacem cum eo iniit. Erat id temporis memorato Varatoni filius emcax industriusque sero animo et acerbi moribus, insidiator patri sui eumque ab honore generositati Sup plantans et erat nomen et Gistem arus. Cui beatus Audoenus epiScopus prohibuit ne hanc nequitiam contra patrem inferret, quod ille audire contempsit. Fueruntque inter ipsum iste marum et Pi pinum bella civilia et multae discordiae. Qui, ob injurias patris vel alia peccata crudelia , a Deo percussus, iniquissimum spiritum exalavit juxta quod sanctus udoenus ei predixerat. Illoque defuncto, arato iterum honorem pristinum nactus est. Sub his diebus beatus 9 Audoenus Rotomagen Si epi ScopuS, plenia dierum ac virtutibus reclarus, Clepiaco villa regali in suburbana Parisiorum civitate migravit ad Dominum, et cum gloria in basilica Sancti Petri Apostoli moto magum civitate Sepultu e St. 47. - Succedente temporum Curriculo, predictus arato defunctus est, fuitque ei matrona nobilis ac ingeniosa nomino Ans essedis Franci quoque in diversa tendentes vacillabant. Interim, Bercarium quendam Statura pusillum, Sapientia ignorabilem. consilio inutilem, majorem domus oberrantes statuunt Franci invice in divisi. Et Pipinus ab Austras iis consurgen S, commoto ho Stequamplurimo contra Theodericum regem et Bercarium aciem dirigit, conveniuntque ad pretium in loco nuncupante Textricio .

105쪽

LIBER iniMus 40 Illisque inter se belligerantibus, Theodericus rex una cum Bercario majore domu terga Verterunt, et Pipinus victor extitit. Decedenti te inpore Bercarius ab adulatoribus occisus est instigante Ansesside Post hec Pipinus Theoderico regi cepit esse in principale regimine maior doluit et thesauris acceptis, orde horto de suis quodam cum rege relicto, ipse in Austria remeavit. Eratque Pipino principi uxor nobilissima et sapientissima nomine Plectrudis, o ex ipsa genuit silio duo S. Nomen majoris, Drogo, nomen juniori Grimal tu S, et rogo ducatum Campanie

accePit. 18. - Obiit autem Theodericus re postquam regnavit anni Sxvim, et Clodove u A, lilius US,Sedem regalem Pile SVS cepit, ΓΟ - genitus ex regina Crochilde. Nec multo post ipse Clodoveus rex puerit Ortuu est, regnavitque anni Chil debertus rater, vir inclitus, in regno statutus e St et ordebertus mortuus est. Et rimat diis , Pipini principis filius junior, in aula regis Chil deberti

major domus effectus est Pipinus Inulta bella gessit contra Rat-bodum gentilem, vel principe alio S, et Contra Suevo S, et Uam plurimas gentes. Et rimat diis genuit ilium ex concubina, nomine Tlieodo balduin Sub idem tempus rogo dius Pipini defunctus est , habebatque Pipinus prefatus princeps X alia Xore nomine Calpiade silium Carolum viruin elegantem, egregium atque utilem. Tunc bone a nemo Pie gloriosus rex Chil debertus migravit ad Dominum et regnavit antinis Uri, et Sepultu e St Cauciaco monaStorio in basilices Sancti Stephani irotho marivri S Regnavitque Dagobertus lilius ejus pro eo. Habebat igitur rima idus uxorem in in atriinoni nomine Theotsindam, liliam Rabodi ' ducis gentilis. Eratque ipse riuialdus, major domu S, Piu S, OdeStus, an suetus et justus Eo tempore egrotabat' Pipinus, genitor ejus, et dum ad tum visitandum inccessis Sol nec hora in hasilica Sancti Lamberii martyris Leudico peremptus est a Raigario gentile, silio Belial Teoibaldum vero jubente avo, in aula regis in honore patris Sede Sublimi Statuunt. 49. - Eo tempore Pi pinu brevis supradictus, pater Di 0

106쪽

nis ot Grimal di et Caroli Martelli, correptus febre valida,

mortuit e St, optinuitque principatum Sub Suprascriptis regibus annis XXVII et dimidio Plectrudis quoque cum nepotibus Suis vel rege cuncta gubernabat Sub regimine di Screto Et postquam

mortuus est supradictus Pipinus vetulus vel brevis, qui suit proavus domni aroli imperatoris magni Franci in Francos invicem irruunt in Cosia silva, et sese mutuo duris Sima cede pro Sternunt, suitque eo tempore alida persecutio Theodoaldus autem, per fugam lapSu S, ereptu e St, et Ragens redum in principatu majorem palatii elegerunt. Qui commoto Xercitu, Urn Og SUPPR- dicto puero Dago berto Carbonariam Silvam tran Seiantes, Sque Mosam fluvium terras illas vaStaverunt et Succenderunt, et UmRadbodo duce gentili amicitias feriunt. Tunc Plectrudis, XOPPipini vetuli, cepit per ingenium arolum Martellum, ilium Pi- pini supradicti de alia uxore Calpiade, qui, dum Sub cu Stodia teneretur, auXiliante eo' ViX VaSitq. 50. - Sequenti tempore Dagobertu re egrotan mortuu Se St, regnavitque anni V. Franci vero Danielem quondam clericum, e Sarie capiti cre Scente, in regem eleVant, et mutat nomine, Chilpericum vocant. Tunc e Xercitum movent, et USque o Samfluvium contra Karolum Martellum dirigunt, et ex alia parte Fre-Sones cum Ratbodo duce consurgunt Karolus Martellus super ipsos irruit, et maximum dispendium de Sodalibus Sui perpeSSUS, per fugam lapsus abce S Sit Sue cedente tempore Chilpericus cum Ragen fredo hoste commoto Ardennam Silvam ingreSSUS Sque Hrenum fluvium vel Coloniam civitatem pervenerunt, VnStante Sterram, et the Sauro multo a Plectrude uxore Pipini destincti', accepto , PeVePSUS St. Karolus Martellus super eos irruit in loco qui dicitur Amblava, et maXimam partem de Xercitu eorum Pro S

Chilpericum et Ragens redum consurgit. Contra quem illi hostem

c Domino, F, G. - Ce passue, depulsounc Plectrudis, est signate arma ita comme original p. 114). I se fronoe Ourtant, oec ne simple dimeren ce de forme et a mention e molns 'un nom propre, dans e Gesta regum. En Oici es fermes marius his diebus cum captus a Plectrude seinina Sub Clastodi teneretur, uxiliante Domino vix evasit. - e Subsequenti F, G i accepto eos Α, D, E. - g qui dicitur deest . . , G.

107쪽

LIBER PRIMUS 51 colligunt, bellum accelerant, Sed Karolus Martellus pacem fieri postulat. Illis contradicentibus egressi sunt ad pretium in loco nuncupante Vinciae V, inlucescente do in inica die xta l. aprilis

in quadragesima. Illis quidem sortiter bellantibus, Chilpericus

rex cum Ragens Pedo terga vertit et a Polus Martellus victor extitit, et regionibus illis vastati et captivatis, cum multa reda in Austros eversus e St. Deinde eversus Coloniam civitatem cepit et cum Plectrude, noverca Sila, Xore Pipini patris sui, di Scep tavit et the Sauro patris sui recepit, regemque sibi statuit Clotarium, conSanguineum suum, illurn Clodovet, qui sui filius Dago berti Chilpericus itaque et aens redus Eudonem ducem Aquitani expetunt in auxilium et munera multa ei tribuunt. Ille, hoste uas conorum et Aquitanorum commoto, contra Karolum Martellum perrexit. At ille constanter occurrit ei intrepiduS. Eudo territus, re Si Stere non Valen S, sugit et reversus S sugiendo usque PariSius. Inde Sequanam fluvium transiit et ad urbem Aurelianis venit et Chilpericu in cum thesauris regalibus ' adduxit Secum et ultra Ligerem accedens, ViXque evadens termino Sregionis sue cum Chilperico penetravit Karolus per Seculia Se Um Sque Turonis, non repperit et reversu e St. Eo anno Clota riti Pe X, consanguineus ejuS, Obiit Sequenti anno Karolus legationem ad Eudonem direxit et amicitias cum eo secit, Chilpericum

mandans ut redderet Eudo Chilpericum ei reddidit cuni multis muneribus et Kurolus Martellus, Chilperico recepto, regem eum constituit, oblitus cunctorum que in e secerat mulorum, sed cum Ruens redo amicicius sucere noluit. Rox Chilpericus urbe Ovionio v niens morbo obiit O regnavi annis VI. Prunci vero Theodericum, filium Dago berti junioris in Onustorio Cula' nutritum, super Se regem tu luunt. Con Sen Su 21Karoli Murtelli. urolus vero priuceps naens redum insecutus, Andegavis civitalem obsedi astula regione eadem, cum plurimis spoliis sevorsus est O major domus est ectus est ipse arolus Murtellus in regno Francorum Sequenti anno

108쪽

Andegavis civitatem sortissime debellans cepit et Raens redo

interfecto reversu e St . 52. Per idem tempus rebellaverunt SaXone et arolus prince PS contra eo ho Stem commovit ac debellan eo Victor reversus e St. Voluto anni circulo coacta agminum multitudine, arolus Martellus Hrenum transiit, Alamanniam et Sueviam penetravit et USque ad Danubium accessit et transmeato Danubio, sines au-garen Se Occupavit. Et Subacta regione illa, cum multis thesauris et uXore patris sui Plectrude que timore ejus illuc fugerat et cum nepte sua Sonichil de victor in Franciam reversus est. Per idem tempus Eudo dux a jure sederis recessit. Quo comperto per inter-ΠUneio S, Karolu princeps, commoto exercitu, Ligerim luvium miransiit, et fugato Eudone, thesauris multi ab eo accepti et populata ipsa terra, remeat ad propria. Tunc Eudo dii cernens Se Superatum atque deri Sum gentem persidam Saracenorum ad auXilium convocat contra gentem Francorum. Qui egreSSu de

Hi Spania cum rege suo nomine Abderram a Garonnam tran Seunt, Burde galam urbem perveniunt, eccle Sia concremant, Populo Seon Sumunt gladio, et usque Pictavis prosecti, basilicam Sancti Hilari igne concremant et ad domum Sancti Martini Turonis eVertendam properant. Contra quo Karolus princeps audaciter aciem mini Stravit et super eos irruens non longe a Pictavis uentoria eorum Subvertit, et cunctum Xercitum eorum Sternen in

ore gladii, regem eorum Abderram peremit et victor Franciam rediit et e tunc omnes ceperunt eum cognominare Marte l-lum, quia Sicut martellus cunctum ferrum subigit, sic ipse, Deo ' adjuvante, cuncta prelia frangebat.

53. - Sequenti anno idem egregius bellator arolus regionem Burgundi Sagaciter penetravit, sines aegri illius deiidibus suisi coacto . - fluvium Ligeris F, G Domino D, E.

1. OUt e passngem' est pn enlthromon original. l est combin dos dornthres lignes de Gesta Rexum et 'uti ragmen correspondant de Conti riuatioris de rhdsignire avxquelles Adsima va emprunte maintonunt lamatidre de quelque parographes. V. d. rusch dans es Scriptores rerum meTOM, P. 1 44 Our es Continuations et p. 28 p. les Gesta.)2. Cette dosignation do liou, qui ne se trouve a dans es Continuat de Froclogaire, ' pus sit signato comme Originale Pur alta.

109쪽

s insin ini ius 3 probatissimis viris inlustribus ad conterendas gentos rebelles inside Statuit, et pace patrata, Lugdunum civitatem suis delibus

tradidit, et firmatis sederibus judiciariis reversus est victor fiducialiter agens. In illis quippe diebus Eudo dux mortuus est. Quod

audiens, arolus Martellus inii consilio Procerum uoriam, denuo Ligeri in transiit usque Garonnam et Burilegatam civitatem venit et castrum Elavia cepit obsidione, et totam illarn regionem subiugavit cum urbibus ac suburbanis, et Victor cum Pace remeavit. Deinde ad crudelissimam gentem resonum maritimamniini crudeliter rebellantem, navali evectione certatim Prope ravit et altu in mare intrans penetravit insulas eorum mniam, Strachiam et Astracham et superiuronem fluvium caStra Ponen SBobonem duceri illorum fraudulentum consiliarium interfecit, et omne In Xercitum Fresonum gladio Prostravit, sana eorum idolatra contrivit et combussit igne ei cum magni spoliis et Preda victor

reversu est in regnum Francorum. Iterum eo inmolo Xercitu,

Burgundiam dirigit, et de Lugduno usque Massiliensem urbem

vel Artatum; cuncta in suam potestatem subegit et cum magni Sthesauris et muneribus in sedem Francorum remeavit. Item contra Saxones paganissimos rebellantes, qui II Ponum fluvium con- Si Stunt, strenuus vir Carolus hostem commovit Francorum in loco

ubi Lippia fluvius Hrenum intrat. Quo transmeato, maximam P tem regionis illius prostravit et gentem illam sevissimam tribulariam fecit et plures obsides ab eis accepit, sicque victor, Pitulante Domino i remeavit ad propria. 54. - Eo tempore, gens sortissima tuismahelitarum quos arracenos corrupto vocabulo nuncupant, irruperunt drodanum fluvium conseiicientibus insidelibus Christianis, ei per dolum ei raudem Cum rege suo aut anto, venitionem urbem munitissim alii ac montuosam ingrediuntur, es collecto multo agmine Sara-oenorum, vastabani per circuitum omnes regiones rura vir

gregius, Karolus dux, germanum suum Childebrandum ducem, virum industrium, cum reliquis ducibus es comitibus cum apparatu hostili illuc diro xit. Qui propere ad eandem urbem pervenientes, tentoria instruunt, undique circa ipsum oppidum ei suburbana

o Amnam strachin F. - relatum F, G. - opitulante Domino. deest F. G. -r irruerunt . .

110쪽

54 DEMΛn L CHRΟΝΙCONPPeoccupant, et aciem instruentes, muniti S Simam civitatem obsident. Et arolus belligerator mox in Secutus est eos cum forciori hoste et predictam urbem aggredien S, muro circumdat, obsidionem coacervat. Tunc jubente Deo, in modum Hierico, cum strepitu Francorum et sono tubarum, cum machinis et e Stium uni-bUS, Uro arripiunt et mo menta murorum corruunt' et urbem munitissimam ingredientes Succendunt, omne Sarraceno Strucidant et suam dictionem cuncta restituunt Victor igitur atque bellator insignis Karolusi rodanum fluvium transiit, Gothorum sine penetravit et arbonam celeberrimam et metropolim urbem eorum obsedit, super Adice fluvium, et munitionem in giro, in

modum arietum, OnStPUXit, et regem Sarracenorum, nomine

Atimot', cum Satellitibus suis ibidem reclusit Hec audientes majore natu et principe Sarracenorum, qui commorabantur in regione Hi Spaniarum, coadunato exercitu ho Stium ' cum alio rege, Amorre nomine, viriliter armati consurgente preparant Se ad pretium contra arolum Martellum. Contra quo Karolus deurit super fluvium Birra in palatio valle Corbaria. Illisque mutuo confligentibus Sarraceni devicti atque pro Strati sunt, et emente Sregem suum intersectum, in sugam lapsi, terga Verterunt et qui evadere potuerunt cupiente navali Vectione fugere, in Stagnum mari natando, mutuo se cohortantes insiliunt et mo Franci cum navibu pre occupati S, acula armatoria Super eo proiciunt et suffocatos in aquis interimunt. Sicque Francorum populi triumphantes de hostibus redam magnam et Spolia capiunt, et, Capta multitudine Sarracenorum captivorum, Carolus regionem Gothicam depopulat et civitates samo Si S SimaS, Narbonam et Nemau Sumr, Agatem et Beteris φ funditus destruunt, menia et muro confringente et igne Subposito concremanta Franci et omnia castra et Suburbana ejusdem regioni eXterminaverunt. Et devicto adver- Sariorum agmine, Christo in omnibus re Sule, qui est apud Salutis et victorie, salubriter remeavit Karolus cum Francis in solio principatus Sui'. Sequenti anno, in mense febro ario, predictum germanum Suum Aarolu cum plurimis ducibus et

8' Tunc jubente . . . et urbem deest C. - t Alino D, F. - hostium deest F, G. - Birea F, G -x Populi deest Α, D, E. - Nemausiam F. G. - Beteris deest . - ay Ici commence ne uire paragraphe dans G.