장음표시 사용
51쪽
quidquid inposterum contra Dei legerria committitur . Audio et atque ea pridem fuit Ian senii,& omnium ei adhaerentium sententia; sed jure maximo , & primo loco inter triginta & unam damnata est ab Alexandro VIII. neque dubium, quin inter eas sit, quas Pontifex censuit haereticas. Sic ilia Ia exprimitur r In statu natura lapsae ad peccatum formala, O demeritum D eis illa liabertaI , qua voluntarium , ac liberum fuit in causa sua , peccato originali, O voluntate Adami peccanti T. Rursus igitur contra adversarios. &invictissime concluditur; quod, si voluntat, quam gratia non pravenit, nihiI hiabeat Itimi nis , nse ad aberrandum ; nihil virium, ni ad se vulnerandum, ut contendit Quem ellus,
jam pariter nihil sit, unde primis justorum, seu justificatorum lapsibus conciliet liberi
tem a non enim ex gratia efficaci, quantaeon stat defuisse : non ex sufficiente, quae a Quesnello, & ejus sodalibus rejicitur et ab que omni autem gratia, juxta novos illos Scholarum , & Ecclesiae Reformatores, non solum nulla datur libertas ad bonum et sed nihil prorsus virium , nisi ad malum; atque ita quamdiu gratia suspenditur, necesse est recellitate proprih dicta, & antecedente
peccare,& demereri in omni opere . Uerum, dimissis Novatoribus, quamur Augusti num lib. s. de libero arbitrio cap. I S.
Ora causa es voluntatis asinon ei potes resisti,
sine pecato ei ceditur . Ibid. et rivis peccet in eo , quod nullo modo eaoeri pote 3 Peccatur autem: caveri igitur potest. Quis porro peccati vitandi modus , ubi nihil virium est, nisi ad se vulnerandum eEjusdem lib. cap. I.: Si natura , vel necessitate iste motus ex Fit, culpabilis este nullo pacto potes . Evidens autem foret peccandi necessitas in rationis compote; cui
nihil virium nisi ad delinquendum, suppeterete perspicua igitur est Augustini sententia, quod, si absque gratia nihil virium sit, nisi ad peccatum , ei sine culpa a destitutis gratia hominibus cedatur; neque culpabilis ullo pacto esse motus postit, ubi nihil vitium est ad impediendum. Quare vel in hominibus absque grati agnoscendum est aliquid virium, quo a peccato abstinere valeant contra errorem propositionis gy., vel, si quid contra Dei legem necessario committitur, deficientibus omnibus ad non peccandum viribus,1 culpa o demerito eximendum est, Augustino j
dice .s Agnoscis hie Lector solitam Janse-
nistarum impudentiam, in obiiciendo nobis Augustino , cujus solius principia certissima subruendo damnato dogmati abunde sufficiunt . Augustinum quoque, vel se ipsos
deserere coguntur in assertis a S. Antistit virtutibus Romanorum i atque agnoscer
in illis actus innoxios sine gratia , vel hanc etiam in infidelibus profiteri. Perspicua enim est Augustini sententia, Romanis idololatris vires fuisse non sufficientes solummodo: sed etiam efficaces ad praeclara illa facta , quibus non tantum ab ipso S. Doctore laudem; sed etiam a Deo temporale praemium, tantamque Imperii amplitudine promeriti sint, ut contra superiorem articulum ex lib. s. de civit. cap. ta. , & aliis Augustiiani textibus demonstratum est. Nulla hic via patet adversariis, qua elabantur; non enim potuere actus isti inter delicta numerari; cum nihil magis impium sit, quam fingere Deum approbantem, de
remunerantem praemio peccata et neque Ec
Romanorum opera ab adversariis tribui
possunt supernaturali gratiar auxilio , quod a Iudaeis, Paganis, Haereticis, Ac quibuscunque Infidelibus penitus excludunt et nempe propositione a T. Fider es prima gratia , Osons omnium aliarum . Prop. 2 6. Nurata dantur gratia ni persidem. as. Extra Ecclesiam nulla conceditur gratia 2 T. Prima gratia , quam Deus concedit peccatori, es pereatorum remisso. Non potuit igitur sinE Sacrilegio Augustinus epistola I so. Polemonis ethnici castitatem vocare donum Dei , ficum Quesnello existimaverit, este peccatum; quia, juxta Quesnelium , non fuerit ex gratia; hac autem, inquit, dum non
praevenitur voluntas, nihil habet luminis,
nisi ad aberrandum i nibu virium, nisi ad
6 Non magis nobis refragatur Author Librorum de Vocatione Gentium lib. r.
cap. 8. dicens: Qui ( Deus si non operatur
in nobis , nullius possumus participes esse vi tutis . Sin/ hoe quippe bono nihil es bonum et sine hae luce nihil es Iocidum et sin/ hae sapie ita uisit fanum i 8 hae justitia nihil rectum. Ubi patet, non de gratia sermonem esse, sed de Deo ipso, qui operatur in nobis r sin/hoc bono supremo , nihil est bonum; sunt autem multa bona sino gratia: Vidit enino
Deus cuncta, quae fecerat, ct erant valde
bona. Sin/ hae increata luce nihil est lucidum: ipse est lix Oera, illuminans omnem hominem et ipse est sapientia , sino qua nihil est
De Deo autem quis dubitet, quin sit ipse fons bonorum omnium , qui operatur
52쪽
6 Pars I. Proposi XXXIX. Cap. III.
omnia in omnibus: quin omnia per ipsum facta lint, & sine quo factum sit nihil: quin
in ipso vivamus, moveamur, Ac simus et quin nullis operationibus , praeserti in bonis, nisi Deo cooperante , sufficiamus e Sed nemo sapiens inde concludet, nullum esse bonum naturalis Oidinis, ad quod vel minimum nobis lumen, dc aliquod, quantumvis parum , virium sit a Deo concessum, absque gratia supernaturali. Schola Thomistica, Scotistica, de quaevis alia Catholica cum suis Principibus, etiam Doctore Seraphico, de Magistro Sententiarum, inerito credunt,
P summo bono nihil e se bonum i imo Deum
concurrere ad actiones omnes , seu liberas, seu necessarias creaturarum i longissimo tamen absunt a novo , At damnato dogmate ,
quo statuitur, nihil esse, nisi malum , nihil luminis, nihil virium in homine , Eliatria justo, & sancto et nisi ad peccandum, quoties non adfuerit gratiae supernaturaIis auxilium . Notari etiam meretur, quod in citato
capite praecedit: Nec quia spiritu Dei agitur homo praeventus gratia ) ideo se putet liberum arbitrium non habere, quod ne tunc quia dem perdidit, quando Diabolo voluntate se dedit, a quo judicium voluntatis depravatum est , non ablatum . Ruod ergo non ereptum est
per vulnerantem , non tollitur per medentem Uulnus sanatur, non natura removetur . Removetur autem natura, de Iiberum arbitrium eripitur; si judicium voluntatis adeo depravatum sit, ut voluntar, quam gratia non praevenit, nihil habeat virium, nisi ad se vulnerandum peccato . Nam, ut cum Anselmo Angelicus docet in a. sentent. dist. II. quaest. I. artic. i. ad 3. Posse peccare non es libertas arbitrii, nee pars libertatis et unde, si damnatus subsisteret articulus, natura liberistatis , seu libertas naturalis periisset, perdialtim esset liberum arbitrium; quod tamen Author operis de Uocatione Gentium
Et Enh ad conversionem Gentium minime accommodata foret Authoris sententia ; si eum Que ello doceret, voluntatem hominis, etiam iusti, de sancti, hoc ipso, quo supernaturalis gratiae auxilium suspenditur, nihil habere luminis, nihil virium , nisi ad peccandum i atque hoc auxilio carere omnes prorsus homines ante fidem , de extra Ecclesiam . Quid , inquient Gentes , sibi vult, de quo probabili argumento nititur tam exotica , de omni rectae rationis dictamini contraria doctrina, quae naturam hominis bestiis adeo deteriorem reddat, ut, sublato omni, praeterquam ad peccandum, Conclitatio Theol.propugn. Tom.IL libero arbitrio , eontinuam inducat delinis quendi necessitatem e Ut omnes, de singulos actus liberos, sive naturae sustentationi necessarios, sive utilitati proximi, rationis lumini, de tum privatae, tum publicae honestati convenientes, de turpitudine accuset, etiam illos, ad quos Deus sapientissimus, de sanctissimus concursum praebuerit, non qualemcunque infimi ordinis; sed optimum, quem intra naturae humanae limites praestare soleat, aut forsitan possit eQuapropter ista Que melli novitas Genatibus, Judaeis, Haereticis praedicata non potest non praecones suos iusto exponere ludiis brio , uti scandalo , de execrationi est. Cui autem religionis, de Ecclesiae amanti non moveat bilem, quod propter istiusmodi pravitatis faecem ab Haereticis, dc Haeresiarchis turpissimis Luthero, atque Calvino haustam, a tot Pontificibus pridem percus.sam anathemate, universa hodiedum comturbari debeat Ecclesiae 8 Ex eodem Libro de voeatione Genistium cap. 6. refertur contra nos, quod sequitur. Haec itaque volautas vaga, incerta si abuit, imperita, in ma ad efficiendum ,
facilis ad audendum, in cupiditatibus caeca , in honoribui tumida, curis anxia , nihil
in suis habet viribus , ni pericuti facilitatem;
quoniam voluntat mutabilis , quae non ab imcommutabili voluntate regitur, tanto citias propinquat iniquitati, quanto acrius intendiatur actioni.
It aliquam argumenti speciem praese- ferret citatio , ubi Author dicit, in ma ad ciendum, Adversarius Gallice vertit sanae force; quasi Author diceret, AP viribui . Non deerat Gallicum fibli , respondens proprie Latino, in ma; sed exigebat Ques-nelli Propositio , ut, quamvis repugnante bona fide, voluntas diceretur nihl I haberetarium. Istud scilicet non leve commodum habent Haeretici ex versionibus Scripturarum , de Patrum in linguam vulgarem , ut quam puderet corruptionem inducere sacris Textibus mutatione verborum, transi tionibus faeilius inferant, Lectoresque paucissimi, de difficillimo observent. Infirmam itaque esse sino gratia voluntatem agnoscimus; non omnibus omnino ad ea vendum peccatum viribus destitutam.
Hac similitudine desumpta ab infirmitato
corporis, utitur S. Thomas t. a. quaest. los. art. a. quod scilicet, sicut infirmus corpore non potest omnes motus exercere, quos poterat sanus I retinet tamen vires aliquas,
etsi debiles, quibus motus aliquos eliciat; ita pariter voluntas peccato primi hominis
53쪽
66 Constitutio Unica Nirus propugnata op
laesa contraxit infirmitatem virium; sed non omnimodam extinctionem . Idem Tridentina Synodus docet sese.6. de justific. cap. r. Uberum, inquit, arbitrium minim8 extimctum est vi viribus litat attenuatum. Et can.6. anathema infigitur ei, qui amissum, O extinctum esse dixerit. Patet hinc latissimum discrimen, inter in mam esse , , -hu habere virium et discrimen scilicet, quantum inter errorem a Concilio Oecumenico pr stratum anathemate , & dogma Catholicum ejus Concilii aut horitate confirmatum. y Asserit quidem Author Libri de Uocatione Gentium et Voluntatem nihil in Dirhahere viribus, nisi periculi facilitatem . Sed plurimum differt periculi facilitas , a continua peccandi certitudine, & necessitate; ut necesse foret, voluntatem sine gratia pec-eare in omnibus actibus deliberatis, quando nihil haberet vitium , nisi ad se vulne
io Neque suilragatur Adversario , quod in fine dicitur: Voluntas mutabilis,
quae non ah inremmutabili voluntate regitur, tanto citius propinquat iniquitati , quanto aeritis intenditur actioni . Nullus en inta
Theologus ignorat specialem Dei erga ali suos providentiam etiam citra infusionem
upernaturalis auxilii; fraenando nem pratentatorem Diabolum , continendo corispus , & impediendo concupiscentiae motus, avertendo pravos socios, mille alia avertendo peccatorum pericula, & occasiones. Quem autem Deus tali providentia non dignatur, sed propter peccata forte praecedentia permittit periculis, & propriae infirmitati, quibus non lapsibus exponitur lSive, ut citatus Author en unciate Voluntas mutabilis , quae non ab incommutabili oeriatate regitur, tanto citiar propinquat iniquitati, quanto aerius intenditur actioni; quia
sie a Deo deserta, inter innumeras peccatorum illecebras , quo pluribus implicatur negociis, & pluribus intendit actionibus; ut infirmus , claudus, caecus, quo amplius intendunt cursui, s equentioribus se committunt lapsuum periculis r hoc tamen di crimine , quod lapsus illi corporis non semper liberi sint; sed ex antecedente saetapius proveniant, & physica necessitato rpeccata autem semper libertatem exigant,& necessitatem patiantur solummodo conis sequentem . Potest itaque voluntas, qua ab imo uis
stabili veritate regitur, a peccatis plurimis praeservari, etiam absque continuo gratiae supernaturalis auxilio . Qua supposita Dei erga homines non paucos providentia , evidens est, voluntatem eorum posse actus aliquos exercere innocuoq; atque ita es unis elationem Quesnelli prorsus illimitatam,& significatione universalem, nulli rationis compoti apparere posse verissimilem. Qua quam neque ad singularem Dei providentiam recurrere necesse est , neque ad solos justos, & prava peccandi consuetudine non irretitos; cum nemo, quamdiu in hac vita est, & ratione praeditus, reperiatur , de quo absque temeritate intolerabili asserivaleat, quod nullam unquam naturalis ordinis actionem eliciat, ac no manumquid ein , vel pedein moveat absquo
Inter centum & unum Articulos, qui Constitutione Unigenitus feriuntur, nonnulli quidem subdoli sunt, plerique errorem, nec pauci haeresim suam apertissimhprodunt; sed nescio , an ab ullius, qu ma praesentis dogmatis veneno, communis mortalium sensus, & recta ratio magis abhorreat i atque inde forsitan minus nocere natus error est, quod nimium manifestus sit; ut merito dubites , num insaniae minus contineat, quam pravitatis. Infert gravi simam naturae hominis contumeliam, dum nihil in ea virium agnoscit, nisi ad peccandum, ac proinde nos quoad naturalia bestiis omnibus statuit deteriores . Uerum ad assentiendum errori adeo incredibili, oportet lumen naturae , & rationem omnem in Novatorum gratiam extinguere.
se in hoc Articulo Ducem sequi S. Prosperum Augusti iri Discipulum Carmine de In
gratis cap. 22. sic monentem rEdite constanter natura vulnera
utam virtute animam , cacataque
cordiae Lumina , ct in poenam propriam jacusia superantis
Armatum arbitrium nunquam consur
gere posse :Inque novos lapsus semper nisendo reo metir i stia si laqueus sapientia , morsque subactum
Detineat. nia vera salvi ex munere
Ad , ct oppressam dignetur gratia
Et cap. s. de Voluntate Humana Christum ita Sanctus alloquitur r
aua sine te quid agit e nise quo procu
54쪽
Praecipites semper ea es , di devia
Ingressura suo ; nisi fessam tu bone , O
Suscipias , referas , foveas , tuearis, honores . Non ex solius Prosperi ; sed etiam Scripturarum, & totius sacrae Traditionis doctrina discimus confiteri naturae a peccato supcratae vulnera, animam virtutibus spoliatam , & mentis oculos obcaecatos et liberum quoque arbitrium saucium, ac prostr tum, viribus propriis absque Dei gratia nunquam posse consurgere. Cum autem dicitur liberum arbitrium , in novos lassus semper revolvi, vox semper non intelligitur in
rigore metaphysico , vel physico absque intermissione is sed moraliter, & usu apud homines familiari ; sicut & in Scripturis , ut supra monui, occurrit saepissimδ. Quis Psalmistam aliter intelligat, cum ait: Sem
per laus ejus in ore meo. Peccatum meum con
tra me es semper . Euomodo dilexi legem
tuam Domine e Tota die meditatio mea est. Super inimicos meos prudentem me feei i mam dato tuo , quia in aeternum mihi es . Auima mea in manibur meis semper et O legem tuam non sum oblitus . Haereditate aequisivi testia monia tua in aeternum , quia exultatio cordis mei sunt. Quibus omnibus, de centenis ejusmodi locis voces semper, aternum, tota die, non inferunt omnc tempus nulla interposita subinde mora continuum et neque assiciunt necessario omnes prorsus actiones liberas; eum non sit verisimile, Davidem, quantumvis Sanctum, 1 peccatis saltem levibus, "idianis fuisse immunem , aut laudem Dei in ore ejus, & corde adeo sonuisse
perpetuam, ut nunquam ab ea mens , aut
lingua cessaret: neque quod adulterium ,& homicidium ita animo ejus perennibus obversaretur cogitationibus, ut poenitentia nullis intermissa fuerit temporis mo
Sie igitur liberum arbitrium a Prospero dieitur sine gratia in novios semper lapsus nia tendo revolvi, sicut homo libidini deditus in carnis semper sordibus volutari, avarus semper inhiare lucris, cholericus semper irasci, turbulentus semper rixari, loquax mulier semper garrire; ubi ridiculus nimium sit, qui vocem semper absque omni prorsus aliorum subinde occurrentium actuum interpositione intelligi oporter eontenderit. Sic in loco Prosperi signifieantur stequentissimi voluntatis humanae sine gratia relapsus, non tamen ita conti- constitutio Theol.propugn. Tom.ILnui, ut nullus interim possit dari actus in- innoxius , ut libertim arbitrium flia gratia Dei adjutorio nonnis ad peccandum valeat, quod a tribus olim Summis Pontificibus
anathemate damnatum est; vel, quod det rius foret, nullas voluntas sine gratia vires
vel minimas , sive nihil prorsus virium ha beat , ni ad peccandum. Denique nullo modo verisimile est, Sanctum Prosperum , quem ipsi Adversarii praedicant fidum Augustini Discipulum, hica sui, & communis descivisse sententia Magistri, qui, ut supra monuimus , lib. de spiritu, delitera cap. 28. de Iudaeis , ait: ipsi
homines erant, , vis illa naturae inerat eis , qua legitimum aliquod anima rationalis , et
sentit, ct facite in quo, ut in caeteris pata sim, Hipponensem secutus Aquinas, de Infidelibus quoque asserit a. a. quaest. Io. art. , quod bona opera ( non meritoria, quae gratiam exigunt sed naturalia , ad quas cithonum natura , aliqualiter operari pastint . Non ergo , absente gratia , viribus omnibus , niis adse vulneraudum, penitus destia
tuuntur. Et I. E. quaest. Ios. art. . Natiar
per peccatum non es totaliter corrupta , ut scilicet toto bono natura privetur. Potes quidem etiam in statu natura corruptae per vi tutem suae maturae aliquod bonum particulare ageret cui cum Scoto consentit Doctor Seraphicus; neque ullum cognovi Catholicum Bajanis non afflatum novitatibus , qui hic Seholae Principibus refragetur. 11 Secunda Prosperi sententia non
aliud significat, quam prior: unde ad illam quoque facile applices quidquid de priore disset uti in istis scilicet, & similibus Patrum
locis magna naturae in peccatum proclivitas , & lapsus , absque auxilio gratiae frequentissimi significantur ; non tamen sinEulla interruptione continui, seu quasi nullus subinde mcdius intercederet actus cum deliberatione innocuus; multo minus,quasi ad ullum istiusmodi actum nihil omnino haberetur virium . Quae novitas non solum a
supremis Ecclesiae Iudicibus, & Theologiae
Magistris arguitur erroris, sed omnium 3 ni fallar, hominum repugnat sensui, ut ce tissime opponitur lumini, & rationi nata rati.
Is Ultimum Hexaptorum praesidium est in oratione Dominicae r . post Pente-e osten i C odi Domine, quesumus, Ecclesiim tuam propitiatione perpetua ; S, quia sive te
labitur humana mortalitat, tuis semper auxialiis O abstrahatur a noxiis, O ad salutaria
55쪽
Iuxta orationem Ecclesiae, sine Divino auxilio labitur humana mortalitas; sed non dicitur in singulis actibus, quod Adversarius in versione Gallica perfide addit tombea chaque pas, quasi Ecclesia enuntiaret labi tur singulis gressibus . Quae haeresis simili interpretandi , & corrumpendi licentia stabiliri non poterit e A Sancto Pio v. , Gregorio XIII., Urbano vi II. damnatur utraque haec propositior Omne, quod agit peccator , vel servus peccati, peccatum est;&: In ometiis bui fuis actibus peccator seroti dominanti empiditati . Concilium quoque Tridentinum sese. 6. de justificatione can. . ferit anathemate omnem, qui dixerit, opera omnia, qua ante justificationem stant , quacunque ratione facta sint, vere esse peccata. Propositionestamen infinitis Patrum, de Scripturarum textibus stabilire facillimum erit, si ubicunque asseritur homines peccare , addatur
in singulis actibus i in singulis gressibus: A
ix Catholicus non detestatus est Lutheri perfidiam. dum,ubi in Scriptura reperit, Fidem justisicare , addere ausus est solam Ipsos dein Lutheri discipulos puduit iniquitatis tam horridae ; sed eam Augustini Batavi discipuli censuere imitandam, non in solius huius defensione Articuli; sed di alibi saepius, ut ex occurrentibus subinde speciminibus praesens Constitutionis propugnatio demonstrat.
natione dignos enuntiati quod quid aliud, est, quam quod a Pio v. . Gregorio XIII. s& Urbano VIII. proscribitur art. ao. MD
Ium espeeealtim ex natura sua oeniale , sed omne peccatum meretur poenam aeternam Et 5 . Homo peccat,etiam damnabiliter, in eo,
quod necessoria Deli ea Pridem Jan senius pro se , & suis sequacibus, etiam hodierno observationum Moralium Authore respondit Libro d. do Statu naturae lapse cap. as. Doctrina nuba non en eo retens ius propositone , quiam profripsi Piu, M., ct Gregorius XIII. Homo peccat,etiam damnabiliteron eo quod necessaria facit. Necessitas enim a nobis tradita, solam est necessitas in genere, ex quasi, ut non pugni tomines ante gratiam agere, niis male . ee autem non impedit, quo minus in peccati, singularibus perpetrisndis Isseram , ct indisserentem ad faciendum, S ab inendum habeant
Et cap. is. Ipse sibi obiiciensi Si non es liberias abstinendi a peccato , sed peccandi
neces tas in vosintate , jam peccatum non erit
peccatum ; quod enim necessariam es, hoc ipso non es praeatum. Respondeturi inquit ) hoc argumentum tit a Schol his inteli uti necessitas peccandi, ct libertas ab inendi, nauam
omnino vim habet adverstis nostram sementiam . Ipse enim peccandi necessitatem vocant, qua quis ad loc peccatum , quod hie , O nune perpetrastir, ita determinatur, tit ab eo a Laeere non possit libertatem autem dicant, qua ad potes facere , ct a peccando abstinere . . mi modi istitem saetendi necessitatem neque tribuimus libero arbitrio , neque ab eo tollimus ejusmodi libertatem ab inendi. Sed haec es necesssas , quam peccato advectam esse prostemur, qviod Iiberum arbitrium ita rerum terrenarum eupiditate eaptiotim sit, ante quam Fide creatoris charitateque liberetur , ut , quoquoversm sese verterit , in genere ne-
condemnat Ionem. Iobcr- . . iuia Mati agere : sic tamen ut in MDat. Moral. I . Thessalon. a. guiari nullam peccatum ita necessario perpe-
Deo hie non mitescit Quesnellus, ut in miseram hominis naturam . redditus sit ferocior . Non enim omne soluminodo bonum carentibus grameia abiudieat, nec solum continuis eos onerat peccatis ; sed omnes eorum actus dam-tret, quin ab eo possit ab inere. Respondeo primo, non magnum hominibus, absente gratia, solatium fore ex eo, quod neque hoc determinate, neque illo peccato necessario constringantur; sed inter peccata, ob quae damnari debeant, electio permittatur ; neque haec libertatis speetes a Deo duritiem, de quodammodo perfidiam amoliretur; si, postquam per Apostolum I. Cor. Io. vers. I p. promist, Fidelis Deus , qui non patietur vos tentari supra id quod potestis, sed faciet etiam eum tentatione proventum, ut postis stinere , gratiam de-
56쪽
et Pars I. Proposi XL. Cap. I. et
negaret, qua absente non possemus non suc- adstruit in natura lapsa certamen delecta-cumbere peccato, & quidem lethi sero , tionem inter coelestem gratiae, de terrenam quod damnationem mereatur; relicta sola concupiscentiae, utramque in deliberatam , peccati unius lethi feri prae altero electione: & eonsensu hominis anteriorem; ita ut quae- quod nempe solatium , ut alias indicavi, si- cumque, & quandocumque ardentior, seu mile esistet ei, quod a latronibus occidendo fortior fuerit, consensum voluntatis abri- concederetur, relicta solum inter gladios , piat necessario . vel glandes quibus trajiciendus esset, vel Sed, inquit, peccatum Iuxuriae vitari inter lapides, quibus obruendus, electione. poterit moti vo avaritiae, vel peccatum ava- Quomodo Ioan. s. versic. 3. dicitur; ritiae motivo luxuriat, & sic de caeteris . Ue- Mandata ejtis gravia non sunt Quomodo rum etiam hic imponit Iansenius turpiter, ipse Christus Matth. ir. vers. 28. testatur: nec fraudem suam ignorare potuit. Quo- iugum enim meumsuave es, et, onus meum te- modo enim motivo avaritiae superare in in s si non solummodo nullum sit, quod ejus sententia possim tentationem luxuriae, absque supernaturali auxilio observari va- Si haec me magis, quam avaritia delectave- Ieat; sed etiam tale auxilium, plurimis, ac rit; vel contra E Nam iuxta principium saepissime, &, nullo eorum praecedente de- ejus famosum , & totius Jan senismi funda- merito, subtrahatur Non enim ad meram mentum: riuod amplius nos delectat ,secun- speculationem pertinent propositiones istae: dum hoc operemur necesse es. Evidens igitur Pereator non est liber, nisi ad malum, sin/gra- est, nullam inter peccata nobis electionem ita liberatoris . Voluntas, quam gratia non relinqui, nisi famoso principio nuntius re-praoenit, nihil habet luminis, ni ad aberran- mittatur , & , fundamento subruto, totum dum; ardoris, nisi adse praecipitandum i vi- Iantanismi aedificium suis sepeliat ut ruinis. rium, visi ad se vulnerandum res capax om- Desperato omni alio subsidio, Janni, mali, ct incapax ad omne bonum. Sin/ senius confugit ad necessitatem Daemonum, gratia nihil amare possumur, nisi ad n ram ac damnatorum , quos , ait amare non potat condemnationem. Non, inquam, propositio- se , nisi malum ; & tamen vere semper de-nes istae mero hypotheticae sunt , metaphy- linquerer quod applicari jubet nobis Ut sicae , & a rerum existentia abstractae; sed totibus, qui sine gratia nihil nisi ad nostram
morales sunt, & ad mores maxime perti- damnationem diligere valeamus . nent, ac tales ab ipso Observationum Mora- Hoc Calvinianorum, & Iansen istarum
lium Authore in eodem Chrisiana Ethica spiculum ins acturus Stephanus De Champs
compendio intelliguntur. lib. s. disp. . cap. I. ita praefatur . P quam Sua quoque experientia quilibet com- Calvinus irrito conatu Sanctorum Patrum au- pertum habet, gratiam non dari omni mo- tboritatem Catholicis opposuit, ipsos etiam mento; cum enim ea in supernaturali men- Daemonet subsidio advocare, atque, ut illi Horis illustratione, & pia voluntatis excitatio- rantius exprobrat, abiit arma,quibus iuver ne consistat, quis , etiam justus , illam in se talem acerbius invehatur, mutuari decrevit.
sentiat semper e Quoties innocue distrahi- Iubet,ut omnia damnatorumscelera, blasphratur, etiam religiosus , & pius studiis Logi- mas vocer, furiosa in Deum odia, horrenda , eis, Physicis, Mathematicis ; Secularis civi- planeque desperata consilia sectemus et tum Iibus, oeconomicis, mechanicis, in quibus exclamat, certius esse, quam ut negari possit, non semper locus est Divinis inspirationi- in iis omnibus summam peccati malitiam cumbus,& pertinentibus ad pietatem e Ideone summa peccandi neces tate conjungi. Hane in omnibus rustibus peccare omnes dicendi principis sui vocem Calviniana omnis natio sunt imo nihil posse amare, nic ad suam com summa veneratione excipit, atque id unum,demnationem e hocpraetentore, varii per Europam vociferans Respondeo secundo, fraudem esse, tur: Diabolas semper mali agit, edi tamen Theologis, & magis Episcopo Jan senio in- vere peccat. dignam; quam enim is electionem inter Summa vero responsionis fere contine- peccata nobis liberam fingit; quando illud tur his Eminentissimi Bellarmini verbis li- Augustini ex enarratione in Epist. ad Gal. bro f. de Gratia, & libero arbitrio cap. I . aeuod amplitis nos delectat, secundum id vero Ad tertiam Calvini objectionem de peceatis
mur necesse est, interpretatur de delectatione Daemonum, O bonis operibus Angelarum, reis indeliberata, & necessitate antecedente , Dondeo,tam Angelos Sanctos,quam malos D e-
quod ab Augustino dictum constat de deleis mones respecIa Pis ultimi non habere Iib ctatione deliberata, & necessitate tantum- rum arbitrium a necessitate, sed solum d eo modo consequente e Jansenius perpetuum ctione i tamen respem. mediorum liberum arbitrium
57쪽
hitrium etiam a necessitate habereri quia multa faciunt, qua posunt non facere, ct contrarin hujusmodi Demones vere peccare, O bonos Angelos opus vere laudabile facere; quamvis nec poena, Nec praemium essentiate crescere possis ; cum utrique sint in termino, ct omnia ipsorum opera ad exercitium damnationis, vel gloriae sempiterna pertineant. Itaque propositio illa Calvini et Daemones semper necessario male agunt: in aliquo sen falsa es, in aliquo vera et Verum si quidem es in genere , eos non posse, nisi male ageret falsum tamen est in paraticulari , omnia mala, qua faciunt , mos necessario facere: possent enim, ut diximus, multa non facere. qua faciunt, ct ideo non nec ta-
te,sed voluntate peccata committunt.
Amplector doctissimi Cardinalis re ponsum, atque inde Iansentanae objectionis
machina diffringitur; nam, quaecunquo damnati committunt veri nominis peccata,& novam continentia malitiam, praetermittere pollunt; non enim peccatum novum,& distinctum ab eo,quo se in damnationem libere conjechre, contrahunt, Deum super omnia non amando, non sperando , ne quo eliciendo istiusmodi actus supernaturales, ad quae nullum auxilium susticiens, seu datum, seu oblatum eos habere compertum
est. At in Iansentano principio delectationis indeliberatae ad omnem actum necessLriae, & ineluctabilem imponentis necessitatem s quoties nempe delectatione opposita fortior cli nullus designari poterit actus
humanus, cui libertas a necessitate competat; nullus, inquam , etiam versans circo
objectiim indifferens, sive in natura lapsae , si ve in integra, quod postremum Ian senius negatum vellet: sed suo laqueo constringitur. Nam lib. . de gratia Christi cap. q. dicit e Delecyationem, ut quis bonum velit, non ex natura boni, aut supernaturalis operis; sed potius ex conditione violendi necessariam esse . Voluntas enim sine delectatione velle , aut moveri niato pacIo potes; quod sane respectu euiuslibet operati ovis locum habet. Unde sponte sua fluit haec argumentatior nullus consensus voluntatis dari potes sine praevia delectatione indeliberata: de hac Iansenio se monem esse inter omnes conuenit, & testatur ipse lib. q. de gratia Christi cap. m. his verbis et Dicimus itaque, delectationem istam, seu fialoitatem in Augu lino celebre esse partim primum illum , O indeliberatum assectum animae , qui actualis complacentia Uir partim etiam secureum, qui desiderium indeliberarum dicitur.
Ibidem de delectatione gratiar alte detractationem istam coelestem secundum Augustini
mentem esse actum vitalem , ct indeliberatum anime ; c, quidem amoris , ac desiderii praeceis dentis eonsensum . Atqui, juxta Iausenium , quod magis nos delectat, delectatione ista indeliberata, eeundum hoc operemur necesse es. Igitur, juxta praecipuum Iansentani systematis axioma, nullus datur actus hominis liber circa quodcunque versetur objectum , de quibuscunque in circumstantiis. Supponamus tamen, Quesnellum tario horrificis perculsum consectariis ab hoe Iansenti placito de victrice delectatione indeliberata ad omnem hominis consensum
necessario praevia , dc necessitatem inserenis te, velle recedere. Supponamus etiam singulos actus , qui sine gratia ad 'ostram eliciuntur condemnationem, esse liberos, quos
constat in Quesnelli systemate esse maximo necessarios; attamen adhuc Que elli propositio jure optimo proscribitur, non solum quia talo; sed etiam quia Divinae Sapientiae, bonitati, imo justitiae, dc sanctitati derogat
Facile enimQuesnellus,de quivis alius agnoscet, homines, etiam justos, dc recenter justificatos non habere omni momento illus rationes intellectus supernaturales, de pias ejusdem ordinis in voluntate excitationes, presertim dum variis, ut supra deduxi, studiis distrahuntur: experientia de hoc convincimur nimium frequenti. Praeterea,quidquid sit de opinione , possibilem statuentes omissionem puram liberam, non videmur unquam mente, de ratione vigili absques omni prorsus amore, seu volitione esse moraliter posse. Semper igitur homines etiam iusti, ab sente actuali gratia, necessitatem quamdam habent amandi ad suam condemnationem ;licet necessitas tantiun generica foret, relliaeta abstinendi a peccatis singulis facultate; quemadmodum si , ut diximus, damnato ad mortem relinquatur inter supplicia eligendi potestas, ut singula quidem divisim; nota,
tamen simul omnia valeat evitare . Itane
Deus deserat filios , de amicos , quos se non deserturum, nisi prius deseratur, de dixit, de per Tridentinam Synodum in Sancto Spiritu congregatam confirmavit e Itane fidelis est, ut non patiatur nos tentari ultra, quam possumus sustinere, sed faciat etiam cum tentatione proventum , quod fideius lare Apostolo promissum credimus e Fieri nepoterit, ut simul nos destituat omni gratiae auxilio , sine quo impedire non possumus ,
quin amemus ad nostram condemnationem
Quid enim juvat, nos singula divisim peccata posse effugere, si quacumque demum ex parte in condemnationem ruamus necessi
Constitutio Unica Nirus propugnata
58쪽
1io Novitas haec est inter Catholicos inaudita . nee in Ecclesia tolerabilis , in Deum contumeliosa , & in hominibus impediro .nata, ne de Deo , & Salvatore nostro sentiant in bonitate. Denique subruta Divinorum promissorum fide, spem dejicit, cha
ritatem extinguit. Sanctorum Patrum testi
monia, damnato errori adversantia dabo ad propositionem gr.
ex qua Observiationis Author se tantum the- nurum eruisse significat. Est autem Epistola
prima ad Thessalonicenses cap. t. vers. IX. aevomam voluimus venire ad vos r ego quidem
nar Satanas. In quem locum se interpres
Angelicus A SED IMPEDIUIT NOS SA- ., THANAS , id est, procurando impedi-,, menta , sorth per aeris tempestates.., Apoc. . Fisant Angesi, qui tenent ventos. Et S. Baslius Reg. brevior. interrogatione a a. ad quaestionem quae, ct qaomodo Patisi, ci agiartim Sanctortim bona opera impedire possit Satanas , se respondet i Rect/f Aa, qua in sola animi voluntate posita sunt, haec natio modo impedire Satanas potes . Luaoero ejusmodi, ad quae eon eqviendis neetissaria an etiam opera eorporis , in his plerumque etiam Deus nasset impedimenta permittit , ve probandi, vel detegendi eati a tuitis, qui impe Avir et ui te I recto proposito desiterit,commictus , qtialis si , detegatur; ut hi, qui spra petram fuerant seminati , qui ad modictim
temptis susceperung qtiidem verbum cum gaudio , exorta autem tributatione Fatim recesserante vel, sin recto perseveravierit, clarius
pareat sudium ipsius in recte factis: tit ipsa Apostoli , qui ctim saepe Romam petere decrevi et , O prohibitus esset, ut ipso us es.
tamen eatenus in ea volantate non destitit,
quoad etiam essecit, quod saluerat. Ex eo igitur,quod diabolo saepe permitis
tatur , ut ventos , & tem pestates ahris excitare valeat, & opera externa impedire, col
ligit Quesnellus , potestatem Diaboli in
Noluntatem nostram, ut e gratia nihil amare piamus, nise ad nosram condemnationem. Sed tale in voluntates nostras dominium, talem diaboli potestatem negat S. Baslius, nee ullus Pater,vel Scripturarum interpres, vel Theologus orthodoxus agnoscit.
propositionis malitia, & error, si sensus Authoris attenditur . Iansenium Quesquelli praecursorem , & Magistrum se explicantem audiamus lib. . de Statu naturq lape cap. Ist. me es necessitas, quam peccato asiectam esse pro temur; quod liberum arbitrium ita raram
terrenarum cupiditate captivum fit, antequa m e creatoris, charitateque liberetur, ut F O-
quo,versum sese vertat, in genere necesse ist,u-lud mal/ agere. Ubi non qualiscumque gratia lassicit, ut quis evitare valeat illam peccandi continuo necessitatem; sed requiritur gratia Fidei, & Charitatis, qua liberum arbitrium, alias captivum, a terrenarum rem rum cupiditate liberatur ; quod auxilium . ut patet, est effcax , & justificans . Id aliis verbis , sed sensum eumdem inferentibus Quesnellus exponit proposit. dicens et Non sunt, ni duo amores, unde volia
tiones , ct actiones omnes no rae nascuntur ;amor Dei, qui omnia agit propter Deum,quemque Deus remuneratur; ct amor,quo nos ipsos,
ac mundum diligimus, qui, quod ad Deum referendum es , non refert, O propter hoe i sumst malus. Ubi patet,amorem Dei justita cantem , sive qui omnia facit propter Deum , quemque Deus remuneratur, a Quesnello praescribi, ut possit actus aliquis a peccati macula liberari,& quidem lethifera nostram inferente condemnationem, ut praeseus habet propositio . Quid autem horrificum magis, quam omnia statui peccata mortifera , quae non sunt amor Dei super omnia , & justitacans, vel ab eo non imperantur e Hinc intelligimus, cur prop. i. dicatur et Amore Dei
in corde Peecatorum non amplius regnante, no
cesse es , ut in eo carnalis regnet eviditas , omnesque actiones Cur corrumpat. N ulla it que gratia, praeterquam amoris Dei in corde regnantis , & omnia agentis propter Deum , potest actionem immunem redderea peccato gravi, quo damnationem me
seriem dogmatum proscriptorum a pluribus olim Pontificibus t Samstus Pius V., Grego rius XIII., Urbanus VIII. confixere inter Bajanos articulos hunc r6. Non es vera legis obedientia, quae sit sine charitate . Indubi Enon foret ea vera legis obedientia i si omnis actio mala esset, quae non nascitur ex amore Dei omnia agente propter Deum, quemque Deus remuneraturr & quidem qualiscunque legis obedientia, quae fit sine chari
tate , n stram mereretur condemnationem
Hinc Lector perspicis , qualem postulet
Quesnellus gratiam, ut amor aliquis damna tioni nostrae non serviat: cujuscunque virtutis moralis, aut etiam Theologicae gratia, si charitatis abfuerit, minimo actionem ex iamet a delicto mortifero. Imo negat he nellus suppositum, videlicet, ullam gratiam esse posse sine charitate, sive amore Dei,qui omnia agit propter Deum . Continetur hic
59쪽
γS Constitutio UNic EN rrus propugnata py
perspicue Baianus articulus 38.: Omnit amor creatura rationalis aut vitiosa es cupiditas, qua Mundus diligitur, qua a Ioanne prohibetur . aut laudabilis illa charitas , qua per Spiritum Sanctum in corde dissa Deus amatur.
Cui prorsus consonat propositio T. ab Alexandro VIII. damnata: Omnis actio deliberata es Dei dilectio, HI Mundi: si Dei, charitas Patris es; si Mundi, concupiscentia carnis . hoc est, mala est. q. Prop. ibid. proscriptar Revera peccat, qui odio habet peceatum mer/ ob eius turpidinem , O disconvenientiam eum natura , sinetilio ad Deum Oensum respectu . I o. Intentio, qua quis detraratur malum, O prosequitur bonum meia, ut caelestem obtineat gloriam , non es recta, nec Deo placens. II. cumquis etiamaterna mercedis intuitu Deo famulatur, charitates earuerit, vitio non caret, quoties intuita licti beatitudinis operatur. Atrocior est Quesnelli sententia, notia solum exigens respectum ad Deum osse nissum , sed talem necessario postulat relationem , talem amorem , qui omnia agit pro
pter Deum , quemque Deus remuneratiar et cu
jus praetermissio peccatum minime leve est, sed quod damnationem mereatur . Spei quoque intentio , & ex ea tam mali detestatio , quam boni prosecutio sine amore Dei super omnia adeo non est recta, ac Deo placens , quin & ipsa damnationi subjaceat, juxta articulum Quesnelli o. si eum in sensu Aut horis acceperis. Eodem sensu complectitur articulus propositionem II. meis morato Alexandri VIII. diplomate prostigatam et Attritio, quae geherena , ct poenarum metu concipitur Ap dilectione benevolentiae Dei propter se, non est bonus motus, a vernaturalis; si enim omnis actio sit mala, quae non nascitur ex amore Dei, qui omnia agit propter Deum i evidens est, attritionem iI-jam tali destitutam dilectione,remotissimam esse a ratione boni motus, ac supernaturalis, ac proinde non esse ex gratia, sine qua, juxta praesentem Quesnelli articulum et Nihil amare posmus , nis ad nostram condemnationem . Hinc timor gehennae non es supernaturalit , quae propositio inter damnatas ab Alexandro VIII. est I ., timor enim ille,atque omnes virtutes morales,nisi ex charitate natae fuerint, juxta Quesnelli art. q. peccata sunt; non itaque sunt ex gratia, ideoque ad nihil boni conducere possunt, sed
tantum ad nostram condemnationem , juxta
articulum quem hic impugnamus o. Quinimo inter virtutes Theologicas prima dum a charitate sejungitur, e numero virtutum expuncta, in cloacam vitioruma diesnello abjicitur. Damnaverat Alexander VIII. inter Proposit. 3 r. hanc ia. Ruando in metuis peceatoribus descit omniramor , descit etiam Hes . ci, etiamsi videam tur credere , non est es divina , sed humana;
imo, Quesnello Iudice, diabolica. Non enim est ex gratia, sine qua omnis actio ipsi
peccatum est, & damnationem inferens s fidem autem illam ex Divinae gratiae auxi-
Iio non posse profluere manifestum est , si vera fuerit Que melli Propositio q. Actioner
omnes nosras ab amore Dei super omni: non progenitas, ablegans inter foetus am ris proprii , & mundani, indeque contrahentes malitiam: Non sunt, nisi duo amorer, unde volitiones , ct actiones omnes n ranascuntur . amor Dei , qui omnia agit propter Deum, quemque Deus remuneratur; di amor, quo nos ipsos, ac mundum diligimui , qui, quod ad Deum referendum est, non refert,
O propter hoc ipsum sit malas. Propositio ra. ab Alexandro VIII. damia nata enuntiat: Omne, quod non est ex side Christiana supernaturali , qua per dilectionem operatur , peccatum est . Quesnellus addit , esse peccatum mortiferum , juxta praesentem articulum , sita gratia nihil amare posssumus, nihil velle, nisi agere , nisi ad n
Non posse fidem sine charitate ego Christianam , & supernaturalem , sive non posse esse ex gratia,monemur articulo ejusdem M. jam relato, quia talis fides, non nascitur ex amore Dei, qui omnia agit propter Deum s ideoque juxta adaequatam actionum omnium humanarum divisionem, a novo hoc Theologo traditam , & in Ecclesia Catholica hactenus ignotam , proficiscitur ex amore, quo nos ipsos , ac mundum
diligimus , qui quod ad Deum referendum est, non refert, ct propter hoc ipsum sit malas . Ex tali autem corrupta origine proveniens fides non potest esse ex gratia , atque ita nec ad justitiam, nec ad salutem disponere ised nostram solummodo inducere condem
Denique, si nec Deus est, nec religio , ubi non est charitas juxta articulum FS. necesse est fidem , & spem expertem charitatis exulare a religione, non esse ex gratia, sine qua omnis humana actio, iuxta praesentem articulum, nostra condemnatio est. Plura
alia a CLEMENTE XI. proscripta dogmata , & doctrinae Ecclesiae adversantia cum hoc errore nexu indissolubili connexa esse, facillime Lector deprehendet; potissimum in iis omnibus Propositionibus, quae de
timore enuntiant, aut charitate .
60쪽
8o Pars I. Propos. XL. Cap. I. 8 I
s Aliud modo principium indicandum superest , quo praesens articulus in sensu
Authoris intellectus, errores plures haereseos, aliisque censuris gravissi mis dignos in se contineat, vel vinculo sibi colligatos attrahat inextricabili. No autem Adversarius cIamitet, mentem suam exponi a modurius, malo eam ipse nobis explicet, utpote quam nemo potest hahere exploratam magis, atque perspectam. Quaeramus igitur ex ipso , quid nomine gratiae, sine qua nihiι amare posumus , ni ad nostram condemnationem , 1 Lectoribus velit intelligi. Sed, ni fallar, mirabitur,nos solis lumen requirere, dum splendidissime fulget meridie i tam didaetico , inquiet, tam et arae, tam uberes, a me in ipsis censura notatis Propositionibus redditae fuere descriptiones , explicationes gratiae , tanta phrasium,& figurarum illustrium varietate inculcatae, ut in hoc Theologiae mysticae fines quodammodo excessisse videar, & penos pau- eos forte Scholasti eos reperiatur idea gratiar expositionibus declarata magis perspicuis . Proposit. II. Gratia non ess aliud, quam voluntas omnipotentis Dei, jubentis,
Pro posit. Io. Gratia est operatio manus
omnipotentis Dei, quam nihil impedire potes ,
Proposit. II. Gratia es oox illa Patris, quae homines interius docet, ac eos venires eii ad Christum i quicunque ad eum non venit, postquam audivit vocem exteriorem Filii, nul latenus es do Ius a Patre.
Proposit. rv. Dei gratia nihil aliud es,
quam ejus omnipotent voluntaIr hec es idea, quam Deus nobis tradit in omnibus fuit Scriapturir .
Proposit. ro. Vera gratia idea es, quod Deus vult sibi a nobis obediri, O obeditur et imperat, O omnia sunt: loquitur tanquam
Dominus, ct omnia i submissa sunt. Habemus hic ab ipso Authore Observationum Moralium dilucido expositum, quid nomine gratiae intelligat, & a Lectoribus concipi desideret . Plures aliae ejusdem Authoris Propositiones, quas Constitutio Unigenitus
refert, ac prohibet, in eundem sensum confluunt, ut cuilibet inspicienti manifestum est, Resumamus itaque praesentem Propositionem o. & cum explicationibus ab ipso nobis Authore traditis expendamus . Sis3 gratia ( quae juxta Proposit. I t. non es aliud, quam voluntas omnipotentis Dei jubentis , O
facientiae, quod iubet nihil amare possumus , se ad nset am eondemnationem . Atque ita constitutio Theol. propugn. Tom. II. sne gratia effeaei non solum nihil boni agere possumus; sed etiam nihil, nisi male,
Rursus 8 gratia (quae iuxta Propoci o.
es operatio manus omnipotentis Dei, quam nitu impedire potes, aut retardare ) nihil amare politimus , nia ad nseram condemnationem . Unde iterum sine gratia efficaci, imo eertissimam inserente necessitatem, nullum possiimus operari honum a sed malum solummodos neque illud leve; sed quod
Sin/ gratia ( quae juxta Proposit. i . es
mox illa Pat is , qtiae homines interius docet , ct eos trair seu ad Chrictum, adeo tit, quia acunque ad eum non Genit , po quam atidivit violem interiorem Fuit Dei, R Iatenti si do
scripta , nitu amare posmus, ni ad nubam condemnationem ; adeoque sino gratia eff- caci non solum nihil boni agere possumus; sed nihil, nisi peccatum grave , & damnationi obnoxium. Sino gratia Dei (quae iuxta Proposit. Iy.nihil aliud eia, quam ritis omnipotenX voluntas a & cuius , iuxta Proposit. Io. , vera idea
es, quod utili sibi a nobi, obedi i , ct obedietur: imperat,in omnia sunt o utir tanquam Dominus,ct omnias abmicla sunt) nihil amare possumus,nia ad nosram eonderenationem: sive absque gratia effcaei nihil boni fieri potest, nihil nisi malum grave, & inferorum indueens supplicia. Vis pluraE sine gratia(qua,juxta Prop. asDetis utaminat animam , ct eam sanat aequ/ae corpus sola Da volubeate; iubet, ct ira o temperatur ) nibu amare possumus, nise ad no- iram eondemnationemr quae assertio est eius. dem significationis cum hae i Sine essicaci gratia nihil operari possumus, nisi damnabile . sino gratia ( eui, iuxta Propost. I 6. nullae non cedunt lueeeb a, qtita nihil re uomnipotenti nihil amare possumus, niis ad no- iram conuemnationem ; idest absque essi eienti gratia nihil fieri potest boni, nihil praeter peccatum , quo damnatis perpetuo adscribamur . Sin/ gratia ( qua , iuxta Pro- post. I S. semen oerbi manu Dei irriga timsemper assertfructum suum ) nisu amare possumus , ni ad nosram condemnationem et quod idem est, ae si dixeris, sine gratia es-eaei nihil fieti posse boni; sed malum tantummodo aeternis dignum cruciatibus.
sina gratia ( quae juxta Proposit. II. differt a gratia Adami, per hoc in primis , quod si gratia omnipoten , ct digna Filio Dei nihil amare possumtis , ni se ad nostram