장음표시 사용
501쪽
,, nb in supplicium ignis sempiterni conii-,, ciatur, qui etiamsi cognoscat se non ha-- bere contritionem ; sed tantum hanc at-M tritionem , probabilis est Doctorum sen-M tentia , quod licite accedit ad Baptismi, si & Poenitentiae Sacramenta suscipienda M . Nulla mihi de necessaria simul,& lassicienti ad Sacramenta baptismi, ac poenitentiae di positione concertatio est: istud unum contendo, &ex Tapperi testimonio erutum,
quod attritio ex timore poenarum supernaturalium detestetur omnia peccata mortalia
Iudocus Raveste in Tiletanus pari. I. de praeparatione ad justi f. cap. I. ,, Ex fide peris considerationem divinae justitiae nascitur se timor, quo utiliter concutiuntur homi-M nes, ut peccata deserant, saltem divini,, supplicii timore,, Thomas Stapletonus tom. a. pro lego m. i. in lib. S. M Cum timor gehennae obieetum H habeat proportionatum timori, & nulla , , extrinseca circumstantia vitietur, nece si serio debet esse bonus et utiliter autem H disponere inde constat, quod a peccatis D cavere, & de praeteritis dolere, & ad Deiri misericordiam confugere docet is .
Guillelmus Estius in s. dist. sq. S. II.,, Quamvis igitur hic timor neque sit justi-H tia, neque aliquid iustitiae , quia servilista est i recto tamen vocatur initium poeni-- tentiae, justitiae, de sapientiae; quatenusta nimirum hominem per peccatum a Deo se alienatum, ad poenitentiam , justitiam, Ac M sapientiam, & per consequens ad Deum,, ducit, de revocat.
Denique Iacobus Baiias non Michael,
cujus in multis propositionibus condemnatio, de dein gloriola palinodia nota est. lib. a. Religionis Christianae cap. 8 . Ex,, quibus liquet, quam falso Lutherus di M xerit, timorem servilem esse malum ; quia H essiciat hominem hypocritam , magisque M peccatorem; cum proprius ejus effectus,, sit voluntatem a peccato impedire Hinc Deus primum hominem timor is mortis a peccando deterruit, Iudaeosqueri suppliciorum comminatione,, . Ita veritas catholica ubique resplendet, & omnibus saeculis a Doctoribus ex omni ordino tradita reperitur distincto, perspicuo, constanter, ut nullis valeat cavillationibus obumbrari. Ubi autem Quesnellus errorem suum inveniet, nisi apud Lutherum, Michae- Iem Bajum, Jansenium ( quorum nullus, praeter primum, errori pertinax immori voluit e si quem vero scholasticum alias non malum, nimius, & non secundum scientiam Eelus, charitatem unico praedicandi, ultraveritatis limites abripuerit , ut voluntatem subinde in vitium, ita intellectum in errorem cadere est humanum, de interea tholicos facilc dignum venia , quamdiu pertinacia abfuerit, & Ecclesiae in suis definitionibus contemptus. Retinenda proinde semper est aurea Aquinatis regula 2.
quaest. O. art. a. ad 3.,, Haereticus censetur,
,, qui pertinae iter repugnat determinatis, , aut horitate universalis Ecclesiae; quae,, quidem authoritas principaliter residet ,, in summo Pontifice .... Contra cujus,, aut horitatem, nee Hieronymus, nec Au-,, gustinus, nec aliquis sacrorum Doctorum, , suam sententiam defendit.
Praenotanda pro dpulsione faciliore eo
rum , quae contra timorem poenarum ,
mulio servilem ab adversartas oppo
a Um proprium servis sit magis duci
poenarum formidine, quam dile- ctione dominorum, timor supplicii vulgari nomine a Theologis servilis dicitur , quamquam ea appellatio non in eadem adhibetur ab omnibus. significatione quae quia non a cunctis percipitur , vel ab aliquibus cognita, novitatis studio subdole dissimulatur, hine partim ignorantibus, Parmtim malevolis occasio est, Sancaeos Patres , di Theologorum principes inter se collidendi , doctrinamque subruendi Ecclesiae, nisi inconcussis eam Dominus fundamentis in Petra firmissime stabilivisset; contra quam nec portae inferi praevalebunt. Quapropter
ne varia vocis accceptio confusionem pariat , & tenebras veritati, significationes timoris servilis distinguere oportet e quae ubi perceptae fuerint, sponte dissipabitur, quidquid nubium meridiano soli inducere novatores duobus saeculis moliuntur. Timor itaque servilis aliquando sumitur pro timore poenae ab hominibus instigendar, ob quam cessatur ab externo opere, retento peccandi desiderio, quando opportunita vforet absque supplicii periculo . Talis e Thtimor in uribus, talis fuit in plurimis I
daeorum, qui ne lapidibus obruerentur, legem transgredi non audebant publice, qui moderant animo. Hoc sensu timorem servilem intelligit, & merito damnat Hugo I S Uictore lib. . Allegor. in Lucam pag. 1 G dicens e ,, Servilis timor est pro evitaricia
502쪽
', poena abstinere a malo, retenta volunta ,, te malar duo timores mali sunt, servilis,M & mundanus. Servilis timor poenam , ,, quae ab hominibus infertur, metuit: &H idcireo ei sufficit cessare a malo opere.,, quia ad oculum famulatur, & reatum D conscientiae non metuit M. Idem in Anis notat. Epistolae ad Rom. pag. 18S. M Timor ,, servilis cohibet manum j malo opere tis, more poenae temporalis .... Ille dicitur si habere timorem servilem, qui timore ,, poenae temporalis tantum aliquid erimi-
Simili modo Augustinus nomine timoris, qui castus non est, & a charitate excluditur, intelligit timorem hominum, vel
poenarum temporalium , enarratione ii L. Psalmum Iet T. AliuI timor permanet et altussexcluditur et timor, qui excluditur, caput non
es s qui autem permanet, eastus efI. riui es
timor, qui excluditur e Dignemini animadvertere . Aliqui propterea tantum timeret, v/ quid mali in terra patiantur Oe. adhuc timor ille non es castus . Lib. de virginitate cap. 38. Timor quidem non es in charitate; sed perfecta charitas foras mittit timorem . sed timo
rem hominum: non timorem Deir temporalium
malorum ; non dioini in sve judicii, & quae judicium sequitur infelicissimae aeternitatis . De prioris generis timore servili enuntiat S. Laurentius Iustinianus tract. de timore cap. s. Facit/ deviat a juctitia, qui in causis non Deum I sed homiues pertimescit. Hic tiamor peccandis cultatem auferre potest, o tantatem auferre non potes .a Alia acceptio timoris servilis est, quo supplicium formidatur aeternum quidem, ac proinde a Deo infligendum i sed timetur velut malum principale contrarium suo commodo, in quo peccator male sanus finem suum ultimum constituit, quem proinde praefert Deo , & dilectioni ejus. Ita timor servilis intelligitur, & merito condemnatur a Doctore Angelico t. a. quaest. Is .art. 6. in conclusione . Alio ( inquit modo contrariatur charitati, secundum quod aliquiae refugii poenam contrariam bono suo naturali , sicut principale malum contrarium bono suo, quod diligitur ut it et Osie simor poena noues cum charitate . Alio modo timor poena distinguitu quidem secundum substantiam a tiamore caseo, quia scilicet homo timet malum paenale , non ratione separationis a Deo ; sed in quantum es nocivum proprii boni; nec tamen in illo bono constituitur ejus is r unde nee inlud malum formidatur tanquam prinebati malum, O talis timor poma potes esse cum charitate . Sedi te timor poena non dicitur esse
constitutio Neot. propugn. Tom. Vsemilis, ni quando poena formidatue sicut
principale malam (contrarium bono, quod peccatori,antequam se convertat, maximum
est ut ex dictis patet ( Art. . ct ideo timo
in quantum servilis,non manet cum charitate 3 sed substantia timoris cum charitate manere
potest i sicut amor sui manere potest cum chaiaritate .s Quandoquidem hic remittat nos An gelieus ad Articulum suum quartum, ne adversariorum instar ex brevi lacinia furtim decerpta, captare praesidium videar , con clusionem citati Articuli refero integram , unde veritati catholicae accedet lucis pluriamum , nihil subsidii novatoribus is Respon-,, deo (inquit dicendum, quod timor ser-,, vilis ex parte servilitatis habet, quod sieri malus ; servilitas enim libertati opponi-,, tur et unde cimi liber sit, qui causa sui est, , , ut dicitur in I. Met. Servus est , qui non ,, causa sui operatur; sed quasi ab extrinis D seco motus. Quicumque autem ex amo-,, re aliquid facit, quasi ex seipso oper ,, tur; quia ex propria inclinatione move-,, tur ad operandum , & ideo contra rati ,, nem servilitatis est, quod aliquis ex amo-M re operetur. Sic ergo timor servilis, in ,, quantum seivilis est, charitati contrari ,, tur. Si ergo servilitas esset de ratione ,, timoris servilis, oporteret quod timor ,, servilis simpliciter esset malus; sicut adulta terium simpliciter est malum vi quia id, ex D quo eontrariatur charitati, pertinet ad ,, adulterii speciem. Sed praedicta servilitas,, non pertinet ad speciem timoris servilis , ,, sicut nec informitas ad speciem fidei i , , formis; species enim moralis habitus,,, vel a st sis ex objecto accipituri objectum ,, autem timoris servilis est poena icui acci- , , dit, quod bonum, cui contrariatur poena,M ametur tanquam finis ultimus; & peris consequens poena timeatur tanquam si principale malum, quod contingit in non si haebente charitatem et vel quod ordine tuese in Deum sicut in finem, & per consequens,, poena non timeatur tanquam principalo,, malum: quod contingit in habente cha-,, ritatem ; non enim tollitur species habi-,, tus per hoc , quod ejus objectum , vel ,, finis ordinetur ad ulteriorem finem ; &is ideo timor servilis secundum suam subis,, stantiam bonus est; sed servilitas ejusta mala est,, . verbis Angelici ab eruditi fimo eius interprete Ioanne Nicolai ex oris dine S. Dominici, Sacrae Theologiae Parisiis professore haec annotatio additur in margine et M Hinc ex impulsu Spiritus Sancti eum
503쪽
ta dentinum asserit sessii . cap , ae cosis damnat sesso .can. s. qui peccatum potiusta esse dicunt, & pejores facere peccatores, se ut jam Leo decimus contra Lutherum inis Concilio Lateranensi decreverat. An eum porro Christus Lucar ra. vers. s. Acta Mattia. Io. vers. 28. inculcaret, si malusis esset e De his etiam in s. sentent. dist. 3 M quaest. a. art. i. quaestiuncula a.
Adeamus, & hunc locum Angeliei,
d quem ab interprete remittimur . M Poena inquit Sanctus ) est duplex; una pro cu- jus vitatione peccatum quandoque commta mittitur ; sicut sunt temporales poenae et & hanc poenam refugit timor mundanus, H vel humanus et alia pro cuius vitatio nos, nunquam fit peccatum ; sed magis vita- tur ( peccatum sicut poena, quae erit ,, post hanc vitam et & hanc poenam fugitta timor servilis. Alius autem timor est, H qui fugit utrumque malum, poenae scili-,, cet, & culpae i scilicet initialis, qui habet M oculum ad utrumque, & ideo est medius se inter servilem, de castum. Eadem dist. 3 . & quaest.2. art. 2. quaerit Angelicus Utrum timor servilis sit a Spiritu Sancto: quod assirmans ita probat. ,, Rom. 8.,, Non accepissis Spiritumservitutis iterum inta timore . Glossar utius Spiritus es, quifacito dues Amore i scilicet servilem, de chis stum; sed castus timor constat, quod est M a Spiritu Sancto; ergo de servilis. Prae-,, terea non est minus timere Deum, quam H crede ter sed fides, etiam informis est ari Spiritu Samsto: ergo & timor servilis est M a Spiritu Sancto ,, . Tum sequitur quaestiuncula a. Utrum timoris servilis sit usu, bonus. Sic autem resolvit . ,, Cujus usus malus est, ipsum etiam malum est; quia is non ' es arbor bona fructus malossacere . si Matth. . sed timor servilis est bonus,,, ctan sit a Deo et ergo ejus usus bonus est. si Praeterea usus timoris servilis est abstine,, re a peccato, & ad Sapientiam introduri ceret hoc autem est bonum , ergo usus se servilis timoris est bonus M . Audiat hoc Collator subsidiarius Que nelli, Ce Hexaptorum , atque inanissima dimittat conamina ad pertrahendum Angelicum in novitatis partes, quibus patet esse infestissimum . Si enim penes ipsum usus timoris servilis sit, ab inere a peccata, O ad sapientiam in1roducere , aperta est falsitas damnati Articuli: Timor nonnisi manum cohiabet si cor autem tamdiu peccato addicitur,
quam ita ab amore juclitiae non ducitur . Ad ipsum timor ducit amorem iustitiae, ad ipsam supremi Numinis dilectionem super omnia ,
etiam benevolam, quam sibi ad evitandum malum, quod maxime horret, interitum scialicet sempiternum, conspicit esse pernecensariam . Evidens igitur contra adversarios est, in Aquinatis sententia, quae est Ecclesiae Catholicae, non debere hominem, ne in cupiditatis vitium incidat, suspendere animum a timore divini judicii, & perennium suppliciorum, donec amore iustitiae, & dilectione Dei benevola moveatur; cum adhaee ipsa servilis timor dispositio , juxta S. Thomam, convenientissima sit, juxta quem in memorato textu , usus timoris servilis, est absinere a peccato , ct ad sapientiam ( seucharitatem ) i troducere. Temeraria autem adversariorum fiducia est , qua peccatores suos sic instituunt, ut conversionis initio fugiant timorem, & a fide solummodo, de dilectione Dei poenitentiam inchoent. Prop. 66. Rui vult Deo vis propinquare, nec debet ad lasum venire cum, brutatibus passionibui, neque adduci per insinc um naturalem , aut per timorem , scut
hesia i sed per sdem, O per amorem sicuti silii .
s Diseamus nos potius ex Angelico rhas timoris servilis est , ab inere . peccato , O ad Sapientiam introducere :&ex Augustiastino de Verbis Apostoli Serm. II. Timor servui es; charitas libera est . O , ui sic diacamur , timor es servui charitatii i is pq deat diabolas cor tuum, praecedat servus in corde tuo, di servet domina venturae locum rsae ves timore poena , si nondum potet amore
justitia. Quid autem suades , Doctor Sanctissime, si praetensi tui discipuli in Moralis
Euangelieae compendio veritatem nobis tradiderint Euangelicam e Prop.6 I. Timor no nisi manum cohibet is cor autem tamdiu peccato
addicitur , quamdiu ab amore iussitia non ducitur: quod ita intelligunt, ut non solum peccatum, quod ante fuerat, maneat habitu, sive non remittatur; sed etiam ut delicto novo maculetur animus, quoties solo metu continebitur, sive quamdiu delectatione iustitiae non dirigetur. Hoc sensu cor interea addicitur peccato, cumulatque semper,
uraiunt, novis vetera: nam, ut quoque
vidimus Prop. 6o. Si solus supplicii timor
animat paenitentiam, quo haec es magis violemta , e) magis ducit ad desperationem. Dum igitur, Augustine, mones, ue poenitentia fiat, vel timora poena,s nondum potes amore
justite, quid aliud suggeris , nisi peccatum,& quidem perniciosissimum desperationis, eo gravioris, quo major fuerit poenitentia eQuod vero aliud praeceptu in , vel bonum quodlibet opus homines faciant timore pa-
504쪽
nai si nendam possunt amore justitia, duri juxta Prop. T. Obedientia segit prosueri debet ex onte, O hic fons est charitas . Ruando Dei amor es illius principium interius, h Dei gloria ejassis, tunc purum est, quod apparet exterius ; alioquin non es, ni hypocrisii, aut
fassa justitia e Ad hypocrisim itaque horta-
ius fuerit Augustinus eos, qui obedire nondum potuerint amore justitiae: idem est draalio quovis opere secundum speciem bono. Denique generalis regula, de quasi fundamentum novae Ecclesiae est Prop. q. Non sunt nisi duo amores, unde votitione , O actio-
er omnes nosra nascuntur 3 amor Dei qui omnia agit propter Deum , quemque Deus remunerotur . edi amor, quo nos issos, ac muram
dum alligimus, qui quod ad Deum referendum es non refert, O propaer hoc ipsum sit malus ac proinde mala omnis volitio,& actio inde proveniens. Quid enim ex virulento fonte saliat nisi noxium, & pestilens e Nam
Prop. 6.Cupiditas, aut charitas usum sensuum honum, aut malum faciunt: atque adeo usus
manuum necessario est malus sine eliaritate: unde qualemcumque Augustinus usum sensuum, vel eorum cohibitionem suaserit ita more paena, si nondum facere homo opus bonum, vel desistere a malo potuerit amore jussitia, evidens est in novo systemate, Sanctissimum Antistitem suasisse peccatum . D nique timor poenae sin3 amore justitiae est vulgari vocabulo servilis: Prop. autem 6T. Timor feriatis non sibi repraesentat Deum, nisitis dominum durum, imperiosum, injustum, intractabilem . Tam horrifica, tam contumeliosa Deo optimo Maximo , tam blasphemare praesentatio approbati, atque suaderi sindgravi scelere non potest; approbavit tamen& suasit Augustinus , si Quesnellus non fal-
6 Contra usum timoris servilis argumentum famosissimum est, & ab adversariis velut maximh nervosum ubique ingeritur, petitum ex Augustini lib.3. contra Iulianum cap. . quod ex alio motivo quam e rit asis possint bona feri; sed non bene. Hoc argumento, & authoritate Augustini gestiens usus est Lutherus contra conclusiones Echianas resolutione a. Neque gloriari merito Haeresiarcha potest tanquam difficultate suo ingenio contra Domitiam Ecclesiae excogitatar reperit eam prius Do- . eior Angelicus, de faciti depulit responso in commentario ad lib. I. sententiarum distinctione 3 quaest.2.art. t. quaestiuncula 2. ita sibi objiciens. A Uidetur quod usus ti-,, moris servilis non sit bonus I usus enim
M bonus est, quo fit bonum , & bene: sed
se secundum Augustinum super illud Rom.,, 8. Non accepi inpiritum semitatis Oe. in is timore servili etiamsi aliquid fiat bonum,
non tamen bene et ergo ejus usus est ma-M Ius .a ,, Praeterea omnis actus timoris ex
is aliquo procedite sed actus timoris servi.,, Iis non procedit ex amore charitatis, e ,, go procedit ex amore libidinoso et ergo se est malus. M 3 Praeterea una circumstantia iude-- bita facit totum actum malum ; sed actusta timoris servilis videtur esse serviliter ti-- mere, quae est circumstantia turpis: ergori actus timoris servilis est malus. Quibus more suo praemissis obiectionibus, Aquinas sententiam suam illis contrariam enuntiat dicens et Sed contra . . . , Non potes arbor bona malos fructus facere Matth. . sed timor fervilii es bonus ; cum sit d Deo :ergo usus ejus bonus es Oc. ut supra . Solutiones autem objectionum jam propositaram uon possumus melius, quam ex ipso fonte, ut Angelico, ita & purissimo haurire .
, , Ad primum ergo quod ex Augusti A no objicitur, timore servili fieri aliquod bonum, sed non bene dicendum , quo il,, Augustinus loquitur , quando aliquid sit timore servili ratione sua servilitatis A(quando malum poenae . timetur, ut malum principale, & retinetur voluntas peccandi, si possit impuno ).- Ad secundum dicendum quoa actus,, timoris servilis, quando bonus est, non est ex amore gratuito , neque ex amore i,, libidinoso ; sed ex amore naturali, quo is quis vult consistentiam , & bene esse salsi subjectit & ideo horret omnem poenam , si sive quam experientia docet, sicut in na-- turali timore et sive quam fides demonis
si strat, sicut in servili A. ( Ad illud sed euiamore naturali, interpres recte addit in margine, licet impulsum quemdamsupernaturalem supponente, ut adsupernaturale oti
ctum e vetur Pergit A ngelicus. ,, Ad ter-- tium dicendum, quod non semper time a re serviliter est actus timoris servilis, ut is ex dictis patet,, quia potest quis timere poenam non tamquam malum principale,& maximum, sive ita ut ad illud cavendum velit potius malum quodlibet aliud, etiam separationem Deo, & maelum culpae lethi- feraei in qua conditione, seu circumstantia turpissima consistit ratio servilitatis . Certum autem est, quod attritio bona ex timore servili disponens ad gratiam in Sacramento poenitentiae recipiendam, sit a tali
505쪽
s o Constitutio UNict Nirus propugnata
circumstantia, seu servilitate immunis, alias mala esset,& prorsus incongrua dispositio ad gratiam, utpote quam turpitudine sibi pro-Pria, qua novum ipsa peccatum est, impediret, & removeret magis ; non vero attraheret . Attritio igitur bona, & supernaturalis ex timore poenae, dicitur concipi ex timore
seruili quoad substantiam, sed non quoad
servilitatem , quae mala est: unde qui sic comparatus animo est, ut 1 furto abstineat metu quidem gehennae; sed ita, ut simul statuat velle furari si posset impune, sive si simul gehennam evadere daretur, ille non libere, ut oportet, sed invitus a furto se continens, malitiae addictus animo est, &novo astrinis gitur delicto. In ejusdem Quaestiunculae solutione dicitur: is Non oportet, quod omne , quod M accidit alicui habitui, semper in actu ejus M manifesteturi sicut fidei informi accidit M habere aliquid repugnans charitati; non M tamen oportet, quod semper in actu ejus M charitati repugnans aliquid reperiatur . M Cum igitur servilitas timoris habitui ae- , , cidat ex imperfectione subjecti, ut ex di-,, et is patet, non oportet, quod actus ejus M semper conditiones servilitatis in se ha-H beat; sed poterit habere bonitatem pro-M portionatam substantiae sui habitus ... &,, quia habitus perfectam rationem bonita-,, tis non habet, ideo defectus alicujus de-,, bitae bonitatis in actu , sive de ordinatios, aliqua, non repugnat substantiae habitus,,, sicut repugnat omnis actus inordinatus,, habitui virtutis, qui habet bonitatem, M perfectam et & propter hoc virtutis usus, , semper est bonus; peccati autem semper ,, est malus; sed timoris servilis actus po- test esse bonus, & malus, , . et Hactenus S. Thomas, cujus vestigiis inhaerens Cardinalis Bellarminus lib. a. de
poenitentia cap. I 8. respondet Luthero quaedam maxime notatu digna, & lucem a&rentia tractatui de timore servili, cui aliquorum seu imperitia , seu innovandi studium novas quotidie tenebras affunder moliuntur. Sic igitur Cardinalis . , , Dubi-,, tari non potest, quin dolor de peccato eu, , solo timore legis, & poenarum,profectus, , , non sit ita liber, ac voluntarius,ut est ille, ,, qui oritur ex amore iustitiae, & Dei; sim-,, pliciter tamen liber, & voluntarius est D etiam ipse ; cum ex deliberato consilio, , , & electione nascatur, & possit homo, utri etiam multi re ipsa faciunt, malle peccan-,, do praesenti jucunditate frui, quam non se peccando futuras poenas evadere . Sed
is etiamsi dolor iste aliquo modo extortus
ta diei queati non ideo tamen est malus, , , neque peccatum auget; sed bonus est, &H a peccato retrahit; alioquin lex ipsa, H quae timorem incutit, esset mala; & Deus,,, qui timorem illum inspirat, mali aut horn esset.
M Sciendum est praeterea, duos quasi , , gradus distingui posse in timore servili. Primus est quando impedit opus peccatim externum ; sed non voluntatem et & hic si timor est bonus, & bonae rei causa; quia , , honum est impediri opus externum vi sed se quia coniunctus es cum mala voluntate, M non gignit contritionem, neque attrition nem . Secundus est, quando non solum ,, opus externum peccati s sed etiam volun is talem peccati coercet I saepe enim homi- , , nes , etiamsi nondum toto corde Deum, , diligant, tamen, consideratis malis e&-- etibus peccati, di suppliciis aeternis , ad ,, quae ipsos perducit, simpliciter odiutrias, contra peccatum concipiunt, & serio abji-- ciunt peccandi voluntatem e & hic timor ,, est meliore neque ex eo ullo modo crescitis peccandi voluntas, & de eo loquuntur ,, Theologi, cum dicunt, attritionem ex ti-M more conceptam , dispositionem esse ad , , justificationem, &, Sacramento acceden-n te, revera iustificare , ut perspicuum est , , ex Concilio Tridentino te C. I . cap.
si ubi legimus, attritionem disponere ad ,, justificationem, si voluntatem peccandis, excludat .
His positis, quae nullus, ut existimo , sanae Doctrinae Theologus revocabit in dubium, salthm aequus Iector perspicit, fundat illiniam a nobis propugnari sententiam ;neque quidquam esse in Scripturis , Patribus, Scholasticorum Principibus, Tridentino Concilio, aut ratione Theologica, quod cum Constitutione Apostolica non optim dconsentiat; nihil, quod condemnato .suffragetur articulo .
Possem hie defungi praesenti controversia, & ex fundamentis catholicae veritatis in aperta luce positis facile solvendum Iectori utcumque Theologo relinquere, quidquid
obiectionum Hexapta, vel Collatio corum subsidiaria comminiscuntur; quia tam crea omnibus debitores sumus, & multi studiis Scholasticae non assueti malunt lectioni facili plusculum temporis impendere, quam intendere nervos animi, ut ex principiis certis dissipandas suscipiant tenebras, quas ex obscurioribus quibusdam Patrum sententiis turba novaturiens congessit, quocumque nos adversarii provocant, sequamur;
506쪽
yga Pars II. Propos. LXI Cap. X.
CAPUT X. Nihil praesidii iste artis est in Scriptu
ra Sacra x x inae cap. 2 o. v. Io. uerebant principes Sacerdotum , S Scribae mitte-R re in illum manus illa hora: ct tiamuerunt populum; cognoverunt enim quὴd ad ipsos dixerit ilitudinem de colonis oecidemtibus silium domini vineae . Nonne necessaria, aut valde congrua tali loco est moralis Observatio , quod Timor nonnia manum cohialeat i cor autem tamdiu addicatur peccato,
quamdiu amore justita non ducitur In Euangelio de solo agitur timore hominum, qui cor non inspiciunt, ac proinde nullas obsolius animi erimina , ob cogitationes , ac desideria, etiam pessima , quae externo
opere non complentur, poenas exigere
Possunt. Quaenam igitur hic comparatio ad Deum, ejusque timorem , quando omnibus fidei rudimenta callentibus noti stimum est, ab illo non sola, quae corpore exequimur scelera, sed quaslibet cogitationes, alfectionesque animi liberas divinis legibus re- Pugnantes, non solum videri, sed aeternis etiam puniri cruciatibus e Principes Sacerdotum,& Scribae quaerebant mittere manus in Christum; sed tame a
non ausi, quia timuerunt populum 1 retinuere sacrilegum propositum , ut eventus docuit . Quis vero dubitet, quia juxta Ia sentanam Logicam aeque , ac similem Theologiam factum unum particulare lassiciat, ut generalis dogmatis inferatur assertio, &pro casibus a priore diversissimis, qualis est sensus damnati Articuli: Timor nonnisi manum cohibet: cor autem tamdiu peccato addicitur, quamdiu ab amore justitiae non ducitur e In casu Evangelico, ut dixi, timor hominum non inspicientium corda, solam repressit manum in Principibus Sacerdotum s non correxit animum i igitur timor Dei penetrantis corda , & cogitationes impias, asseactusque liberos aeque, ac facta publica discutientis, aeternisque punientis cruciatibus , nihil unquam cohibet nisi manum ; sempereor relinquit criminibus addictum, quamdiu ab amore iustitiae non ducitur. Si diceretur, contingere aliquando , imo saepe, ut timor etiam divini judicii, & gehennae nonnisi manum contineat ; et si inepta ea foret in casum longo disparem moralis observatio , dissintulari tamen posset, velut immunis a censura Theologica . cum timor etiam
aeternitatis non in omnibus aequ3 vehemens sit, & in tentatione gravi, ac potissim tim libera hominis perversitate suffocetur. et Succurrunt Observationibus Hexa-pla, & nobis occinunt illud Psalmi TT. v. sq.& seq. m occideret eos,quaerebant eum,d revertebantur, O diluculo veniebant ad eum, Srememorat uni, quia Deus adjutor es eorum, O Deus excessus redemptor eorum es et O di texerunt eum in ore suo, ct lingua Da mentiti
sunt ei et eor autem eorum non erat rectum clam
eo, ne delet habiti sunt in te mento ejut et Iterum ex casu particulari non sequitur enuntiatio dogmatica, & universali aequivalens, qualis Que melliana est. Materiae quoue disparitas obest, ne ex una prudensat qualiscumque collectio ad aliam. Psalmista loquitur de timore mortis ; Quesnellus de timore quolibet, etiam judicii, &gehennae .
Longo aliter, & multo fortitis in mentibus hominum operatur non quidem semper ; sed saepissim, timor aeternorum, quam
temporalium et unde ex eo, quod forsitan metus mortis , etiam ut a Deo inferendae
non satis roboris inIudaeis illis habuerit ad
conversionem animi, non recte conficitur contra aeterni crueiatus formidinem, quod conversionem nequeat in hominum mentibus operari. Scilicet maIum posterius priore longe gravius est; quidni ejus metus divinitus inspiratus agat fortius , & quaedam
ab animis obtineat magis ardua, quam timor mortis corpori intentatae e
Ex Servatoris id sententia discimus
Matth. Io. v. 28. Nolite timere eos, qui ore dunt corpus ; animam autem non possunt occidere ; sed potius timete eum , qui potest Oanimam, O corpus perdere in gehenuam .
Rationem majoris timoris breviter explicat S. Thomas in Commentario: fiuia corpus in se necessitatem habet moriendi, unde qui vitam eripit corpori, nonfacit quod non sit aliquando
futurum . . . Item quia occisio corporis propter
gloriam est optabilis ; uvaee Rom. T. quis me liaberabit de eorpore mortis hujur e stem quia breviis est, ct momentanea. Subinde contigit, Martyres in tormentis titubare, de metu mortis, atque cruciatuum in periculo esse
abnegandae fidei ; sed a miserante Numine excitata validiore divini judicii, de perennium suppliciorum formidine, timorem noxium superarunt. Ita Augustinus in Psalmum Ir T. circa finein . Quomodo si videar avem veluti jam cadere in muscipulam, faciae majorem se itum, O volat de muscipula ;sieci Mari rum jam forte aliqui ipsortim intendebant collum in dulcedinem vitae hujus et Do-
507쪽
minus, qui erat in illis, secit strepitum gehennarum , O erutus es passer de laqueo venan
3 Hinc patet solutio ejus,quod obiicitur ex Augustino in Psalm. T. n. io. M Ex is corde nullo modo fieri potest, quod for- midine fit poenae, non amore justitiae; M nam quantum attinet ad facta, quae forinis secus aguntur, & qui timent poenam, &si qui amant justitiam non furantur, & ideo se pares sunt manu, dispares cordes pares,, opere, dispares voluntate. Ideo illic sieta notati sunt et Generatio, inquit, qua non si direxit cor suum: non clictum est opera ;M sed cor ; recto enim corde, recta sunt ,, opera; cum autem cor rectum non est, M opera recta non sunt; etiamsi recta vi-,, deantur . Et unde cor non direxit prava generatio, satis aperuit,cum ait, O non es,, creditur cum eo spiritus ejus . Rectus estri enim Deus , & i deo recte adhaerens tam-M quam incommutabili regulae, potest fieriri rectum , quod in se fuit pravum cor ho- , , minis . Ut autem cor cum illo sit, & per, , hoc rectum esse possit, accedatur ad eum, non pede ; sed fide . Ideo dicitur etiam ,, in epistola ad Hebraeos de illa ipsa gene-M ratione prava, & amaricante et Non pro-,, sit sermo auditus illis , non contemperam ,, Mei eorum, qui obaudierunt Oe. Ut Psalmus agit de temporalibus poemnis, quibus populum incredulum in idololatriam , crapulam , & caetera vitia propensum reprimere Deus,& ad meliorem frugem reducere conabatur, ipsum etiam exemplum, quod profertur de furibus, dubitar neminem sinunt, de qua formidine ibi sermo sit; poenarum videlicet ad corpus pertinentium, uti & temporaneae mortis , quae etiam lege veteri decernebatur transgressoribus, neque ob actus qui hominum con- spectum fugerent, & solis intus committerentur mentibus . Ideo nihil miri, si de tali formidine, qua & fures in publico manum a furtis continent, animo manente eisdem eriminibus add ctissimo, dicatur nullo modo
ex corde feri posse, quod formidine A poena,
non amore justitia. Posse enim hominem metu divini judieii, & aeternorum ignium divinitus incusso, & supernaturali imperare sibi obedientiam Deo debitam , dc aversionem a crimine , ex ipsius jam vidimus Augustini sententia comprobatum. Plures ejusdem Sanctissimi Doctoris
textus contra damnatum articulum clarissimos, de ineluctabiles dedi cap. s. Quod quidem hie de Augustini mentc breviter attigi occasone Psalmi et . qui cum Augustini
commentario obiicitur, non impediet, quin accuratissimo discutiam examine quidquid ab Adversariis pro damnati dogmatis apologia, sive ex eodem S. Doctore, sive aIiunis de non minori fraude, quam opera collectum occurrerit.
Augustinus damnato dogmati minime sufragatur .
r A Ssumamus textus quatuor Constitutioni Apostolicae, ut adversarii ac L. autumant, maxim3 fatales, quos Hexaptorum subsidiarius Collator post Lutherum, de Iansenium ex Doctore maximo collegit. Sic nempe Sanctus in Psalm. I ig. num. 18. ,, Timor iste, quo non amatur ju-,, stitia; sed timetur poena, servilis est, &,, ideo non crucifigit carnem . Vivit enimis peccandi voluntas, quae tunc apparet in ,, opere, quando speratur impunitas ; cum ,, vero poena creditur secutura, latenter ,, vivi ; vivit tamen ; mallet enim licere,, quod lex vetat; quia non spiritaliter deis lectatur eius bono; sed carnaliter mari tum metuit, quod minatur. Timore au-M tem casto ... carnes crucifiguntur; quom D niam carnales deIectationes, quae legis si litera vetantur potius , quam vitantur, si spiritualium bonorum delectatione vin-
In Psalm. I r. num. I. ,, Qui timore poem, , uae , non amore justitiae opus legis facit , M profecto invitus facite quod autem invisi tus facit, si posset fieri, mallet utique non ,, juberi; ac per hoc legis, quam veIIets, non esse, non est amicus; sed potius ini-M micust nec mundatur opere, qui immun-H dus est voluntate.
Epist. l g. M Inimicus justitiae est, qui
M poenae timore non peccat; amicus autem is erit; si ejus amore non peccat; tunc H enim vere timebit peccare. Nam qui ge-,, hennas metuit, non peccare metuit; sed M arderer ille autem peccare metuit, qui,, peccatum ipsum, sicut gehennas odit . . .,, Tantum porro quisque peccatum odit, M quantum justitiam d ligit. Lib. 2. contra adversarium legis cap. T. H Desideri uin peecandi non extinguitur , si nisi contrario desiderio faciendi recth sta ubi fides per dilectionem operatur H Primum, quod obiicitur, etiam sibi ex Augustino ante reliqua opposuerat Sanctus Bonaventura, & facito dissolvit in lib. r.
508쪽
Sentent. distinct. 3 . quaest. 2. cui hunc tribuit titulum i Timor servilis, litat non sit bonus bonitate meriti, es tamen honus bonitate praeparante ad meritum e tum in contextu
operis, propositis utrimque rationibus, &determinatione sua, doctrinae communi, quam hic defendimus, consona se re*ondet: is Ad illud, quod primo objicitur, quod
M in timore servili vivit voluntas peccandi , M O quod dolet de eo, quod lex vetat, dicen-,, dum , quod illud verbum Augustini non H intelligitur, quod semper, quando timet, ,, doleat ael ii; & similiter, quod voluntas M peccandi semper sit in actu . Sed hoc diari cit; quia manet in habitu, & radice. Li-M cet autem voluntas sit per peccatum de-M formata, & regnet in ea malus amor ;,, potest tamen aliquando moveri ad aliqua ,, bona opera in genere, vel ex circum- , , stantia per aliquam gratiam gratis da- , , tam, non committendo culpam, sicut pa-s, tet per multa exempla , & sic potest esse H in parte istari. Si Quesnellus aliud non assirmasset, quam quod, Seraphico interprete, Augustinus, peccatoris animum tamdiu peccato addici habitu, quamdiu ab amore justitiae non ducitur, quod aliud non est, quam peccatum antea commissum remanere habitu, sive reatu, quamdiu in sola haerens formidine peccator, ad amorem iustitiae non assurgiti Si, inquam, non affirmasset aliud Que melius: habuisset & Hi ponensem Antistitem, & ipsum Seraphicum suffragatores, neque ullum offendisset C tholicum; multo minus Sedis Apostolicae in hane suam sententiam anathema conseivisset. At Quesnellus articulum suum intelligit de addictione, in novis semper peccati
actibus consistente , ut patet tum ex propositionis initio, Timor non nisi mavum cohibet, a committendo externo crimine; tum ex Prop. 6 a. Qui a malo non abstinet, nisi timore poena, illud committit in eo estio ; ct jam es reus coram Deo. Praecessere tot articuli de charitate, quibus praecipuus scopus est, actiones omnes arguere peccati, quae ex charitatis imperio non dimanaverint. Prop. q. Non sunt nisi duo amores, unde volitiones, ct
actiones omnes nostrae nascuntur e Amor Dei, qui omnia agit propter Deum, quemque Deutremuneratur ; ct amor, quo nos issos, ac mundum diligimus, qui quod ad Deum referendum es, non refert, O propter Me ipsum sit malas. In Augustini autem sententia dictum d
peccatore, dum metu servili timet poenam; sed non amat justitiam, quod vivat in eo pe eandi voluntar habitualis , qua tunc apparet in opere, quando speratur impunitas; cum Ue- comitutio Theo propugn. Tom. II.
ta poena creditur secutura , latenter vivat, vivat tamen; deinde quod habitu mallet liaeere, ct doleat non licere , quod lex vetat; quia non spiritaliter delectatur ejus bono ; sed carnaliter malum metuit, quod minatur , agnoscimus omnes cum Seraphico de voluntatis peccatricis habitu, ratione cujus graviores etiam ei convenient censurae, qualis est, quod Deum ipsum contemnere censeatur, ac Redemptoris Sanguinem conculcare . Sed pariter iniquus, & minime verax reputabitur, qui omnibus peccatoris
actibus , vel omnibus ex servili formidinia elicitis hane intulerit contumeliam. D solis justis dieitur, quod Legis bono siritalia
ter delectentur ; nemo tamen catholicus asseret , omnia peccatorum opera esse peccata . Nemo etiam sani sensus theologus a
seret, omnem eum actu metuere carnaliter
malum, quod lex minatur, qui ab amore justitiae praescindens, timore supplicii a Deo inferendi inducitur ad decernendum observantiam mandatorum , cessationemque a
At, inquiet Quesnellus , id ipsum est , quod fieri posse pernego , cum dico, timore
non ni manum cohiberi; cor autem tamdiupec
cato addici,quamdiu ab amore justitiae non ducitur: atque hujus asserti vadem habeo Augustinum . Ego vero adversus hanc Quesnelli tergeritatem reclamare apertissime Augustinum , ex verbis ejus saepius demonstravi.
Sufficiet hue adducere Augustini interpretem, vel ipsius Iansenti judicio irrefragabialem; Aquinatem dico, & quidem in Summa Theologica , quae Augustini compendium , sive, ut vocabulo Iansenti utar, Are inus
contractus est, a. 2. quaest. II. art.8. Aliquis introducitur ad amandum Deum, per hoc , quod timent a Deo puniri, cessat a peccato , ut
Areu inus docet super primam canonicam Ioannis i Uerba Augustini tractatu v. in illud Perfecta charitas foras mittit timorem , sunt quae subjicio : Sunt homines , qui propterea timent, ne mittantur in gehennam, On8 ardeant cum Diabolo in igne eterno ; ipse es timor, qui charitatem introducit et ubi
conspicimus, solam proferri supplicii formidinem , & ab omni praescindi nobiliore stimulo, quo homo, qui hactenus a charitate ,& justitia alienus fuerat , introducitur ad amandum Deum juxta Angelicum , fige ad charitatem juxta Augustinum . Nunc mihi ex adversariis quaerendum, num ita timens, dicendus sit earnaliter metuere malum e Affirmare nequeunt, nisi deserto propalam Augustino non minus, quam Angelico , ipsaque violata in novitatis gra-
509쪽
tiam manifestissima veritate. Praetereo inflictum ab AIexandro VIII. anathema prompos. I . inter g I. Timor gehennae non esspernaturalis . Et I S. Attritio, qua gehenna, O poenarum metu concipitur, siis dilectione benevolentiaeDei propter se,non es bonus,moius Ostipernaturalis . Adversarios per amorem justitiae intelligere amorem Numinis, sive justitiae increatae, liquet ex Prop. q., & plerisque aliis de charitate. Rectene autem carnalis timor dicitur , quem supernatura-
Iem definivit pridem Apostolica Sedes, praeeuntibus Tridentino Concilio, SS. Saleso, Bonaventura, Aquinate, ipsoque Augustino in illud Apostoli ad Rom. Non accepisti piritum servitutis iterum in timore Ideo in objecta Augustini sententia earnalis timor accipitur tutius, & magis congruEveritati pro formidine poenae ex legis praescripto corporibus inferendae. Quamvis si ualiter delectari Legis bono , sive justitia , proprie justis conveniat; quales supponuntur non esse, qui formidine ducuntur servili (eharitas enim filiorum est; potest tamen etiam sensu non incongruo reperiri in poenitentibus, qui timore hactetrus Dei vindicis, non amore justitiae juxta adversariorum
sententiam conteruntur . Cui enim attritio
est, qualis a Tridentino describitur sessi g.
cap. . Propositum includens non peccandi de e tero ; Ibid. Voluntatem peccandi exclud ns, comitant esse veniae, non faciens hominem hypocritam, O magis peccatorem a Illi donum
Dei VI, O Spiritus Sancti impulsus; non adhuc quidem inhabitantis ; sed tantum moventis, quo paenitens adjutus viam sibi ad justitiam parat. De eo autem, qui tali ducitur timore, ait Augustinus in Psalm. ra T. Timet, n/mittatur in gehennam i bonus es, ct uiui, inetimor . Quantum autem attinet ad delectasionem in bono Legit , seu iustitia, convenit etiam aliqua , virtualis saltem , memoratae formidini, quatenus per hanc via sternitur
ad justitiam, & summi Numinis dilectio eum
caeterorum impletione mandatorum, firmiter a timente proponitur. Ita Augustinus eodem loco de gehennae suppliciis loquens:,, Audiunt haec homines ; & , quia verE,, futura sunt impiis, timent, & continent si se a peccato . Habent timorem , & per M timorem continent se a peccato. Timent se quidem; sed non amant justitiam ; cum, , autem per timorem continent se 1 peeea-M to, fit consuetudo iustitiae,& incipit quod si durum erat, amari, & dulcescit Deus ,, . Non solum itaque timentis animus haud semper novis consensibus addicitur peccato, quamdiu ab amore justitiae non ducitur;
sed & timor ipse eontinentiam a peccato ,& eum proposito implendi omnia praecepta, adeoque Dei amorem rebus omnibus praeferendi, convincitur inducere amorem justitiae, potissimum increatae , cujus dilectio creatam complectitur . Nuin igitur talo
amoris desiderium, firmumque propositum nullus justitiae amor virtualis est, nulla in Legis hono delectatio 3 Timore gehennae juxta Augustinum A non talum abstinentia a pe cato, sed etiam consuetudo i itiae. Eodem timore fit, ut quod in Divina lege durum prius apparuerat, velut suave diligatur, incipiat quod durum erat, amari . Deniquo timore illo fit, ut dulcescat homini Deus, eumque amoris sui dulcedine delectet. Non igitur, Augustino judice, praevenire, vel ab initio comitari timorem necessario debet amor j itia, &Diritualis in bono legis delectatio, ut timor censeatur benus, ct utilis, ut per eum se homo contineat a peccato, proinde, ut non manum solum mndo cohia beat; sed etiam animum, ne novis in illud consensibus perpetuo prolabatur . Dum enim juxta S. Doctorem homines continent se a peccato, simpliciter intelligit, non manuum solum, quod non nisi improprie peccatum est, sed etiam animorum. Sola mamnuum continentia, dum animus sceleratis continuo volutatur cupiditatibus , non sit consuetudo justitiae, neque amari incipit quod in lege Domini durum erat, neque dulcescit Deus. Quae cum ita sint, adeo non patrocinatur Doctor maximus proscripto Articulo ; ut nihil cogitari valeat infensius . Quapropter dimittere hic possem argumenta adversariorum ex Augustino caetera; cum neque praesumendus sit Sanctus inter se pugnantia docuisse, neque proferatur aliquid dissicultatem prae ferens majorem , quam quae in praecedenti commod3, & ex ipsius S Antistitis sententia invictissimh dissoluta sunt. Attamen velut ex abundanti discutiamus reliqua. In Psalm. I i. ait Augustinus et M Qui tis, more poenae, non amore justitiae opus le-,, gis facit, profecto invitus facit. Si pose,, set fieri, mallet utique non juberi; ac,, per hoc legis, quam vellet non esse, non si est amicus; sed potius inimicust nec ,, mundatur opere, qui immundus est v si luntate. Istud S. Doctoris, non amore justitia, duplicem patitur significationem. Primam, ut
accipiatur infinite, sive contrario: alteram pro mera negatione. Priore modo textum
Apostoli Rom. i . Quod non es ex se , peccatum est, explicat S. Thomas lectione
510쪽
s8o Pars II. Proposi. LXI. Cap. XI. y SI
Sic intelligendum est si Omne, quod est
D contra fidem, vel conscientiam , peccata tum est, etsi ex genere suo bonum videari tur; puta, si paganus ad honorem suorum H Deorum Virginitatem servet, vel elee-,, mosynam det, hoc ipso peccat. Iulianus acerrimus Pelagii defensor apud Augustinum Iib. . contra Iulianum cap. 3. quaesierat ex Sancto: Sigentilis ope ruerit nudum, numquid quia non ex se, peceatum Respondet S. Doctor : Pro urinquantum non ex side, peccatum est ; non quia a
perse ipsum factum, quod ect operire nudum, peccatum es; sed de tali opere non in Domiso gloriari, solui impius negat esse peccatum. Juxta Augustinum scilicet virtutes a vitiis discernuntur sibus, non incit . Neee autem est, illud in quantum non es ex side, ab Augustino asseri; sicut Angelicus ejus discipulus, & interpres intelligendum supra m nuit, ut sensus siti Omne, quod es contra dem, vel conscientiam , peccatum r Alias enim Hipponensi Antistiti, atque ipsi Apostolo impingeretur error a tribus Pontificibus S. Pio U. , Gregorio XIII., & Urbano VIII. proscriptus anathemate : Omnia opera in elium sunt peccata , di virtutes philosophorum sunt vitia; quia non ex m
Apostolicis hisce auerius Briam desinitionibus nihil deesse, ut universam Ecclesiam
obligent, ct circa tuas nee appellationem ac missi, nec mutationem expectari posse, merito censuit Cardinalis Noaillius et atque ita, inquit, ex imo professurum fuisse Clarum Gallia canum anno IIo s. in Comitiis ; si de illi, actum fui et . Sie Eminentissimus ad sumis
inum Pontificem scripsit anno IIII.
Adde, quod Augustinus non solum Iu- Iiano ; sed omnibus Pelagii sectatoribus se praebuisset ridiculum ; si locum Apostoli pernegationem simplicem , non contrario exisposuitat. Compertissimum scilicet est, Augustinum agnovita in infidelibus actiones omni ex parte innocuas ; imo bonas , quae essent dona Dei, & in ipsius aequissimo tribunali judicata digna praemio temporali. Uerba clarissima saepe retuli ex Epistola s. ad Marcellinum, Epistola sy. & iso. lib.
de spiritu, & lit. cap. 26. lib. I. de pecc torum meritis cap. 22. ac denique lib. s. de ciavitate cap. I a. Si igitur Augustinus Apost li effatum, ut debuit, acceperit, non uegati vh ; sed contrario, evidens est illius ilia
eandem Apostoli sententiam commenta
rium modo simili intelligendum i de tali
vere non in Domino, seu contra Dominum
consitutio Theo propugn. Tam. II. gloriari, iIlud sibi ex vana g Ioria tribuendo, faciendo ut videatur, & laudetur ab hominibus, vel ut honorentur indh falsa numina, solui impius negat esse peccatum. Hic Augustini sensus colligitur etiam ex invectiva, Mnotis gravissimis, quibus illud non in Domino gloriari solitus est perstringerer vocans infidelem , stultam, noxiam, impiam, voluntatem et quales censuras non meretur solio
relationis in Deum omissio; sed Stoicorum superbia in suis gloriantium virtutibus . Solent quidem Baji,& Iansenii affectae terribilem istam Augustini notam inurere omnibus, qui non agnoscunt peccatum, quoties opus aliquod in Dei gloriam actu praesenti, aut eliciti virtute imperii in illud influentis referri non contigerit. Non perspiciunt illi scilicet, vel occludunt oculos, nδ videant, quantam calumniam inferant Sanctis Patribus, atque Ecclesiae Doctoribus Angelico,& Seraphico , etiam Salesio , quos sequitur
innumerabilis Scholasticorum exercitus; hos enim omnes constat perpetuae illius reis lationis necessitatem non admittere . Nulla quoque ratione admittendam ostendimus contra plures de charitate articulos , praesertim quadragesimum quartum, & contra
alios, seu de actibus humanis, seu de libertate sine gratia, nominatim det. Adversarii itaque tot Sanctos coelorum sedibus detrudunt velut impios . Si vero , ut evidens est, locus Apostoli, & Augustini in eum commentarius accipi debet non negati vh , sed contrarie, nihil apparet incongrui in explicatione simili objectae ex Augustino sentenotiae, Qui timore poena, non amore jussitiae opus Legis acit, profectosacit invitus et quod auteminintus facu, si posset fleri , masset utique non
juberi: ac per hoc Legit, quam vellet non esse , non es amicus; sed potius inimicus et nee mundatur opere , qui immundus est voluntate. Quae iterum omnia rectius tribuentur prosequenti justitiam odio, quam in opere aliquo praecepto amorem justitiae praetermittenti; neque ulla umquam proteretur ratio probabilis, quae conficiat, hominem gehennae formidine graviter perculsu in s non posse illa sola, quae ex Spiritu Sancto est, tum opus legis sibi praecipere exercendum , tum iustitiae odium sibi liberum impedire, quando probe conscius est, se inferorum supplicia non minus incutsurum odio justitiae, quam praetcripti operis omissione. Haud equidem inficior,vitium istud saepe metuen
tibus accidere,ut, dum amore explicito non
feruntur in justitiam, eam odio insectentur, quia, ut Luthero similia objicenti respon