장음표시 사용
521쪽
ioo a Constitutio UNIGENIT Us propugnata I Oog
sed prima Iaus debetur formidini, cujus e
ficaci monito, atque impulsui adscribenda sunt horror, fuga, odium peccati, & mandati operis boni volitio, sive dilectio , quae ipsa sunt aliquis justitia amori atque hic
quidem actibus istis includitur, eosque teris minat , sed non determinat, veluti eorum , parens, aut praeparatio; hanc sibi gloriam vindicante merito gehennae formidine, aqua amor ille qualiscumque proficiscitur. Proinde neque timor malus est, nequo peccato addicit animum , aut hic aliunde addicitur necessario, quamdiu ab amore justitiae non ducitur . Dcinde nec ortum , nec
ductum timori illi amor justitiae praestat; sed
timor amori, quemadmodum ex Scripturis,& Traditione, ipsius potissim lim Augustini
textibus clarissimis comprobatum est. Siceondemnatus error omni penitus aut horit
iis , rationisque praesidio destitutus , undique impugnatus , & convictus non habet, quo se recipiat in Ecclesia Dei vivi, quae columna , & firmamentum veritatis est: mir-tenbergam igitur, unde prodiit, redeate neque succedat illi consilium malignantium, nee sedem figat apud Christianissimos Que melli Protestatio , & frivola observatio Hexaptorum expendenda veniet post articulum proximum.
Quod praeterea ex Bernardo, & Angelieo objicitur, nihil continet dissieultatis, quod in superioribus solutuni non fuerit.
Qui a malo non abstinet, nisi timore poenae, illud committit in corde suo, & jam
Damnatus error convellitur Scriptura Sacra.r I asseruisset author dogmatis, fieri aliquando, ut, qui a malo non ab tinet, nisi timore poenae, illud committat in eorde suo , & jam sit reus corali Deo, nulla fuisset Theologorum, at quo
Antistitum contra assertionem commotio,
nullum anathematis Apostolici periculum. At modo enuntiatio, uti & praecedens , inindefinita , & illimitata, ut in dogmaticis solet , aequivalens universali, sensum hunc conficiti quicuinque a malo non abstinet, nisi timore poenae, illud committit in corde suo, & jam est reus coram Deo. Quae novitas in priore articulo copiosius, quam
oportuit, omni argumentorum genere e
pugnata, dejectaque est. Si enim timor aeterni supplicii salthm aliquando non solum manum cohibeat; sed etiam animum; ac proinde non tam diu addicatur animus peccato, quamdiu ab amore justitiae non ducitur, quod pluribus contra superiorem articulum capitibus demonstratum est i hoc ipso fit evidens consecutione ineluctabili, quod non omnis a malo abstinens solum timore poenae, illud committat in corde suo,& jam sit reus coram Deo. Unde superv
canea videri poterit omnis ulterior in comculcando amplius errore prostrato toties, &obtrito , opera.
Quia tamen in discutiendis Propositio nibus singulis ea Romae a Sedis Apostolicae Qualificatoribus adhibita diligentia est, ut
etiam singulae separatim accuratissima aequi talis , ac veritatis Iance expensae fuerint, idemque sequi conatus sim institutum, prosequendum hic etiam est, non inutile futurum, iis saltem lectoribus, quibus toti operi legendo otium, vel animus non est; sed hinc inde Propositiones sibi deligunt; quarum venenum ipso loco dignoscere amant, non alio remitti et ubi subinde de nova occurret ad Iocum alium ablegatio et unde contingeret non raro, ut lectoribus brevitatis istium
modi scholasticae non amantibus , inquisitionis taedio, lubentia legendi periret, repatientia. Quibus vero superiora lassiciunt ad praesentis etiam articuli convictionem, praeterire poterunt sequentia, & ut cuivis Theologo facile est omnia, vel pleraque
deducta contra praecedentem articulum argumenta , convertere etiam contra quinque
reliquos de timore, eorum pariter impugnationem transire poterit, vel sibi utcumque satisfacere synopsi, quae in brevitatem amantium commodum studioso concinnata
est. Mihi vero propositum est, superato
quolibet repetitionum taedio, ita convellere Propositiones singulas, ac si unicae forent, ut singularum condemnatio aequissima Cognoscatur a lectore qualicumque , ctiario alias scientiae Theologicae imperito . Ordiamur a convertendis in praesentem a ticulam
522쪽
I ool - Pars II. Propos LXII. Cap. I.
ticulum Scripturarum oraculis. et Bellarminus ab adversariis saepe contra nos, nee sine encomio citatus , ac propterea ab iis minime recusandus , lib. a. de poenitentia cap. XI. ,, Quartus timor ( in-M quit est proprie servilis, quo videlicet
,, ita peccator Deum timet, ut solius poenaeta fugiendae caus1 a peccatis perpetrandista caveat, & de perpetratis doleat .... De,, hoc igitur timore tota controversia est; is hunc enim Lutherus damnabat, ut qui se faceret homines hypocritas , magisques, peccatores: & hunc eundem Tridentina ,, Synodus sess. r . cap. q. bonum , atquυ,, utilem esse, & , Deo excitari docet. Quae M sententia probatur primo ex verbis illisse Davidis Psalmo it o. , & Salomonis Pro- M verb. t. Initium sapientia timor Domini: M & Ecesi. cap. r. Timor Domini expellit M peccatum ; nam qui d timore es , non po-- terii j sicari. Et cap. a s. Timor Dominita initium dilectionis ejus. Haec dicuntur des, timore, qui est in peccatoribus, & qui M dilectionem praecedit i in peccatoribus M autem, & ante dilectionem timor filialis M esse non potest; sed tantum servilis . H Item Isaiae as. secundum versionem
M Ta. interpretum, A timore tuo concepimus,
H ct peperimus spiritumsalutis. Ieremiae S. M Me ergo non timebitis, ct a facie mea non ,, dolabitis e dicit Dominut. Malachiae t. His,, Itur honorat Patrem , O servus Dominum. ,, Si ergo Pater ego sum, tibi es honor meusEM Si Dominus, ubi timor meus e Quo loco se Dominus exigit timorem a servis , qui
s, eum, ut Patrem, amare non noverant.
His itaque locis omnibus, teste Eminentissimo, agitur de timore propriaservili, quo Oidelicet ita peceator Deum punientem timet, at solius poena fugienda causa a peccatis pera trandis caveat, edi de perpetratis doleat. Non poterat clarius exprimi casus damnato articulo contentus et fiuia mala non abstinet, ni timore poena, illud committit in corde suo , O iam es reus coram Deo .
Si autem talis timor proprid servilis, tot Scripturis testibus, bonus, de utilis sit, si ad eum toties Dominus hortetur, quomodo fieri poterit, ut semper nexu insolubili secum trahat non leve solum delictum, quale perperam aliqui tribuunt omni actui, qui Dei dilecto benevola non sit , vel ab ea non proveniat; sed etiam flagitia quaecumque enormia , quoties non nisi tali formidineo devitantur e Cui novitati si habuerimus fidem , quoties peccator, imo & justus , volvens animo aeterna supplicia, metu coram
Deo percellitur, ut statuat potius in mundo
quidlibet, etiam mortem saevis cruciatibus inferendam perpeti, quam aliquid committere , quo tantis aeternum calamitatibus exponatur ; proinde decernat firmissime peccata prorsus omnia , saltem lethisera, quam to deinceps poterit studio declinare; is , inquam , si novitati credimus , tali timore, &tali indo emergente proposito, adeo non proficit in bono , neque recedit a malo, ut
momento unico, omnium in se convocet peccatorum catervam, reus factus omnium , & singulorum, quae non fine nobiliore , amoris videlicet benevoli, detestatur. Qua opinione nescio an quid truculentius ab ullo unquam fuerit haeretico excogita
Longe aliter , teste Eminentissimo doctrinae Catholicae contra haereticos defens re, nos erudit Divinus Spiritus in sacris literis jam relatis, & aliis mox adserendis. Initium nempe sapientia timor Domini vindicis malorum est, quia, infirmitate hominum quodammodo exigente, ita justificationis ordinem Divina providentia disposuit, ut primum fide apprehenderetur fortiter, Deum esse indeclinabilem bonorum , malorumque judicem , praemia aeterna, & maxima largientem bonis; malis supplicia inferentem perpetua simul, & gravissima. Hine sequitur posteriorum timor , desideriunt
autem praemiorum, eaque amittendi metus, ex quorum jactura simul, & cruciatibus damnatorum poena componitur. Hoc stimulo fortissiino excitantur homines, urgentur, de quasi impelluntur ad vitiorum fugam, prosecutionemque virtutum . Cum itaque tam beatitudinis privatio, quam inflictio eruciatuum ad poenam pertineat, utriusque timorem impetit Propositio ; laudat e contrario , & commendat Spiritus Sanctus velut initium sapientiae, sive charitatis . iustificationis , & salutis . In timore enim Domini vindicis malorunia continetur timor poenae, ut a Deo vindice inferendae; is igitur initium quoque sapientiae est . Cum autem in peccatoribus contritionem imperet, qualis ad justificationem necessaria est; sive perfectam charitate , si Sacramentum defuerit; sive imperfectam saltem , ubi Sacramentum Baptismi, vel Sacerdotis accederet absolutio , ut in fine libri a. de poenitentia contra Lutheranos ex ipsorum principiis concludit Bel Iarminus, Nullo modo negare possunt, quin attritio Ssol nons ciat , ct cum absolutiones elat, tit in Concilio Tridentino sus i . cap. q. declaratum es. Cum autem charitas, & sanctitas sit vera sapientia, cujus timor ille in
523쪽
Ioo 6 Constitutio UNIGENIT Us propugnata I OOZ
peccatoribus ante justificationem ne pars quidem sit; sed sola dispositio, in iisdem tamen initium sapientia est; sed quod principium ad extra a Scholasticis, duce Angelico , appellatur. Hinc intelligimus, qua ratione dixerit Ecclesiasticus, Timor Domini initium dilecIionit eiur, quia, ut praeceptorum omnium impletionem, ita de charitatis imperat; et si timor ipse dilectio non fit; sed ad eam, ut dixi, dispositio. 3 Eadem ratione juxta Ecclesiasticum, Timor Domini expellit peccatum, non introducit , ut garriunt adversarii, contra quos apud eumdem terribilis sententia est, ctui sine timore est, non poterit justificari , duro ipsi a timore homines, maximo peccatores, avertere student Propositione 66. Qui vult Deo appropinquare, nec debet ad ipsum venire cum brutalibus passionibus , neque adduci per insinctum naturalem , aut per timorem sicuti
bestiae ; sed per Hem, O amorem sicuti sibi.
Prop. 6 T. Timor servilis non i repraesentat Deum, nisi ut Dominum durum , imperiosum, injustum, intraciabilem . Et Prop. praesenti, reui d malo non ab inet, nisi timore poenae , U- Iud eommittit in corde suo , ct jam es reus coram Deo. Non patiuntur itaque adversarii ad Deum peccatores accedere per timo
Praesens quidem Quesnelli Propositio,
tantum reprehendit timoris solitudinem, qui a malo non ab inet, nisi timore poena; vult scilicet initium conversionis duci a dilectione , atque ab hac procedere caetera, seu imperari opera ; antea autem ab omnibus studiose caueti eliciendis seu timoris, seu cujuslibet virtutis actibus ; cum ante diIeetionem Dei omnes necessario cupiditatis vitientur origine Prop. qq. Non sunt nise duo
amores, unde volitiones , ct actiones omnernostrae nascuntur r amor Dei, qui omnia agit propter Deum, quemque Deus remuneratur; er amor, quo nos ipsos, ac mundum diligimus,
qui quod ad Deum referendum est, non refert, in propter hoc ipsum A malus. Prop. 6. Amore Dei in eorde peccatoris non amplius regnat re , necesse es, ut in eo regnet carnalis cmpiditas , omnesque actiones ejus corrumpat.
T. Obedientia legis profluere debet ex fonte, O Me fons es charitas. . . . alioquin non est, ni bpocrisi , aut fassa juclitia. Ecclesiasticus autem priorem dilectione Dei docet e se formidinem, veluti dispositionem , atque principium amoris extrinsecumr Timor Domini initium dilectionis ejus . Eodem sensu Isaias, ut supra vidimus
iuxta Io. Interpretes ait et Atimore tuo concepimus , O peperimus spiritumsalutis; charitatis scilicet, caeterarumque virtutum , P tissimum poenitentiae; & juxta Ieremiam mergo non timebitis , O d facie mea non doleis
Pergamus audire Scripturas reliquas apud eruditissimum Bellarminum loco cit. M Praeterea , inquit, Scripturae passim terr D rem incutiunt peccatoribus, nec sane ad ,, alium finem, nisi ut timorem concipiant, ,, & eo timore poenitentiam meditentur. ,, Deuter. 32. Ignis succensus est in furore M meo, O ardebit usque ad inferni novissima.,, Psalmo T. Nisi conversi fueritis, gladium
si suum vibrabit, arcum s m tetendit . . . O, , in eo paravit vasa mortis, sagittas suas, , ardentibus essecit. Ita. 33. Quis poterit ha- bitare de vobis eum igne devorante e Quiris habitabit ex vobis cum ardoribui sempiter-,, nil Ionas cap. 3. Adhuc quadraginta dies,,, O Ninivesubvertetur . Matili. 3. Ioannesse Baptista ex timore poenae ad poenitentiam M peccatores adducere satagebat: Geniminas, viperarum, quir vobis demonstravit fuge- , , re a ventura ira Et iterum . Omnis amse bor , qua non facit fructum bonum , exci-,, detur, O in ignem mittetur. Christus ipse H Matth. s. 13. et . & a f., Marci v. , Lu- car Ia. , & alibi saepissime ignem gehem se nae, stridorem dentium , tenebras exte-,, riores, vermem non morientem, & flamisH mas inextinguibiles minabatur.
Quae omnia , & plurima istiusmodi, quibus Scripturae ubique personant, ideo a Spiritu Sancto adhibentur, ut sapient cir monuit Bellarminus , & cuilibet novitatibus non praeoccupato evidens est, ad incutiendum peccatoribus terrorem ; nec fan/ ad alium em, nisi ut timorem concipiant, di ex eo timore paenitentiam meditentur. Adversarii autem timorem ad bestias ablegant, prohibentque, nequis, illo duce , ad Deum accedere praesumat. Qui oult Deo appropim quare , nec debet ad ipsum venire cum brutati bus passionibus, neque adduci per timorem sicis
uti hesiae, sed per sdem, O amorem, scuti Alii Prop. 66. Alias nihil durius in timoris nostri vocabulo audiebatur, quam quod servis proprius, atque inde servilis diceretur; nunc vero atroci addita contumelia ad bestias rejicitur, ut pro servili formidine, bestiali, imposterum appelletur. Parum tamen est adversariis, timorem illum brutatibus passionibus annumerasse , nisi etiam calumniarentur ut blasphemum. Prop. 6T. Timor fer- ouis non sibi repraesentat Deum, nise ut Domianum durum , imperimum , injustum, intractabilem. Quo supposito , non potest non esse Deo
524쪽
s oo8 Pars II. Propos. LXII. Cap. I. Ioos
Deo graviter injurius, & reus blasphemiae
multiplicis, ac minime vulgaris . Sed neque hie terminatur timoris nostri accusatio: omnia, quae hominis malitia committere po--test scelera in unum timoris ejusdem actum . confluunt, quoties ab illis omnibus abstinere, sola poenae instigante formidine decernit . Ita fert Propositio praesens fiui a malo non abuinet, timore poeme, illud committit in eorde suo, O jam ese reus coram Deo. Unde longo melius esset non timere; imo necessarium ab omni sibi poenae metu studiosissime cavere; nisi quem forte charitas inspiraverit, si tamen passionein brutalem inspirare valeat, Non debuisset igitur Deus, si adversariis credimus, per Filii sui Praecursorem futuris suppliciis terrere genimina viperarum, quae satis noverat esse charitate vacua, neque disposita , ut eam statim, &, non praevia ultionis formidine , conciperent. Neque juxta adversarios debuisset Dei bonitas in veteri maximo Testamento, verbi Dei praeconibus, dc Prophetis suggerere sermones ad populum perversum, incredulum, plenos comminationibus Divinae ultionis, ac proinde accommodatissimos ad concutienda timore corda saxea, quae nullatenus, nisi hac dispositione praevia ad veram permi ingere valeant charitatem. Uerum satis apparet talia novatorum dogmata non fuista
Divinae providentiae in disponenda hominum conversione regulas , quas neque ex Scripturis , neque ex Traditione, neque ex
definitionibus sive Synodicis , sive Pontificiis declaratas accepimus; sed prorsus oppositas, uti tot contra adversarios disputationibus abunde demonstro.
H eaedem Scripturae timorem istum a Deo,, inspirari tam aperte docent, ut nimis ma-M gna temeritas videri debeat, si quis eum is adhuc damnare voluerite Rom. 8. Non a , , cepistis spiritum servitutis iterum in timo-M re et sed accepi ii spiritum adoptionis Diota rum &c. Quo Ioco Beatus Paulus docet, is in Testamento veteri datum 1 Deo spi- ritum servitutis, quo timeretur, quem ,, admodum in Testamento novo dedit spi-,, ritum adoptionis,quo diligeretur: Isa.63. M aeuare nos errare fecisti de via tua e Induta H rarii cor no Frum , n/ timeremus te e Ubiis lamentatur Propheta, quod Hebraei ca-- ruerint dono timoris, quo converti ad ,, Dominum potuissent; nam , ut recte do- , , cet S. Augustinus in Epistola ad Sixtum, si non indurat Deus impertiendo malitiam; se sed non impertiendo misericordiam. Cocstitutio Theo propu .rim.IL Spiritus feriatatis indubie est , qui a m si non ab inet, nisi timore poena ; si autem
Scripturae adeo aperte doceant, eum inspirari a Deo, ut nimis magna videri debeat temeritas, si quis eum adhuc damnare voluerit , quo modo temeritatis nimir magna notam effugient adversarii, illum accusiniado, quasi committatur in corde omne crimen , a quo talis spiritus dictaverit abstinendum et aevi a malo non abs. net, nia timore poena, illud( qualecumque fuerit,etiam gravissimum committit in corde suo, O ejusdem mali etiam gravissimi jam es reus coram
Servitutis spiritus a Deo inditus fuit hominibus Testamenti veteris, & statui illi
proprius, quo inducerentur ad servando Dei mandata , & peccatores converterentur ad Dominum i ad salutarem scilicet poenitentiam ; Isaias autem peccantium Hebraeorum nomine lamentatur, quod a Deo indutati sint subtracto illo timoris spirit u , quo converti ad Dominum potuissent, ut Eminent illimus interpretatur, & sensus apparet se ipso perspicuus . Non igitur censuit Isaias, spiritum illum , qui, etsi statui illi
proprius, tamen Hebraeis aliquibus tunc peccatoribus in poenam praecedentium delictorum subtrahebatur, sive eos, quibus spiritus ille obtingeret, committere hoe ipso omnia in animo peccata, quae detestarentur, eorumque hoc ipso reos fieri coram Deo. Potius credidit Propheta, spiritum istum esse insigne Dei donum, & effectum misericordiae, quo maxime tunc indigebant Hebraeorum infirmitas , & durities. Utinam autem Constitutioni ApostoIicae rebelles, aperto schismate, & multiplici suae haeresi ab Eeelesia separati lamentari sero non de beant vocibus ab Isaia obduratorum nomine pronuntiatis i Quare noI errare fecisti devia tua e Indurasti cor no rum, ni timere
Si ad timorem debilem quemdam min-
efficacem , cui annexa manet turpis cum
conditione volitio, tem peccare, stobtingeret impunitas, assertionem suaem Que ellus restringeret, assensum facile a Catholicis
obtineret; verum tunc metuens a malo proprie abstinere dicendus non esset, sed quod abstinere hominibus videretur . Talis solet esse timor humanus, ejusque exemplum non multis anfractibus quaerendum, nec in solis furibus reperitur,& latronibus, sed in novae Eeelesiae , & novae fidei Apostolis, ae Discipulis frequentissimum quod forte,expeditis omnibus de timore articulis, digressione dignum videbitur.
525쪽
iolo Constitutio UNIGENir Us propugnata Iora
Propositio impugnatur Traditione Paratim usque adseculum aeuintum.
x IVNgens adversariis venenum debet e fi se timor poenae ; cum hominem no- vissima attentius meditantem, atqueiadh hortibili perculsum formidine ; anteis quam Dei dilectio orta fuerit, proponentem firmiter superiora peccata plangere, & ab omnibus deinceps penitus abstinere, faciat omnia praeterita rursus committere,& simul omnia cujuscumque generis aut speciei crimina, quae vitare statuit, hoc ipso jubeat
Perpetrare. Quid dico jubeat imo sinhmora eodem puncto temporis perpetrantur.
Rui a malo non abstinet, nisi timore paene, i Iud committit in corde suo, ct jam es reui coram Deo. Praestaret itaque, certo minus malum foret, vel profanae historiae lectione tempus terrere, inio indulgere lusibus , iocis, conviviis, quam novissimorum meditationi, quando talem ex eo fructum perciperet, formidinem scilicet poenarum , dc nam tum inde , quod memoravi, de plangendis peccatis praeteritis, & in posterum cavendis omnibus propositum. Sic quidem docet exotica novae Ecclesiae Theologia . Uerum Ion gh alia est Eeclesiae a Christo Domino institutae, & fundatae supra firmam veritatis Petram perpetua Traditio. Post antiqui, & novi foederis Hagiographos, quos indicavi capite superiori, est tertio ineunte Ecclesiae seculo Tertullianus lib. de Poenitentia et Si de exomologesi retractat, gehennam in corde considera , quam tibi exomologesis extinguit,ci poenae magnitudinem prius imaginare, ut de remedii adeptione non
dubiter. Si institutus ab adversariis fuisset Tertullianus , odisse debuerat tam pestilens virus, quale et ipsis timor poenae, & pro uens inde melioris vitae desiderium, si non ex amore iustitiae, videlicet increatae , quae est Deus optimus, oriatur. Sed talem attritionis nostrae malitiam Tertullianus ignoravit .a Eodem seculo gloriosus Martyr, &Episcopus Cyprianus de laude Martyrii,
mi ( inquit ad hune gloria titulum metuIexcitat futurorum; etenim quibur magna promissa sunt, magiI magna sunt, qua metuenda ipsis videantur . Perniciosum penos adversarios monitum es , dum nulla adeo necessariae fit mentio charitatis, sinh quae non
solum, teste Paulo Apostolo, martyrium nihil prodest, sed etiam novis Apostolis docentibus, ipsum Martyrii desiderium solae
poenae formidine excitatum , est peccatum, neque inter levissima; nam quisquis sie statuit, potius subire omnia carnificum supplicia , quam abnegare fidem metu aeterni inisteritus, hoc ipso fit perfidus a fide apostata; Rui enim a maIo non abstinet,nis timore poena, iuud committit in corde suo, O jam es reus e
Libellum de laude Martyrii tribuo Cypriano, nihil moratus dubium, quod movet Erasmus propter apparentem hic stylum magis elaboratum, quam aliqua, non omnia ejus Sancti opera ; nam & epistola secunda ad Donatum styli est non in erioris . Libellus de laude Martyrii similis est orationi in genere demonstrativo , cui stylus congrue adhibetur aliquanto comptior vulgari. In ipsius Augusti m operibus indubitatis, & i ter ipsa subinde ejusdem libri capita non omnia sermonis aeque floridi conspiciuntur. Ita, & in aliis contingit scriptoribus ad substantiam magis, quam modum attendentibus, & quibus varia subinde corporis , &animi dispositio, qualitas materiae augustior, aut humilior, circumstantia personarum, ad quas opus dirigitur,orationis ornatum excitare nata est non omnimode semper similem. Nemini saltem dubium est, quin libri
tres ad Quirinum contra Iudaeos sint Cypriani . Illic autem lib.f. cap. 2 o. ait, Fundamentum, O firmamentum spei, ae ei esse i morem. Non eo sensu timor dieitur fidei fundamentum,& firmamentum, quasi, ut inter aedificii partes prima semper necessario fundamentum est, ita de timor fidem omnem praecedere debeat ; sed quia timor paganos ad fidem, & Ecclesiam adducit, reducitque haereticos, ac schismaticos . Ita Augustinus lib. de catechirandis rudibus cap. s. Rarissim/accidit, imo vero nunquam , ut quisquam veniat volens seri Chria istanat,qui non sit aliquo Dei timore percussus. Idem timor, qui ad fidem pertrahit, in ea etiam nutantes, & apostasiae proximos alapsu retinet, & invicto in ea robore confirmat juxta ipsum iterum Augustinum in Psalmum Iap. circa finem: Suomodo si via dear avem veluti jam eadere in musipulam , facit majorem Frepitum , ct volat de musci
rum intendebant collum in dulcedinem vitae et
Dominus , qui erat in illis , fecit Frepitum g
hennarum , edi erutus est passer de laqueo v nantium. Quapropter etiam ad iustos, & m
xime ad Martyres pertinet illa Christi monitio
526쪽
nitio Matth. to Nolite timere eos, qui occidunt corpus; animam autem non possura occidere ;sed potius timete eum, qui potest , , animam, in eo ut perdere in geheaenam . Sed penes adversarios obnoxia standalo , de seducti ni simplicium est tam Christi monitio, quam narratio Augustini; dum enim nulla memoratnr dilectio benevola, a qua timor ille hominibus liber procedere debeat; pronum est 1 fidelibus intelligi verba , ut sonant in sensu obvio, quasi utile sit, etiam praesci
dendo a dilectionis benevolae motivo, timere eum, qui potest & animam, & corpus perdere in gehennam, ideoque minas hominum perversa imperantiam, & cruciatus minantium contemnere; iuxta adversarios scilicet eo ipso, quo tale formidinis dictamen secuti fuerint fideles, adeo tentationibus non resistunt, ut iis libero animo obsequantur; nam aeui a mala non ahstitiet nisi timore poena, illud committit in corde suo , ctiam est reus coram Deo. Unde non solum
falsa; sed & piarum aurium, quales Iansentanae, & Quesnellianae sunt, offensiva , ac perniciosa pariter fuerit Augustini narratio, dum recepta in significatione vulgari, ut verba sonant, facith persuadebit simplicibus, Martyres tentationem superasse tali formidine, qualis iuxta Propositionem eos apostasiae reos fecerit coram Deo . Sed nos rigidis istiusmodi novatoribus opponer pergamus benigniorem, & veritatis cath Iicae magistram Traditionem .s Initio ejusdem seculi tertii floruit Clemens Alexandrinus, istius Ecclesiae Pte byter doctissimus, Origenis Magister, inter
cujus indubitata opera extant Stromatum libri octo, quae etsi propter errores aliquos, forsitan ab haereticis insertos , ut quidam apud Bellarminum pth credunt, a Gelasio Pontifice inter apochrypha relata sint, quameamen modo ex libro a. proferam sententiam, approbant, & pro veritate catholieaeitant passim contra haereticos polemici R manae Ecclesiae Scriptores, atque inter hos Bellarminus lib. a. de poenitentia cap. II. Sic igitur Clemens lib. a. ante medium: Fides esprima adfatuum inclinatio, post quam timor , Dei, O paenitentia .... Rui autem tim rem damnant, legem etiam infectantur et quia si legem, clarum est, quod di eum , qui Iegem tulit. An non est timoris condemnatio, dum Propositione 66. asseritur: aetii vult Deo appropinquare, nee debet ad ipsum venire eum brutalibus passionibus, neque adduci peri inctum naturalem, aut per timorem sicuti
bestia i sed per sdem , ct amorem sicuti Flii e
Atrocior etiam, ni fallar, timoris accusatio Co itutio Theol propugn. Tom.IL
est Propositione praesenti, dum qui a malo non abstinet, esse timore poena, dicitur illud quantumlibet enorme fuerit, & multiplex, committere in eorde suo , ct jam (illius ) reus esse coram Deo. Cujus calumniae immensam iniquitatem superitis exposui; nunc autem videmus in Iegem, atque in ipsum legis conis ditorem Deum, eandem redundare blasphe miam . Rectius itaque Clemens ait. Aderes prima ad salutem inclinatio , post quam timor, o Dei, O paenitentia. Hic dispositionum ad justificationem ordo , est quem Tri dentina Synodus sequitur se C.6. cap. 6. ubI, etsi poenitentiam supposueris imbui charit te ; haec tamen in ipsa poenitentia est, quam timor, de spes praecessere; utraque etiam tune , cum sola esset, utilis , uti ad charit tem, ita & ad iustitiam dispositio. Dum it que ad dilectionem quis , & poenitentiam a
praeparatur imminentium suppliciorum , ac perdendae beatitudinis timore; atque inter ea, antequam charitas, & oriunda inde po nitentia advenerit, proponit nulla deinceps peccata committere a nemo nisi ratio ni atque naturae lumini penitas renuntiaverit , assiemabit, illum hoc ipso omnia, a quibus abstinet, & abstinere imposterum decernit, crimina perpetrare et assirmat tamen damnata Propositio, ut aliquoties declaratum est.
Quod a magistro suo Clemente origenes didicerat, quantumvis in aliis novator , hie fideliter secutus est lib. a. in Iob
circa finem dicens. Ore nisi primum ob curaverit Diabolus eorda hominum , nisi prius infuscaverit animas eorum, ni p ius obliviovem dederit timoris Dei, atque terribilium i
dieiorum ejus, non utique vialebit unquam ste eatorum semen seminare in cordibus eorti- .
Maximo terribilia sunt iudicia Dei propter
aeternitatis ealamitosissimae sententiam , , quam fert contra impios . Illius autem consideratio tantum valet in animis hominum,
ut, nisi judiciorum illorum Diabolus prius
induxerit oblivionem, non utique valeat unis
quam peccatorum semen feminare in eordibur eorum. Non itaque solam manum; sed etiam animum timor Dei, & terribilium judiciorum ejus cohibet, ne sive interitis, sive exteritis lex Domini violetur. Et quiderma solus timor ille lassicere potest, ut peccatum impediat; cum nisi illa formidine sublata , non posset unquam contra homines praeva-Iere, ut in eorum cordibus spargat semina pec
Seculo quarto S. Basilius Magnus Araehiepiscopus Caesariensis in Psalm.sa. Necessario vetui introductorius ad pietatem timor
527쪽
assumitur; dilamo vero deinceps succedens , a timore scientisico adaptator persicit. Que net Ius morae omnis, etiam minimae, imp tiens, non vult dilectionem timori succedere; sed hune procedere a dilectione i quia per Prop. q. Non sunt nisi duo amores, unde
oositiones, O actiones omnes nostra nascunis vr: amor Dei, qui omnia agit propter Deum , quemque Deus remuneratur; ct amor, quo noclipsos, ae mundum duigimus, qui quod ad Deum referendum es , non refert, O propter huipsam si malui . Prop. I. Amore Dei in comis peccatoris non amplius regnante, necesse est, ut in eo carnalis regnet cupiditat, omnesque actiones ejus corrumpat. Neque vulgaris corruptio est, quam timor expers charitatis, ac proinde carnalis cupiditatis surculus inducit in actiones ex se optimas, quale indubie est propositum a peccatis deinceps omnibus abstinendii essicit scilicet timor
ille, ut omnia, quae excogitari ab homineo possunt crimina, re ipsa committat,Prop. 62.
quae hie discutitur, Qui a malo non ab inet nisi timore poena, illud committit in eorde suo, in jam en reui coram Deo; reus scilicet non delicti cujuspiam venialis , cujus molliores Baiani, & ab his pauci forsitan seducti, accusant actionem quamlibet in Deum charitate non relatam ; sed reus fit illius quod cumque detestatur, sceleris , quia in eoiae suo committit illud, a quo sic ab tinet; unde si ab omnibus sie abstinet, necesse est committat omnia in corde suo, & reus omniumst coram Deo . Formidine igitur concepta, antequam dilectio successerit, longe melius foret, seu minus noxium, non detestari peccata, eaque non sibi proponere impostertim fugienda, quam ipsa detestatione , &proposito reatum contrahere eorumdem simul omnium, qualiumcumque flagitiorum .s Iuxta errorem itaque adeo exoticum, incontulte, & perperam affumeretur velut introductorius ad pietatem timor, veluti
dispositio, post quam dilectio deinceps sucis
cederet, ut nos docuit Basilius . Ineptissima profecto esset talis, quae timori scient eo aBasilio tribuitur ad pietatem adaptatio, quando si non unica, saltem prima ad pietatem, atque dilectionem adaptatio, deberet neee Cario esse dilectio; caeteris ea prioribus, nempe fide,& timore poenae, inter spumcitias ablegatis. Idem Samstus in Psalmum 3 3. Nise timor instituenda vitae nos, rudimenta jaciat, imis possibilefuerit castitatem, sanctimoniamque legitime observari. Perniciosa nobis rudimenta suggerit Basilius, si fallaci novaturientium statera expenderis, juxta hos enim
impossibilefuerit castitatem, sanctimoniamque egitime observari, si timor, & non timore prior dilectio instituendae vitae nostrae rudimenta jeceriti eo ipso enim castitas violatur, & sanctimoniae obstruitur aditus, dum timor dilectionem praeveniens jubet hominem ab impudicitia, aliisque se criminibus contineri r ui a malo non ab inet, nise t more poena , illud committit in corde suo, o jam est reus coram Deo. Ita quascumque ob- secenissimas species continet luxuria , commmittit omnes in eorde suo, quisquis de charitate non cogitans, illas timore solo poenaeli supremo judice inferendae fuerit averissatus . Horrorem necessie est incutiat castis auribus tam inaudita, & foeda novitas. Iterum Basilius in Psalm. 33. ad it Iud Divites eguerunt, alte Timor salutaris es ,
qui sanctitatis operatorius; vis enarrem, qMalis sit e Si quando senseriae, te ad unum aliquod
eieri, ae pro ire peccatum, ad mentem revoca formidabile illud, nec ulli mortalium tolerabile Christi iudicium . . . . me time, er hoc timore eruditus, animum a concupiscentia ad hae mala, velut frena quodam reside. Non est
istud sensati hominis consilium, inquiet Quesnellus, a talibus ipse monitis studiosius sibi cavens, juxta quem timor poenae est minime salutaris, minime operatorius sanctitatis, etiam, ut remota dispositio, quoties ex amore Dei benevolo non procedit , ut in Basilii sententia ab illo praescinditur . Sive enim timor ille actus liberi arbitrii sit , sive ei libertas consentiat, peccatur juxta Prop.* . dc sequentes aliquot de charitate sneque melioris notae est per praesentes de timore Articulos . Si quando enim te senseris ad unum aliquod eieri, ac prosilire peccatum , necessie est animum statim applices ad dilectionem benevolam; alioqui solicite abstinea revocando in mentem formidabili illa , nec ulli mortalium tolerabili Christi judicio et nam si illud timens, propter decernendam TC- probis poenam a peccato a ines i iura es,
quantumcumque enorme, aut multi pici fuerit, committis in corde tuo, ct jam es reos illius coram Deo. Multum igitur a novo Quesnelli Euangelio aberravit Basilius, Ereistimans, hominem hoc timore eruditum, posset animum a concupiscentia ad hae mala veracfrano quodam residere, atque impedire consensum aDenique idem Sanctus Hom. in principium Proverb. Euamborem initium sapientiae
timor Domini dicitur Et anima vero purgorio timor Domini, secundum Prophetae precer , ac desiderium, dicentis; tan ge timore tuo carnes
meas. Corrigenda juxta Quesnellum n Q ce
528쪽
sario est Scriptura, & dicendum initium, sapientiae amor Domini; niti enim amor ille pepererit timorem, hie, ut actiones, &volitiones reliquae, nascitur ex amore , quo
nos ipsos, ae mundum diligimur, qui quod ad Deum referendum est non refert, O propter hoe ipsumsit malus Prop. g., & pluribus sequentibus et imo timor Domini, qui ad charitatem, quae vera Sapientia est, praeparare animum a fidelibus creditur, si expers
amoris est, iuxta Quesnellum ab eodem maiaxi md avertit; adeo autem animum non purgat, ut eum magis repleat sordibus peccatorum, atque eo amplius, quo saepius nititur tum a novis abstinere, tum praeterita plangere, ut ex memorato saepe, qui hic impugnatur, Articulo manifestum est , juxta quem timor , quoties charitate caruerit,
non sapientiae et sed insipientiae foret initium , & ex illo concepta attritio stultitiae
complementum. 6 Seculum Quartum ornavit etiam
S. Ambrosius Mediolanensis Antistes, &scriptis doctissimis illustravit. In Psalm. i I g.
Consigat, inquit, carnales evitationes timor Domini, ct judiciorum ejus, 'servituti redigat . Ruod earnes ista reiiciunt clavos divinitimoris, haud dubi/ dicitur ; Non permanebit spiritus meus in his hominibvr, quia carosunt. Hie in primis configitur Propositio praecedens, qua dicebatur, Timor nonnisi manum cohibere ; cor autem tamdiu addici peccato, quamdiu ab amore iustitiae non ducitur . Ambrosius vero etiam cogitationes asserit timore Domini coerceri; Configat carnales cogitationes timor Domini, O judiciorum ejus, servituti redigat; servituti utique Domini, eiusque mandatorum. Non igitur cor tamdiu addicitur peccato, quamdiu amore iu- sitia non ducituri juxta Que ellum, imprudens fuerit Ambrosius, non commonens nos de necessitate charitatis , quando hortabatur, ut timor Domini, & iudiciorum ejus configat cogitationes carnales, & seris
vituti redigat; sed conscius non fuit novi dogmatis, quod qui . malo non ab inet, ni timore pernae, illud committat in corde suo , ct jam sit reus coram Deo. Timor enim Domini , & iudiciorum ejus indicat Dominum malorum vindicem, de poenam divinis iudieiis, sive i Deo judice instigendam . Talem timorem, etiamsi ab omni motivo alio praescindatur, earnalibus configendis cogitationibus sufficere , perspicua est Ambrosi sententia. Si autem timor ille ad talem e fectum satis virium, & bonitatis habeat, repugnat apertissimae veritati, quod, quoties aliquis saeum limore poena d mala absinet, ira
Iud committat in eorde suo, ctiam sit reus e
Liber ad Uirginem lapsam cap. 8. qui inter opera Ambrosii relatus, etsi illius non sit, &Novatianum errorem hoc ipso capite eontineat; habet tamen, & hanc praeci ram, ac caeteris conformem Patribus semientiam . Poenitentiasse agitur; fl tibi ante oculor ponar, de quanta gloria rueri , ' de quo libro vita nomen tuum delectum sit, ct si te jam eredas prop/ ipsas positam tenebrar ex
teriores .... Ruantumvis laborem, quantam-
-, afflictione ubire eso contenta, dummodo ab aeternalibus paenis libereris. Si timor tenebrarum exteriorum satis momenti habeat, ut virgo lapsa quantumvis laborem, quavis tamvis afflictionem subire sit contenta, ce th esse debeat, iudicio authoris, dummodo a poenis aeternalibus liberetur; non est verisimile, quod peccatum, pro quo expiando tanta susciperet incommoda, vellet iterum committere in corde suo, seque iterato crimine coram Deo constituere magis ream,
Quanquam suspecit i authoris praesidio nobis opus non est, qui fidei exploratissimae Patribus abundamus.
Eodem seculo S. Hieronymus T mo s. ad Fabiolam Mansione 23. Dominus regit me die. jungit timorem, qui e os es beatitudinit , Virga tua dic., er essensus et Dum
tormenta formido, servavi gratiam, quam receperam . Dum formidine tormentorum servatur gratia, evidens est, non committi
in eorde crimina, a quibus, eadem impellente formidine, etiam dum sola fuerit, ab tinetur; est enim illa custos beatitudinis,
quam certum est non custodiri, neque gratiam antea receptam servari timore istiu modi, cujus quoties solius instimstu crimina aversamur, toties ea patramus in corde, rei coram Deo, & aeternis obnoxii cruciatibus.
Ibid. Mansione 28. Timore supplicii, , ejus loci, ubi es fletus, Osridor dentium, deserens Diaboli vincula , Christo Domino credentium turba eo a Iubmittit. DeseritnhDiaboli vincula, & Christo Domino collita submittit credentium turba; si tantum existerius obediens Christo, in corde consentiat Diabolo Quae vero conversionis profertur ratio alia , quam timor supplicii, &ejus loci, ubi est fletus, & stridor dentium e Si quem Hieronymus suo tempore audivi set geminas suas cum damnato Articulo componentem sententias, nescio an aequiore eum animo tolerassiet, quam qui ipsum non erronibus solum ; sed ineptissimis quoque rabulis contraria sine pudore effutientibus annumerasset.
529쪽
In caput t. Micheae, Rui pudore, inquit.
e, verecundis non tenentur, agant paeniten
tiam,sItem comminatione poenarum . Qualis autem foret ea digna tanto Doctore poenitentia, si peccatum committeretur eoderm
prorsus tempore in animo, quo illud commendata ab ipso poenitentia abdicaret e Non minus dilucidh vera a peecati ab tinentia , suadente sola poenarum formidine, traditur a Hieronymo in caput I. Mala-ehiae I Uult itaque prim. Deus, ulmis Cui Amus, di bonum voluntate faciamus I fl hoc consequi nolumui , ut saltis servossuos habeat , O a malis per supplieiorum formidinem recedamus. A malis per suppliciorum se midinem minimh receditur, si quoties a malo non avertimur nisi timore poenae , illud committamus in corde . Nam si ad impediendum hunc pessimum effectum opus sit dilectione iustitiae, & quidem increatae, ut adversarii intendunt, quivis facile intelliasset, recessum a malis non tribuendum suae pliciorum formidini, ut manifes h tribuit maximus Ecclesiae Doctor Hieronymus, sed
tantummodo charitati.8 Seculum quartum claudat Ioannes Chrysostomus ex vita Monastica vocatus ad Clerum , & ex Antiochenae Ecclesiae Presbytero Episcopus Constantinopolit nus, Doctor pland eximius, etsi Calvino , &Iansenio invisus . Is Hom. I s. ad populum Antiochenum i ,, Quid (inquit ) gehennata gravius e sed hujus metu nihil utilius ;,, gehennae namque timor regni nobis ad-M fert coronam ... Nihil enim tantum pec-M cata quidem consumit a virtutem vero,, crescere facit, & germinare, quantum se continui timoris natura . Propterea qui M non vivit in timore , recth illum agere si non est facilei sicut vicissim cum timoreta viventem, est impossibile peccare ....H Nisi bonus esset timor, non multos im-,, pendisset Christus sermones, & longos se de illa poena, ct supplicio loquens,, . Diceres Chrysostomum spiritu praevidis
Quesnellianas contra poenae perpetuae timorem non tolerabiles calumnias, easque refutandas studio suscepisse . Adeo enim timorem supplicii, etiam solum, & animatam ex illo poenitentiam non existimat ducere (h minei ad desperationem, ut asserit Proposi
tio so. adeo timorem non annumerat bruta
libus passionibus juxta Prop. 66. adeo eundem non prohibet volenti ad Deum appropi quare, ut securos esse nos iubeat, nihil esse gehennae metu utilius . Si regni uti nobis asse teoronam , s nihil tantum peccata consumit svirtutem vetasacit crescere, O germinare ,
pater, timorem eumdem seipso, etiam anteis quam amor justitiae, ad quem animum prae- Parat, accesserit, non solam manum i sed etiam animum cohibere a Merato, neque formidine illa addici animum peccato; sed ab
ejus affectu invictissim E averti. Quomodo nihil tantum peceata consumeret: nihil tantum virtute aceret erescere, quam timor gehenne , si quoties aliquis a peceato non a teternia timor poena, illud committeret in corde, iam est reus eoram Deo e Quomodo cum eodem Quemelli dogmate consistit, quod eum hoc timore viventem sit impossibila peccare 3 Is qui totam hane Chrysostomi doctrianam cum praesenti novitate conjunxerit, poterit non dissiciliore opera eum nocte diem componere, & quolibet cum errore lucidi
Secuti Ruinti Traditio damnatum Articulum subvertit.i Uinto Eeclesiae seculo maxim h
u ia splenduit Aurelius Augustinus cuipponensium Antistes . De e
quidem famosissimus inter praetensos hoe tempore Augustini discipulos Elias du Pin in nova scriptorum Ecclesiasticorum Bibliotheca asserit, Doctorem Sanctissimum fuisse solitum a praecedentium ret- Cedere sententiis, ut nempe quidquid ex Hieronymo, Ambrosio, Chrysostomo, Gregoriis Nahian reno, dc Nisseno , Athanasio , Iustino, Epiphanio, Irenaeo, Cypriano, Clem
mente Alexandrino, aliisque Patribus Augustino anterioribus contra Bajum, ausc-nium, Arnaidum, Quesnellum produxerimus,liceat novatoribus, Augustini Doctoris maximi quasi exemplo, contemnere. Cui contundendae calumniae Iocus forte erit Tomo I. Interea quod ad praesentem attinet quaestionem, Augustinum via regia incessi se, & secutum vestigia antiquiorum , patC-bit , illius eum relatis aliorum testimonia
ordior a sermone a I . de tempore, qui indubiE Augustini est, & inter indubitatos refertur in nova Benedicti norum Parisiensium editione, etsi sermones aliquos de tempore verisimilius sit Augustini non esset . Sic autem ibi Sanctus ,, Cum enim timetur ,, poena, quam Deus minatur, discitur ama-D ri praemium , quod pollicetur, ac sic per
M timorem poenae bona vita retinetur ; perta bourm vitam bona conscientia comparatur
530쪽
ior o Pars II. Propos LXII. Cap. XIII. Ioar
n tur, ut per bonam conscientiam nul l .s, poena timeatur. Quapropter discat ti-5, mere , qui non vult timere e discat ad
,, tempus esse solicitus, qui semper vult e se se securus M. Si per timorem poenae bona vita retinetur . igitur qui a malo abstinet timore poenae, de meliore ratione nihil cogitans , non propterea committit illud in corde suo. Necesse est, adversarii respondeant, Augustinum supponere , quod timor poenae originem hic ducat ex amore justitiae, sive Dei, & quidem omnia agente propter
Deum, quemque Deus remuneratur; alioui actionem omnem, & volitionem proce-ere ex amore, quo nos ipsos, ac mundum
diligimus, qui quod ad Deum referendum est non refert, & propter hoc ipsum fit malus, ut docuit Propositio Quesnelli .
verum tam falsum est de mente Augustini suppositum, quam ipsum Quesnelli novaturiens placitum, cui merito inflictum essb anathema loco proprio ostendimus. Suppositi autem falsitas ex ipsa convincitur Augustini sententiaici in timetur poena,quamc Deus minatur, discitur amari praemium o, quod pollicetur, ae sic per timorem poena bona vita retinetur, media scilicet spe praemii, ad quam disponit, atque, ut charitas spe perfectior est , ita ab ea semitam praeparant inducitur; proinde sicut timor poenae ab Augustino praemittitur amori praemii, ita &intelligitur praecedere dilectionem Deit Timor itaque poenae optima ad spem , & charitatem dispositio est . Sicut autem metus
suppliciorum , quae vindex Dei justitia minatur , potest, sola praesupposita fide, imperare sibi, atque elicere . divina auxiliante gratia, actus spei atque dilectionis i euenon & alicujus fugam odiumque peccati, absque eo, quod illud committat animo ,
ejusque reatum contrahat coram Deo Conis secutionem adeo rationi, & veritati cathois licae eonsentaneam sola negare potest exotica Novatorum in defendendis erroribus pertinacia . Clim igitur timetur poena, quam Deus minatur, ut discitur amari praemium, etiam dum nondum est dilectio benevola; ita discitur fuga peccati innocua , non committe
do illud in animo . Ideirco destruit manifeste Augustini sententia errorem Quesnelli atque utinam tam salutiferi timoris, quam Sedis Apostolicae hostes , extra Petri navi-
eulam fluctuantes, aeternoque proximi na
fragio, sibi ab Augustino singuli dictum putent, Discat timere, qui non vult timererdiseat ad tempus esse solicitus, qui semper vult essesecurus lFidunt quidem novi illi mystici suae etiaritati, quam absque poenae formidine sibi arbitrantur suificere; sed aliorum judicio nimium stolida apparet confidentia, & fallax dilectio; verissime enim dictum ab Augustino est Tract.f. in Epist. Ioannis; Sinu
tui es timor , non es quἀ intret charitas. Ibid. Opus est ergo, ut intret timor primo, per quem veniat charitas. Hanc sibi quis non tribuit haereticus e Sed nullam posse extra EeeIesiam esse charitatem, uti neque veram justitiam, neque salutem, certissima Augustini contra Donatistas, & totius Ecclesiae contra omnes schismaticos semper sente tia fuit, de qua forsitan plus aliquid oecurret post absolutuin de Propofitionibus tractatum . Interim praesens disputatio prosequenda est. et Augustinus contra Adversarium Legis, & Prophetarum lib. I. cap. 26. Salubria ter non solum bonitatem; verum etiam severitatem Dei Seriptura Sacra commendaTe quoniam , ct amatur Deus militer , O timetur.
Audis , inquient, adversarii, quod amor
Dei praecedere debeat timorem, ut eum utiliter imperet e Respondeo, ordine dignitatis, non naturae atque originis amorem ab Augustino ante timorem referri r de quo nδdubites gemina ipsitis Sancti Antistitis testimonia clarissima iam dedi ex Traeh. o. in Epist. Ioannis quibus accedit eae lib. de e
techigandis rudibus cap. s. Ipsa etiam sev
ritate, qua corda mortalia alaberrimo temrore quatiuntur , charitar aedisseanda est.
Quid prius natura, & origine est, fundamentum, an aedificium, quod superstruendum p Terror igitur saluberrimus prior charitate est, utque ex illo exsurgit aedificium charitatis, atque iustitiae ; ita & odium peccatis prius autem est fugere peccatum, quam justitiam increatam super omnia ama re . Quod scilicet miniis perfectum est, gradus solet esse ad perfectius, teste Augustino, ut sequitur.
In Epist. Ioannis Tract. s. Atidi Scripturam, Initium Sapientia Timor Domini Ruantum autem morti eat iste, qui timere eavit diem iudieii, membra sua super terram ,
tantum furgunt , O eorroborantur membraeae setia s membra autem eae stia omnia opera bona. Prius est mortificare membra, quae
sunt super terram, desideria illicita, & peccata, quam surgant opera bona, praecipue charitatis. Hinc timor Domini dicitur initium Sapientiae; Timorem autem Domini inistellige hic, ut explicat Augustinus , quo tia mere e it diem judicii, timorem proinde