장음표시 사용
141쪽
miscuerit, ut'mtum cibo aequalem reddere potuerit. Itaque locum Cisonis non pugnare cum nostra sententia, videlicet ut cibi,ita potionis illorum modum nostm parem extitisse. .
Sane Caesar Augustus quod testimonio Sueto Ah perspicumnest) parce tum comedere,vum potam consueuerat : bibebit autem in singulos convinus, semisextarium.aul; si liberalius bibere statuisset sextarium: sic etiam' is cula modo praebebat tum modo sena; quotcilicetιargiorem cibum p tW Morque largior diluere disset zedere auremitiel. nem secundarium,pisciculos minutos catam bub lum manu ,ressium,ficu':i suo scillaetum porea ubrides, quae vivendi ratio non videtur ab ea esse disi mitis,qua hostri,qui modeste, & teperanter vivunt, uti solent: qui raro vini meracioris plus, quam minam sic posset vocari minor haec mensu ,quam
folim vocamus saepe minus bibunt inprandia sin gula, atque cςnas: quod si edace , dc nostri siculi hiel luones, atque Potores egregij cum antiquis conferidi essent, facile ostendi posset, ne hac quidem laude nostros a veteribus superari: min No ima diem, ut parasitum, quod in caena, surimos ibo, duluina id genus, quae papa AD Romae disinpuliqui Jtit comedisset; quae singulae unciae fere remos bent; ac bibisse vini
Romae boccati vocant, mantum duo sere anti
rum congij capiebant. &nomso -Gem num Othonis Cardinalis Augustant f miliarem
qui, cum magnam sanguinis vim aluo deiecisset, ringanti medico narrauit; cςna se hesterna vini b c los duodecim hausisse, scilicet congios sere qRare nos: vi Nouellium Tricongium superauerit; nec durbito quin aliquis etiam existat, qui cum
142쪽
Xenagora certare possit, cui cognomen ab ampli ra, quam totam hauriebat; inditum esse a a Aellanus lib. tradiderunt. Sed tuit inter edaces nobilissima femi- Mis histor. IMna; quae, me haec prodente, vivebat senex, singulisq; diebus capos pinguissimos binos totos comedebat,& ex caeteris edulijs regio more instructa men-sM partem bonam absumebat. Verum, cur eadem non debet esse,ium cibi, tum potionis mensura hisce postremis,quam prioribus illis temporibus fuisse legimus , siue moderatost & continentes, siue contra incontinentes homines respexerisὸ nonne genus hominum est idem,& natura eadem proculdubio eadem figura, & magnitudine, eisdemq; praeditos facultatibus stomachos fabricatur natura: quamo rem ut eadem,qua priscis temporibus, necessitate ad semis,sitisq; remedia adducimur,ita eadem mensura expleri naturaliter possumus. Neque antiquiora secula accusanda magis sunt,qua nostra, quod apud vetustos auctores,crapulae,& ebrietatis mentio nat; quoniam hodie quoque sunt gentes, quibus maxime familiaris ebrietas est, quaeq; vetusto Scytharum more meracum immodice potant.
mensura cibus,s potus si umendus. Cap. X IX.
VM ergo par videaturi cibi, & potionis modus nosteri & antiquorum, quid agat is, qui est de lib.dere I finitate selicitus ῆ non ille quidem Graecos imitabitur; quos Lacedaemonijs Xenophon comparabat; debere quemq, comedere,& bibere, quantum cap re venter possit: quod Lycurgus, cum bonae valetudini aduersari , animaduertit, tum vitae muneribus .
143쪽
obeundis impedimento esse,quae vel ieiunum,uel cI-ho moderato refectum hominem requirunt 2 itaque Lycurgus instituit, Lacedaemonii ut cibi tantum c pere assuescerent,quantum satis quidem esset, ne va cui sorent, sed ut ex repletione onuSeuadererit, at
que, si necessitas posceret, ieiuni possent in laboribus esse, famem glutius ferre: non erit igitur venter mensura cibi, potusq; censenda: sed nec de statera, seu lance sumendus cibus est; etsi non defuerit, qui nostro seculo id fecerit: nec demensum; vel ex peno . re patrisfamilias,vel aliunde praestitum ; totum absumedum semper est, vel ei non est aliquid unquam adij cicndum, veluti sibi par, & ad amussim aequale existeret: sed crassa quadam Minerua dcbet quisque sibi mensuram, ut deinceps explicabitur, ex ipso sensu praescribere: quae non ea lcm potest isse, nec debet, sed alia, atque alia pro temporis ratione, locorum natura,ciborum genere,exercitationibus, & l
boribus: aestate enim pleriq; solent de cibo demere,& potioni adiungere, hyeme velo econtrario: quod etiam medicinae auctores salutare esse docuerunt; &quamquam Cato familiae villici hyeme paullo minus cibi docuit praebendum, quam aestate; scripsit tamen, vini plus dandym aestate,quam hyeme: sed ii te; quod O cibum attinci; de operis loquebatur, de ijs hominibus, qui per aestatem plus necessario I
Cato inquit, per hyemem pondo quatuor, ubi vianeam fodere L perint, pondo quinque: haec ille. at medici de vivendi ratione,& sanitate tuenda ad eos maxime scribebant,qui vita hanc umbratilem exesecent: pals stra enis,frictio,deambulationes matut ,
144쪽
De sanitate Τuenda: Lib. I. 48
nae,& vespertinae, lauacra, Lunam, Solemq; Vitare, frigora ante ortum,& post selis occasum, auras fi minum, & stagnoru cauere, & alia huiusmodi, non
possunt rusticis, & alijs id genus hominibus; qui
quotidiano labore victum quaeritant, absque risupra ni. Sed hoc obiter. - Illud ad hunc locum pertinet, casus Uarios Occu rere, quamobrem certa ciborum & potionis mensura,cuiq; congrua,definiri non potest: sed necesse est,' in re praesenti vel addendi, vel demendi conlilium CaDere:nam, ut Hippocrates libro tertio de diaeta di
τῶν id est, etenim multa prohibent, primum quide dissimiles hominu
naturae, postea & aetates, non eisdem rebus egentes: amplius vero & locorum situs, & flatuum mutatio. NeS,& temporum transmutationes,& anni constitu- tiones, di ciborum ipserum varietas plurima: haec, inquam, impedimento sunt, ne certam Seneratim
mensuram statuere possimus : itaque in singulis se debet medicus exercere, &, quantum unicuiq; dandum sit, non ex librae lance,led ex hominis sensu conijcere, quemadmodum optimus auctor Hippocrates admonuit, cuius illa sunt libro de veteri medici
tem neque pondus, neque numerum ullum ad . quam referens id agnoscas, quod quadrat, non in- , uenies aliam,quam corporis sensum:quamobrem a Laeta alibi
145쪽
docuit, fieri non posse, ut absenti cibi ac labores
es ἐστι - ισον musia: cibi, & potus eXpelientia egent, si in aequalitate maneant: quid hoc enim est,nisi,sensus testimonio opus esse, ut sciamus, utrum cibusi &potus congrue sumatur Sed est sanitatis tuendae studiosus perito nautR perquam similis,qui pacato& tranquillo mari citr- sum,quem coeperi prosequitum sed ubi fgnum ali quod tempestatis animaduerterit, ubi Euri, Noli veminas, aut Africi terrorem praesenserit, mutatis subito velis, aliam nauigandi rationem nstituit, &procellae periculum mMure declinar :. quamobrem notissima illi oportet csse futurarum tempestatum indicia: huic igitur similis quisque debet esse, qui vel suam, vel aliorum sanitate tuendam suscepit: tuamdiu enim aliquis sanus est, & valetudine fruitur in tegra, cVsquam interrupta, tamdiu putandum est iusta illum & sibi congrua cibi . potusq; uti mensurg, nullaq; egere vel subtractione, vel adiectione: at nota illi esse debent, atque pcrssecta morborum signa
futurorum: qui, cum a nimia alimenti copia omina ducant, de suo nos aduentu tantum, ante quam adueniant, signis commonefaciunt, ut illos liccat, mutata vitae ratione, plerumq; euadere, & declinare rhoc autem est, quod a se Hippocrates inuenturi scri- . re veritus non est libris de diaria: ubi,cum negauerit, posse ciborum, & laborum mensuram inueniri, sue cuiusq; hominis naturς tam apte convcniar,
vin necesse fit, spatio, & tempore etsi minima inoles accessio fiat aliquid abundare, quamobrem morbi nascuntur . asserit quoque a se inuentam rationem a
146쪽
ionem , qua imminentes, meoiram fiant ,, morbi cognoscunturi quam rationem horo prin ira pro pomtam,tertio explicauit, ut in meis quibussam ad Hippocratem notis exposui:ex eo igitur Hippocratis I co morborum signa imminentium; quos ficit albanenti copia, & repletioI opere pretium est eo eu dio hic recensese.
Designis repletionis. Cap. XX.
VM enim quaesitum sitiqua mensura cibi,ac patus iumendi sint; nec ulla communis mensura omnibus congrua reperiatur, sta obseruandum sit, quid cuique obsit,vel prosit in vi, ante quam fiant , cauere morbos possimus:quibus haec signa con naerunt, his etiam quae mensura quaeritur, perspecta
erit,&c Gnitarcum his autem,quae Hippocrates docuit, nonnulla a posteris obseruata memorabo, m
Aime vero, quae Alexander Petronius scripsit libro quinto de victu Romanorum, nam quae idem libro 'vano retulit, ex ipfius Hippociatis libro tertio deui rudescripta esse animaduerti , & ne videar sine symbola ad has epulas accessisse, ut abundantius
huic parti satisfiati non omittam, quae ine quoque rerum usus edocuit. Quemadmodum igitur tempe- Signorum replestatum praesagia aliaex sile, alia ex luna, alia exi liquis stellis petuntur, alia in aere apparent , alia in aquis, alia ex terra sunt; ita futurorum morborum , ex ciborum repletione, indicia digessi, ut alia ex capitis partibus petenda sint, alia ex thorace, & vcntre, alia ex partibus extremis, alia ex his,quς corpori uniuerib contingunt. Vbi itaque sanus aliquis tempore inulto bis,tervosngulta φ M , yci saepius, aut rarius, sed pro eius
147쪽
eonsuetudine,comederit, atque potauerit, & alioquInihil incommodi sentiat;nec alia adsit externa monis hi causa, se laborare expletione, suspicari debet, cum
S una repletio capitis dolorein aliquem sentiet, aut turbationem .,istis.. V pondusVcacu punistiones: cum pustulas inter capillos obortas animaduerteret: cum pruritus in fronte aderit, vel quasi puluis: cum mordebuntur oculi, vehlacrimabuntur, vel humore tenui, multo'; madescent,cum quasi pulverem aut lapillos in illis sentiencum ijdem bibendo intumescere, & lacrimas fianis Here, cum splendores ante ipsos μαρμο ρογαρ Graeci ψocant versari videbuntur: cum rerum obiectarum Muplicatae imagines apparent: idem quoque suspiacari oportet, si palpebrae graues sint, si ex tactu in oculis ii sis dolor sentiatur, si lippitudo oriatur, si vertigo, si lonini turbulenti, longiores solito, iucundio-
res, grauiores, intempestiui: item si conuiuia,&escassemniet, praesertim ficus,& uuas,sed & carniuesum,& cibi cuiuscumqia aut alias absurda,vel nefaria visa occurrant; ut in caeno volutari,aquis mergi,cadam a libAe insom- uera inspicere: alioqui notauit Hippocrates, a con-
suetos cibos,& potus per somnum oblatos inopiam alimenti significare,& animae tristitiam, ταλοι ne, κρα ψυχue αΘυμου : sed res,us magis, quam autioribus credendum videtur: sane sicuti inediam νει consueta in somnis esca cernatur, hoc inediae tribuendum est, si saturo eadem occurrat, expleti '. nisest signum certissimum. - Nec aliud coni jciendum est, cum nares alicui plenae videntur,nihil tamen potest emungere,cu etiam sternutat frequenter, cum morsus in eisdem sentiticum mucus plurimus descendit,cum funu odori qui non extat, lantitur, aut alius quiuis odon similiter reprςsentamnetenim hoc imaginum genus,cum ex
148쪽
trinsecus non accedativi fieri seredum naturam is beret,internam originem habeat, oportet, a qua naturalem praeter rationem sensus moueatur: hoc vero is homine, qui alioqui sanus ponitur non aliunde, quam ab humore supersuo, ac corrupto, fit, quein alimenti ubertas nimia producit:quae res eiscit etia,
ut ab aliis sensibus falso de rebus iudicium fiat, ut de oculis quoque dictum est: sic etiam Aurium sonus satietatem portendit,& cum quiddam audire putamus,atque li vel musca, vel auicula praeteruolaret, aut fluuius labererum, aut cantum,& modulationem audire videmur item ortae in auricula pustulae,& vlcuscula: adhaec oris siccitas,amaritudo,dulac do, sapor alienus extra cibi te pus, ciborum, & potionum sapores de inore non sentiri; aut quia sine sapore cibi videantur, aut habere non suum; saporem item cibi,aut vini inter edendum mutari,& iucundum minus egri quam comestionis initio, docet cibi modu ,
& potus superaririnsuper lingua albis sordibus illita, vel pallidis, vel coloris cuiusuis, qui alienus sit, idem
docet. Oscitatio quoque frequens eodem pertinet. Dentium item stridor cum horrore post exercitium:& eorundem quasi dolor cibi initio, atque cum mutuo constringuhtur, si quasi in gingiuas cereas insemii videantur. Saliua,rursus,salla, aquosa, multa, Valdeq; dulcis. Sputa multa,crassa, lenta,&pituitosa, vel statim antrivel post cibum: labiorum adstrictio, perinde ac si quis mespila, vel acerbum aliquid eiusmodi comedisset : umefaetio quoque eorunadem, quapropter inter comedendum a dentibus mordentur.ulcuscissa modo in palato, modo in lingua, in do in labijs,mocli, in hac, modo in alia ori parte: item faucium asperitas, tonsillarum, & uuae rumor,
149쪽
atmis dictae Graecis ,ονλι: insuper colli d lor tumor, grauitas, rigor, qui mobilitatemcius,
conuersionem impediat. Signa mictio- . Eadem coniectura sumitin ex dolore, &morsu conra in in sinistro praesertim latere: semitur quoque ex mammis,si videlicet iusto pleniores fuerint in s minis; quod tamen&in maribus quibusdam not tur: ex voce,cum subrauca est,& debilior, piam con- uerit :& tussi, quae inter edendum inanis oriri istit, quaeq; irritatur sputo intra Duces, qua hora cubitum itur: hoc idem nuntiatr entina tenui , d stillatici linterdiu, vel noctu, vel insemno, vel iaviqilia, a sumpto cibo quarta hora,.ves quinta, quae deuillatio sere nominem strangulati & tussim inducit molestam: eodem quoque densa spiratio pertinet,atque dissicilis, quae tamen in potione potius er-α lib. M praedi- ratum,quam in cibo a Hippocrati significat: stedus ας --προ etiam ritus notandus es acidus,vel stetens: stemret adultis ob dentium quandoq; putorem, qui sibi Pliniusti, et r. non adsit: expilati onem adesse intelliuimus itaque bi ' legimus, Parthos, ob indiscretos. cibias spiritus δε- ditati obnoxios : huic molestiae mali Assyrij grano mederi: cuius vice inemdem finem foenicula temen , nobis est: acidus spiritus isque aerulis est,quod vulgo vermium eta signum existimatur, sed est in adultis quoque eruditatis,. vel repletionis indicium ,
a qua tamen vermes nasti solant.. n ,
signa ripieti Expretionis illa quoque signa sunt, satietas, nau-- νς' sia, ibotuitvsis ium,inappetet a,grauitas, & durities chea. -nrriculum; quamobrem aliqui, se v hiri panem integrum in eo habere, existimant; si' mes intempestiua cum stoniachi grauitate:fitim non habere, cum quis multum comedit, aut sitire plurimum,panis solitam mensuram admittere nonposse, etsi
150쪽
non abhin rear, potum quoque cinsuetum ha sucontinuo, more,sumere lion valere: rmictus acidi, stetidi,nidorosi,crudi, stequentes: singultus, pumctiones circa ventriculum, & in eodem flatus molestus quidam instar nodi vi aliqui si videtur: sonus etiam,& veluti murmur etsi Menaechmus ille Pla tinus inanitatis hoc esse sigmim arbitrabatur, cum medico roganti, en unquam intestina tibi crepant. quod sentias λ re ndebat, ubi satur sum nulla cin Pitant: quando esurio crepant- Notae quoque eXpluvionis sunt,ventris post cibum tum grauitas,quae dicta est,tum inflatio, item tormina,& dolor: in super deiectio subita,tenuis,& aquosa, quς fit simul atque aliquis expergiscitur: deiectio rursus liquida, cruda, multa, fiequens, alba, foetida, quae tamen dolorem non afferat: sed insolita ventris constrictio expleti nem sequitur,praeterea crepitus crebri, faetentes, sul-mur olentes, & insoliti: mictio quoque solito frequentior,Vel praeter morem cohibita: urina item tenuis, decolor nimis crassa, albaq; & calida, & quae ueluti pungit: accedit: his lumborum insolita grauitas: manuum calor, & pedum id ex hepatis calore inani opinione iactitant pustulae stabiei instar
in manibus,& exiguae uesicae succo tenui resertae: dum stior, & humor: manuum rursus grauitaS,&quasi torpor,& crassitudinis sensus,quamobrem non racile clauduntur: genuum etiam grauitas,& tibiarum : eodem quoque'pertinet totius corporis dolor, di grauitas, uem lassitudo, hormr post exercitia, uritus,salsas sentiri carnes, si qui suas delingat: lectum quoque praeter morem durum uideri, emaciari itae morbo, membra oscitanter extendere, uirosum esse, seu hircum olere:quamobrem a Plinio a Persae dictilant, madere unguento soliti, ut odoris commendatione