장음표시 사용
191쪽
eatur, cursemes vino eximatiar, & in res,visione ad. argumentum tertio loco positum. Sed duo rvrsiis obijciunturinam statuentibus, vianum esse e crassiore materia, quam aquam, videtur etiam dicendum, conccctioni mag is prodesse: quoniam crassiora,&solidiora,etsi dimcilius incalesciit, calore tamen recepto magis, quam tenuiora caleficiunt; se enim a Aristoteles inquit, aqua magis, quam fumus,& lapis,quam aqua comburit; ergo de inum ab innato calido caleraetum, magis, quam aqua caleseciet,& magis concoquet. Sed responde mus, plus momenti elli in facilitate, qua citacdis seluitur, quam in calore: neque etiami verum esse, quo quidque calidius est eo plus concoctioni prodesse: esse quidem calorem necessarium, non tamen qui exurat, sed moderatum, qualem ipsa aqua, vel vino promptius, a calido innato potest recipere:ali qui cinus, tu omnisilidior,facilius sine potu contra sensus ndem concoqui posset, nam validius con
cepto calore, vehementius calefaceret: & summatim, notandum, ac memoriae commendandum esse, nec a Dae, nec ciborum. nec vini calorem esse, qui concoquit, sed eum, qui in animantibus insitus est, cui quod mitius reluctatur,id facilius concoquitur:&id. quia inmus imp t,&caloris huius pus minus et Gratur, magis iuuare, ac promouere cocinionem, . iselati sed minus eum retardare mollira, tenuior quae tractantur lacilius,etsi stigidiora, haec igitur
Altera est oblisio, non esse aquam vino tenuio rem, immo econueris, vinum esse, quam aquam, i nutus, ab aliquibus existimari, quoniam spiritum
quendam habet igneum, qui momento in in s s re uniuerium Mistribuitur, sed est animaduertedum,
192쪽
tenue aliud dici,quod vim agendi quandam demonstrat,& penetrabile appellatur,ac Brtasse verius acutum,quam tenue dicitura quo pacto vinum esse set ver aqua tenuius ob vim,qua lubito penetrat, & ca-kfacit,quae dichi est, &in aqua non est: & nihil fere adconcoctionis facilitatem commodi praebet:tenue vero aliud dicitur, quod patiendi facilitatem quandam significat, quo palla aqua vino tenuior est, quia facilius a naturali calore .tractaturin vincitur, quam imim 'vinum ,argumento est, autem, mi aqua soco amsita: demum tota Vnsumituta hii post se relinquit: at vini, dum coquitur, crasium' aliquid subsidet, quodi in halitum verti non potest&nmiliter quicquid hunc in modum tenue est, facilius concoquitur, quam quod non est, aut minus tenue Ost, quodque priori modo tenue dicitur, ac tum videlicet, non facilius concoquitur, sed ob cel rem eius eruptionem,& ad alia corpora penetr*ti inem, subterfugere concoctionem dicendum est: cuiusmodi videtur esse spiritus ille vini igneus, quem .r .a. L dixi. Haec igiturhactenus de vini commodis,& i commodis dicta sint.
CI qui autem sunt, quibus vini abstinentia utilis sit,ea prenoto utilissima est ijs,qui vitam sede
tariam agunt, qui litteris operam nauant, qui tib ralium disciplinarum studii distinentur: en enim a
veteribus notatum, & litteris traditum, aquae pin ribus cum visum,tum omnem sensum acutiorem esse . Quid cibi ac potus incontinentia obesse ingenio
193쪽
possit, suo nos exemplo Prorogenes a docuir, qui imiterea dum Ialntam . pingeret quae tabularum eius palmam tuli ste fertur lupinis mctalidis traditur: vixisse; quoniam stimul famem sustinerent.& sitim: ne sirnsiis nimia Huic hiccbsita: ect.1 vini ucio abstia
ncntiam, de qua nunc agimus. ii te rariam, cupidis maxime prodesse, I rimast besti&μ si crotari exem plo nobis persuasum est: a stoiulus oratiunus, Plu tarchus b dixerit,aquae polum referre zalteri vero ut pro ur obicistum lucrit sui Dio cust istud r)vi si tum Caleno,ipso M. Antonio tu Scetratu, dicente cquod aquam hiberet, ut sermove, posset cubita prati itis Romanos clucubra et prodes e quoquhi liqtibus, Niger Pescennius voluit docere,cum iussit ut Spartianus incius vita auctor est) in expeditione vintim a nemine bibi, nescio an a Platone doctus, ae ui ex Carthaginiensi uni Jcuibus, vctuit milites, una in castris Aeni, vinum bibere. Quid vero daprincipibus, & magistratibus dicendum est , quibus non solum Plato vino interdixit, sed & Salomon ninquit, noli regibus dare vinum, ne sorte bibant, Scobliviscantur iudiciorum: viris autem Deo dicatis quanto salubrior sit aquae potus,quam vini, Saladi-n indocuit, yaser ille Sarracenorum imperator, cuiri captiuit quibusdaili, vino di piscibus oblati Ivoti &ihonchatis obliuionem induxit, quos
non valuerat, apposita aqua,& carnibus, uir ι i decipere . sed, ne sutor ut ra crepi--u I. ut is dam, ut prouerbio dicitur, ha- - tulit' etζnus de uinj continen- . r
194쪽
De sanitate Tuenda. Lib. I. 73
Vtrum omni potu abBinendum sit. Cap. XXX.
T N qua disputatione etsi sumpsi, aliqua animalia
potu semper carere i & superius in sermone de multorum dierum ieiunio, nonnulla exempla hominum nunquam bibentium allata sunt; tamen non est existimandum, salubrius esse omni potu abstinere: nam,ut intelligamus,quid in quoque genere natura velit,quidvehi illi consentaneum mon id oportet, quod paucis accidit, inspicere, sed quod omniabus, aut pluobus contingit: quae enim hoc pacto non eueniunt, vel monstra, vel miracula, vel industriae,& exercitationis opera creduntur . est igitur bibendi Adesiderium naturale,& necessarium: siquidem rarisi simi potu omni abdicato vivant. Quaeret igitur aliquis,cum possimus ita assuescere, ut nunquam bibamus, utrum hunc habitum assequi,conari, bonae vatitudinis caussa, debeamus: nam ratione carere non
videtur, si quis asserat utilius esse non bibere, quam bibere:non enim necessarium videtur illud,quia potest remoueri: sicuti voluptates negabat esse necessarias apud Platonem a Grates, quae, si quis a tene- a IB. . de VP.ris assuescat, auferri possunt: & ego ante sumpsi, vini usum minime necessarium esse, quoniam, sine vino multos de eae,manisestum est. iVerum e contrario, potum plerisque animalibus necessarium esse, sensus ipse nos cominonefacit,& ipse rerum usus nos docet: non negamus, aliqua vivere sine potu, ut volucrum diuersa gencra ; sed in ijs,quae bibere consueuerunt, quot repet iri licet, quibus po tum non else necessarium, a nrmare iure merito possimus ξ rarum exemplum est,& dignum,quod litte- T rarum
195쪽
rarum inseratur monumentis, siquis unquam rem ritur, qui potu semper abstineat: immo quasi monstrum,& portentum incredibile narrari solet: est igitur, ut ante dixi, usus bibendi necessarius. potionis vero, postquam in ventriculum descendit, usum esse duplicem, te dicebam: cibum,scilice comminu Te,atterere, & liquefacere,& eundem in venas deserre. Sed est prior his sitis extinctio: quam ob varias caussas vitare plerumq; non valemus: etenim cibus ipse selidus sitim inducit: laborquiriue, quem effu- uere multi non valent, & non pauci 1 nte subeunt. Item inedia vel coacta, vel voluntaria, sitim accersit:& fames ipsa non raro subsidium a potu postulat: tanquam potus sit etiam ad eximendam famem n cessarius: non enim fiustra a viris grauissimis,quaesitum est,cur potione famelici liberentur,non autem
cibo sitibunduhoc enim ita se habere, sensus testim
Immo siquis velit animum huic rei,& diligetiam adhibere; is facile sibi persuadebit, potum, Vt a stomacho excipitur, perinde atque cibum. famis abolandae minittrum,&cibi auxiliarium, & eiusdem aliquando vicarium esse: sitim autem amouere,non ut
. a stomacho excipitur, sed ut per os, & fauces in ilhun destendit:atque proprium hoc esse potionis munus, cum alterum sit ei, ciboque commune: fimes enim sane videtur molestia qusdam esse,quae ab inanitate ventriculi inducitur; quae tolli potest, cui quid sit, quod vacuam queat partem replere; uc ina Aristodi lib. p. lame terram comedere lupi a dicuntur, & aliqui parti . ce ac duriter victitantes, Lia aqua ingesta sustent b symp.Dαι S b Plutarchus assirmat: at sitis si sensum eius dbmbi 3 ligenter inspicias gulae,& faucium potius videtur
esse,quam 'emcu etsi huius quoque sinpr aere
196쪽
sitis non aufertur cibis, sed augetur: cibus enim, aut
quicquid humidi est ab ore ad stomachum, quasis,ngia bibens, sitim facit: aut partes illas, per quas ad stomachum deuoluitur, aliqua sui portione ibi relicta, veluti siti icia, sublinens, humoris desiderium inducit: quasi nihil aliud sitis esse videatur, quam molestia quaedam, humoris qui est potissmum in faucibus,& gula dcscctum subsequens: qui humor
potu restituitur: seu quia siccae cibi reliquiae fauci-Dus,& gulae haerentes,eluuntur: seu quia ipso humore exsiccatae partes imbuuntur, quod etiam in ca fit siti, quam labor,& inedia parit: nam corpus uniuersum exsuccum pervcnas a ventriculo & intestinis, ipseq; ventriculus a gula, faucibus, ct ore humorem bibit, quem potus restituit. Sed est etiam oris, & gulae potius, quam ventriculi, quod aliquis male a cibis afficiatur calentibus; cui affectioni auxilio est potus frigidus; sicut calidus illos iuuat, qui vel naturae proprietate, vel consuetudine,calidis cibis gaudentes, humorem tantum in potu desiderant, frigus autem recusant: non quia
sitis naturaliter non siit appetitus fiigidi, sicut humidi, quemadmodum ab Aristotele traditum est; sed
quia priuata ratione nonnulli eam molestiam ex calidis alimentis non sentiunt, cui potu stigido occumrendum sit. Verum fames, & sitis saepe iunguntur,&eo fit, utraque ut ventriculi affectio videatur. Cum igitur ex multis caussis iaccestario sitis oriatur, bibe' diq; necessitas ineuitabilis nascatur; de magna sint alioqui commoda ex potu, quae ante dicta sunt, potus omnis abdicari nec potest, nec debet: neque paucissimorum exemplo,qui raro, aut nunquam bibul, moueri debemus, quia quo natura, Dcique prouidentia nos inuitat, ab eo facile recedendum non est:
197쪽
si quod in eo periculum est quod certe in nimio po tu 1olet esse id facile declinari potest, si eiusdem prouidentiae beneficium, rationem videlicet, adhibere aliquis velit. quae monstri speciem subeunt, imita da non sint, neque Socrates omnino negauit, necessarias esse voluptates, quae remoueri consuetudine possunt, sed ita, si, cum insunt, boni nihil operantur rat potionis commoda manifesta sunt, neque paria haec sunt, vini usus, & bibendi usus; etenim hoc genus, illa pars generis est: non autem semper de toto genere negandum, quod de illius parte negatur: siduini usus non necessarius; ut exposui; non inde efficitur nullum potum esse necessarium existimandum: haec hactenuS.
C E o fuit etiam apud quosdam celebris,de parce do carnibus, opinio: de qua re locus hic iam postulare videtur, ut, quid ipse sentiam, paucis exponam. Non est aurem huius instituti de Pythagorae rum sim nijs, aut haereticorum delitijs verba facere,
qui carnium esum abominati sunt, & penitus co mnariat, illi propter animorum a corpore ad aliud corpu& migrationem ; appellabam. quam Princeps eorum Pythagoras commentus erat, hi ob 4imulatam vitae munditiem. de his, inquam, non sum dicturus: quoniam illorum deliramenta ad bonam valetudinem minime pertinent: propterea . ctiam silentio praetereunda est pia multorum ast
chio, qui ut apud Deum gratiosi magis evadant, susque angoribus, & accibitatibus bene de genere
198쪽
humano mereantur, ut in reliquo victu omnimodorationem, & temperantiam sequunturi, ita sensuum dulcedinem, & voluptates abstinentia carnium frangere nituntur:quorum tam probada pietas'est, quam aliorum ridenda dementia, Propterea Porphyrij quoque nugas, quibus suadere carnium abstinentiam conatus est, missas faciemus: quod vero huc pertinet, hoc solues: investigan dum, nonnullis a enim 'tinta homius idetur esse a' Coiura usum cum brutis animatibus,dissimilitudo, ut rationi consentaneum videatur, brutorum animalium carnem naturae humanae non conuenire: b nec videtur na- b arg. 2.tura fecisse hominem , Ut carnibus vesceretur, nam animalia, quae carniuora facta sunt a natura,eam habent corporis speciem, & figuram,quae, ut est humani corporis constitutioni dissimilis, ita ad esum vi nium videtur apte conformata, aduncum rostrum , ungues acuti, dentium asperitas, alui robur, & spiritus ad concoquendum potentissimus, at in homine OSplanum,dentes,& ungues aequales,& leneS, Venter. debilis, spiritus, calorve imbecillis: quibus addunt; cum crudae non edantur ab hominibus car- c 3. arg. nes, sed aut elixae, aut assae, aut ex iure diuersorum Haiectis generum condimentis; hoc esse argumento, quod hominis naturae non congruant, alioqui crudae assumi dcberent,ut ab animalibus carniuoris solent: s igitur humanae naturae non conueniunt, ergo nec sanitati utiles debent existimari,immo, nOXiaS eL d 4 arvst docemur concoquendi disticultate,& molestis cruditatibus, quas in nobis pariunt: item e putredine, e D T. qua facith,& grauiter capiuntur adeo, ut promptissime in eis vernabs nascantur. quapropter credere est,
in humanis quoque Vennibus ob illarum eium ver-lumes generari, atque ideo fueris maxime insalubres
199쪽
/T. &-qilia, ut aegrotis prohibentur, ita bene lentibus non conducere, dicendum est, cum eadem remedia morbos pellere,& sanitatem conseruare credantur. Haec obijciuntur. Responsio. At quid his argumentis,quaeso,concluditur ,
b ad i. ta/sunt animalia homini dissimilia: scd,quid plantis dissimilius Θ illarum tamen fructibus nutrimur,&4ἡ,s T Vultu ,ac iustiuS ut multis argumentis e aliquid . cuerunt Aest imur. Homod caret rostro,serratos deni res non habet, & huiusmodi, quibus carniuora esse praedita dictum est: fateor, sed habet his meliora adi venatum insitumenta, cancs, retia, missilia,&alia, quae dentium acumen, unguium, ac rostri aduncitatem vel adaequant, vel superant: ad concoquendum crudas carnes inserior quidem homo est: at, coctae ut conficiantur, nec calor, nec spiritus homini deest: - - cum e vero negatur,carneS homini conuenire, quia
crudae ab eo non esitantur;quid hoc est,nisi seram ex homine constituere dicamus pariter triticum, homdeum, far, & alias fruges nobis non conuenire, quia cruda non deuorantur, immo in alienam speciems dum panis ex illis conficitur,transmutantum nec sunt etiam condimenta damnanda ; luxus iure quidem exploditur, sed condimentorum usus est saepe neces' sarius: his enim saepe fit, ut ciborum appetentia veluti emortua, magno vitae commodo reuocetur: n
que illudf conceditur : i concoctu carnes dissicii les, & cruditates inducere modo ne nimium inge
, . Sunxnon sar quidem carnes valentissimi generis,quae non facile concoquutur, sed sunt etiam non nullae infirmiores,quae di Incultatem non habentista plurimum mensura possumus: nam aliquis ex valentioribus nonnihil tuto assumet,qui in lauioribus sine perit
200쪽
De Sanitate Τuenda. Lib. I. 76
periculo incontinens esse non poterinsic panis,& olerum usus immoderatus, & auditates parit, & mose hos inducit: itaque, ille inquit, a ego,qui me ostreis, di murinis facile abstinebam, a beta etiam, & malua deceptus sum. quod , vero facith carnes putre- sunt, id usum illarum magis probat, ob cognati nem videlicet, & similitudinem, quae nobis cum csteris animantibus intercedit,quando & humana cadaum prompte putrescunt,& vermes producunt: similia autem similibus gaudent, & conseruantur: non enim quaerimus, ut cadauera seruari queant; quod illa praestant, quae putredinem alcent, & diutissimh manent incorrupta; sed ut uiuentia sustineantur, quod alimeto fit opportune sumpto: quod autem pueris familiaris morbus sint vermes, non caro facit, sed edacitas, & expletio assidua, ut Galenus e est auctor,cum innato calore, qui in corporibus,qus crescunt, plurimus est: nam adulti, ac seniores, etsi plus carnium deuorant, vermes tamen non, ut pueri, , gignunt,quoniam calorem innatum, atque illi, tantum non habent. Sed nec medici semper aegrotis carnes prohibent, nec omnino in secuncia valetudia ne aduersae praesidia salutaria sunt: imminentes quidem, atque praesentes morbos eodem remediorum senere curari, Galeno e assentiemur: sed ut sanitatis,& imminentis mali status dissimilis neutram appellat Galenus dispositione; οὐδετέραν διάδεσιν ita curatio dispar est: nam ille per similia conseruatur,hic per contraria corrigitur. Contra vero, carnium esum naturae hominum esse accommodatum, his ostendi potest: etenim pauci admodum reperiuntur, qui carnibus non vescantur: immo si qui sunt, id eis non accidit naturae contra-