장음표시 사용
211쪽
a ad arg. vinornm vati isa cur citius inebrieta
Iaciliusq; in ciuitate omnis generis hominum coDluvie plena, quam ubi unius gentis existunt ciues, oriantur; huic respondi paullo ante,cum dixi,res natura constanteis,etsi varias,coire tame aliter, quam hominibus accidat: homo potest alicui velle & nolle conciliari: quae vero naturae opera sunt,ex contrarijs elementis ita sint constit ita,ut ipsi repugnantiae id, quod sunt, acceptum reserant: ut non inepte ille antiquissimus litem in primordiorum humero posuerit. Colorum quoque ratio non obstat: nam ut ex varijs necessario coloribus pictura conficitur, ita varij sapores optimum possunt alimentum conficere: si vero pictura perennitatem ex colorum simplicitate assequitur,quid est in cibo simile, quod alimeti perpetuitatem ericiat ξ immo quia salubrior cibus est, quo facilius concoquitur, idcirco tantum abest, ut varius cibus ideo damnandus sit, quod facilius corrumpatur, ut hac ipsa de caussa sit limplici praeferendus: ham quod facile corrumpi potest, aut Omnino, aut saltem, si modus adhibeatur, facile quoque concoquitur. Neque citharae,& aliorum organorum su-0ccta confiisio est, nisi ob artificum imperitiam et nam alias Musica, seu Harmonia nihil eli, nisi discordia concorS. a.
Sed quia econtrario dixere alij, cibos. varios di ficilius concoqui. quoniam dissicilius parantur:
co, dissimilem esse concoquendi,& parandi ratione di hoc ficit hominum industria, quae Variss eget instrumentis, illud a natura fit, cui omnia praesto sunt: neque concedo, quod ad ij ciunt, Varietatem ciborum concoctioni,Ob virium repugnantiam,obsistere; nisi plus assumptum sit, quam itomachus serat: de quare satis ante dictum est. Nec me ebrietatis exemplum mouet: neque enim fatebor, vinorum varietatem ,
212쪽
nisi etiam iustum bibendi modu egrediantur, ebrios
ficere:dixerim tamen,cieri promptissitne a vinorum rmixtione ebrietate: nam in vino magna ad commouendum vis est, cuiusmodi in cibis non est . pro-nterea celerius viam suam exerit vinum, quam pos-
tipsum natura serinare,& suis ut ita dicam taribus imbuere: at ciborum segnior facultas est,& minus prompte nos assicit: atque,cum tape Vtilis ciborum varietas moeriatur,olinquam nocet, copi quoque cum ipsa coniungatuI: vinorum Vat ietas vel
Bla pote belli' nam sapor vini excellentiusquiddam , dulliti ciborumsapor,&: peculiarem qua ζ bij vim habeti et consensioniS, vel repuritharitiae:etenim clansensionis argumetum habemu , vini praesertim desiderium in aegris usque ad insa'niam: repugnantiae vero, aegrorum gustatus a vino singulariter male affectus, nam quibus alia omnia talia videntur,qualia sanis apparent, vinum vel dulce ut sani iudicant saepe amarissimum sentiunt: id circo a vinis vehementius, quam a cibis amcimur: nec secus gustandi sensus laeditur, quam vadest, α audiendi, & reliqui, quos ab excellenti sensibili comrumpi, inter omnes constat: immo animal quoque ipsum ab ijs corrumpi,quae tactum, & gustatum aDficiunt, notatum est ab a Aristotele, ac litteris tra-
Ex quibus intelligitur,cruditatis,& ebrietatis dissimilem rationem esse: & iure merito celerius a vino ebrietatem, quam ex cibis cruditatem oriri: nec 1 qui, si varietas vinorum ebrietatem prompte areelsit, ciborum quoque varietatem cruditatis cautam necessariam esse. b Quod deinde obijciebatur,aya- b ad s. arg.
rietate homines adduci ad expletionem, & saturit rem,satis ante dixi, hoc non ciborum, sed hominum
213쪽
M MMD vitiunt existhnandum. a Neque nego, cautius egisse,& nunc agere, qui sinaplicibus cibis vescuntur: quoniam cum saturitate acrius simplicioribus, quam multiplicibus cibis contendimus: nam & cum scomtis versari, & lupanaria, & ganeas frequenter adire,. .. - Ontinentem cite, ac Veneris laqueos euadere,dis-ficillimum est. h De Hippocratis sententia, postremo loco, ignorandum non est,sermonem illi non esse de ciborum varietate, sed de consuetudinis mutati ne: etenim mutationes esse periculo e consueuerunt, adeo ut non solum timendum sit, si bonam aliquis vivendi rationem repente deserat,& ad malam conuertatur, veru metiam si, deteriori constanter astu 'tus, subito ad meliorem transferatur, quod generatim ab Hipl'crate dictum, non silum non refellit ciborum varietatem, sed eo etiam probat,quo eos docet; qui varietate gaudentes longo iam tempore vario cibi acnore vesci soliti sunt; ad vicitia in simplicem
repente sine periculo trana serri non posse: non enim comparat varietatem cum simplicitate, sed deteri rem cum meliori: nam praestat, deteriorem seruare, quam repete deserere, ut meliorem sequamur, ψοωλκ
Hγα-ερ αλλο κρειῆον, vitiosa, inquit, Vidius ratio comestionis,&potionis, ipsa sibi ipsi similis semper, secutior est ad bonam omnino Valetudinem, quam si quis repente magnopere ad meli Tom mulctum quae verba ad varietatem ciborum, &potionum non pertinent; sed communia sunt. ac de quacum; victus ratione dici possunt, seu inter si in- ... - plicem dcteriorem & meliorem comparatio sit, seu inter variam vel bonam vel malam, & simplicem vel bonam, vel malata, sta intcr varias, cum alia
214쪽
r e sanitate Τ uenda. Lib. I. 8 3
imelior, alia deterior queat esse: semper enim tutius in ea se aliquis continet, quam diu constanter seruauit,quam ii subito ad meliorem, magna facta muta
Mutatiograuior abinedia ad saturitatem, quam contra. p. XXXIV:
C E o opportune incidimus in bunc sermonem viduae non omittendς quaestiones paucis explicem tur: cum enim plerique illam vivendi rationem. se Non subito sed ruantur, quae ei potius,quod est nimium, quam me- paullatim victus iocritati accedit cum etiam aliqui non dcsint, qur parce ac duriter nimis victitant; qui tamen pauciores sunt si quis admonitus salubriorem viam ingredi velit, is iure ac merito quaeret, subitone, ac repe te, an paullatim deserere consuetum vivendi genus debeat. ac rursus cum accidat, ut post longam inediam nonnulli, oblata ciborum copia, intemperanter statim impleantur,&contra alij cibo distenti multo confestim inediar sese dedant; utra mutatio grauior,& periculosior existimanda est ξ De priori quaestione breuiter dico, subitam defectionem probanda videri ob eam,quae inter prauos mores, & morbOS, sanitatem,& virtutem, notissima similitudo est: nec enim a vitiis ad virtutes paullatim transeundum est, sed quamprimum vitia deserenda penitus, illorumque memoria obliteranda:& licet non subito uirtua rein quia habitus est pluribus actionibus acquirendus induero possimus, virtutis tamen officia vale mus statim, vitiosis factis penitus omissis, exercere: itaque& ea statim deserenda quibus male vallemus, di ad ea accedendum, quibus bonam valetudineiu
215쪽
Huic tamen sententiae Hippocrates repugnat Ver-α. aph. bis ante recitatis, & a libro secundo aphorismorum, Vbi generatim, atque uniuerse omnem repentinam,&insignem mutationem, tamquam naturae inimicam damnauit: mi isti πολυ . ἰIαπίνης , α
, cui consona est tota illa tractatio secundi libri de vietii acutorum, qua pluribus docet, atq; concludit,omnem subitam mutation quae modum tXcesserit,aioXiam esse: παν7α , inquit, ἰIααrisne etπολλω
.. . i. hoc est, omnia, quae repente multo ultra modum in hanc, vel in illam partem permutantur, nocua sunt. nec morum & morborum similitudo tanta cst, quanta sumitur in dicta argumentatione: ncque enim animus adeo est obnoxiias, atque corpus, mutationum
periculis: potest enim qui diu avarus, qui iniustus, qui timidus fuit, repente sine periculo, ne laedatur animus, liberalitatis, iustitiae, sortitudinis aggredi
mulacra, at ea repente, ac multum non solum enim Hippocrates dixit, repente, ἰIαπινὴρ sed adiecit, multum,m πολυ , & ποMωτου inquam, repente, ac multum commutare , quibus diu corpus assueuit, hoc vero sine bonae valetudinis periculo si ri non solet, itaque saluberrimum illud, S commune praeceptum memoriae nobis hqrcre ohorter, ut mutationes paullatim fiant, κατ' ολίγον ασφαλερ ' sic lim virum insignem, nobisq; amicum, a vitioso victiis genere, quo integro decennio usus erat;cum singulis diebus magno tamen eius animi maerorebi tantum cibi absumeret, quantum vix quatriduo ante a
capere consueuerat; intra quadragenos dies, sensim
216쪽
demendo, pristinae moderationi tuto restituimus. De al cra quaesione non aliud sinitendum vidertur,quam est ab ipso Hippocrate scriptum libro codem de victu acutorum : fingcre quidem,ac suadere sibi nonnulli possent,illos ledi grauius, qui ab expletione multa, & longa saturitate ad subitam incilia, quam qui ex inedia longa ad subitam expletionc natransferunt:nam,cum naturae magis consentanea cXpletio quam inedia,uideatur, ut initio huius tractationis ostendebatur; id vero, quod magis secundum naturam est, salubrius quoque non. immerito iudicetur; ergo & salubrem magis ab co quod est praeter
Daturam, ad id, quod naturale est, mutationem, cisi subiram, existimandam esse, quam illam,quae CX adnuerso sit. contraria tamen,& veraHipi Dcratis seum tia est, cuius verba libro secundo de vituli acutorum ut nobis videntur legenda, nam vulgata lectio obscura nimis est, ut alibi a cxposuimus h sunt:
Multo igitur maius erit ventriculi detrimentum, si, postquam venae multum conciderint, repente plus iusto intumescat: sed & reliquum corpus, si ex multa quiete subito ad plurimum labo cm deducatur multo magis laedetur,suam si ex multo cis ad vase, rum inanitionem transmutetur,& ex multa fatigatisne repente ad otium, & secordiam conuertaturet
a librivariarum obserarationum Ac in notis ad Hippocialem.
217쪽
oportet quidem hos corpus quieti tradere, oporte
vero & hos uentrem multo cibo continere , sin minus laborem corpori inferet, & onus toti corpori. Haec autem Hippocratis sententia confirmatur experimentismam multi uisi sunt, qui post saturitate,& crapulam,unius, & plurium dieruin abstinentia subita incolumes remansere;& contra, qui post longam inediam, ut in caritate annonae, &- penuria fit, repente sese expleuere, plerique mortui sunt: nec momentum est aliquod in contraria argumentatione, quae explicata est: na etsi concedimus,quod est magis secundum naturam,id quoque salubrius esse, &expletionem osse magis secundum naturam , quam inediam ; non tamen sequi fatemur, ctiam subitam mutationem ab inedia ad saturitatem salubriorem esse quam e contrario: nam etsi finis aliquis se lubris, est, non tamen quaelibet ratio , quς nos ad eum fine
prouehit, aequo salubris est: ut corpus uacuum eXcrementis esse, salubre quidem est, at non aeque salubre est, repente, ac confestim, atque paulatim corpus medicamento mouere: Hippocrates, cum dixit, omne multum, , naturae aduersari, nos admonuit esse aliqua, quae, alias salubria , si modus absit, in salubria evadunt: itaque post inediam subita saturitas periculosa est,& multo grauior,quam inedia post saturitatem, quia maior, quam haec, illa mutatio est: nam qui satur est, potest inediam uel pluribus diebus ferre; i quae oneris cuiusdam alleuatio est ; at cui uasa inania sunt,subitum multi cibi onus tutore non potest. His uero hunc in modum explicatis, nihil uidetur reliquum ad id perficiendum,quod mihi 'de ciborum,& potionis continentia generatim,a que uniuerse dicturo propositum erat.
218쪽
rerum venerearum usu . . iis Cap. XXXV. .
frantia yoluptatibus versantur; quae videlicet ex cibo , & porii rebusque veneris capiuntur ; cum de cibo,&potu; quantum bonae valetudini coiiserua ἐς conducit; satis disputatum sit, locus hic hire postulit, ut quid sanitati venus prodesse valcat vel obense, perpendatur.Fuere autem qui non solum ad sanitatem conseruandam urilem esse venerem arbitrati sunti verum in an bis quoque nonnullis pro re me dio esse: idque Hippocratis magni auctoritate confirmarunt : sed non est nobis hoc I0co propositum, morbos citrare: idcirco de veneris usu εn morbis, a-ὸso loco magis opportuno disseretur: '& quaedam an . . 'te scripsiimus priori variarum obsergationum libello: itaque propositae tractationis Antenti finibus, desila bonae valetudinis custodia disputabimus.
Magni ergo viri & ij quidem vetustissmi auct ' πλαζ
res fuere,qui nullo venerem commodo exerceri asi' firmarunti Oiniam Pythagoricum auctor est Plu't1rchus, a dixisse, tum mulieri 'adesse oportere, cum 3. Sympos. q.is damnum aliquod assequi uelit & Hippiar tem, testati sunt A. b Gellius,& Macrobilis , e ea di- , ζειήτ'''aiis e , συνωλα, ανα μοραν licet eadem ς serum Sabini, & Clemens e Alexandrinus D mocriti fiasse, dixerit: Si ergo venus parua epilepsia com. a.tex. m bu est,ex morbo autem quod bonae valetu 'dini commodum proficisci exspectamus Sed idem ' Galenus, Epicuri fuisse sententiam,tradidit,Ven sl b. artis med. - brem usum nullum esse : quam Democritus M s 1.t .
219쪽
quoque damnauit, ut Plinius retulit: damnauit autem,'uoniam ex homine homo ueneris ope emittitur: scd huius rationis uis,quaena' sit, diminare oportet, Ertasse uoluit rei magnitudine significare: quia, scilicet,quod uenere excernitur ut Hippocrates dic hat libro de aenitura 'bustissimum quiddam est,m ἰ σχυροταωρ: argumento,quod paucula,in' 'it,adeo re cinissa Ianguor ex*itur: & libro de morbis quarto dixerat, ex humoribus corporis non ininimam,neqtie debilissimam portionem συκελαλισον ουδ αPενεςατον, in semen secedere: quod a Arisso teles quoque qb eandem rationem l confirmauit:
habet potestatem : nain ex multo paruum compendium exstat: quamobre ubi id recessit, plerumq; re Bluuntur:& c alibin τε γαρ εκλυσie, ελαδίς συ α πιελθουδος τουτου, ε ἰδ'nλο e, exsolutioli inini ma huius parte secreta, fit manifesta . Clemens quoque Alexandrinus ad eandem Democriti sentetiam dicebat,homo ex homine nascitur,& euellitur, uide damni magnitudinem, totus homo per e inanitiOnem coitus abstrahitur,dicit enim,hoc nunc os ex os . . sbuS meis,& caro ex carne mea, homo ergo tantuni exinanitur semine,quantus uidetur corpore,est enim Venus dannata. generationis initium id,quod recedit. Sed praeterea asseruntur quoque nonnullae hondissim alidae rationes, nec penitus negligendae: di- 'cunt enim , e usu ueneris uitam reddi breuiorem, &''argumento mulos este, qui diutius, ouani parentes uiuunt,non ob aliam causam, quam Oo coitus abstinentiam:sic & seminas diutius uiuere, quam mares,
qui salaces fuerint, exemploque pasi es esse:nam
220쪽
De Sanitate Tuenda. Lib. I. 8 s
in interire citius cre duntur: ita-alptuin est, talacia cito sinc sce
ταχυ, quod & plantis perinde atque animalibus accidere, b Theophrastris optime animaduertit, άπολυ R φυσεως κυξὶώταῖον, frunificatio multum aufert de natura, & quod pintissimum est: dicit autem κυιωταΓν , potissunum, quod Hippocrates rat : subditq: επι- ωων συμβαρω 'τὰ
λυτα : idem animalibus euenit: nam fςcunda maximξ dc celerrime senescunt, & moriuntur: deinde
de arboribus ὁσα, inquit, πο πολυκαρπα, ταυτα ψ ολωρ καταγηρε θα φιν, quaecumq; feraces 'Valde, ac valde fruetistrae, hae quoque prorsus senoscunt celeriter: τὰ ἀρ φλιγοκαρπα κονιώτερα , steriles vero, & parum fructiferae diuturni tes : scilicet vis est in coitu magna ad exsiccandum, di ad natiui caloris dissipationem,e Aristoteles enim . testatus est, seminis emissionem siccitatem parere bre.vitatim σπερμα Ιηροανεν ἀπιον, non est igitur mirum,si venere graciliora,& imbecilliora corpora evadunt:con . tra vero eunuchi, & spadones adolescentiae sorem inutim e conseruant, & brutorum instar animantium,quibus testes adempti sunt, pingues, evadunt, ac d traditum est, in certaminibuSillos,qui abstine 'd clemε, Alta. bant,caeteros superare consueuisse. e deinde dicunt, lib. s. paedag. e. si venus commoda esset, & salubris, hoc non aliam ob caussam fiet i posset,quam ob excrementi euacua- Αtionem;etenim salubre esse existimant, excrementis vacare co portiat excrementa tutius exercitio,& abstinentia, quam coitu,euacuantur: ergo coitu absts-nelidum: f tum, ii quibus venus conueniret, adole sie. iΥ a Len '