장음표시 사용
241쪽
Ho s p. Sed alibi sertasse, non in thermis. R o M. Ob unum lauastionis usum tanta aedificij amplitudine opus non erat, ted ut intus includerentur exedrae, porticus, sylvae, platanones, Xystus, Malia, quae nosti; nain illuc & philosophi, & Rheto est addis utanduin conuenis dicuntur, & variis, ac innuineris modis, populus ibidem cursus ludian , hasta, disto, gestatu, pyanaliendo exercebatur. sa
1 H o s. Istud non facile mihi persuaseris: nam Victruvius ait, magnitudihoni balnearuita pro copia homihum faciendam: Augustia aetate serunt cuia sa civium Romi: capita ibopso: quadra ips, semel cenaena, & sexaginta missi deinde mero adoptato, ab eodem Augusto in filium Tiberio 937oo : nonagies, & tercentena, & septuaginta millia; si Eusebij Chronicis fides hac parte adhibenda est. Vido populi mutritudinear,cur thermas Agrippa condore instituit: & quantus fuerit ambitus parietum necessarius, a quo spacium, quod circumprs hcndebatur, in multas partes diuidi debuit, ut haberi posset ratio non frequentiae solius. sed varietatis etiam, & dissimilitndinis. Membra aulem illa. quae significabas, ea ra,Nystus,&alia non thermarum fuere, sed pa-lςstrae, seu gy mnasij, quod apud Athenienses a balneis fuisse diuersum Aristomanes Nebulis docet, i ubi sermo Iustus quaeritur, adolescenteis balnea se
ctruvij temporibus in Italia nusquam exstabat; sed longo post tempore a Nerone conditum est, qui primus omnium, Suetonio a auctore, quinquennali lu-.drico ad morom grςci certaminis,quatio Consillata
ut Tacitus , narrat instituto,gymnasiu:n d dica uit. Quod opus a thermis alterum suisse par est,cumi latini
242쪽
i De sanitate Tuenda. Lib. II. 9s
latini auctores, qtios nominaui, separatim utriusque mentionem feci rint:& qui Neronis consilium damnarunt, ea de gymnasio dixerunt, quae de therinis
iure merito dici non potuissent. Tacitus enim refert, nonnullos solitos Neronem eiusmodi verbis criminari, abolitos paulatim patrios mores, sunditus euerti per auitam lasciuiam, ut, quod usquam cor rumpi, aut corrumpere queat in urbe visatur, dcgeneretq; studijs externis iuuentus, gymnasia,&otia,& turpeis amores exorccnda: quae verba de thermis dici non potuere. quoniam balnearum usus antiquis
imus erat, & thermas Agrippa diu ante dcdicata Tat, cum Augustus imperat t. Cuius Imperatoris
studium, ne iuuentus corrumperetur,ibisse naaximu,
Nasonis docet perpetim ob librorum lasciuiam exiarium,& lex, qua cauit si probe memini ne cum natu maioribus pueri spe naculis inter silant: qui athletarum quoq; spectaculo muliebrem sexum omnem sub'mouit,vt. i Suetonio b traditum est. R o. Rem miram de censu ciuium Romanorum Eusebius tradidit; nam memini notasse me in Liuiana epitome, semel censa ciuium capita quadringenta, & quinquaginta millia, oooo. & in censu, que post aliquot annos C. Caesar cgit,inuciata ciuium capita dum taxat cetum quinquaginta millia, is oo. videlicet, in bellis ciuilibus quamplurimos csses,crudendum est; ut incredibile sit, paucis annis ad Augu, sti principatum tantam ciuium accessioncm factam
esse. De locorum vero diuersitate, ubi lauabantur,&exercebantur, non video quid cogat,quominus credamus, intra eosdem parietes distincta spacia, in quibus utrumq; munus smrsim excineretur: quinimmo
a lib. I 4.b in Augusto. Disiligod by Cooste
243쪽
contraXerant, proximum haberent ad eas deterge das lauacrum. Docet autem Victruvius in eisdem
aedificijs balneas, & gymnasia constituta esse. Sed ni issa haec si lubet faciamus, & illud diligentius
consideremus, etenim, gymnasia damnata, dixisti, quod mirum videtur, cum in illis corpora a paedotribus ita enim vocatos didici ad sanitatem,&robur, & a philosophis animi ad beatitudinem consequendam exercerentur. Quid est autem sapientia optabilius,& sanitate pretiosius ξ quid maius, gloriosius veapud a Graecos, quam in Olympia coronari ΘHos. Longe iccus Xenophoni existimavit,qui asseruit, multo esse gloriosius bello, quam pugillatu,
τερον, n πυγμῆ. Quod nobilis quoque e Lac nete cuiusdam seminae voce coprobatum est,quae filij morte audita, quanto, inquit, pulcrius, & optabilius in acie animum clare victorem , quam in olympico certamine victoria parta vivere: Scdesto, ut dixisti. Graecos istadecebant mores. At Romanorum fuit, non athletas coronis donare, sed milites bellica virtute claros, atque illustreis. Diuq; non alias cor nas, quam bellicas nouerunt, licet mox & ludis dedisse constet. Alioqui turpibus obnoxij amoribus a Romanis notabantur, quod amoris genus in gymnasijs maxime exercebatur. Meminisse te puto,qua de caussa Socratem Alcibiades ad palcstram excitasse dicatur. Meministi etiam,quod solus Pim solo S crate gymnasticam aliquando exercuerit.Nec ignoras, apud Platonem, ciuitates quasdam gymnasticarum exercitationum curam habentes, accusati
ne dignas iudicari,quoniam hoc studio Venereas voluptates peruertissent. Quem locum, ut non benE expresserit Florentinus interpres, dicam licet obue
244쪽
De sanitate Tuenda. Lib. II. ss
ier, ni te piget audire. - R o. Dic,quarib, nam me plurimum Platonis lectio delectat, & viros doctos eundem intcrpretantes audire mirifice iuuat - ε α Hos. Sunt Platonis verba de gymnasticae stu- li. idesegibus
nec sententiam obscurabunt, atqui studium hoc videtur priscum illud legitimum, & naturale circa venerea, & voluptates non hominum solum, scd ferarum quoque corrupisse. Scilicet ut dicam dilucidius priscum, legitimum, atque naturale erat ut deinceps exponit Plato) marem, & seminam iobolis gratia copulari; at gymnasiorum 'su illegitima, & naturae contraria marium coniunctio inuecta est. Interpres ille, priscum vocatu credidit studium gymnasticorum, quod & sententiam, & orationem perturbat. Sed por otium videbis,nostra ne an illius interpretatio praeserenda sit .sso. Faciam omnino. Hos . interim velo memeto, Aristophanem qu
Que gy mnasium notasse,& rem lasciuam esse significasse eisdem Nebulis, ubi Senex ille laudatur, quod a vino, gymnaiijs, & ali; s libidinibus abstineret.
Hippocrates a vero, bonum gymnasticorum habI. I aph. 3. . tum esse periculosum, ic status est: & Aristotclcs' b lib.f. politie scriptum reliquit. eX ciuitatibus, quibuS tunc ma ma liberorum educandorum cura erat; alias specie,& corporis incrementum corrumpendo, athleticos
habitus induxisse, Lacedaemonios vero seri nos mores indiuise: quo illud fortasse pertinet a Platone e e lib.3.de Rep. Bb a tr
245쪽
traditum, qui gymnasticam solam exercent, & musicam non attingunt, agrestioreS, quam Oportet,euadere: & in oratione Galeni suasoria ad artes Biptuost saepe athletas in dilacisam Brinae rationem traduci; & tostis laudatur Euripides, qui asseruit, malum in Graecia studio athletatum maius nullum exstitis.
seruntur, qui de studi j huius vanitate adduxit insupcr Xenophanis Colophon ij testimonium dicentis,
ciuitatem eo minime pinguescere, quod de certamine ciuis aliquis coronam tulerit, breue tantum gau
tem hanc corpori sim tui, & animo noxiana fuisse: sed bb 3 paedag. claudam sermoncm hunc Clementis b Alexandrini testimonio, qui in suo Pardagogo gymnasticam ab artium liberalium num cro disiunxit, inquiens, R liqui gymnasticae, non libcralium vitae studiorum meditationem profitentur. Ro. Vitia narras ut videtur gymnasijs abuteatium. Ipsas optime institutas exercitationes damnare non potes. Sed nihil est tam sanetum,quod nostris
Hos. Videri dcbet studium hoc in primis optimo, & praepotenti Deo displicuisse: cum in ea ciuitate, quae Sanctae suae caput Ecclesiae futura erat, gymnasium durare diu passus non sit, quoniam al-lcro ab illius constructione anno ictu fulminis consagrauit, dc uastata etiam in Conditoris dcdecus,
quae in co fuit, Neronis effigie, scilicet Caesonio P to, & retronio Turpiliano Cos . dedicatum, & f quentibus P. Mario, & L.Asinio combustam; idem Tacb
246쪽
De aestate Tuenda. Lib. II. 97
Tacitustis litteris, tradidit. - - - IFR o. Non semel accidit, Neronis ut efigies ignei
corrumperetur: nam a ad Plinium , vestrum legi- b lib. 3s e. .
tuti iussisse illum se pingi colosseum pedum centum Viginti, quae pictura iam peracta in Marianis hortis
accensa fulmine cum optima hortorum parte confia' granii. d,quod ad rem facit satis dixi, non re4, sedivitia hominum damnari oportere. Si Nero,&ci virtutis caussa, non ad corrumpcdam iuuentutem, gymnasia instituissent, quis illorum damnaret con-.silium ὸ nam valetudo bona; quae a medicis dicitur moderatis laboribus,& exercitationibus comparari,i& sapientia, quam philosophi profitebantur, & in
exedris docebant; ut ante dixi; res est omnium optabilissima,& probanda maxime. Hos. Utraque res optima est, & iure, ac merito a cunctis expetitur. Sed suere quoque in Italia sapientiae magistri, ubi gymnasium olim fuit, ut ante diximus, nullum. Et in campo Martio iuxta Til ,erim se satis Romana iuuentus exercebat, ut in agro iuxta Eurotam Lacedaemonia. Quid vero ad bonam valetudinem gymnasia conserunt R o. Medicinae perito esset opus, qui hoc doceret. Non aliud ego responderim,quam quod olim a Medicis audiui, & in quibusdam de re medica voluminibus, a quorum lectione minime abhorreo, scriptum reperi: nam quaerere bonam valetudinem, &partam tueri, eiusdem esse statuunt facultatis; gymnasticam vero ad illam partem medicinae pertinere cuius est bonam valetudine conseruare. Meum vero est huius rei iudicium medicinae peritis relinquere. Hos. Modeste prorsus. Nec tamen ego idcirco damnandus sim,quod aliter sentiam, etenim doctus a viro celebri, medicoq; nobilissimo, conterraneo
247쪽
meo , gymnasticam puto nullam medicinae par
ῆ J ' Ro. Rem sane novam, dc antea mihi nunquam auditam proponis. Sed ita mihi arriserunt,quae paullo ante de alteio conterranco tuo audita narrasti, ut desiderium excirent ea cognoscendi,quae de gymnastica iste dixerat,qui tibi tantum probat in Immor 'go te pro nostra necessitudine, ut aliquam explices rationem,qua te iste adduxit, ut aliter,quam ego sen'tias: nisi te grauius aliquod negotium impedit. Hos . lmmo si per otium libet audire, libens omnia narrabo, ouae semel me praesente, duo pari cel britate, ac noDilitate urbis nostrae medici disputa--t: quibus, ob virorum auctolitatem, sic animum' adhibui, ut ne verbum quidem memoria deinceps exciderit. Fuere autem Antonius Fumanellus, &Hieronymus Fracastorius. R o. Probati illi quidem,&graues viri; nam aliquando memini a peritis quibusdam sic cos mem rari, ut constaret, magni nominis sua aetate medicos exstitisse. Audiui etiam volumina de re medica,edita ab utroque & Fracastorium inter bonos quoque poetas locum habere. Hos. Vera audiuisti. Sed quia testis domesticus videor, quae de virtute, atque illorum praestantia sentio, pluribus persequi non audeo. at incipiam ea referre,qus sum pollicitus;visi autem sunt mihi ita diseserere, ut tamquam doctus Vterque a me probaretur. Sed Fumanelli oratio mihi magis persuaderet. Ro. Incipe quaese . Gymnastieam H o s. Non nego, Fumanellus dicebar, Gymn non esse paxx sticam a Platone laudari plurimum, sed eam perti-mαις,' ad medicinam,& medicinae partem esse,nec Plato dicit, nec firmis vllus rationibus inmprobauit.
248쪽
Ad laec vero Fracastorius,docuit Galenus, a sanita- a Thrasysas rem quatuor auxiliorum generibus custodiri, quae a Graecis vocari scimus
genere continetur motus omnis, & exercitatio libet enim cum Galeno b inotum ab eNerei Iatione sc- b lib. i. de sim iungere gy mnastica vero motus nostri corporis, & tu .c.1. exercitationes moderatur. Hic Vcro h Manellus I . t - Qii id tum Θ Sequiterne, quoniam in , exercitatione - . versatur, idcirco ad medicinam pertineret' Respondit ille,Quid niὸ Quoniam,inquit Fumanellus, plures, & dissimiles artifices in cadem solem: materia versari: tuque id probe nosti. Tum Frac storius prome,inquit, libro ad Thrasybalum e Galenus loqui' e eq. et
tutaidem artifex,quia materia eadem,& opus idem: nam bonus habitus, quem curat gymnauicus, selo nomine diffcria sanitate,quam mAcus curat: Quid est enim sanitas aliud,quam bonus habitus ξ Immo sinIta, , & b plurimum,inquit Fumanelliis, inter se differiit: nam rus biniis dis si concessero,sanitarem boni habitus nomine venire, non tamcn protinus sanitatis appellatione bonus hahitiis intelligetur:nam sanos videre est plurimos hono habitu carentcs: nequc enim diXissent VetcrcS, eriphontem is illum Tragaediarum scriptorem a Aristophanes
bonoesse habini,qui& pallidus,&ranta fuit tenui- .
tate coi risin lucubrationibus contracta, vin a uerit per iocum appellatus: neque item Philetam e e 2 M. v. d. oum exametrorum poetam bono habitu esse dia . cissent, cuius tanta gracilitas fuit, ut aduersus Ve torum iniuriam; ne lailicet ab eis raperetur, aut i
pessererin 'mbo pedes munire coactus sit:namque ad bonam rabbum constituendum corpulentia r quiritur,& quae ἰυσαρκία gKcis, seu,ut est apud ' λwaatem libro de victu acutium, cessi alioquin
249쪽
a Iib. 3. de Rep. b in praedicam.
obscimas lacus est ἰυσάρκωνι e , citra quam consist re sanitas valet; Quin etiam Plato, a cum ait, bonuathletarum habitum esse ad valetudinem dubium ιetenim sunt athletae somnolenti, ac si parum ab instituto victu discesserint, grauiter aegiotant, his, inquam, docet, differre inter bonum habitum, & valetudinem; quod si quis velit subtilius disputare, di x rit, sanitatem Aristoteli b non esse habitum, longe igitur minus osse bonum habitum. Tum Fracastorius, isthaec, inquit, noua non sunt, sed satis fuere Galeno cognita, & animaduersa, qui duo gymnasticae genera L i ste docuit, alterum athletarum, quod &vitiosum esse affirmauit; alterum vero legitimum, quod pertinet ad medicinae scientiam. Nec co fuit ab Aristotele discors, quod sanitatem habitum dixerit, quam Aristoteles, ut dixisti, habitum este ne gauit; nam habitus appellatio ipsi quoque Arist icti e varia suit, qui formas quoque naturaleis aliquando habitus appellauit:& Galenus docuit, sani latcm persectam, quae bonus habitus dicitur, ad sanitatem addere permanentiam; id est enim, quod habitus nomen significat. Qiin Fracastorij responto lis dirempta vii cbatur, nisi quiddam maius aggredi Fumanellus tentasset: non enim veritus est interrogare,
quibus auctoribus d. iplicem Galenus gymnastica constituisset, veluti sibi sola Galeni satis non esset auetoritas. Quae intcrrogatio, ut me plurimum commouit, pro ea opinione, quam de Galeno semper habui, ita ad Fracastoris responsum excipiendum attenti nem fecit. Ille vcro inquit; Gymnasticae lcgitimum auctorem Galenus Hippocratem vocat, item Di clem, Praxagoram, caeterosq; praestanteis medicinae
auctores: Quod est in cius oratione perspiculi. Qu is vero ex illis, duplicem esse gymnasticam tradiderit,
250쪽
De sanitate Tuenda. Lib. II. 9s
clast quidem a Galeno expositum non est, sed videtur potuisse aliquam de sententia illorum coniecturam capere ex Platone, qui vitiosam quanda gymnasticam esse significauit. Mihi vero ipse satis est
grauis auctor Galenus. Quinimmo grauissimus,d bet esse, inquit Fumanellus. Sed probe nosti, quantum obesse ad verum inuestigandum audistitas v leat . Age Galenum admiremur, ut debemus maxi, me; inte ea tamen auctoritatem illius leponemus, quo liberius veritatem intueri valeamus; nam si nos Lrte rationum momenta in sententiam Galeni duxerint, ille fiet nobis, quam ha uenus, admiratione,&suinmis laudibuS dignior ' Cum igitur Fracastorius non dissentiret, ille tui hunc modum disserere perrexit. Meministi, Ut puto, Galenum a docere, ex PlatoniS libro tertio de Rep. a md ad Thial. Cymnasticam quadam vitiosam esse: dicebat enim, superuacaneam quandam diligentiam esse, quae d mui, ac militiae regendae, sedentarijsq; magistratibus in ciuitate gerentis incommoda est,& omni virtuti exercendae impedimentum affert. Hic Fracast rius, an inquit,haec non videntur satis exprimere ubtiosam facultatem P Videntur sane, nquit 1 uma Llus, sed non gymnasticam. De Gymnastica iecit
pracastorius, sermo est Galeno. At ille occun it, Galeno quidem, inquiens, sed non Platoni. Platonem ἱgitur, rogauit Fracastorius, citando, Calenus dec inus cst Nescio,respondit Fumanellus, an deceptus sit,hoc noui,suo illum arbitratu Platonem interpretatum esse, & verba eius ad suam sententiam accommodata, nisi melius dixerimus, detorsisse; nam de medicina Plato non de gymnastica loquinatur: sci--loeus
licet de arte verba faciebat, quam reiculapius er ptu, a Galeno.