장음표시 사용
271쪽
videtur corporis robur, & pulcritudinem. Sed
detentim progrcdiamur:nonne lacis, quod de lane ci-xi, pci spicuuim videtur e Imnio inquit Fracastorius, Agedum, Fumanetltus,nonne sequitur, Ut ex codem Platone dicamri quysi huiuS operis artificX fuerit, quibus hoc c ificerct rationibus e Ita sane inquit. Pu-manellus vero, nonun igitur si artificis desicloras, iam ex Platone habuisti, qui in Gorgia, Salibi pς-dotribam vocat, quasi diceres, puerorum eXcrcendorum magistrum . In Ciuili autona appellat gymnasticum. Sed dc operandi ratione rein dicam parum animaduersam : atque hinc incipies intelligerc, quo gymnasticus, & medicus inter se diisciant. Dico initur, Gumnasticum, seu paedotribam olh- Gymnastae os cio doctoris, scia magistri fiungi solitum erga ill , uui sibi curandi tradebantur: puerOS aut ira inatistimum ei ad exercendum tradi lolitos; qWam'brern 'pueris etiam nomen ortum est, pardotriba. Non sic autem. infantes tradebantur, non muliςr, natu, tuan pueri, grandiores eXercebantur, quidem multi, scapraecipua gyinnasticoruin , & paedotribatam cura circum pueros suit: qui hanc facultatem non aliter a gymnasticis docebantur, quam a musicae magistris
musicam, litteras, & pi iuram ab illaru facultatum peritis, atque doctos ibus . Non hoc mihi finxi, sed a Platone doctus trado,& affirmo: nam libro septimo de legibus ostendit Plato eamdem e se musicae, &gymnasticς rationem, prefici Udo q; pueris,& Puellis Vt music ita gyil j iii aem*gisti de puellis abWr ψ9Mutus est, quain uius ferebat,
tagora, cum de uastit titione Io- queretur,dixit,eos,litterassii pri)rium, deinde cithara,
272쪽
Mediei diueris sum munus qui paedotribae. Aristotelis i cus dediuersit te gymnastiei,
que scriptum,in secundo de Republica,& septimo de legibus. Habeo etiam testimonium Aristotelis grauissimum scribentis in octauo politic.quatuor fuisse,
quae pucri doceri consueuerant, litteras, gymnasticam, musicam, & picturam: nec aliter iiivenies fieri de paedotriba mentionem. Iam medico pardotribam comparemus: medicus enim contra, quam de paedotriba diximus, aetatem omnem curandam recipit, & aeque mulieres, atque viros, vel salubrem partem, vel curatricem respicias: cuinq; sexum umnem, & aetatem promiscue ad curationem admittat, ita curat, ut medicinam doceat
neminem,quam Hippocrates ut nosti) paucissimos solum quosdam doceri volebat, ut ex iureiurando illius intelligitur, quamquam & docere medicus potest, & necessarium est, esse medicos, qui doceant, &Clitiphone Plato dixit, duo fieri a medicina, sanitatem videlicet, & doctrinam, ἐργον, δαγμα : tamen non aegros medici docent, sed discrupulos; medendiq; , ac medicinam docendi munera longe inter se differunt: gymnastici autem munus aliud nullum fuisse reperitur, quam varia eXercitationum genera docere, quibus nabitus bonus Voc tus com parabatur. At medicos,quis unquam saltationes docuisse, luctamve, & huiusmodi alia testatus est ΘHic vero,qui fixis oculis immotus audiebat, Fr
castorius,paullum commotus inquit, ego rem hanc
Fumanetle,docebo ex Aristbtele,secus se habere,ille enim octauo libro πολιτικων ea dixit, quae alium
Disie gymninicum docent, quam paedorribam, &medicos eam potuisse rationem habere exercitati
num, ut iure dici gymnastica salubris pars medicini potuerit: nam dicit,pueroa tradendos
273쪽
De Sanitate Tuenda. Lib. II. II r
ηται quas fuisse duas, atque diuersas facultates, sequentia Aristotelis verba demonstrant, quibus, diuersum earumdem artium fuisse munus
perspicue ostenditumnam inquit, κτίνα πονε την Iιν τοι σωριο ορ, n ορε εργα, quod ego interpretabar,alteram exercitationum modos,& formas docere, alteram vero easdem ita moderari, ut ad bonuhabitum acquirendum ex usu essent: ipseq; deinde Aristoteles docuit; gymnasticam esse, quae corpus ipsum ποιον τι ποιεῖ, quamquam visus est hoc Plato,quod Aristoteles gymnasticae priuatim attribuit, paruotribae,& gymnasticae promiscue tribuisse: quoniam, ut tu ante dixisti, pardotriba de se ipso apud a Platonem inquit, meae professionis est, cor ,ra hominum formosa, robustaq; reddere, εργον μου
ut Aristoteles dixit,hoc est corpus afficere, & quali- rate quadam donare, qui videlicet est bonus habitus: quod opus pertinere ad gymnasticum asseruit, cum Plato pedotribs tribuerit,qui in dialogo etiam, qui Amatores,vel de philosophia inscriptus est, ait, interrogandum vel mcdicum, vel paedotribam, quales cibi, ac labores corpori conueniant, gymnastici omissa mentione: & priore Alcibiade dicit, Paedo- tribam consulendum, quibuscum sit luctandum,aut non,& quando,& quomodo,quae similiter videntur magis ad coi pus,quam ad opera spectare: Quae tameliis locis paedotribae tributa, in politico scripta de gymnastico Vries, ubi dicuntur gymnastici putasse,non esse sutriliter distinguendum,& praecipiendum, quid cuique corpori, sed rudius, quid plerumque, ac plerisque conducat, statuendum; tamquam per mere ad gymnasticam putauerit,corpus, ut Ari sto telo
ciasa in Gorgia,vel de rhetorica . Diuiti sed by Corale
274쪽
stoteles ait, ποιον τ 3 οιειν ; ex qua Aristotelis auctoritate ut ad rem accedamus colligo,gymnasti cam pertincre ad medicinam, illa tamen cum Aristotelis sententia coniungenito, quae de paedotriba, & gyinnastico promiscue a Platonc tradita sunt, qui aliquando medici, ac gymnasiorum magistri nomina confundit: quod videre est codem dialogo, Amaritores, ubi scriptum est, Quemnam crgo interrogare merito conueniat, quales labores, atque cibi sint compori accommodi P in hoc tres arbitror,conuenimus,
vel medicum, vel paedotribam, & Critone inquit, qui in gymnasijs se exercet, utrum cuiuslibet hominis laudi, & vituperationi, & opinioni attendit, an illius tantum, qui medicus sit, aut pardoti iba ξ ergo idem erat medicus & padotriba, qui eos ad bonum
habitum consequendum, qui exercebantur, dirigebat. Sed & idem erat medicus,& gymnasticus: nam
in Protagora dixit, morcatores, & cauponeS, Corporis cpularum venditores laudare quidem sua omnia, sed non intelligere, utrum salubria sint, an noxia corporibus : idque emptores quoque ignorare, nisi sorte sit aliquis medicus, aut gy mnasticus. hae cait. Qtiar ars igitur cibos,& laborcs corpori noxios, aut salubreis dignoscebat, aliam putabimus, quam mcdicinam Θ Item undecimo de legibus, si seruum, inquit, longa,& difficili aegritudine, laborantem aliquis vendiderit; si medicus, aut gy mnasticus erit,rcddere non licere. At aegritudines quis cognoscere praeter medicum debet Θ ergo medicus, paedotriba, gymnasticus idem. Ad haec Fumanellus respondens inquit, non repugnabo Aristoteli & si dubiam cius ex Platone sententiam reddidisti duos artifices, seu duos cXc citationum magistros exstitisse, alicium, qui exerci
275쪽
De Sanitate Tuenda. Lib. II. II a
rationum, net otionumq; illarum' recte pcragedarum rationem doceret: alterum, qui easdem singulis, qui exercebantur, certa mensura & si non exacta, ut ex Platone nuper dixisti praescriberet, ad bonum habitum ossiciendum: Sed hunc nequeo statucre, m dicum fuisse: quoniam ad ea, quae ante dixi, accedit, bonum habitum, & sanitatem res diuersas existere, ut ante diximus,& dicemus dcnuo, si opus erit. Confundi vero nonnumquam medici, & gymnasiorum magistri nomina apud Platonem, coccdo equidem, sed non idcirco, quia idem esset artifex, verum quia propter a finitatem, & similitudinem, idem aliquibus vidcri potuisset: non erat autem is locus, quo res ea definiri,&distin sui a Platone debet et, idemq; ab ea concludebatur, siue med cus, siue pardotriba, siue symnasticus foret is, qui de cibis, & cxercitationibus iudicium esset facturus. Sed & ex accidenti gy mnasticam conducere ad bonam valetudinem deinceps ostendam: qua explicatione spero dissicultates,& nodos omneis sollitum iri. Atque cum haec de Graecis dicta sint, non erit ab re in memoriam nobiS reuocare, latinoS quoque auctores inter medicos,& gymnastas differentia agnouisse: Etenim Cicero, a Vellem, inquit, non solum salutis mcae, quemadmodum medici, sed etiam ut aliptae, virium, & coloris rationem habuissent: quihus verbis salutem, id est, sanitatem a medico, vires di colorcm, idest, bonum habitum ab alipta curari significauit. Nec a liter opinatus Celsus vidctur, qui sanum hominem dixi , nullis obligare se legibus de bere, ncque medico, neque iatralipta egere: scilicet, ut sanus aliquis euadat, medico, ut robustus, ac binno colore praeditus, iatralipta egere no dcbet; quem YGO Graeci syninastam vocabant, aliptam latini,&
276쪽
Iahaliptam, graeco licet vocabulo, appellarunt, Vt sunt viri peritissimi auctores. Sed & apud Graecos ipsos gymnasta idem erat & alipta: quod diserte docuit Ari stoteles libro secundo a de moribus ad Nicomachum, Ubiijs, qui exercentur,cibum ab alipta praescribi significauit, συ
At hic Fracastorius, inquit, tu diligenter obseruata in medium adduxisti, fere persuaderent, idcirco a Platone dictum, sanitatem induci a gymnastica, quoniam de ficta, non de vera vidistinguebas sermonem habuciit; nisi me deterreret a uetoriatas Aristotelis, b qui,cum de vera,& quae exstabat,
gymnastica, loquatur, dicit, eam conserre, ut ad robur, sic & ad sanitatem, προρ υ αλκην. Fumanellus autem animaducrtere inquit,opus est, bonum habitum cum sanitate nonnumquam conuenire, & accidere, dum boni habitus gratia nonnulli 'exercentur, ut sanitatem quoque asscquantur: & idcirco gymnasticam potuissc existimari, & dici bonae utilem valetudini. Sed eo deuenimus, ut haec difficultas amoueri non possit, nisi semel intelligatur, quid inter bonum habitum differat,& sanitalcm. Itaque animaduertere in primis expedit, Galenum de bono habitu locutum esse, nominis habita potius ratione, quam rei, ad quam significandam boni habitus vocabulum, εὐψια, a priscis auctoribus usurpatum est. Dicebat ipse, e sanitatem Persecta,&bonum habitum nihil differre, nam ut significetur persecta sanitas; quae ut bonum quoddam corporis est; ita quoque permanens debet esse, idco bonus habitus dicitur: habitus enim vocabulum perma
277쪽
suevimus, permanente & indistalubilium*d videtur i. ex Aristotelis categoriis desumptum , queli de qualitate scribons, habitum, dixit,a dispositione disserre,
nior.& stabilior. dicebat insuper ι Calciata S,bonsti m b eo I. im. albabitum nihil elle aliud, quam bene; sic habentem T. My habitum: ευsIα, οοδεν-- , n . to υσα ἡ ις, ex quibus vides,ut ruminis ratione n uias nisecciit: eam enim is utus e dixit boni habitus appellatio- e eod. ad Thra.
ne, simpliciter perfecta in sanitatum tutelligendam; si, cf. quae verae gymnasticae finis ust; cuni alioqui gymnastica vitiosa bonum habitum non simpliciter, sed athleticum profiteatur ; & tegitimae auctores gymnasticae dixit fuisse, Hippocratem, Dioclem, Praxagoram, Philotimum, Frasistratum, Heros hilum, omnes medicos, eosdemq; auctores medicina clarissimos. In qua tamen oratione pace tua bonoriimq; omnium liceat dicere) vocabulis antictu rum abusus est:non enim tanti facienda est vis, Gratio nominis, quanti vias; quem penes arbitrium est, & vis & norma loquendi, ut ait at Poetat apud a I vi pore. priscos autem a sanitate bonus habitus erat diue sus: nec eiusdem erat artificis Valetudinem curare,&bonum habitum efficere: & boni habitus appellatione, raro bonum habitum simpliciter intclligebant, sed saepissime athleticum; immo, cum bonum Bonus habitiis ego habitum simpliciter eum cise statuam,qui a natura in multis inest, de ex naturae principijs proficiscitur; cuius imitatione athletae bonum habitu,cuina natura non habent, induere conantur, dico, vel
res de boni habitus effectio.ae vcrba facientes, non bonum habitum simpliciter. quia hunc natura largitur, Sed athleticum respexisse.
278쪽
ευqἰα apud Pete Hippocratem, videbis vocabulu ἐυεsae num H ppψς - quam ab eo usurpa ri,nisi cum manifeste de umnasticis loquitur, vel cum tam obscure verba facit, ut ea non minus ad gymnastica, quam ad medicinam pertinere videantur; quae tamen de gymnastica po-' ' tius sunt accipiendat quoniam locis manifestis vo-dem hanc ag habitumi athleticum, numquam ad se vitatem significandam adhibuit.Nec ostendes, apud Hippocratem alios fuisse gymnastic's, quam eos, quos nominat primς sectionis aphorismo tertio,vbide athletarum habitu sermonem esse Galenus actet rit: immo nusquam ab Hippocrate nomen hoc politum est, ubi de sanitate sermo manifestus est, nec sarinitatis nomen, ubi de gymnastica loquitur.
ego afferam, quae hanc laententiam probant, tu afferes, quae refellant. Tum Fracast'rius, ne allaras,inquit, aphbrismum tertium, quoniam in eo Galenusntitat, bonum habitum simpliciter non esse acceptu, sed athleticum, ut dixisti. Immo, inquit Fumanellus,isthinc ordiri oportet; quoniam clarissimum est, isto in loco de gymnastica sermonem esse, & ego al- sero; boni habitus appellationem, ενέιαν, lacum dumtaxat apud Hippocratem habere,cum de gynasticis sermo fit: eli igitur hic locus 'nus: audi reliqua. libro de natura hominis sine adiectione ulla legitur, uest autem sermo de gym
tur, non fodiendo,arandove,sed luctando, & currendo . Priore parte libri de victu acutorum morborum diserte distinguit sanitatem a bono habitu, inquiens. Confert haec contemplatio magnopere & ad
sanitatem νοσέουσιν ερ-& lanis ad securit rem, υγιαίνουσιν & iss, qui exercentur
ad bonum habitum, ἐσκεουσα εα-his enim Vt
279쪽
e υλα ιν Galenus diceret a sanitata, ira bonum habitum ευ Ρι ab utraque seiungitmec erat rudis, ausverbosus Hippricrates, ut credamus haec ab eo temerdisiuncta esse a licet de his nihil Galenus dixerit. Libro,qui cruarine de morbis inscribitur nominat, ubi labores,& cxcrsitationes quoque,τναι
παραγνελἰαι, & si sint ibi multa, & 0bscura, & non coborrentia, quapropter minus, sertassς libcr habet
auctoritatis , tamen non est omittendu, semel factam
esse boni habitus montionem: Sed est sane locustam obscurus, ut illius auctoritate nihil audeam amrma' re, vel nogare; hoc quidem dico me njhil in eo vide re, quamobrem pro bono habitu sanitatem interpretari debeamus. Tu proser si quid habes,cum ad huc locum illustrandunt, tum ut ostendas, Hippocratem , . alicubi bonum habitum pro sanitate, & e contrario accepisse pro bono habitu sanitatem . Ad haec Fra castorius, nihil iam venit in mentem. Sed nimi urti es auctoritatibus, quas accurate in prςsentia experiere, non licet. Ego multum Galeno tribuo. Nec eo minus,quam tu, inquit Fumanellus, Galenum suspicio, sed nosti vetus dictum , amicus Socrates. iTiba per otium licebit, quasi attuli, & sum deinceps alla
turus, auctoritateS CXaminare. I. .
I ibm secundo, de octauo topicorum Aristoteles, simpliciter,& diserthb ut 1 habitum, &sanitatem, ADtivxclem, vites diuersas accepit; neque cxistimare par est, Djalecticae, at que Rhetoricae magistrum optimum, in ea ipsa - tractation o dialectica in distinguendis. Nbugnegligentem misso. Inquit igitu'sanit is sequitur bonum habitiam, di bonus habitus Ninum est maius sanitate:et o bonus habitus est a sanitate diuersus. i Ff a Dixi
280쪽
Dixi quo ue ante,ab Aristotele negatum esse, sanLratem esse nabitum, ται Uιν, quiaeit dispositio,.Τια- ρεσις & libro quinto metaphys in sermone de habitu, non aliter dixit, sanitatem esse habitum, nisi quia est dispositio, & pro dispofitione nonnumquam habitus venit: nec simpliciter dixit, sanitatem habitu. sed adiecit,quemdam,u υγέα, inquit, ἔ9e τιρ' scilicet metaphora quaedam est, cum species pro genere a cipitur. Sed obijcies sortasse, bonum habitum esse persectam sanitatem, sanitatem vero esse imperfectam sanitatem; ita ne ὸ Tu vides, inquit Fracast ' rius, At ille, mirum igitur est, inquit, medicos semper sanitatem proseos, & in medicinae definitione
sanitatem comprςhensam, non autem bonum hab tum: ac si medici sanitatis dumtaxat impersectae a ctores,& curatores sint. Memento Aristotelem enu-- lib. I.c. s. Incrante virtutes corporis in rhetoricis, a sanitatena memorare, non autem bonum habitum,& in fine libri de respiratione, sicut initio libri de longitudine,& breuitate vitae,& libri de sensu, & sensili dixisse, physici esse sicut medici de sanitate, & morbo verba
facere, περι υγέαρ, καὶ νοσου: cur non dixit de bono, .
di malo habitu λ Accedit eumdem lib.probi.scct. I o. probi. 6.di Ierie dixisse, habitum esse diuersum qui sanitati,& robori conducit:est autem roboris habitus;. bonus vocatus habitus. Apud Platonem vero plura ad hanc rem pertineri rutou . tia leguntur,quae singula memorare difficile est. Μ moriam excusabis meam, vel adiuvabis. Videor mi- hi animaduertisse, vocabulum hoc; εὐεμα, bonus haesbitus; nunquam ab eo ustu pari, nisi in gymnastica
mentione, nec umquam cum sanitatis nomine conm