장음표시 사용
291쪽
T De sanitate ruenda. Lib. II. I 2o
libro de salubri diaeta 'de Gymiasticis peculariter. vecta faciens docuit carne denti prςditos minuS str- ire camis sium, quam illos,quibus rarae carnes eXI- tsunt; sed libro de affectionibus, Suillam speciatim bono habitui, ac robori; & gymnasticis utilem tradidit, & eisdem Galenus cum Suillam, tum pancra sine semento: & non admodum probe assatum eissimum asseruit libro primo de alimentorum facul.
Et Celsus, acum dixit, corpora more athletarum repleta, celerrime senescere, & aegrotare, eorumdem edacitatem indicauit. Dicebatq; Athenaeus, hilce bli.tio dipniri cunctos certaminibus operam danteis, edacitatem discere, παν7εργαρ' αγλουντες μετα των πων, ποM. . inem victum Aristoteles damnabat, tamquam sanitati aduei santem, ut postea dicam Cum autem haec ita se habuerint, necessariu sui -.;bo. exercitationum magistros operam aliquam ponerC ram cur gyn incognoscenda ciborum natura, ut qui ad cuiusque corporis incrementum, & robur conducerent,cognoscere,& afferre opportune possent: propterea iudiciude ciborum natura tum medico,tum paedotribae, seu
gymnastico a Platone tributum legimus, cuius loca ante adduximus: non tamen quia idem artifex sit, sed quia illis accidit, quod ali s etiam euenisse cum exposuero, quod sentio scio te minime negaturum: hoc vero est, quod me explicaturum, antea pollic har. Tum inquit Fracastorius, si quae posterius dicturus es, mihi perinde arriserint,atque isthaec, Maehucusque diκisti, in tuam sine mora 1ententiam ibo: ac me tibi debcre fatebor plurimum, qui de multis,
quae hactenus non animaduerteram me admonu
ris, atque doctiorem dimiseris. Attende quaeso dilibs er, inquit Fumanellus, cumque ter auero, re
292쪽
Gymnasti ea est medicinae subi
ωnde, o soles, ingenue, & liberaliter. i' . Artium,& scientiarum aliae alijs non ne subiicturitur, quod subalternari a scholasticis nostris tur Θ omnino. Quid ii dixero, gymnasticam, si non proprie subalternari quando viri docti solas voca rus mathematicas propriam admittere subalternationem existimant) saltem aliquo modo subijci m dicinae ξ video, quid agas, inquit Fracastorius, sed rem totam semel edissere, ego te audiam sine intempellatione libenter. Vt libet, inquit Fumanellus,diaco igitur, gymnasticam medicinae partem non esse, sed medicinς subiectammon quidem propicr finem,
quia videlicet, unius opus in alterius ministerium . tanquam in finem dirigatur, ut frenorum conficie dorum ars equestri inscruit, haec vero imperator ar
exemplum nosti ex Aristotele a nam gymnasticet finis, qui est bonus habitus, ad sanitatem non dirigitur, nec sanitati acquirendae in si ruit: non enim quaerimus habitum bonum, ut huius auxilio sanitatem consequamur, sed contra sanus is debet esse, qui bonum habitum assequi studet, illum, inquam, qui
gymnasticae ope comparatur, qui natura non inest in eo, qui exercetur:nam cui natura bonum habitum largita est, is non eget gymnastica, nisi ut exercitationum modos, & rationes addiscat, & aliquod roboris incrementum acquirat . Nec tamen putes quia bonus habitus sit res vltra sanitatem posita; medicinam esse gymnasticae subicctam:contra id quod nucagimus, qui gymnasticam subij cimus medicinae: quoniam nec sanitas gratia boni habitus a natura tributa nobis est, nec a medico consideratur, ut per illam apti ad bonum habitum inducendum efficiamur. ars quidem frenoru subiecta est equestri, quoniam frena conficiuntur, ut cquitibus inscrutant.
293쪽
a lib. 8 politib Gorgia et Tia
alias stiturum inane frenonam opiflatum: at sine bu'no habitu sanitas ita utilis est, ut quouis tempore absque bono habitu maxima homi inum pars sanita ,
te contenta felicius, quam athletae, vitam duxerit; itaque non debet dici medicina gymnasticae subiecta. Dico autem c contrario, gymnasticam subijci medicinae, non tamen finis gratia, vi exposui. Tuni Fracastorius, cogor te, inquit auuianelle interpellare, cum enim Aristoteles; a vi ctiam Plato b albquando, gymnasticam conserre ad sanitatem, dixerit etsi non est illius artis finis sanitas videtur opus illius voluisse operi nicdico inseruire. Non siclinquit Fumanellus, confert sanitati gymnastica: non enim prius acquiritur bonus habitus porgymnastica .ia, ut Co medicus uditur postea ministro ad sanitatem; sed aliter, & ex accidenti, & prope dixerim πάρεργον:nam morbis etiam nonnullis non solum coosci uandae valetudini). utilis exercitatio est: non tamen, in quoque iudice, curatricis medicinae passismuhistica est:sed verum; ru's νον contingit. Cin Ira ino
hos esse utileis exercitationes, rum enumeratione,
294쪽
deinde multas ex eo certamine, & insignes coronas accepisse quibus exemplis intelligitur, contra mombos gymnasticam prodesse, sed etσαρ& ex a cidente sanitati conducere: nam eadem haec exempla nos docet, bonum habitum,& corporis robur; quem gymnasticae finem diximus, ultra bonam valetudinem situm esse: nam exercitatio, ubi potest aegris, ut lienosis, utilis esse, prius ericit sanos, deinde bonum habitum introducit: finis est exercitationum bonus habitus, quem nisi quis sanus sit, nunquam acquiret; quod si morbo quodam affectus exerceatur, de exercitatione conualescat, & deinde bonum habia tum consequatur,rica gymnastica sanitatem ex accidente recipit, & hoc ubique Plato voluit,cum aD
seruit;gymnasticam valetucini utilem esse) est enim bonus habitus finis,atque opus gymnasticae, non autem sanitas,quod videtur asene satis AElianus significasse, inquiens, χορων Me N πρόσω τῆς
hoc est, ulterius in arte progressus postquam scilicet ex liene strato sanatus esset) & ponens ipsam vid hcet artem gymnasticam in opere vicit in Olympia . Quid est enim, quod ait,ponens in opere,
μενοe εν ἔργου cum se exerceret caussa valetudinis, non ne artem ponebat in opereὸ sane exerceri est, in
opere aliquo versari: sed exerceri in gymnasijs; ubi ars,scilicet gymnastica,traditur; non roboris caussa, & ni habitus,sed valet udinis,non est hoc in Opye gymnasticam ponere:quia tunc in eum finem, ius gratia instituta est, non vla' nu, sed praetri opus proprium alterum essicit, πυ-& ex accidente. Sed expedit, ut hoc planius altero exemplo explic
tur, ut agriculturae, cuius est opus, terram aliment
rum gratia excolere:veni tamen valetudinis qua
295쪽
De sanitate nienda. Iab. II. i 1 1
hue mussa,& sidere,& arare valemus: at si ulterius progrediamur,& agricolationem addiscamus,ineaque tamquam in opere, ac studio quodam exerce mur,agricolae nec mali euadere facile Iossumus: iureisitur diximus finis ratione gymnasti m non subiici medicinae, quoniam boni habit suis non est bona valetudo:potius militari,de imperatoriae disciplinae, quemadmodum equestris, ob hanc caussam subiici debet: nam qui primum exercstationes rara
gymnicas,quam equestres instituerunt; belli,ut an te dixi,rationem habuerunt. In eo vero,quo aliquis
gymnasticae auxilio ab aliqua liberatur aegritudine, ne quis decipiatur,& opus medicum gymnasticae tributu ne existimet: nam hoc per se medici est:qu obrem dixit Hippocrates, a posse medicum praesem alia r.de lima tem, eius, qui se in gymnasijs exercet, valetudinem curare; Accidit tamen, ut absente quoque medico sanetur, sed eo tantum,quod vel natura auxilium praestat, suae iure ab Hippocrate . medicus vocata est, baia φυμερ ἰατροί, vel quod ipse gymnasta medicae disciplinae particeps, medici officio iungitur . . Posses vero existimare, subiectam esse gymnasticam medicinae, propter subiectam rem; quae una a que eadem est, in qua utraque versatur, sed videtur
addere quandam eidem rei differentiam symnastica: nam versatur in corpore salubri, di inlalubri, sed , non qua salubre, & inlalubre; hoc enim ad inia cum pertinet; at qua boni habitus capax,quae res csta salubritate,& insalubritate diuersa. Sed illud mihi magis arridet; sicut medicina passim dicitur subijciscientiae, quae de natura est, vel ut vulgo dici solet
subaltemari, principiorum scilicet quorumdam ratione,quae multa sumuntur in medicina, quae scientia de natura ostendit, de suo veluti iure interprii H a tur,
296쪽
tuisti ilia medicinae subicctam esse gymnasti
cum dixerinuictenm bonus trabitus,qui gynanas i-, cst sinistst Exercitationum, & ciborum certo gch ἰre certaci, inensura comparatur; qua de caussa gyminasticae magistros oportuit vires cognoscere ci runs I & exi te irationum, quibus hic habitus acquiripωόrat: quibus, inquam, moles augeri corporis pos-kisti robur quaeri: quam notitiam illos a medicishulisisse protiabile, & verissimile est r. cum enim medicus aetates promiscue omnestis P Imq, Vtrumque, item otiosos,&negotijs districtos, curare soleat; d bet ipse exercitationum,laborumqs omnium, ciborum smiliter,& potionum omnigenarum naturam,& vires dignoscere, ut quid cuique accomodum sit, - imperare valeat, siue inanire corpus iusto plenius, siue implere,quod inanitione laborat,ncccsse sit:propterea Hippocrates, tanquam medicus, non autem Ad quartam ra- gymnasticus dissoluo iam dubitatione tuam quar- . to loco propositam libris de diaeta est etiam locu tus de illarum natura exercitationum, atque viribus, quae maxime locum in gymnasiis habuerunt: quoniam sanitati quoque inseruiunt quod ad medicum attinet) sed alia ratione,qua bono habitui,cui gym-- nasticus studet. Et quia, ut finis medici latius pator, quam gymnastici, nam saepe sanitas ibi quoque potest este, ubi bonus habitus csse non potest: ita quoque medicinae scientiam verisimile est patere latius, quam gymnasticae:propterea ubi eadem ab utraque essiciuntur, consentaneum magis est, paedotribam a medico,quam medicum a paedotriba pendere,& eLficiendorum rationem accipCre.
Cum igitur ca sit harum artium affinitas,quae let in his esse, quarum altera alteri subij citur: mirum
non est,aut ipsos paedotribas aliquando plus, quam: a par
297쪽
De sanitate aeuenda Iab.II. I 23
Par erat,sibi a gasse,&in alienam ut dictav mes sim falcem iniecisse, aut medicos ultra suasi prolasensionis limites descendisse. Sibi nimium tribueta gym
nastici siue paedotribae, aduersus quos Galenus a in- a lib. eod. aduehitur; quo loco cum exposuisset gynanasticam ve- Thy syb c. F. ram medicinae partem esse, pcdotribaim, quc cadem
in gymnastica proprie dicta) veluti seruum attonitum dixit in optimum herum; eam scilicet gymna dcticam,quam partem salubris medicinae asseruit; in-: sumere, & perinde facere, atque si priuatus aliquis
miles, vel eques, vel sagittarius, vel quicunq; ob .id, quod in priuato munere melior imperatore inuentus sit, iactaret se vel imperio dignum, vel imperatoriae,cuius minister est, artem suam partem esse contenderet, ita namque paedotribica gymnasticae ministra est. Sic paedotribas Galenus repWhendit, sed
ab his gymnastae non differunt: itaque e contrario ' , - . .:
nimis medici descendunt, qui subiectae artis Opus si- . . hi vendicant; subiectae,inyam, ut exposui:quoniam, non asseruerim , gymnasticam, Vel: paedotri bicam4 medicinae sic inseruire, ut miles imperatori mini- istrat:est enim, ut copioseostensum est,diuersum me- dicinae opus,atque gymnasticae,nec alterum alterius: finis est, ut nuper dicebam . Rursus propter eandem , affinitatem, accidit Platoni, ut iudicium de laboribus, atque cibi, aeque gymnastico tribuerit, atque i , t L, medico ; hoc enim laudari debet, quatenus etiam i gymnasticum omnet cibos,&labores nouisse,qua ad bonum habitumefficiendum ex usu sunt; quem- admodum si viis dicerei,de rerum natura gnosce-ire,mediciesse,aut physicimam etsi pro comperto hami hemus, munus hoc uniuersum physici esse . necesse ramen est, quaedam a medico non ignorari, quae ε : -
Physica scientia sumuntur. At Galenus nimio fi
298쪽
e lib. g. litie. Vinus athlmis eum ab Aristoteledam turid lib. . de gena
gi iis attollendae medicins studi o,cum videlesti m
nasiorum magistros in exercitationum ratione cumdam sibi praeter ius,fasq, assumere, tanta vi,tantoqῆ ardore in eos inuectus est, ut non remi lummo- quod iure ficiebat,quoniam de his, quae ad sanit pertinent, cognoscere, & statuere solius medicie M verum. etiam appellationem auferre aggressus sit,& dixerat,gymnasticam, vitiosam ab se diistam, prostratoriam melius vocari ἱ καταβλητικην , seu quemadmodum Lacones dicebam, καθ θαλικὸν, quam gymnasticam. Verum ostensum iam est, non aliam filisse a pudVeterrasymnasticam, vocatam,praeter hanc ipsam, quam Galenus vitiosam vocat, quaeque vere vitio saerat, quia inducebat habitum nomine quidem bonum;sed ut auctor est Platos a ad valetudinem du bium,& ut Hippocrates , ait ubi ad summum d . uenerat, periculosum; quam Aristoteles e quoque damnauit,quod per eam corpora de marentur, &. puerorum incrementum impediretur, ut ante diximus, cuius rei signum est non erit enim ab re huius quoque mentionem ficisse,) duos aut treis tantum inter eos,qui Olympia vicerunt,repertos esse,qui si dem adolescentes,& viri sint victoriam cons uti, &addit rationem: quoniam victu illo violento, ipsiq;
Ραγ φαγα sic Hippocrates dixit libro de saluc i
quando cogatur homo ooquitur de gymnasticis carnes comedere esu igitur coacto, & necessarijs laboribus puerorum corpora ad incrementum promoueri vetabantur,visq; illorum aufitebatur. DE mationis autemussam explicauit alibi d dicens,vvi πο-& alimenti copiam; --ταρ τ'.ου , non posse a natura superari, &idi corpo
299쪽
De Sanitate Tuenda. Lib. II. I 24
proportione debita non auseri, & consimilem alimenti distributionem non fieri, ac propterea partes dissimiles evadere; quamobrem saepe ita mutantur ut nullam prioris formae similitudinem retineant, Itaque ut Plato simplicem quamdam gymnasticam in uia Republica recipiebat; quod vulgatam non probaret; Ita Aristoteles,quod probaret exposuit, &admonuit, pueris ante pubertatem leuiores exercitationes ad bibendas esse absque victu illo violento, di necessarijs laboribus; qui tunc adhiberi possunt, ubi post pubenatem ad alia discenda triennium consumpserint. Idcirco tamen gymnastica medicinae pars dicenda non esset:quoniam nihilominus ei pro--situs est bonus idem habitus, qui demum in alia licet aetate post pubenatem, violento victu, & coactis laboribus comparatur, quae ratio sanitati non conducit: Quae res senasse de Lacedaemoniorum
gymnastica quid sit dicendum: nam Aristoteles dixit, s non errare corpora deformando, & augme
tum prohibendo, ut alijs Ciuitatibus usu veniebat ;an ergo inter medicinae partes recensenda est N Ouaquam: etenim ad mour belli gratia compara cium, non autem ad sanitatem instituta erat. Co
ducebat quidem & illa ad sanitatem: Sed non qui quid est operis ad sanitatem utile, illius opificium ad medicinam spectat, ut ante de agricolarum laboribus dicebam. Nonne vidisti saepe nomines talie dinarando,ligna ridendo in aegritudines incurrere ita etiam cursu equitatione, tu Dicito procul. lomodo igitur sum haec sanitati accommoda ξ Si modus 'sanitati consentaneus adhibeatur. Sed hic modus siem impedimento est,quo minus aliquis ad propositum finem, ad honum scilicet habitum, per Ruiat; nam Mara artiis, via cum vitae pericula coni
300쪽
contra quam medicus consularet ob valetudinem)Iispe nititur, ut propositum sibi scopum attingati Nauta in medio mari, si tempestas immineat , procella, ut periculum clitigiat. summa vi niti debet
itaque ut quam celerrime portum attingat, nerui, omnibus, remis, Veiisq; contendit: quamquam c natum hunc nimis vehementem nemo mevicus valetudinis gratia sit probaturus: Quoniam omne numium vitandum est, immo omne multum; nam i ph-yx, quit a Hippocrates πολυ, naturae esse inimiacum. Itaque in acquirendo robore sepe repugnabit gymnasticae medicina, nam laborum eadem me Hira non est omnibus consentanca. Meministi eius.
quod Plato in Civili, vel de Regno,dicebat,ex equis laboribus alios incitari nimium, alios elanguescere
tamen ad acquirendum robur violentis laboribus opus est: non enim reperios robustos homines, qui ' non laborent vehementer. itaque rusticos; baiulo nautas robustos vides; Gymnasticus igitur vulteos; qui robur appetunt, vela inctorexercendo:labo raro
hoc licci multis ad sanitatem inutile sit. Quia si labori modus adhibeatur ; salubris gymnastica esse poterit; sed eo multis impedimentum asseretur, ne fiant robustidiam sanus 1 robustoplurimo in distat, vi in manifestum, & inuenies millia, qui licet smimbecilles thro, Umen: agrotant; ex robustis V Io plurimos incidere in aegritudines. Verum quidem est, ex aequis 4aboribus imbedisses promptius aegrCtire; sed serusta in laboribus partiendis pro ritOn, geometrica see in husi curior imbecilli . Gam igit/3vehe notius laborandum est, si quis, taedicohortute, sibi ainbore, valetudinis causa temperet; is robustus nin quam etiadet. Est igitur ars sanitatis ab arte roboris diuersa, & eo magis, si cun