장음표시 사용
321쪽
De sanitate Τ uenda. Lib. II. I 33
luctam, pugillatum, & similia, quae ad palaestram
pertinebant, magis, quam arationem, fossionςm, &caetera,quae a palaestris aliena fuere,ad medicos pertinere : propterea quod fodere, arare, & similia, non solum exercitationes sint, sed etiam opera; lucia vero, equitatio, iaculatio, & huiusmodi alia , solum
exercitationes, non etiam opera dicenda sint; hoc enim est absonum, & a veritate alienum: nam Omnium exercitationum, quibus in palςstra locus erat, usus quoque erat aliquis in Republica:quamobrem opera quoque; non autem solum exercitationes dici debuerunt: scilicet durabantur corpora,& idonea ad belli munera reddebantur, ut apparet ex ijs, quae de
gymnasticae origine ab Hospite antea dicta suere; quod si aliqua ludiora potius, quam usus alicuius in
Republica videantur; ut funambulorum studium,&similium; animaduertere est, nullum esse ex his quoque generibus, cuius, qui attentius rem consideret, usum aliquem non reperiat. Sed eiu non omnis motus exercitatio dici deberet, qui tamen motum eXercet quemcumque, nota male cum ipse agetur, si ita exerceat, ut una rebus
alijs suis,& valetudini consulere videatur, est enim, vi in circulo principium & finis ubique, ita bonae valetudinis caulla exercitatio, & exercitationis bona valetudo. Non est igitur de singulis generibus diasputandum . Sed praestabit, rerum capita explicare,& exemplis aliquot illustria reddere, & simul, quae nostris tepotibus congrua, & apta magis Videntur, capersequi: ut his cognitis, facillimo negocio quiuis de omni motu statuere,& dijudicare possit. Hoc autem commode offici poterit, si quae sunt comm
nia exercitationis, seu laboris commoda, constit
m De qua re initio nonnulla diximus, ut praefatirinia
322쪽
a lib. I. lediata. b i. de diaeta,c lib. r.de diaeta.d lib. r. desin.
u.c. I Exercitatio utrudissoluat excreia menta.
nis occasio postulabat: sed hoc loco diligentius exa
me usu exercitationis. Cap. VL
E' Si autem summa omnium auctorum consensio in eo, quod omnium vetustis imus Hippocrates dixit, a exercitationem, seu laborem ea , quae
sunt in nobis absumere: πουσι μυ γαρ πεφυκασειν α ναλουσαρ τα υπάρχοντα , non tamen omnia, sed humorem: & ideo alio loco dixit, b laborem exsiccare πουορ A Mνa , uti e contrario, ocium humectat, , & implenti cibi , ac poti
e scilicet aduersantur labori cibi, atq; potus , quoniam his corpora inanita replentur, illo contra, quςl,lena sunt, inaniuntur. Ocium autem priuatio v
uti quaedam laboris, nihil essicit quidem; sed quia, dum ociamur, & quiescimus, nihil humoris ablumi
rea dicitur humectare; est tamen verum, nonnihil in otio quoque humoris consumi, at non ab otio, sed a calore insito, cuius opus numquam intermittitur, & ab alijs caussis, quae in quiescentibus quoque aliquid ericiunt. i. Posteriores, ut Galenus d dixerunt,exercitati nibus excrementa dissolui ι λύων περ κενουν; Hippocrates cautius dixit, humorcm educi, quoniam labor, etsi a voluntate, & ration armoritur, ipse tamen, rationis expers, nullum habet rerum delectum, quo potius educat excrementa, qua humorem animali necessarium ι nec propterea non est utilis labor, si probos quoque humores consumat, nam sic minuitur copia, quae rerum qu raucvu-
323쪽
De sanitate Tuenda. Lib. II. I 3 6
tilium solet este molesta: immo sic fames oritur, Fames curtabo quae non fit sola excrementorum consumptione; sed utilis quoq; alimenti defectu; immo ob nanc maxime caussam, quoniam fames, ut est appetitus alimenti, ita sequitur defectum similiter alimenti, noexcrementi: ergo labor , a quo fames oritur, non excrementa magis euacuat, quam bonos succos, &humores animalibus vilicis: propterea generatim,& uniuerse humorem, scripsit Hippocrates πι υγρον consumi a laboribus, & excrementa non memorauit; idemq; dixit ub i fames laborandum non esse, .a οκονλιμος ἔδει viro νεε , quod non esset utile prae- 'ceptum, si labore sola consumerentur eXcrementa.
Sed Aristoteles blibro problematum scripsit,cxcrc, b 37 pr0bl ratione, & sanguinem, & reliquum corpus exsiccari, & ideo cutim obdurescere, itaq; in senibus videndi sensum obtundi; nam pelle dura constant,& rugosa; haec vero durities non ab excrementi, sed humoris utilis inopia producitur. Est igitur laboris commodum in humoris absumptione praecipuum, eoq; corpus euadit robustius ; titaque Hippocrates non dixit solum πονος ,
sed adiecit ,κἀ-ισχυνον ποιεέ, Ut contra segnities idem reddit imbecille , itaq; ab eodem non solum dictum est, ραθαμία , sed adiecit,
- σωμα ποι ἐς cui consonum est, quod alio loco dixit, usus corroborat, otium autem colliquat, χρασις κρατυνει, αργια ιρε , dicit autem colliquat τέκε, aut translate, ut intelligatur virium dissolutio, quae robori contraria est: aut proprie, ut significet, parteis solidas humoris copia flaccescere, di deteri, fluuiorum instar, qui littora, qua parte magis exundant, occulte deterunt, cauunt, & d
324쪽
Labor quom indo exsierat. a ad primae sin. apb. I l . . I. aph. I s. Robur vi exsiccatione oriatur. e lib. I. de san.
quoque, corporum habitus quiete,&otio comit .pi, exercitatione autem, & motu plerumq; scruali.
sum scripsisse arbitror, ignauia corpus hebetat, laboi firmat, illa maturam si nectutem , hic longam adolescentiam reddit. Haec autem ita fiunt, corpus agitatione totum intus, & extra calefit, & ob id ad calorem insitum additio fit Galeno a auctore , quamobrem conc ctio magis promouetur, vulgata Hippocratis admonitione in aphorismis, rursus corpus ab eo cal re rarefit, quoad fieri licet, & laxatur, & aperitur , & qui intus humor est, extenuatur, & sunditur, &ad motum aptus redditur: quamobrem, S ad omnes parteis desertur, & per laxa meta,& aperios meatus exspirat, & elabitur; quae tum siccitatis, tum indigentiar, seu famis caussa est ncccssaria,& manis sta: propterea, se obsonare ambulando famem, Socrates dicebat. Exsiccatio vero ad robur parandum conducit: constat enim corpora humoris plena, grauiora,& ad laborem esse ineptiora, ipso autem motu leuiora paullatim reddi, & inde promptius, ac facilius moueri,quod si crebro exerceantur , soliditatem,&duritiem acquircre,Vel cx mutuo attritu par
: ves neque enim facile est intelligere, ut corporum attritio robur pariat ex alimenti copia ad parteis solidas dclati, quae, ut vocata filtra, lanea vestimenta,& chordae, humore multo distendunturi& durae, ac rigide fiunt: quapropter Vim externam fa
325쪽
De sanitate Τuenda. Lib. II. I 37
' NeqM haec copia est, quae corpus Onerct,& impc- .diat; crudiis enim humor,& multus, qui solum Ven- ..tres distendit,& in articulos nonnullis delato tur; &pinguedo insuper id facit. Sed partium dentato,&densa crassitudo ex bonae copia ali inolitae, & apta robori,& salubris est: dcnsatio autem idcirco fit, quoniam, calore oborto, ex ventre multus humor ad carnes praesertim trahitur, illisq; apponitur, & adhaerestit; hoc autem fit totum a labore, qui cuique sit a commodus,& moderatus, nam excelles potest adeo corpus exsolvere, ut statim concidat, ut ab Aristotele sumitur, ubi quaerit,cur, qui animo deficiunt,& Ripmbl. qui prae nimio exercitandi labore diisoluuntur ΠJOle Labor debet ero corporis contractione existunt: propterea Hippocra- moderatus. εtes alio loco dixit, b labores, cibi, potus, somnuS,Ve--vid. nus omnia mediocria, sicuti Aristoteles e quoque dixerat, c Vmediocriter corpora laborant, optime assici & Hippocrates d tradidit, usu moderato,quae- d lib. de utiemcunque in corpore usui destinata sunt,ad sanitatem, & incrementum, senectutemq; tempestiuam promoueri; κὰ ἐυγηρα γιυετα, quorum contraria ex otio proficiscuntur.
ediocritas exercitationis quomodo
EDIOCRITATEM Vero non numero , aut
δ' mensurae quodam genere metiri licet; sed ut de cibo priore libro dictuin cst ipso sensu, quernas modum Hippocrates docci libro primo de diaeta inquiens, si quis adsit medicus, & inspiciat. cognoscet ,, hominem, qui exuitur, & in gymnasiis eXercetur, ,, quomodo sanum tueatur, ab his quidem auserens,
326쪽
δδDissieultas m tiendi labores vade.
illis vero adij ciens: at non praesenti fieri nequit, ut
id respicit, ut intelligamus, medicos suisse gymnasticos quod ante quoque refutatum est sed; quia gymnasticae exercitationi modus aliquis bonae v ktudini accommodatus adhiberi potest; si videliacet medicus adsuerit, qui exercitationes illas, visa
perceptas, perpendat,& examinet; hoc exemplo docet,omne laboris genus, Ut sanitati congruam me suram sortiatur, praesente medico egere, qui absens nec gymnasticas exercitationes, nec alios labores iuste metietur.
Cuius rei dissicultas ab is sproficiscitur, quae ab eodem Hippocrate libri initio tertij de dia: ta explicantur regionum situs, Ventorum mutationeS, temporum varietates, anni constitutiones,& ipsorum ci-oorum, in eadem quoque specie, multa diuersitas: tot namque rebus animum aduenere, & hominem ita tractare, ut labores, neque infra modum subeat,
neque supra; hoc sane vires humani ingenij transcendiimam & praesentem medicum dictarum rerum aliqua fugiet, vel certe non adco sibi comperta eri atque explorata, ut illud exactum, absolutumq;, quam-Hippocrates vocat, assequi posuit quando in ijs etiam, ubi sensus magis dominatur, in materia fabrorum magis Duaci, neque regulae, neque norme,neque perpendisiui, neque circini tanta vis est,quae omnem possit errorem prorsus ab op ribus dinllere. itaque sensu opus est,debetq; quotia die quisque inspicere suae statum valetudinis ,& ex ea conijcere, mutandus nec ne sit modus exercitationum; quod si mutandus videbitur, statuendum est rursus , adijciendum ne sit, an potius demendum aerunt
327쪽
De sanitate ruenda. Lib. II. r 38
reunt igitur reuocanda in memoriam prioris libri a documenta de cibi, ac potionis mensura,& designis, quae repletionem adesse significant. Quod sic aliquo ex indicijs illic explicatis se quispiam repletione laborare intellexerit, dubio procul ci ad labores consuetos accesso aliqua facienda erit, postea vero demendum, cum se eiusmodi onere leuatum agnou rit, vel infra modum subsistendum, si fames labori inimica accesserit. Sed de mensura exercitationis speciatim posterius quoque disserendum est.
ASod genin exercitationis optimum i
T L h v D autem exercitationis genus inprimis probandum est,quod aeque omnia possit membra si ca, robustaq; reddore, ut par sit in uniuerso corpore pondus, ac robur, quod genus Sociales laudauit in conuiuio .Xenophontis, inquiens παντι διαπονων - σωματι παν ἰσορμπον ποιειν, dicebat, se corpus totum exercendo aequilibre effecturum; hancq; ob . caussam paruae ludum pilae Galenus bprobauit ma b deludo-xime, atque cunctis exercitationibus praetot, το
3 μι-εις, υγεαν:-correris Omneis parteis aeque exercet, id quod maxime valetudini conducit. Qualem quoque esse saltationem, ορ-grsce dictam, Xenophon, e seu apud Xenophontem S c
328쪽
iocese multa, illud serio dixit,& veraciter, exercita tionis esse genus saluberrimum pulcherrimumq; ν& aptissimum,quodq; prompta, & robusta corpora
Ludus pilae sau Sed curiose quaesitum est, utrum pilae ludus modoratio i p i saltationis huius pars quaedam esset; nec de a lib. t. dipno,. fuit, qui hoc assimia uerit Athenaeus; a. sed eius opinioni aduersatur, quod in saltatione motionis ordo quidam,& numerus,& cantus imitatio quaedam ob-b lib.ε. seruatur, ut legere est apud Platonem libris de b legibus,& Xenophontem conuiuio, & constare vid tur ex Homero, qui saltationem absque cantu non memorauit; quin immo isdem olim canebant saltatores, si Luciano credimus; sed quia anhelitui incoinmodabat saltatio, institutum est postea, ut alis can rent ; At quod in pilae ludo caneretur,& idcirco numerus in motu seruaretur, quae saltatio crat, Vereo seruatum non constat: neque satis assequi possum,
hoc ab Homero significatum esse libio Icxto Odyssi. ubi de Nausicaa cum puellis aequalibus pila ludente
cecinit εφαιρα ται τὶ tre' etenim de salta φ tione nullum verbum; uti nec in Demovent carminibus apud ipsum Athenaeum: quamuis enim Cous ille adlescens concinne, & eleganter omnia in pilae ludo conficeret, saltatione tamen usus non dicitur. idemq; Athenarus, licet eruditissimus, minus satisfacere potest, qui saltationem apud Homerum memorauit,& ιρια nifestam apud Xenophontem praeteri uit: nam eius conuiuio 1ςminam saltatricem legimus saltantem rotas duodecim sui sum iacere, & denuo numerose excipere edoctam. posset tamen obiici nobis, Ut rotas, ita Filas numerose sursum iactare potuisse, & d
scendentes apprethendere: scd non est hic pilae, qui
329쪽
De Sanitate Tilanda. Lib. II. I 3 s
vocabatur, ludus,qui a pluribus uno necessario exesecetur,cum muneri siliationis unus sufficeret.
. Si quis vero Homerum obi jciat Odyss. S. canen- tem pia cepto Alcinoi prodijsse Alion, & Laodamanta, qui pila simul, & saliendo spectacylum praebuere; neque hoc mouere nos debuerit nam cisi ijdem pilae lusus, & saltationis specimen dedere, non tamen dicuntur simul utrumq; confeci me, sed in pila prius, & saliendo deinceps fecisse pcriculum, inquit
δε uora τα&c. Sed nec illud dilucidius docent, Cubisticam esse quandam saltatoriae partem, quando nec Homerus, nec Xenophon ad partem, sed ad totum genus saltationis significandum dixere, ille, ερ, idcst, saltatores, ut Lucianus interpretatus est; hic vcro εἱεκυ lisae, idest insiliebat, & exsilicbat. Sed hoc obiter, ad pensu in re
Eit igitur ut pilae ludus, ita saltatio saluberrima.
Quod ii genus aliud reperitur; quo aeque cunctae comvoris partes, ut in pila, & saltatione exerceantur, illud quoque optimum est. Sed pleraeq; cxcrcitationes membra quaedam, siue parteis magis assiciunt quasdam, quam alias, scilicet vel superiores magis quam inferiores, vel impicnt, vel exinaniunt. Idem Socrates conuiuio apud Xenophontem, inquit, o ι δολιλο-
τὰ σκελου λεπ7υνον τοia; hoc est, qui stadio cum runt, ij crura quidcin crassa efficiunt, sed humeros extenuant. pugiles vero humeros quidem corpulcntos reddunt; sed crura cmaciant. Scilicci paries eae, ruae magis laborant, pleniores & robustiores red- Crassitudo alia untur: dico autem pleniores, seu crassiores, & cot-pule
330쪽
pulentiores, sed non pinguiores, etenim pinguedo otij potius, quam laboris est, quod ex animalibus . quae se sinanturi intelligi potest. praetcrea pleniores, di crassiores intelligo pro cuiusq; natura, & in copia
ciborum moderata,& congruamam ubi fames, noxia exercitatio est: multus vero cibus, & violentus
ut Aristoteles dicebat βίαον qui scilicet modum insigniter superat;qualis fuit athletarum; efficit habitum athleticum iiugiendum, quem Celius Aur lianus polysarciam appellat, & cachexiam, & bonuhabitum putauit dumtaXat naturalem, in quo In derata est caro, atque robur; scilicet contra,quam de hono habitu vetustiores locuti sint, ut ante in ea dia sputatione,quam hospes incensuit,expositum est. Implet igitur exercitatio, etsi consumit etiam, ut dictum est, quae licet pugnantia videantur, conueniunt tamen, quia libro tertio de diaeta Hippocrates inquit, carnes calfactae, ac siccatae scilicci a labore alimentum in scipsas per venas trahunt, deinde augescunt,exercitatio, inquam, eXcrem torum copiam
minuit, calorem insitum adauget, & roborat, & ad concoquendum aptiorem efficit: argumento est autem, corporis eiusdem parteis, quae casu quocumqὴ suo opere,& labore frustratur,& iure indcbito otiantur, sua compare tenuiores, ut ina cilliores euad re: itaque Hippocrates libro de articulis,cum exposuisset multis verbis; articulo semoris alterius clapso, & non reposito, totum crus illud ex carne ficii. ac tenuius altem propterea, quod usus illius interceptus sit: eoque minus tenue euadere, quo quis eo magis utetur commune addidit,praeclarumq; illud documcntum: omnia, quorum usus aliquis inest in corpore; si quis moderate illis usus erit, di in ijs exercuerit laboribus, quibus singula adsueucrunt; & s