장음표시 사용
311쪽
De Sanitate Tuenda. Lib. II. I 3 o
mne a a moderatis exercitationibus bonu habitum effici,ex Aristoteleb vero a violentis; qpar pugnan- . tia videntur. Demum occurrit Cςlius Aurelianus, cqui malum habitum, seu cachexiam eius odi describit, cuiusmodi videtur fuisse'onus atlaletagum habitus; ait enim ex plurimo nutrimento plurimam
carnem adesse, πολυσαρκίαν graece appcllat, motus
tarditatem, ex incessu anhelationem, dc sudorem, &male sic babentes sentire se a mole corporis plurimuangiin praesecari,& aperte satis polylari laua appellat cachexiam. quod omnino pugnat cum his, quae hactenus dicta sunt,quando ipsum bonum habitum
. Ad haec Fumianellus, meminisse, inquit, icbemus, dichim esse, disiungi sanitatem a bono habitu, quoniam illa cum malo quoque habitu potest esse. Nec Xenophontis auctoritas Galeni sententiam corroborat, quoniam & si bonus habitus perpetuo per se diunctam habet sanitatem, non' tamen malus habitus , P i sc semper adiqnctam habet aegritudinem:
nou quia firruior est inbquo h*bitu valetudo, quam in his, qui malo se in habitu,& sani siint quos inultos esse statuimus ideo non ditari inter firmam sanitatem, & honum habitum: cum autem differathecessario dicendum est disserre utiam cum ista firmitatis adiectione , exςnim inrum species natura .istinctae oullius rei additamento icon di, & mutuu 'in sese permutari possunt, diceret Aristoteles subieci oesse cadem, sed ipso esse nequaquam; tritam desperuulgatam illius distinctionem 1 nuministi. Alia est :igitur firma sanitas, quam ibon; strabitus. Nec pugoax Xenophon cum Platope, nam securitas alia intelligi poteli aduersus cauisas exaemas,aIia aduersus internas. bono habitu praeditum corpus, cum sit
de philosophia. b lib g politici
312쪽
rebustum, ab externis non tam facile patitur, at ealterum,quod Xenophon voluit; sed dubiam habre valetudinem, ut Plat2 dicebat, propter vim caussis anternae, que eadem est,quae efficit bonum habitum, S securum contra hostes externos, sed periculum habet naturaliter adiunctum, ne mole ruat sua, b casenis, a sanguinis abundantiam, a qua vel vasoriam
Alledinodus facile sic explicatur; nam Plato n res xit, cum dixit, bonum
habitu a moderatis exercitationibus fieri; erat enim inti ae exercitation habitum efficerent bonum,& dicebatur, nec a multis, nec a paucis fieri, sed moderatis opus esse. M dera vero, id est, quae nec multae sunt, neque pau- ,possunt tamen esse violentae, ut Aristoteles dicit, qui Στοιον τι respexit, cum Plato ipser spexisse videatur, aliud est raro, aut freque , quam conatu matore, vel minore aliquid efficere. Sed hieoritur dubium aliud a te praetermissum; nam eodem Ioco simplum est, bonum habitum fieri a cibis, nec paucis,nec multis,sed moderatis, quodnumerum respicit; Aristoteles vero docuit, cibos coactos,& vi
lentos bonum habitum efficere; putabimus istinucib M eosdem a Platone moderatos, ab Aris televero dictos esse violentos Plato inquit
Aristoteles autem B αον-α αναγκο- , quam alio loco dixit qπολυφαγιμν; at quit um dicit habitum fieri a multo alimento manifeste ab eo dissentit, qui negat eundem a cibis efficimultis, non enim eadem dici possunt eidem conseparata multa, & moderata. Quid ais igitur λ R spondit ille,quam nihil taret ditavitate,quam prin
313쪽
r, sanitate Titenda. Lib. II. I 3I
uritas latet; quid dicam non habeo,nisi con- fugiendm sit in eum locum, quem tu indicasti di-ςcens, Phonem verba de vulgari Gymnastica non Iemper scere, sed nonnumquam de sua illa simpli-
' ci,quamlixit, Sanitatem in corporibus essicere; itaque dice us,eam,non autem vulgarem, de qua lo-icutus estArist3teles; bonum habitum producere: Τum rurus Funanellula lacet, inquit mihiq; ga Nid , te n,n solun non esse meae huius obseruationis oblitumsedeacem etiam uti disserendo. Verum hoc loco ea minus, nea opinione,conuenit: etenim S crates ad docerium, philosophiam non esse multa-Tum rerum scicniam, exemplo utebatur Gymnastucae,quam dicebi non per multos labores, & cibos, sed per moderans bonum habitum efficeroeat exempla debent esse a consesso,& nota, gymnastica autem illa simplC. de qua alibi locutus est, quam tu
modo memorati, ignota erat, ergo aptum non erat
exemplum ad d, quod Socrates volebat, persuaderidum. Itaque crestndum est, illi sermonem fuisse de vulgari, & nota g mnastica; praesertim cum gymnasticae studiosum auemdam Socrates alloqueretur. Sed quaeres vide.) quid ego sentiam. Ego vero,cur dubitem, thiel,lo, quomodo autem me extricem non reperio. Si mihi serm. nunc esset cum Platone, lysim rogarem: cum dixeris, vir diuine, eo dialogo , quem Politicum, seu de regno inscripsisti, aequos labores, qui ijs, qui se exercent, iniungunrur, incommodos esse, nec omn ibus 'conuenire, quod ab illis quidam nimis incitentur,quidam vero clanguescat,
si moderati bonum habitum essiciunt;quod alio dialogo, qui Amatores, seu de Philosophia inscriptus est, Significasti,moderatos autem intelligis nec mul
314쪽
re aliquid poshumus, & licet, veritats gratia inuest, gandae,periclitari. Itaque si pro Planne respondem, me labores modcratos intelligere ςrto numero m prshens9s, quid oblocςris. ξ uacomnodum, inquig. Fumansitus,idem, quod ipse Plator c aequis, osic dir, laboribus naso: scilicet, in aliqibus robur cor-- ruptum iri, contra quam gymnasica profiteatur: quia mensurg eadem omnibus congua non est: ζωgo inquit Fracastorius, dicemus noi esse dinniimulaborum, & ciborum in umerum, quis appellat m deratos; sed debere variari, ut qui ctique sigillatim aptus est, cuique sisti latim numerus orae scrib ur ; perinde, atque dixissti, nec multos, rec paupos; sed
Ohrri oportere; quo nati' noncrit. to discors; quia, ut ladorta possulit esse t*m ymitar ti, tum moderati, bidelicet nec multi, hec pauci, Ut
ilaborum ratio, dc ciborum:labor enim. vi ent po- , testesse paucus, & multus; scd cibus violentus ilion .st nisi multiis. propterea Aristotcles σξιαγκ pvιαμ, & πολυροίαν, pro codem accepit, & compertu'
315쪽
estista temoribus,quin boni habitus gra- itia ses elabinr, illas, cibos plurimos, ratia surrete consueuisse; mittamusque Aristytelem; qui fuit satqne iunio si Euripides Platorie vetustior. hoe genu hominum; dixis,maxillae
βίον λατ--Mκἐν . scilicet arguebatur, quod totam relaphus,saturq; , & dormiens vitam duceret. Itaque non possumus accipero cibos moderatos pro multis. Sed ego dixerim, colloquium illud colitentionis, & Socraticae dissimusationis plenum esse, atque ironiae,& Sacratem eo ducere adolescentes, qui-blis eum loquitur, in fateantur,cibos,& labores moderat6s bonuri habituetri essicere. non quia verum
illud esse , aut quii vel let,quid praest reti diaere, uti squo loco simplicem, illam: gymnasticam laudabat ; sed qqia rationi de bonis moribus consentaneum viactbatur; cum upud Gymnlisticos e contrario se res, Hibewt ; nam ipsemet, Gym hasticus qui cum S , craselbquebatur, ab alierbamatore musicae studi a Q. G Bamt;qu iniuricilla plenilis, & Amnolentus, philosophiam conteaeneret; -olebat enim ilIrisma icitatem notare; ct deludere . Hic Fracastorius ergo, inquid idem' dici poterit de laboribus, nam eodem loco, alii 'cibi, Meo sermone accipiuntur. Verum est,inquissistitia non frustra dixi, inmoderatis nutrieth labbrilvis posse violentiam inesse, nam & si semel quis collidetur, vel unum stadium currat, conatum tamen vchementem potest
adhibere, quamobrem cutius violentus dici semisit:. . quo
316쪽
quo Intelligimus, non solum in in ultis, moeratis, paucis laboribus posse vita iam esse. Vtinam, inquit i racastorius; isthaec im vere. quam subtiliter dicta sint.
. Sed de li Aureliano quid dicis p. Si sen-'
tio libere dix v inquit Fumanellus, vereorne temeritatu, aut impudentis notam aliquam suom sed vel ipse vera enuncianti parces, vel aberrotem ad rectam semitam redu*s; Cςlius igitur Soratum, ut profitetur imitatus, non eX veterum senteicia,ed suo potius iudicio de bono,& malo habiu est diutus: nam illi ut ante satis dictum est in lanonabatu membrorum amplitudinem, &corpuleram. postulabant, & bonum athletarum habitum, etsi . periculosum,& dubium, bonum tamen habitum ari-pellabant. At si lius contra, nos, inquit, solam bo- nam habitudinem intelligimus, quae si fuerit cum 'modica Carne sortitudo,est seruanda magis, quam repellenda. Polysarciam vero recte cachex iam num cupamus, haec ait, quibus manifestum est, athletarum habitum praeter antiquorum sententiam gra corum ab eo cachex iam appellatum esse. Sed abeundum iam est, scis, quanto nos aegri desidcrio more tur. Cui Fracastorius cum annuisset, Omnes surreximus,& post consuetas salutationes, quo cuique magis visum est,inde discessimus. Eo igitur sermone mihi persuasum est; gymnasticam non pertinere ad medendi scientiam , nec illius partem esse, & unam, eamq; vit osam , non duas vere gymnasticas exstitisse.Quibus cum Romanus acquiescere videretur,ei colitiquio fi- ,
317쪽
De sanitate Tuenda. Lib. II. I 33 In exercitationum ratione tractandas
Ε, id di ferat interg=mnasticam,
V X hac autem disputatione statuerim, de uniue se exercitationis ratione disserere, non ad gym-n asticam, sed ad medendi scientiam pertinere; gymnastica enim partem dumtaxat quandam sibi sumit, cum vnieti exire hoc est bono, athlaticoq; habitui operam nauet; quae peculiaris est quorundam hominum constitutio. Medicina veto sanitatem procurat, quae nec scXum,nec aetatem, nec studium nominis ullum recusat; est enim sanitas constitutio naturalis humanorum corporum quorumcumq; ; itaque praesens locus requirit, ut de exercitatione disseramus, non qua sol uni boni habitus effectrix est, sed omnino qua sanitati utilis est, bonus habitus adsit, vel absit. Quod si quis bonum habitum a sanitate non distinguit, & bonum habitum putat esse sanitatem firmam, permanentem, & perfectam, ut Galeno a placet, per me licet: nec de ea re contenderim; nam, quas habeat illa opinio reprihensiones, satis ex ea intelligi potest disputatione, quam ante retuli. Sed ad vitandas ambiguitates, omita
boni habitus mentione, utar abulo a sanitatis, quo,& Galenus utitur, cum de Sanitate ' tuenda verba facit.
318쪽
Laborapud Hippocratem idem atque exercitatio b 1.aph. I 6.lib. 6.epid. les . . t. aa. sech. s. t. Io. 34.
d lib. x. de diaeta prope finem. e a.aph. 41.
. Gymnastica, vel exercitationibus quid tractandum
CVia autem varia sint exercitationum genera, non inittria exspectabit aliquis, ut singulis generibus expositis, & singulorum viribus examina. iis, quae salubriora, quae minus salubria existimanda, & quae salubria sunt, qua mensura sitit adhibenada,explicetur. Et quoniam Hippocratem ducem nosequi, auctorem optimum, ineptum esset, hanc exordiar tractatione, unde & eam ille exorsus a est, cum labores diuisit in naturales, & violentos; ἰσὶ μοι inquit φυιτυν, οἱ ιηε-A ppellat autem passim labores, quae graeci γυμνάσια, nos eXercitationes appellamus, ut Galenus b ubique solitus est interpretari, qui tamen distinxit c etiam inter motum , laborem, & exercitationem, κι,ουσιν, πόνον, γυμνάσιον, etsi laborem aliquo modo cum eXercitatione confundit; quae vocaDula Hippocratem non latuerunt, sed vocabulum, πο ον, habuit magis familiarem,& promiscue pro exercitatione usurpauit, Vt cum inquit, d exercitata corpora ab insuetis laboribus lassiitudinem contrahunt: sed &a consuetis exercitationibus lassitudinem contrahunt, cum nimium illis usi fuerint; quo loco cum opponat insuetos labores consuetis exercitationibus non est dubium,laborem, & exercitationem pro synonimis ha
cabulum, usurpauit,cum inquit, e ιν π σι υναι- του
319쪽
De sanitate Tuenda. Lib. II. I 3
in omni corporis motu, cum incipitur laborare,quiescere statim lassitudinem tollit; ubi si motum pro exercitatione acceperimus, nihil cst, quod
repugnet. Sed distinxit a nonnunquam inter labω alib.a.de diaetarem, dc eXercitationem, ut cum inquit, deambulationes post exercitationes οἱ ιρ. -ὀ- γυμνασίων περιπατοι. nam deambulationes reconsuerat intcrlabores; videtur autem negare fuisse exercitationes:
siilicet proprie dicebatur gymnasium de cursu, lucta, saltu,& limitibus. quibus illi se exercebant,qui gymnasticam docebantur, ut Galenus quoque telia' l, lib. 1. de simius est; Sed constat laboris vocabulum apud Hipp. in . c. 1. Cratem motum omnem, & exercitationesi . Comprς- hendere a siquidem tam naturales, quam violentas motiones amplectitur. Laborant autem viri docti in Definitio exercidefinitione exercitationis inuestigada: crassiore ego Minerua dixerim, exercitationem motu esse quemlibet ob corporis tutelam, seu valetudinis calida susceptum. Non me latet exercitationis vocabulum latinis patere latius; ut cum dicunt, virtutis, scelerum, iuris ciuilis, & similium exercitatio; Sed, quod ad medendi scientiam attinet, nos omnia ad bonam valetudinem dirigimus. Comprςhenditur autem di- cta definitione motus omnis tam violentus, quam naturalis; quod Hippocrati placuit; & siue ex teipso i , aliquis, siue ab alio moueatur; similiter dicetur excr- citatio; siquidem non selum equitationem, & nauigationem; sed quamcumq; vel lenissimam gestati nem, etiam lecto pensili exercitationem appellant
Celsus, e Aetius, Avicenna. e Qilod enim aliqui e lib. 1.e r . Volunt, exercitationem non esse absque vehemcnti :motu,& citra anhelitus mutationem: hoc nulliS PO e lib. t. sen. 3.test necessarijs rationibus confirmari:& constat Aui doλα. a.
320쪽
inutationem memorauit; singulas tamen exercitationes recensentem,lenissimos etiam motus pro exercitationibus referre, in quibus nulla anhelatio exoritur, ut gestationem lecto pensili; sed ut Galenus a vehementiores motus, a quibus anhelitus mutaturexercitationes appellandas indi- :b. i. desin. cet) gestationem pro exercitatione pueris, b sen, e iic . d. sis. ς & i inbecillis accommodata, commemorat, in qua mutari anhelitum, ne somniare quidem va
Itaque dixerim, nullu esse motionis genus, quod valetudinis sustentandae caussa ab aliquo suscipi non possit, etsi a cis in aliud opus, praeter valetudinem per te dirigitur: fabri laborant, ut situm singuli opus conficiant,nec valetudinis per se rationem habent ;at si medicus adsit,ex illius praescripto poterunt eosdem labores sic moderari, ut ad bonam valetudinε praesidium afferant,quamobrem effectiones, & op rae accipient exercitationis rationem: idemq; dici potest de ses ribus, de messeribus, de onera gestantibus, &alijs sexcentis vide gymnasticis di tum est ab Hippocrate libro primo de diaria; quod eo libe
tius assero,quo Galenus videtur idem approbasse Iid rap. r. bro secundo de sanitate tuenda, cum ait diuersoruopificum, quae recenset, opera sumi aliquando pro, solo tempore, aliquando pro meditatione, aliquando pro exercitatione, ut sibi olim accidisse dicit, qui in agro & ordeuin contundere, & ligna findere exercitationis caussa coaetus est, quae pro opere ab ipsis De fingulis gru villicis sumebantur. Cum igitur omne motionis genus possit vicem subire exercitationis, iminensi l rendum non est. boris esset, omne laboris, atque operis genus enumerare,atque de singulis, quas habeant vires resedire. Nec credat aliquis eqilitationem, iaculationem,