장음표시 사용
341쪽
fiat,& r calorem, humidis consumpto, maciem inducat. Nec sane dubitandum est,ob curas, & ob litterarum maxime studium homines tabescere , de qua re 1λlato in Timaeo haec dicebat, οταν Me τἰνο-
sciplinis quibusdam, & inuestigationibus emcaciter incubuerit anima scilicet liquefacit, cui conscii taneum illud Galeni est, .in libro de paruae pilae eXe citatione 'ipeo , 7ιe sol Iicitudo sola corpus extenuat non quod alia non sint, quae hoc prς stent, sed Fod interdum, alijs absentibus, sola linia hoc fallit) quod non unius Chaerephoiatis, cuius
ante meminimus; sed innumeris aliorum exemplis didicimus: Vidii us enim saepe, quotidieq; videmus adosescentulos, & iuuencs,habirus bonitate, colose,' ac nitore secetabiles ab iniuria studiorum, & mediatationum breui spatio maciem, pallorem, rugasq;: adducere,& corporis omnem veliustatem, atque elegantiam deponere: litterarum autem studium mavis me constat visu, auditu, sermone, lectione, medita-ltione,quos labores' naturaleis HipDcrates vocavit. quod si apud eundem non meditationes ad studia pertinenteis, sed curas, dc solicitudines inter preteris, quas nobis, veluti animi aculeos, iniiciat aliqua 'calamitas, & insertuhium . constat perinde
his quoque corpora emaciari,'de tabescere, ex eoque 'illud manavit Spiritus tristis exsiccat ossa. Sed di- Prou. e. tr. Jcamus demum, corporis maciem hanc citra mania festas' inanitiones , quas Hippocrates tribuit laboribus naturalibus, oriri non quia calefit anima, &arescit, ut ille ait, sed quia proprijs, & suis intenta
muneribus, veluti corporis curam, cultumq; neglia
git, & humorem non consumi, sed non Praestare, quam dcbet corpori alimoniam. Sed cuiusmodi sint Oo la-
342쪽
labores hi naturales ab Hippocrate fiet ex se quente tractatione dilucidius. '
C V M autem haec dicta sint generatim de laboribus,& exercitationibus naturalibus, & vlolcntis.iam operae pretium est, ut de recto eorumdeni usu
disseramus quod ita facturi sumus, ut immeisso de singulis tractandi, atque infinito labore parcendum existimemus, ac de paucis tantum quibusdam dissi rendum,quorum tractatio ad aliorum notitiam cpnducat de naturalibus tamen omnibus quod ob rioriminusq; trita res,&peruulgata est, & sunt omnibusmaxime communes sigillatim disputabimus,'& primum de visu. Est autem videndi sensus ma- La tum 'tilitas, tum voluptas, ut notissimum est. ed est etiam laboriquamobrem in ipso quoque oculorum munere aliquid inest,quod ad sanitatem
Est autem ipsimet oculo salutaris aspectus,qui ta men non superet modum: dictum est enim Hippocrate auctore superius, moderatum omnium vnim membrorum, quorum est gliqua functio, ad sanitatem,& robur conducereritaque vidςndo quoque viasus acuitur,& roboratur. Mo μs vero seruandus est, ne quid nimis, termini autem moderationis sunt, inprimis si oculus bene affectus sit, visa vero sint paria facultati, tempus, quod videndo absumitur, & m dium, quod Sessario ad videndum requiritur, c teris res Undeat. Oculus bene affectus omnibus caret viiijs tam aduentilijs, quam naturalibus. quorum aliqua functionem, eius non impediunt, sed tantum efficiunt, ut cum labore videamus. Ocul ,inquam,
343쪽
De sanitate Tuenda. Lib. II. I As
probe affectus nullo labore propinqua, & remota
certa tamen distantia) videt.sunt vero, qui propin- qua tantum, sunt qui contra solum remotas sine la- re intuentur:quamobrem fit, ut hi,propinqua spectaturi, cogantur spacio quodam ab oculis ea seiungere illi vero, ad videndum remotiora, conspicili arum usum requirant. Nec, plura quaerere, magni r fert,cum naturalia haec vitia sunt.' Vitia aduentitia magna quaedam sunt, alia mi- nora.illa ad alteram Mcdicinae partem spectant,qus 'morbos curat; morbos enim maiora vitia Vocamus,
mihora vitii eadem sunt, quae libro priore notaurumus, quo loco repletionis signa ab affectibus quoquς oculoru quibusdam peti ostendebamus: ctenim
saecculm adsunt repletionis indicia, maiore oculos periculo exercemus: Itaque quicquid occurrat tutius ieiuni, quam saturi, tutius mane, quam vespere, &meridie, tutius ante, quam post ccnami, usura frutimur oculorum. Sunt autem proprie,qui videntur c lores; sed videntur quoque motus, quies, numerus,
figura magnitudo; quae communia sensilia Aristot leskappellauit. Color igitur prae caeteris salutaris dicitur virilis; molestus velo est splendor ipse, qui veluti color quidam est, ut colores ipsos Plato flammas in Timaeo nuncupauit. Sed haec subtilius distinguere ad scientiam pertinet de natura: liceat nobis in praesentia, splendorem quoque coloris nomine si- .ignificare. Est igitur in primis molestus rerum spicndidioruintuitus, ut solis, ut propinquar flammae, etenim vi- ἡ sum dissipant, caligationemq;i, & hallucinationem inducunt, ne dicam caecitatem; quando, tyrannorum
iussis quosdam metalli candentis obtutu diutino eX- caecatos,proditum est. Postea color albus,& candia, Oo a d
344쪽
lus visum dissipat, quippe, qui ad splendoris nat
a lib.de sensu,& ra in proxime accedit: Itaque Aristoteles a dixit, Giς Lς-3, secundum se album videri; ο αλιος καθ' αυτον λευκος φαίνεται. Sol autem splendet omnium ma-
acinae: Secundum album facile aliquis statuat,puniceum, ac rubrum colorem,satis splendoris habentes, ipsamq; purpuram, plebis oculos e principium v stimetitis perstringentem visui nocere: neque refert.b lib de sensu se ab Aristotcle b purpureum colorem, & puniceum,st ' i ii ς 3 αλουργον, πια φοινικουν iucundissimos vocatos: nihil enim prohibet, idem iucundum esse; atque noxium certe flavus ab albo non adeo distat. contrarius est albo niger, non est tamen niger valde salubris, ut neque tenebrae: nam vi albus,dc splendor visum di sipat, sic niger; & tenebrae nimis cogunt, & veluti congelant; quamobrem, qui diutius in tenebris versati sunt, lumen rcpentinum non serunt: itaque & anigro,& ab albo distanteis salubreis asserun i, & praecaeteris viridem; licet Galenus csruleum, viridi praetermissia caeteris salubriorem esse, docere conatus sit: est quidem gratus visu caeruleus, sed in eo salubria. tatem iucuditati parem esse, non facile dixerim: nam diuturno aspectu citius,qua viridis,oculos fatigat. At viridium aspectium salubrem esse, visum; recreare,& meliorem essicere, veluti notum, & vulgo reccptum, & comprobatum Alistoteles accepit, Ii-e 3 i .probi.16. bro c problematum: etsi,quam attulit rationem, ea
communis est omni colori album inter, & nigrum medio. Viridem tamen praeferri, illud quoque d a lib. Le. s. cet, quod Plinius d satiat, Smaragdi aspectum eta gratissimum, & absque satietate solum oculos intuentium implere, aciemq; aliarum intuitu rerum obscuratam recreare,quod maxime omnium vireat.
345쪽
De sanitate Tuenda. Lib. II. I 47
annus, ut tellus, sere tota virentibus herbis vestim tur, & plantarum solia omnlinii vi oti et imii,sidetumq; ssilendore fatigati animalium oculi terrae virentis aspeetii protinus reficiuntur. in tenebri Ruies naturalis, laborandum in luce, sed in ea osubcaligant, horum igitur tutelae Deus. o. M. Obujo, i romptos herbarum arborum, aspectu prospexit: quae arbores tum maximc Virent, & grandioribus, ac frequentioribus ornMur soliis,cum per aestatem
sciliceo pro pauitate ni ximi sideris magis uelifatigantur. quod ad umbr rum commodum accerdilaodem consilio vis r reae'aquae insitu, m.
remex ke. temperatis leuis caloria Vcessu Firi, dis ubique herba, vel muscus oriatur. Oi P otii t Est tamen in caeteris quoque gemmis, quod los mulceat, splendor videlicet in alijs rubore, in alijs cadore,in aliis temperatus viola, auro ita alijs,
atque in alijs alitermeque enim spledor omniquaq; noxius est,sia nimius. Colorum varietasadfatigandum oculos plurimum adiuuat ; itaque in picturis cauent boni artifices ut magis delectent) ne vis splendoris,& luminis oculos auertat ab intuitu. La- vorant quoque & fatigantur oculi plurimum in t nuioribus opificijs:quamobrem non solum visu prae stare dieii sunt,qui remotissima quaedam videre potuere, ut qui si lioet credere a Lilybe. Siciliae promontorio nauium, portu Carthaginis exeuntium , numerum dicebat; sed etiam qui ex ebore formicas, & alia tam parua secit animalia Callicrates,& Myrimicides, ut partes eorum a Geteris cerni non possent qui Homeri carmen Iliada in membrana scripsit quam nux includeret. Sed horum magna raritas ;rropterea studiosis bonarum praesertim artium,scienturumve,suspecta debet esse litterarum laetio min tiorum, '
346쪽
i .' ' GymnaMea, vel : 'tiorum. Est quoque molastus rerum intuitu quae ce
leriter,& quae vario motu moventur, minime vercu
quae in orbem seruntur. Blandior est rerum aspectus quiescentium, dc quae modice, ac sensim mouentur. Plura quoque simul aspiciendo,quam pauciora,ma
- Vtrum autem in maioribus, an in minoribus Φmandis corporibus magis fatigemur, incertum esse in imaioribus dissipatur visus, in minoribus plus ni mi constringitur: in te longo dissimillima ,α contraria partabor Videtur,qma res utraq, a medi ritate distatan qua vide Hucundstas, i sal isti. bor consistit. Figurae quoquc, quoesiinpliciores, dominorem oculis laborem parium : itaque in omniabus mediocritas quaerenda: non tamen quod Glubritatis caussa, leuiori semper operi incumbendum sit: sed in maiore quoque laborandum saepius: nam ut illitis reficitur. & recreatur, ita hinc robustus vi.
sus cssicitur. Scd in vumque mora diuturnior noxia est: nam alterum dissoluit lenitate,alterum intenti ne obtundit, & frangit. Quinimmo cum mediocria sunt omnia, ipsa mora potest obesse. ι Statum vero tempus ad rei cuiusq; aspectum nullum es t nam ex rei eiusdem intuitu labor citius, s riusq; oritur pro hominum varia tum Natura, tum consuetudine sim librarii, pictores, sculptores. αalis plures, quorum opera non minus oculos quam manum, ac mentem fatigant: horum igitur alis tanta visus firmitate praediti sunt, ut cum Sole orientemu s suum aggressi fuerint, vix manum de tabula oci lem occidente remoueant: at contra sunt otiam.
quibus post breue jacium oculi caligant. Lictionis ratio similis est, Oli plures horae, pauciorcis assi gnandae sunt pio oculorum integritate, & robore et
347쪽
De sanitate Tuenda. Lib. II. I s
suntq, oculi in media lectione saepe aisertendi,ut saepe sic reficiantur, & simul intellig*tur, caliggtio nec oriri in perit: nam sepe evenit, yrtius intentus, quam par est,si ad alia oculos conuem terit,caligationem subito patiatur ipsa videli ' obseruatio noxij, atque utilis, iucundi, & mole ut m dum temporiconstituet. Dictum est igi*r de viden
il: De medio quod reliquum est scireticet ininy oculos labcrare,cum neque in tenebris, neque id Sole, cum poti 'auerso, quam aduerso vel Sole, vcli alio splendenti corpore intuentur: in crassiore item. lo,&caliginoso maiore intentione videndo lδ - . Iamqsrare: Itaque mediocriter splendidus sit oportet, ac purus; ut iucundus, & salubris visus em stat Itaque dictum est, Mane igitur Montes, sub serum inquirito sentes:quoniam in longis prospectibus sub meridie maiore periculo laboramus,quam mane,&. vespere, cum vim splend is,& luminis radiorum i liquitas frangit. Vespere autem sontes duplici nomine salubres,primo, quod ambulatio per plana lo-ica post cibum minus fatigat; distinguens vero inter sentes, & montes, indicat in locis planis, & campestribus sentes visendos: altero, quod visus reliqua diei parte iam fatisatus, maiore vi recreandus est: hoc vero fontes efficiunt: etenim aqua,ut mollis est, ita radios demulcet,& blande recipit,nec dissipatraritate, ut aer nec frangit duritie, ut montes. Conspuicilia imbecillam visum adiuuant quidem, sed & i firmiorem quoque efficiunt usu immodico ἱ 'uan obrem minus bono consilio quidam Ffrpetuo naribus appensa gestant.Q ibet vero sibi modum flais tuere debet v doctus,& exercitatione,curam adhi- ,
bita. Laboris indicia sunt manisesta:rei cuiusque intuitu
348쪽
iivini nimio siccantur oculi, vel dolent,vel caligant ita igitur exercendus visus, ut quisque discat citra
haec inconi nota oculis uti. Φ . . i.
ou dissimilis auditus rario est,qui non mino
re,quam visus,cura custodiendus est:licet enim ad Uitar Icedinem, di coimris conserant; animi tamen ornat tenta corporis com-ἡaodis praeferenda sunt, hic vero disciplinae sensus iure,& merito dictus estin quamuis hoc.ex acciden . ti huic conuenire Aristotelesis dixerit; doctrina ta- men aestimatida tanti estivi fari diligentia, atque sit per se seret, curandum iis, ne detrimentum aliquod: Dic sensus patiatur. sunt sua auribus vitia, quorum alia pertinent ad partem alteram modicae facultatis, Quae morborum curatrix dicitur: aliae vero huc quis dem spectant; sed ea libro priore inter signa res tionis memorauimus: & quia pleno,& diuento com .pore maiore semper periculo laboramus, quam cum moderate rescctum est, indo euenit, ut incommuni vitae consuetudine ad audiendum aptiores matutini simus,quam vespertini,& omnino ante, quam post cibum, nisi fames adsitirunc enim a labore abstiocn- , dum, grauissimus auctor Hippocrates b docuit: sed lde communi vivendi more sermo est,in quo medi itriter nati, post iustum somni modum, matutino ad omne opus,omnemq; laboremsuscipiendum ap- ,
Sunt quidem grati nobis a cibo sermones quida. te cantus: sed in rebus seriis, di grauioribus audiendis sermonibus,& alijs,qim intentioncm auditus postulam, tutius ieiuni vellamur, quam sumpto ali
349쪽
n tot oivia si forte Arnina fames atat: Hodicam sectio au hunc quoque laborbm aptiores officies: est
enim ut vulgatum, ita verum illud, Ieiunus. vcnter
non audit verba libenter: quod de ieiuno in fame actim debep non enim quiuis ieiunus famuliciis est. Rusitus senum, & soni disserentias percipere ab e6Mari Aristotele a recte dicitur; dico: autem senus' a lib. 1. de antis
non,Vta Musisiis accipitur; quia Graecis di eius est, sed qui ab Aristotele diciturii alto L& alati- - 'ς δ' is strepitus,.quiaeque auimo carentibus, atque ijs, '. quae sunt eodem praedita nesse: porhst. si i o. Uticendum est autem primo de Tmmuni sono , qui varius, & multiplex nam alius est magnust α βs. vel acutus, Vclobtusus, qui dogravis dicitur . alius est paruus,dc is quoque vel acutiis,vel grauis, alius quoque durus,alius mollini idemq;xetab unoetatum corpore, vel simul a pluribus cictiti l Magnus, quam paruus aurium sensum magis asciti&com , .
mouet; acutus,quam obtusus inagnus,& a rutus, magis quam magnus,& obtusus: quae paucis exemplis explicabuntur: Tonitru* igitur, & bon*ardar m uent seminum ob mggditudinem, & acumen, nequis tamen decipiatur, accipiens pro acumine tenui . xatem, quibus addamu ex Isidoro duritatem; fluin lib. . originum vij contra; etsi magno labuntur impetu, & murinurcient cximium; minimum ladrint; minorum seno sentium susurrus est gratissiimus, qui neque magnitudi
ne ossicit, neque acumine. Campanarum sonus Uarius similiter, S pariter cutus molςstior est, quam obtusus,gravisq; , magnas, quam pisuus, durus, a mollis: est quoque molestior ex pluribus, quam ex uno, nisi cert ratione adhibita, q ramobrem, licet dispatia sinant a corpora existanti unu In tamen V lgii sonun qae multis conficjqnti quae harmonia vo- Pp catur.
350쪽
eatur. sed hae de re non nihil poste ius dicetur. Qui
vero suapte natura molestus est, diuturnitate sit lon-
molestissimus: sed & qui iucundus est,assiduitate
molestus euadit,& laborem inducit. i, Est vero alter sonus animalium proprius, & hie duplex:alter enim vox appellatur, quam edunt sola, quae pulmonem, & linguam nacta sunt animalia.' Quae his carent, illa sonum tantum emittunt, vicia cadae, muscae, apes, & alia, quae Aristoteles recenset libro quarto a de historia animalium. De his vero
nihil subtilius disputabimus, ne partes. vel physici, .
vel Musici occupare videamur. Sed nec de seno e rum, quibus vox non est, alia ratio habenda est. quam seni, de quo ante diximus. Constat autem, vocem aliam esse hominis, aliam brutarum anima lium; Canum, & Ranarum propter acumen molesta vox est: Asini ruditatem quid memorem vox eius maenitudine, & incondito quodam acumine molesta limul, & ridicula: cui inter aues similis via detur esse Gallorum, quos Indos vulgo vocamus. Sed horum, & sallinarum, aliarumq; animantium vox ut iniucunA, sic& ad bonam valetudinem i commoda: vi contra Lusciniae,& similas,suaue cinunt,& nullo labore audiuntur, nisi cuius auditus male affectus sit: ita natura prouide coniunxit voluptatem, & salutem, nisi cum modus non seruatur. Sed de brutarum vocibus animantium haec indicas se satis esto. Vox humana vel est sermo,vel cantus:sermo,qua nus est,easdem habet differentia quas de seno generatim exposui: alia enim acuta vox est, alia grauis, Vel musa,alia magna,alia parua,alia dura,alia mollis, de quibus ante dictum est satis; est praeterea