장음표시 사용
91쪽
bo onustra est elonga quiete; donec scit et murao ieris pars concoctione ablata sit; si sibi bini instite
satur, ita ut cibo adhuc distentus Jabores subire debeat; quod plurimis necessario euenit; morbos paratos inueniet. Ad haec, cum cibus multus est,& lon. go eget ad concoquendum, & distribuendum tempore, diu intra corpus detentus, uti carnes. appensae non conditae sale, Harcescit, deteriusq; putrescit quam proba concoctio requirat. Itaque demum vel malum habitum inducet, vel insanabile aliud mo bi genus excitabit. Contia vero si modice, & saepe cibum capies,idem robur virium perpetuo quodam tenore seruabis, suauius dormies, facilius visiliam , cum opus fuerit,patieris,consuetos labores facillime feres, & insuetos tutius subibis, & pericula longius
aberunt, bonusq; corporis habitus, quantum Irat ra feret, nunquam non aderit: cuius rei fidem ab experimentissumere promptissimum est...
aAntiqui ope die eodem comedebant . p. XI.
NEque obijciat mihi quisquam antiquorum con
suetudinem,qui, semel die tantum cibum cap tre liti esse dicuntur: nam si hoc vere dicitur,necesse est, vel omnes, vel plerosq; , vel paucos illam semel die comedendi consuetudinem seruasse. Si omnes, vel pleriq; fecissent, vera esset obiectio. Si pauci,non effetessicax argumentum ad ostendendum, utilius esse semel die, quam saepe comedere. quod vero pleriq; , aut omnes eam consuetudincm seruaucrint,nullius unquam gelis fuisse traditum est, nisi Persarum yetustissimo scculo ex Cyri lcgibus,si aedimus X .nophonti,
92쪽
De Sanitate Tuenda. Lib. I. 2I
nophonti,otii scribit, fitisse quondam legitimum, ut semel die cibum Porse caperent πρ δν κυτοις Persae:
μονοσιτειν νομιμον, quo diem integrum haberent ad munem functiones,& ad labores, οπωρ ολη -
postea vero seruatum quidem esse, ut semel die co- li. 8.ue Cyri in mederent, sed ea ratione, ut mane inciperent,& tum demum desineret,cum tardissime,cubitum cundum
gere est, vel fidium illud esse, ac commentum ad Cyri laudes cumulandas, aut, si vere aliquando ea lex condita est; ut cibum semel die tantum capi liceret; quod naturae maxime ropugnans esset, struari non potuisse. propterea sequenti tempore Persae quoque prandebant, & cς nabant . ut videre cst apud eui dem auctorem libro primo de Cyri institutione. Iudaeos vero prandcre, & caenare litos constat: Iudaei. nam qui ieiunabant, vehacri a tantum comedebant a Iudi incit . nisi quis nocte quoque ieiunassct quod argumento est, illos, qui non ieiunabant, ante vesperum come-dcre consueuisse. Et quia nonnulli ita ieiunabant, ut nequc b die, neque nocte comedere dicerentur, hoc b Hester e. docemur, illos tum die, tum ves, ri, aut nocte cibum
sumere solitos suillh. Sod & in ipsis saciis libris logitur, prandium a caena suisse distinctum, & intelligitur, prandium suisse cibum, qui mane, caenam Vero, qui vesperi semcbatur: nam Tobias e dicitur,pran- e Tobiae e. i. dium teliquisse, mortuum ut sciri lirct: quem cum domi suς occuluisset, ieiunus exspcctauit solis occasum,
93쪽
prandium diu ante solis occasum sumi solitum. Contra vero, cum dicitur Darius, post carnam, quam dederat magnam, tuisse dormitum; docemur caenam vespertinum fuisse conuiuium. Et quamuis Darius Iudaeus non esset, scriptor tamen Iudaeus erat, &V risimile est, ut suae mos gentis erat, locutum esse,cum
id sine admonitione dixerit. Sed Iosephus Iudaeus bauctor, Essenos Philosophorum genus Iudaeorum
prandere circa meridiem,aut paullo ante,carnare vero solitos vesperi, perspicue tradidit. Cumq; illos continentiae, & moderationis laude exornet, non est, quod aliqu is putet, bis die comedere vel paucorum, vel incontinentium fuisse: sed illam suisse Iudaeorum vulgatam consuetudinem existimare par est, in qua Esseni cum laude versabantur. Verum dubium esse non potest, quin ea fuerit Iudaeoru consuetudo, quando illa suerunt verba Domini: Cum e facis prandiu, aut caenam &c. cuius & illa traduntur. d Venite, &prandete. Eratq; matutinum tempus: nam ibi dicitur: Mane autem facto stetit Iesus &c. Scriptum est quoque: Et e cςna facta,cum diabolus &c. Erat a
tem nox, ut ibidem scriptum est. Sed de Iudaeis haec satis.
DE Graecis vero, & Romanis, etsi multa dicta
sunt a viris doctissimis, spero tamen operam meam, in ijs explicandis, quae a me sunt obseruata, non inanem prorsus iudicatum iri. ac primum, nequis imperitior decipiatur, scire oportet, quod ab f Athenaeo dicitur, moris fuisse apud VetcreS μονοψα non esse interpretandum, semel die comedere, yx nam μονοσιτυρ, quod est semel c medere,
94쪽
De Sanitate Tuenda. Lib. I. 22
medere, nulli vitio veriebatur, criminis loco a nullo habebarur: at μονοψαγώιν, ouod est, solum & stomsum ab plijs comedere, reprenendi poterat, veluti voracitatis,uci superbiae argumentum. Et qui auctores hoc vocabulo usi sunt, quos citat Athenarus, in malam partem idipsum accepisse videntur: legebatur
enim apud Antiphanem, μονοψαγMe Dyn τι κρα Βλα-
ωe Solus comedis, & me offendis. & apud Amipsiam, κορακας μονοφάγε, ἡ τοι. deinde,quod ab eodem dicitur; moris fuisse apud veteres; non est hoc necessario accipiendum de communi more populorum: nam potest etiam accipi de priuato. plurimi enim cum socijs, amicis,& familiaribus comcdissercperiuntur: pauci tamen nonnulli reperti sunt, qui soli comedere consueuerunt: qu rum causta dici potuit, fuisse hanc apud veteres com suetudinem: nam translatiuum est, quod eodem se culo, & loco variae apud varios consuetudines existant. Et hoc modo etiam μονοσιτειν, idest, semel
die comedere, dici potest in usu fuisse, non quia hic
esset apud omnes usus,sed Cuod, ut apud alios in via erat saepe, ita apud nonnullos in usu erat, semel die cibum capere.quod etsi de Graecis nunc priuatim dicitur , potest tamen de Romanis, & omnibus as. firmari . Alioqui non dubito Graecos plerosq; saepius comedere eodem die consueuisse, ut hodie quoque fieri selet. quamobre factum est, ut vocabula varia apud illos exstiterint, quae d uersum eiusdcm diei definitum tempus ad cibum sumendum indicarcnt: nam iam inde ab Homeri temporibus φορειπνον,& tempore distiiricta ab Homeri interprete,& alijs Graecis, & vetustis auctoribus notatum est, ζVt a Athenaeo, & b Plutarcho. quorum OpinioneS e
95쪽
verbis eorundem transcriptis huc aifc rre, mei instituti non est. Afferam ego pauca quaedam, magna ex parte ab illis praetermissa, qui de re hac amplissimos, Homerus. & VberrimoS commentarios ediderunt. Homerus enim non reperitur fecisse mentionem temporis ad comedendum statuti, nisi matutini,& vespertini.qui secus sentiunt, locos afferre debebunt, quibus hoc persuadeant. Verum quidem est, tribus illum usui iesse nominibus, ηορ; dc δόρπον, &,quana lib. I.dipnos. tum potui animaduertere, Vere Athenaeus a dixit, . Homerum bis usum voce ιτον; cumq; notauerit,
semel legi in Odyssea, illo versu Mi πιυς,υφορβος ουντυνοντο αριςom, & semel in Iliade,illo sti
istor admonendus est, priorem versiculum ex sext decimo esse Odyssear, posteriorem autem ex Iliadis vltimo: sed utrobiq; matutinum tempus edendi significare: nam in Iliade fingit Pocta, exorta aurora Deorum concilium congregatum esse,& in eo deliberatum , ut Thetis filium Achillem hortaretur, ad Hectoris cadauer liberandum: itaque illam, Olympo relicto, descendisse in Achillis tentorium, ubi s dates Achillis reperit parantes prandium, υ ἐντυ νοντο ἀριςον, matutino stilicet tempore, nam diei et iis de vespcic Priamus hospitio excipitur ab Achille,&inuitatur ad carna,diccnte, S a caena itur dormitum: quibus aperte ostenditur, sitisse matutinum cibum, &-Vesper- . tinum: in Odyssea vero scriptum est; Vlyssem & subulcum aurora exoriente prandium parasse ἰντυνοντο
Sed in his unum notaui, quamobrem minus illis c um assentiri, qui Homero existimat, αριςον idem
fuisse, quod posterioribus seculis dictuna est:
96쪽
est: nam volunt ακρατισμα esse modicum cibum mane sumptum, ut panis fiustum mero imbutum; unde 'uoque nomen effetum volunt, ut sit απο τἀ ακρα7ου, idest a mero; ijs, inquam, non assentior, quia in Iliade, ubi αριςον positum est, scriptum videcumactatam ouem,non aliter, quam ubi eodem libro paratur caena, ad quam inuitauerat Achilles Priamum.
Quod vero attinet ad δει πιον & etsi is lib.decimo Iliad. usurpatum est de cibo nocte sumpto,scilicet ab Vlysse,& Diomede, postquam per noctem, Rhaesi equis ablatis,fin sua castra reuerti Iunt est penultimus libri versus δειπνιου τυρ) tamen alibi semper de cibo matutino dictum repetitur, sic Odyss. ae; ubi, Vlyssem apud subulcum
edisse, narratur; inquit, αυτὰρ επέ δειπνησε: fuisse autem cibationem matutinam, eo docemur, quod idem postea Vlysses, cum socijs epulatus dicitur, &post epulas luisse cubitum, οἱ δ' . ri κοὶτω σίτου, υ κεκαρηιοὶνοι , ελτέοντο, νυ αρ sic Odyss. O. aurora exorta,de Telemacho & secijs, inquit, δειπνον ἐντυνοντο, & ante diXerat, αμα δὲ κοῖ Φοανοψιήηφι Vocauit etiam δειπννον couiuium,quod per totum diem, usque in vesperum aliquando productum est,ut Odyss. T. αυτολυκορ
duxerunt: donec set occideret; quod dici potuit, vel quia mane inceperint, vel ante occasum selis, horarum spacio plurium, & quod reliquum diei super rat,accumbentes transegerint; sed quia δειπνον alia hi matutinas epulas significat, hic quoq; prandium interpretari possumus usque in caenae tempus productum h
97쪽
ctum,& illa προπιαν videntur aptius dici de maiore diei parte, videlicet a prandij tempore usque in vesperum, quam de selo vespertino tempore; etsi sumamus, illos duabus auimbus horis ante solis o casum accubuisse; quamobrem Homero synonyma fuisse dixerim : ac si quis locus est, ubi dietuin ab Homero sit aliquid ei simile, quod posteriores ακράτισμα appellarunt, is est S. Iliadis: ubi Graeci cum Troianis praelium inituri, cibum intentorijs celeriter sumpsisse diculur, & deinde arma induisse: quo tamen loco non αρισον legitur, sed
πνον . οἱ δειπνον ἐλοντο, quo ex loco etiam
Athenaeus sumpsit αριςον α δειπνον aliquando synonyma suisse πλε ri, inquit Athenaeus , κἀσυνωνυμει αριτον πω δ' ει πνω. etsi quidam exemtlaria habent μαποτε . sed negantem particulam μα eL se delendam, Versus, eX Homero quem citat, aperte docet: Homerus enim de cibo matutino loquitur,&δMπνον vocat,quem alibi αριτον dixit: ipsa vero narrationis series ostcdit, matutinum fuiste cibum, nam
postea initum praelium est,quod nox dircmit, quare deinceps Hector hortatur ad carna milites, inquiens,
Vt tam αριςον, quam δει πιον Homero idem suerit,
quod nobis est prandium, cibus videlicet, qui alitemeridiem sumi solet hora saepius cadem:qua tamen, ob aliquod commodum, mutare ut nunc licet, sic &olim licuisse, existimo: itaque Vlysses Odysseae decim sexto, magnam contra procos prouinciam aggressurus, quo loco dabatur scilicet apud tu maeum 1ubulcum summo mane pransus dicitur, ut ante n Didymus no -taui. Novi equidem, Didymum ad secudum librum intur. Odyssὸς existimasse, αριειν de cibo dictum esse, summo man tenebris adhuc manentibus πι σκοτiae ovcras
98쪽
assumpto; sed liceat nobis, rena ipsam sequi,
non auctorem:neque enim ille potuit ex Odysseae Π. hoc affirmare, ubi scriptum est, Πντυνον7ο λιτον , parabat prandium:nam etsi summo id mane factum intelligere est; quia simul cum aurora factum, αμ non Homerus cecinit; tamen non est idem parare, atque assumere. illi vero, Vlysses, scilicet, Eumaeus,& Telemachus, quod parabatur exortu aurorae prandium, non eodem,quo parabatur, momento assumpserunt, sed aliquanto post: nam ab Vlysse,& Eumaeo parabatur, interim vero Telemachus; qui tunc primo ex itinere domum reuersus erat; ad illos accessit, & ab Eumaeo salutatus, & verbis amantibus excopius est prius, quam accumberent:quamobrem necessarium est existimare, orto iam sole accubuisse, non autem tenebris adhuc manentibus, ut ait Didymus. Praeterea Odysseae O. illa verba αμα δ' Λοι φανομαίηφι id est, Aurorae exortu pransus, docent κριτον 5 ιδ ειπνεν non distingui tempore: quando de cibo mane sumpto usurpat vocabulu δειπνnσασι
de quo alias usurpauit Sed & Iliadis n. Achillis sodales dicti sunt,parasse pradium, ἐντυνοντο non in tenebris, sed post Auroram exortam, vel Solem: ctenim dicit, postquam illa exorta est, tunc Deos inter se de Hectoris cadauere restituendo locutos, & Thetidi negotium commissum, quae ad Achillem profecta sodales reperit prandium instrilentes: quamobrem verisimile est, illos non, nisi sole emerso, vesci potuisse: haec docent ακιςον &πνεν ab Homero promiscue pro cibo matutino a
. At ιρρρπον eidem fuere epulae vespertinae: quam uis enim Iliadis undecimo, eo loco λιορ δὲ δ iv τομορ ubi tamen Plutarchus
99쪽
chus legit,quo modo res dubitatione careret; sed re cepta vulgata scriptura non est facile repudianda quamuis, inquam, hic videatur de cibo dictum matutino; neque enim congruit narrationi, si de vespertino dictum putemus; cum ea narret,quae Graeci aε-rrediebantur die elucescente; nam inquit, οφρα μαναώρ lis, Ἀῶ ἀεIατο Ιερον αριαρ ; similiter Odysseae n no, ubi dicit linolyphemu aurora exorta, ante quam ex antro prodiret, ex Vlyssis socijs duos deuorasse, etsi inquit, ἀπλώατο δὶοροτον, δειπνησαρ ubi notandum est de eodem tempore, & loco eodem verba facientem, poetam coniunxisse & δει πνειν quae pariter docent eo loco δορπον cibum suisse matutinum; saepius tamen alibi hac usus est appellati ne in epulis vespertinis, ut loco ante dicto iliadis n. ubi scriptum est, πωγο ἔα νυκτὶ δ ορπατι ροπλισόμεΩα. item Iliad. I ' ubi eadem prorsus leguntur, &i initio post certamina superiore libro oescripta, inquit, τοι μὰν δὸ ποιο μάδονἶ, υπνου Ιεγλυκεγου cSnam curarunt & somnum. & ubi Achilles inquit, δορπου, quo peracto, somni cura similiter exorta est,& inquit poeta, qεοιτε, κ se
μῶνοι υπνω, posica demum aurora exorta Priamus cum Hectoris cadauere Troiam reuertitur: ut non
sit dubium, hoc loco de vcspertinis epulis accipi oportcre. cst ctiam clarissimus locus in Odys
νυ . item Odyss. T. post illa,quae ex codcm libro dicta sunt prius, matutinas epulas significantia, in ταρ εἰ δειπνησε ; fit rursus cibi mentio, scd vespcrtini,
item Odyss o. ubi inquit, Hai, παρα δ' ἐσφιν
100쪽
De Sanitate T venda. Lib. I. 2
ἐδορπεον ανερερ , quae de conuiuio vespertino dicta esse, docemur, quoniam post colloquium somno se tradiderunt, quem tamen breuem cepere: nam statim exorta dicitur aurora , καδδραοίτω, ἐρ' ου '
εύθρονοe. Sed haec satis. Quibus mihi quoque persuasum est, apud eundem binae tantum codem die refi citionis memoriam CXtare, non autem trinae, licet tribus sit usus notrii ni-b , quoniam ιρε νον, dc αριτον pro codem simpcrVsurpauit, quia vcro Odysscae. R illa leguntur, σύ Διhλι M. ιελιήσας , Utrum his verbis aliud edendi tempus a duobus iam explicatis diuersum significauerit,ex auctoribus incertum est, nam Didymus testatur, aliquos credidisse, ut ortinas epulas hoc vincabulo διελιασαρ significatas, ac si dieiuna est et,cum naueris ; ipse vero, conuersationem potius usque iis vesperum.traductam, interpretatus cst, ut vide
, quod diceres, cum usque ad horam dilincia. manseris, hoc est, meridiem, aut vesperum moratus; scilicet Didymus incertum se demonstrat, de meridie, an vespere sit Homerus intelligendus. Athenaeus libro primo interpretatur, sumi s litum cibum intermedio tempore inter meridiem icum sumitur eius seculo Vocatum ιςσιν; & vesperum, cum sumitur δειπνομα ὁ α τῆ ὐ
. Sed in hoc illum deceptum esse illud docet, quod dicitur a Te- limacho ad Eumaeum, postquam Proci & Telemachus comederunt, cum esset tempus, quo sumebatur ἱ dictum est enim δειπνετος εαμ, α