Quid comicis debuerit Lucianus

21쪽

e sabulis Aristophanis qui inter veteres ejusdem aetatis poetas acillime princeps existimari potest omnes philosophos, nullo discrimine habito eumque potissimum quem minime decebat, Socratem impugnat; eis ante omnia objicit quod civitatis mores in deterius mutare, quod antiquam disciplinam, antiquam religionem pervertere conentur nec tantum ridicula sed etiam reipublicae lanesia moliantur. Longe autem aliter media comoedi quae dum gulae delicias laudat quid enim magis spectatoribus placere poterat qui comedendo, potando, omnibus corporis voluptatibus indulgendo, amissae libertatis dignitatisque memoriam obruere quasi dedita opera studebant' non jam philosophos ut publicos hostes insectatur quin etiam eos multo minus quam piscium mercatores 4 curat, aut siquando curare dignatur, mollem delicatumque Aristippum 2 semel tantum et leviter attingit, frugalem autem et severum Ρythagoram 3 et crebro et vehementer irridet ejusque ictus simplicitatem ita parum probat aut intelligit ut eam vix sinceram fuisse arbitretur. Iam vero Ρyth, goricum latonem 4 exagitat quod sciat solum tristis esse velut cochlea graviter supercilium tollens, quod de incertissimo quodam 5 bono disserat et de immortalitate animorum nugetur 6J. Proinde philosophos minus

odisse quam contemnere media comoedia videtur. Unus tantum poeta, semel tantum, antiquae comoedia odio quasi impulsus Demetrio gratulatur quod ex Attica philo-il sineoli, III, 391, 413, 621. 2 Alexis, sinech. III, 400. Vide lamen, III, 332. - III, 17. 3 Aristoph. , einech. III, 360, 361 362, 3 6 4 4 483. 4 Amphis, exidemides, einech. III, 305. 5 Amphis Amphicrates, einech. III, 302. - cf. III, 53. 6 Alexis olympiodor. Heinech. III, 455.

22쪽

sophos decerit fl). Sed si rem attente consideraveris, hunc ipsum e pristina severitate multum remisisse facile

invenies non tam grave exili quam m0rle mulctari. Non minus nova a media, quam haec ab antiqua, comoedia differt objicit quidem et ipsa philosophis trita illa Vulgataque crimina, quod in dictis factisque parum sibi constent 2j, et haec magis nova, quod stulte sapientes divitiis virtutem anteponant 3 et quod, dum parce frugaliterque vivant, n0 minorem et Diis et civitati quam sibimetipsis injuriam faciant ο). Sed si universa intuitus

eris repulaVerisque quam raro, quam leviter philosophos perstringat, ex hostili minus quam ex amica manu emissa esse tela senties, intelligesque jam comic0s philosophia esse imbutos, non optima illa quidem sed mollissima et comoediae accommodatissima. uis enim neget Menandrum et alios esse Vere Epicureos, quum Epicurum 5 laudent, quum. eadem quae Epicurus de iis, de rovidentia, de Fortuna et Fat sentiant, quum eadem de moribus praecipiant 6 , eamdem vitae rationem praedicent, idem etiam dicendi genus c0nsectentur Itaque ut antiqui comici philosophiam oderant, medii spernebant, sic novi diligunt et amplectuntur. Quod si nunc ad Lucianum venimus, prim aSpectu non

facile apparet quid in deridendis philosophis cum comicis commune habuerit Comici philos0phis impietahem expro-

23쪽

brant, Lucianus credulitatem et superstitionem 4 in illi frugalitatem, tristitiam, victus simplicitatem, hic mollitiam, voracitatem 2), mulierum et puerorum amorem 3 : in illis nullum sere verbum de Stoicis reperitur hic Cynicos et Stoicos potissimum insectatur. Adde quod illi philosophorum mores tantum, hic et doctrinam exagitat. Haec autem omnia minime mira tibi videbuntur, si consideraveris Lucianum comicosque in diversa aetate vixisse et in diverso opere elaborasse. raeterea non raro cum illis

congruit, ut cum phil0sophos incusat quod in ratione itaque secum discordent 4 , quod de subtilibus rebus, nihil ad communem usum pertinentibus, nihil ad emendandos mores valentibus dispulent 5ὶ deinde, et id la

tasse maximum, in hoc tertiae comoediae poetis valde similis est, quod reipsa minu est σκεπτικος quam Videtur,

et eamdem plane philosophiam quam illi amplexatur. Haud equidem ignor quam saepe, quam acriter irrideat

Pythagorae numeros, aureum semur, ilentium et insolentem victum; latonis fictam rempublicam, de communitate mulierum concubitus praecepta, de amore puerorum Sermones et inanem verborum pompam, Cynicorum baculum,

barbam atque impudentiam, Aristippi mollitiem, Stoicorum subtilitatem, eripateticorum abstrusas quaestiones, yrrhonis lancem aeternamque dubitationem. Cum nulli omnino philosopho, nulli disciplinae parcat, qui landem philosophus esse potest Respondere posset e non vero Sed salsos insectari philosophos, et illud reipsa respondit adeo-

i Philopseudes. 2 Nigrin. Lapithas Gallus, etc. 3 Fugitivi, Dialogi meretric Lapith.

4 Ηεrmolim Nigrin. Lapith. Icaromon ip Fugiti V., etc. 5 Hermotim. 8 l. - Dialog. Hortuor. I, 2. - Vitarum auctio 21-26.

24쪽

que feliciter apud ipsos philos0phos accusantes se defendit

ut non solum dimissus sed etiam laudatus fuerit 1 enim ipse Lucianus et accusationem et defensionem et absol tionem suo arbitrio finxit esto, in Piscatore parum sincerus sui et veritati minus quam causae utilitati consuluit:

in Nigrino autem quid eum cogebat ut philosophiam summis laudibus extolleret ' uid in Cynieo 0uid in Cotuplo fl)' uid in Ilerandri 2), in Demonaetis vitupQuod si quaeris cui potissimum sectae adhaeresceret, nulla praeter ceteras delectabatur, Nullius addictus jurare in verba magistri, nullam disciplinam elegerat, in qua, ut ita dicam, habitaret, sed ab omnibus quidquid judicabat optimum, assumebat. Videtur tamen ad id inclinavisse ut Epicuream cogitandi rati0nem, Cynicam vivendi viam sequeretur. Etenim cum ceteros philosophos omnibus sere locis et omni modo exagitet, Epicureos aut levissime aut ne minime quidem attingit. Nullum omnino de Epicureis verbum in ortuorum di logis, nullum in Philopseude in Vitarum auctione, Piscatore, Lapithis punguntur quidem sed sine acrimonia et gravitale, et quasi dicis causa Muid quod inglerandra 3)nita de Epicuro magnificentissime loquitur, unum omnium

veritatem rerum perspexisse praedicat et de humano genere bene meritum esse quod exanimi salsas opiniones, Ianos terrores avulserit, mentesque horrendis isis et monstris

liberaverit Muod totum ipsum de Alerandri vita libellum ob nihil aliud se scripsisse apertissime declarat quam ut

Epicurum ulcisceretur, virum Vere sacrum, ut ipse vocat,

25쪽

solumque qui vera et viderit et tradiderit discipulosque in libertatem vindicaverit Cynicos vero, ut saepius quam Epicure08, ita minus saepe quam alios insectatur hoc primum deinde non veros et antiquos aggreditur Cynicos, sed recentes et salsos, qui quidem satis superque copiosam, ut infra videbimus, risui et indignationi materiam praebebant. At Lucianum Cynicis favisse, vel ex hoc uno clarissime apparet quod semper Cynico cuidam praeclarissimas partes in dialogis assignat. 0uis enim divites, molles Ormo808, lyrann08, phil0S0ph0s deridet Menippus, Diogenes, et AntistheneS, OmneSCynici. Quis inducitur et in vita et p0st mortem beatissimus Sutor Micyllus, qui re quamvis non Specie Cynicus est et perfectissimus quidem, quippe qui non ipse id sciret et Cynicorum simplicitatem rugalitatemque imitatus, insolentiam et jactantiam repudiaret. uis in cael eamdem quam in inseris Menippus, in terris Diogenes, perS0nam agil 0mus scilicet is autem ita tum ceteros Deos, tum Iovem exagitat ut sub ejus divinitate Cynicum lateresacile agnoscas. Atque, ne sorte existimes Lucianum in Cynicis solam dicendi ridendique libertatem tantum admirari, o Ium libellum composuit in quo Cynicorum habitum victumque laudat quod nobilibus exempli comprobetur, homines laciat adversus temporum varietatem et aeris inclementiam sortissimos et in divinam providentiam sa-cillimos gratissimosque reddat ab omnibusque luxuriae malis vindicet. Quid mulia suam ipsius imaginem sub nomine et persona Demonactis videtur expressisse vide enim quot et quanta habeant communia. Ambo eadem de animorum immortalitate et inseris sentiunt 2), ambo vitae

26쪽

dolores et calamitates aequo animo perserendas praedicant 4 in ambo vatum praedicta 2 , magorum 3 jactantiam superstitionemque omni generis pariter insectantur; ambo denique et illud maxime attendendum nullam deligunt disciplinam cui uni sese applicent, imo vero ex omnibus quasi ssorem delibant, et cum Cynic0rum qu0rumdam impudentiam, gloriae amorem, Victusque nimiam insolentiam gravissime vituperent ι , ad Cynicorum lamen disciplinam libentius inclinant unum tantum interest quod Demonacti, Socratis, Luci an Epicuri dogmata magis

Summa igitur injuria Lucianum accusares quod omnem philosophiam penitus evertere mollius fuerit Gatendum tamen illum spectativam philosophiae partem parvi feci SSe, quasi nihil ad mores corrigendos valeret, nihil ad recte beateque vivendum conseri et, nihil ipsis doctoribus ad virtutem prodesset Vituperandus sane qu0d res natura copulatas opinionis errore et temeritate quadam sejunxit laudandus vero qu0 dictis acta, ingenio, doctrina et studiis probitatem, abstinentiam temperantiamque ante posuit. Quid enim prodest rerum universitatem contemplari, totius mundi vim perspicere nisi animo fias excelsior atque erectior uid de virtute gravissimis, splendissimis ornatissimisque verbis disserere, si eam factis prodas

Quid animi libidines pertubationesque acute definire, eleganter describere, diligenter persequi, si nihil e temeritate, nihil ex inconstantia nihil ex injustitia detrahas

27쪽

Ista ratione insipientes, aut si vis, stulti Stoicorum pace dixerim sapientibus et doctis longe praestarent. Restat

illud considerandum quatenus peccet Lucianus, qui cum mores irtutemque mordicus teneat, ea parvi faciat initia a quibus omnia bene vivendi praecepta repetenda sunt, et quodammodo arborem evertat cujus vel maxime fructus servare cupiat. Si presse et subtiliter cum ill agere volueris, nullo mod excusandus; sin autem, ut aiunt, crassa et pingui Minerva, non adeo graviter reprehendendus tibi videbitur. Etenim longe est alia vivendi artis rati atque aliarum artium quae reconditiore scientia et abstrusioribus studiis continentur Astrologo de astrologia. mathematico de mathematicis aliquid assirmanti facile credam, etiamsi solus suam defendat sententiam et omnes imperili accerrime repugnent de moribus autem Belialoni quidem emper assentiar, cum a vulgo discrepabit. Neque haec ita dico ut nunquam etiam de moribus unus vera dicere et caeleri errare possint. Illud tantum contendo hoc

rarius evenire quo quidem optatius nihil sieri potest et proinde lacilius eum excusari p0sse qui non ad accuratiorem exquisitioremque doctrinam sed ad popularem saniam

vulgique consuetudinem sua de m0ribus praecepta accommodaverit.

III.

DE RHETORIBUS.

Antiqua comoedia, quum nullis legibus respublicas negligere juberetur, non poterat quin e saepissime et Vehementissime rhetoras aggrederetur, quippe qui plurimum auctoritate valerent et populum quo Vellent, n0 Semper sine magno civitatis detrimento, vi eloquentiae impellerent.

28쪽

Itaque eos etiam acrius quam philosophos et Deos insectatur accusatque quot mali sint et fallaci oratione, privatae utilitatis c usa, multitudinem decipiant. Hoc in uno sere argumento versatur Aristophanis sabula quae Equites inscribitur, nec poeta ridet, non ocatur, sed irascitur, indignatur, non leviter et remisse plebicolam Cleonem lacessit sed intente et atrociter insectatur.

Longe aliter media comoedia Goc0sius quam gravius agit rhetorum gulam, avaritiam 2), dicendi 3 genus

levissime perstringit, facta minus sere quam orationem, in oratione autem minus Sententias quam verba reprehendit. Nova comoedia omnino rhetoras negligit nisi quod et amice et rhetorice eos hortatur, si causas obtinere velint, probitatis quamdam speciem prae se erant ο). Lucianus in exagitandis rhetoribus, tum novam mediamque comoediam, tum antiquam imilatus est mediam et noVam equitur cum eo morsiunculi universos pungit accusatque quod longioribu exordiis utantur 5), eo praeclarius egisse sibi videantur quo violentius inclamaverint 6 quod semper in iisdem locis se jactent atque esserant, Marathona, Salamina semper in ore habeant I); sequitur antiquam Aristophaneamque exprimit acerbitatem

29쪽

et acrimoniam, quum eos singillatim et sere nominatim exagitat reprehenditque quod omnium vitiorum agitio rumque principe sint, et persectum persectae vanitatis, jactantiae, improbitatisque praebeant exemplum, quod nulli doctrina instructi, nullis ornati studiis, nulla secum viali canis i morantiam et impudentiam asserentes, eloquentiae iter ingrediantur; quod nullam in excogitandis rebus, nullam in disponendis, nullam in eloquendis operam impendant, nullam in agendo modestiam verecundi3mque adhibeant, quod mollitiem quamdam ince88us, oris totiu8que corporis prae se erant multaque et faciant et patiantur quae vel memorare nefas sit s) Num inde colligendum est Lucianum et eloquentiae et rhetoribus omnino insensum suisse Minime, meo quidem judicio Corruptam et adulteratam 2 eloquentiam exagitat, veram autem et simplicem miratur et diligit, recentes

et vitiosos rhetoras insectatur, antiquos autem Veneratur et observat hi enim ipsum Demosthenem παρωδησε, 3 , reipublicae inutilem, ignavum, καθαρμα et barbarum O-cavit Sed quis non videt illum lusu quodam ingenii haec

scripsisse Si credis serio, crede igitur ista ratione arasitos et Lucianiel comicorum judicio omnium doctissimos, sapientissimos, elicissimos esse. Praeterea Demosthenis Encomtum satis aperte declarat quanti Lucianus faceret praeclarum illum oratorem quem ipsi Homer anteponere non dubitat. Atque etiamsi hoc opusculum genuinum non

sit quod equidem haud nimis repugnanter concesserim illud tamen teneri et delandi potest tanto amore an li-

1 Bhetor praecepi. 2 Id. 10 et passim. 3 Iupit tragoed. 14 43. - is accusat. 26, 31. 4 Parasit. 40, 3.

30쪽

quos rhetoras quanto odio recente Lucianum proSecutum esse. Quid enim et saepi.ime et acerrime aequalibus

exprobrat Illud scilicet quod antiquam simplicitalem

austeritatemque respuant, recentes sucos et ineptias consectentur, quod latonem et Demosthenem negligant quorum vestigia sequi multa opera et multi laboris sit, novis autem quibusdam auctoribus ducibus o lotos tradant, a

quibus brevi et lacili via ad eloquentiam se ductum iri

sperent. σέ.

DE MERETRICIBUS.

0mnes sere Graeci poetae, excepto tamen maXim eorum, Homero, de seminis maledixerunt, etiam tragici Euripides maxime, qui nonnunquam tragoediam minus quam satiram adversus seminas scribere videtur. Nihil ergo mirum si comici quoque omnibus feminis omnia crimina intentant eosque qui seminis indigne serviant, stulte credant, inse-liciter conjungantur, graviter reprehendunt, j0coSe derident, benigne miserantur. Nullam libentius materiam retractant, nullam perseverantius, nullam c0pi0SiUS, nullam asperius et ocosius quumque de ceteris rebus discrepent tres comoediae, in hac una sere optime inter se congruunt, praeterquam quod an si qua mulieres legitimas potissimum, media meretrices et acerrime quidem, n0va utrasque parile lacessit. Illud autem mirabile quod Lucianus sum tam studiose comicos imitetur, omnes et omnia

derideat, solis seminis parcit legitimas dico mulieres cujus rei quae sit causa minus video, nisi quod sortasse

I Una tantum excepta, Chariclea scilicet Toxaris, 13-17 quae ei ipsa, quamvis vir justis nuptiis conjuncta, meretricibus annumerari poteSt.