장음표시 사용
161쪽
quem pariter annis Is . formulae ascribo. Tertio ex columna mensium anni bissextilis sannus enim I 616. curerens est bissextilis j acceptum.motum ascribo in formula mensi Augusto. Quarto ex secunda Tabula, quae est dierum, horarum, ac minutorum, similiter acceptos motus ex proprijs columnis dierum, & horarum, aeminut. eos in formula suis temporibus respondentes transcribo; uti videre est quoniam vero minuta horarum s. in columna horarum, ac minutorum non reperiuntur, ideo primo cum min. io . deinde cum min. Is ingredior Tabulam,ex qua motus proprios,omissis tamen secundis, tra scribo in formulam tandem hosce omnes medios longitudinis motus, in summam unam confero, a qua summa detrahitur motus apogaei ,&quod remanet, videlicet, fg. z. gra. Io. min. 7'. est Solis distantia ab apogaeo, quae dicitur anomalia Solis. cum hac anomalia ingredior tertiam Tabulam aequationum, in qua reperio signa 2. in fronte Tabulς,gradus autem Io.aeeipio in latere sinistro, quia illi sunt gradus superiorum sea signorum, quae sun t in fronte Tabulae igitur in directum gra. Io. reperio sub signo et aequationem gr. I. Α hanc aequationum demo ex motu longitudinis o. iuxta titulum Tabu lae, qui i libet aeq uationem demendam esse in p rimis 6. si En is , & ret i nq ui tur sig. s. gr. 1 . min. s t. pro vera ψ, longitudine ab aequinoctio, quae pertinet ad gr. fere Ii Virginis . vi autem intelligas huius rei rationem i nipice figuram lib. Io. cap. 8. Sol est in O. linea medij motus A X. veri A O Z. apogaeum erit arcus LGD. motus medius longitudinis L DX. Anomalia D Z X. aequatio XZ. quae detracta ab arcti 1. D X, relinquit arcum L D Z. quae est vera distantia ab aequinoctio, atque verus Solis locus. qui huius calculi scopus erat.
. Iuaeratur locus-merus ad annum Domini sc qi. die illima Marti, in meridie .
ΤΕmpus vulgare sic oblatum accomodandum est calculo, Uti Vides in sormula. satis est autem habere motum apogaei ad annos Io o. Omisio Augusto, qui apogari motus detrahendus est ex longitudine media, uti indicat formula. in qua subii actione quia maior est numerus detrahendus, quam numerus a quo demendus est, ideo illi addendus est circulus, idest, signa I a. ut fieri possit subtractio. ex qua subtractione anomalia relinquitur quae est se.9. gra. a. s '. cum qua ex Tabula aequationum elicio aequationem gr. 2.3'. accipio auritem signa s. in calce Sabulae, & gr. a. in latere dextero, vel potius gra. 3.computando sq'. pro gra.vno iuxta regulam in Luna traditam: nam in communi eorum concursu, reperitur praedicta aequatio, quae addenda est longitudini iuxta inferiorem Iabulsinulum.
. Aequatio addenda longit. unde.
. verus o locus in gr. I I. Arietis qui c6ponitur exaequat.& long. media.
162쪽
Horum rationem eontemplari poteris in eadem figura, quam in praecedenti exemplo citauimus; in qu , Iuxta praesens exemplum, Sol sit in R. linea medii motus AN. linea veri motus AS. AEquatio dici Apog imotus L D.detrahendus a longitudine media L N. ut relinquatur anomalia D M N. cum quaelicitur aequatio N S. quae addenda est logitudini L N. ut componatur vera longitudo L S. seu verus Solis locus S. ad me. tidianum Uenetum ad meridianum autem ForOnoui, ubi haec computo , reducendus est, eo modo quo L na ubi sumus.
Solaris Ees fis praedimonem attentare.
EClypsium Solariu praedictio pluribus tricis; quam lunariu ,impedita est,quod accidit ob luminaris parata
laxes, sese in holce defectus ingerentes. Ob parallaxim enim utrumque luminare horizonti propius apoparet,quam re vera sit. idque varlε admodum pro varia eorum altitudine tum a terra, tum ab horlaonte.quae varietas aliam subita diuersis climatibus diuersitatem. quapropter admirationi semper fuere is , qui hosco Solis labores praedixere, inter quos admirabilis olim habitus est Tuλles Milesius, quippe qui omni u primus ausus est solares hasce defectiones praenuntiare. quaru prima teste Plinio contingit anno ab Urbe cond. II . Qua propter fatis nobis erit, si eas rudi tantum Minerua, idest,absque praecita tempori , aut durationis, aut quantitatis denotatione praenoscere poterimus. Primo gitur quoniam eclypsea isse contingunt tantum ianovilunij s, oportet noviluni; illius, quod an eclypticum,sit, explorandum est,tempus ex Lunari calculo dioligenter inuestigare: deinde ad illud tempus,cognoscendus est pariter ex calculo locus novilunii in Lodiaco. necnon loca, Ω,&-in Zodiaco, uti in Luna docuimus. quibus habitis reminisci Oportet ea, quae de termionis eclyptis cap. praecedenti diximus: videlicet si tempore novilunij veri, Luna fuerit borealis,distiteritque ab alterutro nodorum intra gradus Is . . necessario continget aliqua alicubi Solis Obscuratio; eaque tanto maior,quanto nodo propior accesserit: si ver' australis Luna sit,distiteritque ab alterutro nodorum intra gr. . necessario pariter sequitur Obscuratio Solis, uti modo dictum est. Quod si Luna in vero novilunio praedibctos terminos excesserit, ita ut in parte quidem boreali pertingat usque ad gr. t 7. I . in australi vero v 1qtie ad gr. II. aa'. possibilis tantum, sed non necessaria erit Eclypsis. Extra autem hos terminos nulla continge
re poterit obscuratio, Exemplum. . .
Libet videre num sequens novilunium , quod fiet Septembris die Io. horis i s. postmer. huius anni sit eclypticum. Inuenio igitur ex calculo ad illud tempus luminaria esse in gr. 18. Π,,nodum autem ii, australem esse in gr. 8.eiusdem np, Luna initul distat ab hoc nodo, in austrum gr. Io quare australis est; unde e praecedentibus regulis, pronuntio eclupsium non esse necessariam. quia in parte australi, termini necessari sunt gra. 7. dico tamen aliquantulam defectionem esse possibilem, cum Luna vitra gradi II. qui sunt austro
les termini possibiles, non recedat a nQd - --. - . -- --
Alterum exemplum. anno Domini I 618. erit noui nium die a I. Iulii, horis octo post meridiem. exploro an sit eclypticum, hoc modo; reperio ex calculo luminaria tunc in parte Cancri 29. versari: in . autem esse laparte secunda Aquarii. suare erit in parte secunda Leonis. Luna igitur pricceditu fribus tantunam do partibus , estque borealis tempore huius coniunction Is. at in parte boreali, termini ecluptici necessaria sunt gra. I s. quare Lima multum intra neeessarim terminos reperitur;atque admodum nodo vicina; quare cerv/praedico Solem fore magnum lucis deliquium, & quoniam respectu Veneti meridiani, nouit uiuum istud he8. circiter.horis post meridiem die a I. Iulii,.s o in nostra eleuatione gra. s. arcus semid urnus esitior-r h I. fere sit ut post occatum Solis a nostro horizonte Veneto, seu armensi, Obseruatio haec contingat: qua re nos eam, nisi forte principi; quidplain, n rique videbimus. populi tamen Uccidentali ores, ut Galli ultimi, &Hispani, eala videbunt alite soIis occatum. Novi orbis habitatores eam circa meridiem adtu rabuntur. Hactenus de Solis defcctu
, Iste circa Solem explicatis, reliquum est e reuolutiones. probatissimi enim Astronomi
ad quae Omnes mundi partes referuntur; centrum videlicet V niuersi, circa quoci ς ementa Luna ι , -V oia laris regio, necnoh O illim Sphiara consistunt ..Et centrunt Solis, circa quod Maculae , Mercurius, Vcnui, Mars, Iupiter,& Saturnus circumferuntur. porro quod Imbraculas; Mercurium,ῆe Venerem attinet, is em
sentiunt P. Christophorius Scheiner in Disquis Mathem .cbod ad 1olas maculas et a P. Aguillonius in peic
Euibus modis Solis .maculas 'indere liceat.
d Elei pij ad inuentionem, admiranda consequqta sunt inuinta. ε quibus illud max me mirum, atq; h Dctenus incredibile, Solem totius hamini pa retem teterrimis maculis apearere findatum. has igitur iaωcula: hic certo intueri licebit. primo mane, & vespe i, cum Vprope hori ZOntem existens vaporibias Uy- fidetur, si ipsum per Telescopium inspiciens perscrutatus fueris,orias in eo nigricantes maculas conspicies. idem
163쪽
idem accidit, ut eumq; eleuatus fit super hori pontem, si tamen nube adeo tenui tegatur, ut per eam satis transpareat. Se cundo quando Sol clarissimus est, praeponatur vitrum colore aliquo Opacum, ille Telescopi j vitro,cui oculus apponi solet, sic enim nimius fulgor retunditur, unde tuto Solem,'uamuis fulgidissimum,instar Aquilarum intueri positamus,atq; ipsius maculas detegere. Tertio item per I elescopium ablo; illo opacato vitro,nec inspicientes per ipsum,sed hoc modo; Telescopium in Solem dirigatur, & obfirmetur, ita ut Solis radius per superius vitrum inferius ingrediens, & per inferius egrediens, in albam chartam excipiatur. in illa enim rotunda illuminatione solares maculae pers icue apparebunt. idque tanto perfecti us,quanto in opaciori loco fuerit charta: quapropter solent circa inferius Telescopij extremum aliam solidiorem c nartam circumponere, quae instar vir bellae, pr dictarn chartam inumbret . perfectius quoque id assequemur, si
Telescopi j pars superior extra foramen alicuius fenestrae, pars vero inferior intra Obscurum conclave, ei ni-neat, in illis enim tenebris,omnes vel minimae conspiciuntur. quo autem longitis charta ab instrumento recesserit, eo maiores ac euidentiores evadunt. Hic porro modus percommodus est, cum sine ulla oculi molestia,aut labore, imo magna clam delectatione cernantur. Quarto absque Telescopio, sic in lignea fenestra cubiculi cuiuspiam, fat exiguum foramen, deinde fenestris ac ianuis clausis, tenebros um reddatur conclave, ita ut per solum illud foramen Solis radius illabatur, qui in obiectam chartam appulsus, Omnes maculas clari mine manifestabit. atq; hic modus cet tissimus est, cum omni instrumentorum iuspitione vacet. Illud ai dem aduertendum duobus hisce ultimis modis,maculas apparere in uersi situ, ab eo quem in solari duco obtinent ; dextrae enim fiunt sinistrie, or superiores fiunt inferiores; cuius causa est radiorum Solis decussatio prope foramen, uti superius tactum est . cum igitur hi modi in macularum reuelatione cou sentiant, nullus restat dubitandi locus, quo minus eas concedamus. Illud autem non ignorandum, numerum ac dispositionem macularum quotidie variari, ita ut aliquando plures, aliquando pauciores; quandoque constipatiores, quandoque laxiores appareant. nonnullae primo apparere incipiunt in medio Solis; aliae vero quae primo ex una parte apparuerunt, postea circa Solis medium evanuerunt. apponam tamen unam saltem figuram , qua conspectae sunt a Galilaeo die s. Iunij, Anni 161 a. ex eius Italico libro de maculis.
motus macularum. P Rimo se dant in conspectum in parte Solis orientali,& inde per solarem discum in Cedunt paulatim verius Parcem occidentalem,quousque evanescant. viae autem earum sunt eclypticae pararellae. ut in figura sequenti macula C. apparuit primo in D, orientali Solis limbo , deinde per lineam punctualem D E. ecly pticae A B. paralellam, incessit paulatim ad E. occidentis limbum, ubique visui se subtraxit. Has porro vias, seu totam Solis faciem . transigunt diebus circiter I s. estque earum motus in principio ac fine signior, quam ct rca medium. Ipsae vero in principio ac fine apparent breuiores, & graciliores, quam circa medium. Praeterea apud Solis limbos, seu margines magis
nigricant, quam prope medium; quia scilicet ibi oblique, ac
secundum latus spectantur; ita ut priores partes, posteriores occultent: sicque totae densiores,& opaciores evadant quam in medio, ubi directe, ac secundum latitudinem, quae tenuuior est, visuntur; sicque magis lumen Solic eas peruadens conspicuum fit, unde &ips e magis clarescunt. unde colligi tureas non omnino opacas este, sed aliquatenus instar nubium , transparentes . Quae omnia Innuunt ea circulariter circa Solem reuolui; vel cum ipso Sole spatio menstruar AM . conuersionis circumuerti: quam sententiam Galilaeus putat probabilem . O Mnes sunt figura admodum irregulari, it varia,eamq; subinde variant. Primo enim contractiores, Segraciliores se praebent, postea latiores,ac tandem latillimae circa medium iter, postea iterum gracilescunt. saepe etiam quae una initio videbatur, postea in plures diuiditur. Ex quibus earum figura a quat raus plana esse conuincitur: cum enim Sol sit sphaericus,le maculae vel cum ipso, vel circa ipsum moueantur, necessario in ipsus extremitatibus oblique, de in latera cernentur, Vnde εἰ contractiores. circa medium vero directe, siue secundum planitiem,& frontem, quam nobis obuersunt, spectantur; quapropter etiam latiores. ampliores se praebent. Eadem de causa,vna plures aliquando evadit; quia nimirum in principio, siue in margine Solis una post alteram latebat quae postea Solis medio appropinquantes, paulatim emergunt, atque ab inuicem separari videntur, quia videlicet una non amplius est ante altera, ut iplam occultare queat.
164쪽
Locus macularum .E As aut proph Solem,aut soli contiguas cum eo reuolui, hae rationes videntur conuincere. Primo quia
nullam rei pectu Solis patiuntur parallaxim; ubiq; enim terrarum eadem macula spectatur in eodem si, laris disci loco, nam Bomat, Ingolstad ij, Bruxellae, loco adeo dissitis, eadem macula visa est in medio, v.g. iolaris disci, ut testantur obseruationes Galilaei, Apeliis , &aliorum . quod si a Sole satis distarent, in locis borealioribus, uti sun t Ingol stadium, & Bruxella, videretur eadem macula infra solaris alisti medium, quae Romae in medio visa est, ut naturam parallaxis intelli Senti manifestum est. Secundosia Sole multum distarent , viderentur etiam quando sunt ad Soli S latera, idest, antequam inter Solem, & nos, interponerentur, seu antequam esset sub Sole i quia ibi essent illuminatae, quare non secus, ac Mercurius & Venus, ses ibi in conspectum darent
Numerus ,. magnitudo macularum.
N Umerus earum incertus ac varius est. plurimas aliquando conspexi, ac numeraui 33. aliquando tres tam tum, vel quatuor. Magnitudo quoq, varia est. maximas puto aequales fere toti terrae, mediocres aequales saltem toti Eur par, aut Africae. mini mas Corsicae aut Sardiniae. nam diameter Solis apparens maior est diametro terrae I a. I ii figuris autem obseruationum Galilaei, quaedam macula occupat partem septimam diametri Solaris, terra vero occuparet quintam circiter pariem, unde conuincitur eam fuisse paulo terram minorem.
inseri solet sint ne in stellarum numerum recensendae. vertim communiter negant: primo quia sunt me urae irregularis, stellae vero rotundae. Secundo quia propriam nori seruant figuram, stellae vero maXi-- - me. Tertio quia eaedem nunquam reumuntur, contra vero stellae. Quarto quia aliae nouae in facie Solis oriuntur, aliae vero inibi extinguuntur; aliter vero stellae. Quinto tandem, stellae sunt lucidae, hae vero nigri cantes,&Obscuras.
plura de hiice maculis, & quidem scitu digna apud P. Christophorum Sche iner Societate nostrae in suo Apelle post Tabulam latente, & in Epist. Galilaei Italicis de hisce maculis solaribus: necnon in Opticis P. Aguilloni j pariter nostrae Socictatis. Et nouissimd in magno lib. Schetaeri eiusdem de Maculis seti in rosa Vrma.
Irca Solem tanquam centrum, caeteris quinque Planetis propius Mercuri j stella cii, cuit, cuius Hieroglyphicum, quo saepe Hstronomi breuitatis causa utuntur, est Ca duceum, erat pnim Caduceum Mercuri j virga, quam aegyptij in speciem duorum draconum figurauerunt, qui parte media sui voluminis sibi colligantur, summisquς partibus in modum circuli reflexi oscula i ungunt, uti superior nota utcumque re' sert. Non solum aute recentiores Astronomi Mercurium, & Venerem circa Solem circuire depi quenderunt; verum etiam vetustissimi,uti Vitruvius,& Martianus C pella tradunt. ille enim tib 9. cap q. sic scribit; Mercuri j autem, & Veneris stellae circa solis, Solem ipsum, uti centrum itineribus coronantes, regressus saciunt, Sc. Alter vero lib. 2. Philologiae haec habet, Venus, & Mercurius, licet ortus,& OcCalus
quotidianos ostendant, eorum, tamen circuli terras Omnino non ambiunt, sed circa Solem, laxiore a bitu, circulantur: denique suorum circulorum centrum in Sole constituunt , ita ut supra ipsum aliquando, infra Plerumque propinquiores terris serantur. Recentiores etiam omnes accuratissimis Ob: eruationibus, eius parall. xim explorantes, eum planetarum omnlii in Soli proximnm, solemque suo gyro complectem ait erunt. Praeterea cum statuant planetas quinque circa Solem circuncusare, sequitur eos caeteris illi viciniores , cile qui minus ab eo digrediuntur, atqui Mercurius minus omnium ab eo recedit, minoremque circulum deicribit, ergo Omnium Soli proximus. Tandem, cum maculae, ut vidimus;& Venus, ut videbimus, Solem circum dent,conueniens admodum est idem de Mercurio existimare uin vero a Sole plusquam maculae,minus Veroquam Venua digredi a tur,ideo rectd inter utrasque collocari debet. Porro cum eum circa Solem, uti centrum circumire statuamus, describet necessario circa bolem epicyclum, in quo modo supra modo infra Solem existet, ac propterea Vλriis erit eius a terra distantia. centrum epicycli eius erit in Sol quare epicyclus catadem
165쪽
cum sole sorti etur a terra distantiam. stella vero Mercurii aliquando maiorem, aliquando minorem, quam ovi a terra remotionem obtinebir, prout in Apogaeo vel Perigaeo epicycli fuerit.
Q Vae ab Astronomis de Mercuriν motibus traduntur , multis sunt tricis perplexa, ac minus quam inca,
teris planeti certa: cum enim Parum a oole digrediatur, raro commode videri potest; quia cum apparet,aut nimia Solis vicinitate, aut ob vapores qui horizon te in obsident nonni sit enim apud horizontem mane aut vel peri spectari potest incerthac dissicile admodum obseruari potest: propte
rea ea tantummodo Proferam, quae certiora aemaioris momenti videbuntur. Obseruationes igitur docent Mercurium circa Solem,& cum Sole, hoc pacto, moueri, ut in pr
senti figura melius explicabi tur, in qua terra ubi T. Sol ubi S.&Solis circuitus SOP circa Solem descriptus sit epicyclus sp ratis, seu linea spiralis, ABCDEFGHIKLMN. cuius maior spira seu gyrus sit ABCD. quae distet a Sole
utrinque per gra. 28. minor vero F G H I, quae distet a Sole utrinque gr. ro.& in hac linea sit at L cubi sydus Mercuri 3. dum igitur Sol motu suo mouetur sub Zodiaco ab S. in o. cum eo pariter mouetur epicyclus,& consequenter planeta.Epicyclus igitur hic mouetur eadem veloci tate cum Sole in longitudem seu in consequentia sign rum, & pariter etiam cum Sole diurna motione spatio a . horarum: dum igitur hoc modo epicyclus hic imaginarius Solem Comitatur, in eo planeta continuo circa Solem circuit, atque hoc modo, in superiori parte, verbi gratia D AB. procedit ab occasu in ortum,id est, a D. ad A.&a ab A. ad B.hine consequenter pertit ad C. hinc versus D.& propterea in inferiori parte tendi i ab ortu in occasum.
hic motus epicvclaris dicitur motus Anomaliae, & irregularitatis; eX eo enim sit, Ut Meri ullus videatur irregulariter in Zodiaco moueri ; quando enim est in luperiori parte spiralis lineae Velocior apparet, quia tunc motus eius consentit cum motu centri epicycli in longitudinem: quando vero est in parte inferiori,in Metur contra motum centri epicycli, ac propterea tardior apparet . hunc epicycli gyrum siue spiram unam, V g. a b c d e. absoluit diebus iis . horis a r. min. s. unde singuli, diebuS peragrat de elus per spheria gr. 6'. 24 '. quare totam v. g. ab A. ad E. reuolutionen abioluit non integri q. me Iisibus lolaribus, 1ed desunt dies fere M. Praeterea non absoluit spiram in e, suba, paulo ultra iub IN. quid ob motum apogaei A. secvnstum si norum ordinem, ipsum A, transfertur ad n. prsterea sciendum est huius an Omallae principium ab AHron mis poni in punctis supremis A. E. I. ab his enim locis hunc motum computant, seu numenant. Oservarunt praeterea non semper Mercurium in eadem distatia a Sole circumire; sicut non temper aequa-lam circa Solem describere circulationem; in una enim parte Zodiaci magis a Sole hinc inde digrediebatur, quam in altera: semel enim in anno digredietur a Sole gradibuS 28. circiter, allaS vero gra. 2o. tantum: hunc motum non inepte saluare possumus posita spirali linea, in qua Mercurius moueatur ab exteriori,&li
ri circuitu ABD. paulatim, & spiratim per loca E F G HIΚ L M di. ad interiorem, ac minorem F G ΗΙ. locus autem ille Zodiaci, in quo Mercurius semper est in minori gyro h G H. appellatur apogaeum primum
Mercuri j: fit enim ibi a terra remotior. nec semper in eodem Zodiaci loco apogaeum illud manet, ted mouetur tardissime in conkquentia; nam annuus eius motus est tantum,min. I i. te undorum q9 quare gradum Vnum peragit annis γρ.& totum Zodiacum in annis circiter D 88O'. Oppositus autem Zodiaci locus est peri g uin, in quo percurrit ampliorem lineam, fitq; terrae vicinior. in med ijs Vero locis per medias lpii as reuoluitur . nostra autem tempestate apogaeum istud versatur In Principio Sagictari , IOI enim Mepcurlus minus a Sole digreditur. Perigaeum vem in opposito loco, nimirum in principiU Geminorum, ubi latius cir- a Solem euagatur. Ρorro hosce medios motus ac tempora ij sdem modis,ac in Luna, & Sole compererunt. Praedicti igitur motus fiunt secundum Zodiaci longitudinem, Verum praeter eos alium habet, quo mouetur secundum latitudinem Zodiaci, hoc est modo in Auitrum, modo in Boream ab eclypti a exorbitat, usq; aliquando ad gr. . io . unde modo Borealis, modo Australis denominatur; quod inde oritur quἰ a spiralem hanc epicyclicam non describit semper lub eclyptica, sed aliquando citra, aliquando v tra eam. Postremo ea hisce omnibus motibus,exurgit tandem ultimus,& compositus Mercuris motus; qui ab uno .copico ad alterum spiralis erit, sicuti in Sole, & Luna. iam vero,ut Quae reliqua sunt absoluamus, sit in figura ductae duae lineae T B. T D. a centro mundi T. tan-M gentei
166쪽
gentes utrimq; in punctis B D. epicyclumiquibus aliae similes intelligantur tangentes alias minores spiras .fit etiam ducta δ' di A. secans bifariam epicyclum, &seiras eius in punctis C L G1 EA. puncta igitur superiora Α E l. sunt ea a quibus numeratio Anomaliae incipit, & quae apogqa spirarum dici possunt: reliqua inferi ra G L C. dici possunt perigaea spiramin,quod in illis planeta maxune a terra recedat, in his vero maxim. ad terram accedat: pars superior D A B. desinitur a lineis tangentibus in punctis D U. ω druiditur pariter ab inferiori BOD. idem intelligas in alijs spiris. quoniam igitur planeta pergit in superiori arcu verius orien. tem a D. ad A. & hinc ad B. in inferiori vero contra, sequitur eum ibi esse velociorem in Eudiaco, quam in
inferiori, quia ibi tam motus centri epicycli, quam motus ipsius planetae te adunt is easdem piartes orienta test in inferiori vero tardiorem, quia hic motus planetae contrarius est motui epicyeli, adeo ut etiam retro. gredi in Zodiaco videatur. Hinc sequitur Planetam directum dici,quando adeo volox est, ut in odiaco progrediatur : Retrogradum vero quando in inferiori arcu spirae, plus retrocedit in Zodiaco,quam progredi tur epicycli centrum, sic enim videtur in Zo diaco repedarer Stationarium tandem quando in eo tem
diaei loco persistit, quod accidit parum infra puncta contactuum B D. v.f. in R V. statio prima est in R. si
Arcus V A R. dicitur arcus directionis, quod planeta eum percurrens in radiaco proficiat, unde & dire ,
Mus st: reliquus arcus R C V. arcus est regressiricin quo scilicet planeta retro3radus apparet. Velox praeterea planeta dicitur,cum Velocior est quam epicycli centrum: sardus vero cu eo υm segnior est: Mediocris,&aequalis quando cum eodem zequaliter incedit,qui motus medius appellatur. Orientalis is& matutinus dicitur cum mane ante Solem oritur, quod accidit in semicirculo occidentali C D A. dum videlicet planeta scandit a perigaeis spirarum ab apogaea, quia ibi praecedit Solem in motu diurno, ut conside santi patere potest. Occidentalis, & vespertinus, cum post Solem occumbit; quod accidit dum planeta descendit in semicirculo orientali ABC quia ibi sequitur Solem in motu diurno. Ortus heliacus seu solaris matutinus planetae,sit quando planeta mane ante Solem incipit extra solares radios transactis peri gazis C L G. apparere. Occasus heliacus seu solaris matutinus,sit eu Oriente Sole,planeta qui prius apparebat Soli appropinquans apud apogaea spirarum A EI, Solis fulgorem subiens, occultatur. Ortus heliacus vespertinus fit, cum planeta transacto spiric apogaeo iam versatur in semicirculo orien tali ABC. in quo Sole sequi tur,& propterea post Solis occasum vesperi in occidente e fulgore Solis emergens, apparere incipit. Occasus heliacus vespertinus sit,quando planeta ita ad perigaeum spirarum accesserit, ut cum antea vide retur, non amplius ob Solis fulgorem,quem iam subi j t, appareat. ln hoc autem spirarum epicycli ambit bis Soli ,respes u nostri,qui sumus in centro mundi,videtur coniniungi, idest, in perigaeis,& apogς is spirarum,quando directe sub bole,& 1 upra SClem reperitur in linea T A. in punctis vero linearum tangentium B D.maXimos a Sole recessus patitur, in maiori ambitu grad. semis in
minori gr. 20.quapropter nunquam Soli opponi potest, sed velut inruus eius, parum ab eius latere dri cecit: C uae caula es cur prope hori Zontem tantum in Vaporoso,ac condenso aere aegre conspici ac obseruari possit: si ut enim ab aere craso,atq; a Solis fulgore aspectus eius Cnuscatur. Pra dicta vero Omnia sunt etiam cominmunia V eneri,partim extam alijs planetis, ut postea patebit.
EX istimandum est esse sphςi icum, non tamen Geometrice,sed sicuti Luna asperitatibus resertum; si enim
perfectu Ipharicus esset, unicus vix ab ipio Solis radius nobis reflecteretur,qui disperderetur,ac propce rea ipsum Mercuriu neutiquam videremus: sigura namq; perfecte lphaerica & tersa lumen occurrens unaiq; dispergit,ut experientia,& ratio Optica docet. Emmuero Elementa quatuor 1phaerica figura praedita sumi Luna pariter, & Sol, Venus etiam perspicue rotunda apparet, quidni igitur Mercurius rotundus cxiιὸ
Ilia minatio Mercurii, ν numbra. bap. IV.
CVm sit sphaericus,atq; a Sole illustretur, puto ipsum instar Lunet,seu potius instar Veneris corniculatim,& dimidiatum,& plene illuminari,&c. ut postea in Venere videbimus; vos enim ambos planetas eodeProrsus modo collustrari a Sole existimo. Sed quaeritur quanta si ι umbra Mercurij,&an ad Venerem pertingat,eamq; eclypset. Respondeo longitudinem umbrae eius esse lemidiametros terrae circiter qῖ .quod eodemodo,ac tiguratione reperi, qua etiam quantitatem Vmbiae terrestris, quae ab eo multo plusquam ducentis terrae semidiamecti. 1emper recedit.
Magnitudo Mercurii, gi Epicracli eius. 6V. V.
Υ Τ antea vidimus, duo necessaria sunt ad magnitudinem planetarum inqsi redam. primum est eorum di- stantia a mundi medio; secundum est eorumdem apparens diameter in eade distantia: quae duo sic in Mercurio obtinebis; Eum Obierua quando maxime a Sole recedit; praesertim in maiori epicyc. i spira,vbi minus a Solis iubare, offuscatur; ibi enim sortitur eandem cum Sole a terra distantiam, quae quando mediocris est, continet terra semidiametroa ό ό qa.tunc igitur Obserua apparentem ciuo diametrum per quadrantem,quam
167쪽
attenta inspectione reperies minutorum ab iuxta I ychonicas obseruationes. iam ex apparatu nostrae sphae rae,construe triangulum isticCles, culus auo latera aequalia ei iam angulum min. ab eorumque longitudo sontineat particulas II 42. quia reserunt ternu aiametros constantes eius distantiam, ut in figura vides. balis eius BC. refert diametru Mercuri 3 H in.2b H
practice igitur per circinum, & accurate experire quam racionem habeat basis BC. ad adunam ex particulis late: u , quae refert diametrum terrae: quam rationem rc peries ellevtig .ad 8. haec alitem ratio triplicata, ut alias docuimus, Hibit etiam sphaerarum proportionem, quae erit vi I. ad I9.fere, Quare MercuriuS undeuicieSaterra continetur. sc autem facile habebinus triplicatam rationem quorumlibet duorum numerorum,multi plicando videlicet utrumq; cubice,cubi enim numeri sunt in triplicata proportione suoru in laterum per Ia. Octaui elementorum: multiplicare autem numerum cubice fit multiplicando ipsum per seipsinn, S productum rursus per eundem datum numerunt, v. g. duco 3. in 3. 6ζ producuntur 9. sursun muni plico 9.pei 3.ω fiunt 27. qui numerus est cubus, cuius latus est 3. eodem modo numeri 8. cubus est 3Ia. ratio igitur 27.ad 3Ia. est triplicata laterum 3. S. ratio autem cuborum habetur diuidendo maiorem I Ia.per minorem 27. quotiens Cnim est fere 19.unde patet numerum maiorem continere minorem VndeuicteS. Secundo in eadem distantia Sol exhibet diametrum appa lentem min. II '. MercuriuS Vero min. 2 . notR igitur erit horum diametrorum proportio,eritq; sicut I3.ad 186. unde&sphirarum Solis,& MercuriJ ratio non latebit, eritq; ut fere 2928. ad I. cum autem ratio terrae ad Solem mani tessa sit, mani testa quoque erit ad Mercurium,nam cum in Sole contineantur Mercuri i 2918.terrae autem clo. si ille numerus per hunc diuida-etur,quotiens indicabla eum a terra compraehendi undeuicies. Tertio. Terra continet I9 . Mercurius, Lunas autem F. ergo Mercurius fere duplo maior est Luna.
CVm maxima Mercurii a sole remotio fit gra. 23. epicycli magnitudo facile constabit, descripto ad dictam distantiam circulo circa Solem tanquam centrum, is enim circulus habebit veram rationem ad circuitum Solis,descendetq; infra Solem medio fere loco inter Solem,& terram: cum praeterea minima eius a Sole elongatio sit gr.eto. manifesta erit ex descriptione spira is est cli circa Solem, eius quantitas; latit eo enim totius evagationis in epicyclo erit gr 8. circiιer uti superior fgura indicat. maxima distantia Medicuri j a Sole est diametrorum tertae s 8 I.
pendix de ealculo Mercurii . cap. V L
TRes Mercurii motus ad calculum redigemus, quorum primus sit motus in longitudinem, seu motus centri epigycli in longitudinem. qui, ut diximus,est idem cum motE SOlis in longitudinem; habito igitur Solis motu, habetur locus centri epicycli Mercurii in Lodiaco. Secundus motus est motus apogaei privii, qui quoniam tardissimus est, annis enim 33. unum tantum gradum peragrat, ideo nullam ei construemus Tabulam, sed tantummodo radices nonnullas, ex quibus reliquorum annorum apogaea eliciantur: sunt autem sequentes.
Radices Apogaei Mercurii, ad annos sequentes
e in primo. in secundo in tertio in quarto
io. gris Tertius motus est auomaliae Mercurii, qui indicat eius positionem in epicyclo, pro qno damus Tab tam sequentem.
168쪽
169쪽
Constructio, , einus Tabula praecerintis.
EIus constructio, expositio, & usus perspicua erunt intelligenti superiores Tabulas Lunae, it Solis: satis
igitur sit afferre exemplum. Libet igitur ad tempus praescias, quo haec scribo inquirere tres praedictos motus Mercuri 3, videlicet ad ann. I 616. die o. hora I s secundum Italos, seu vigesimam post meridiem diei quintae Octobris. quod tempus sic ad calculum accommodari debet. Mi i ι. Quod igitur ad motum centri epicycli attinet, is cum sit idem cum motu, seu loco Solis, ex calculo loci Solis-ex proprijs Tabulis ad datum tempus reperies eu Messe in gr. II. quare&ibidem eri tepicyclus Merc. Circa locum apogari, vides illud ex superioribus eius Radicibus absoluisse signa 8.& occupare partem primam noni ligni, idest, gr. I. Sagittari 3. Quapropter re-Hat, Vt ex propria Mercuri 3 Tabula computemus eius a nomalia. ex Tabula igitur anomaliae in cal-ge columnae annorum, accipio radicem, idest, in Otum debitum anno 16Oo. exacto, eumq; in sormula exempli adscribo anno Ioso. ut vides: postea cum annis quindecim ex eadem columna eiicio motum eis debitum, quem in formula ijsdem adscribo. idem facio cum mense Septembri ex columna mensium anni bissextilis, quia annus 1616. labem,ad quem pertinet hic mensis est bissextilis: similiter in diebus 9. necnon cum hor.eto. quae quamuis non reperiantur in Tabula, conijcio tamen eis deberi gr. 2S. hos igitur omnes motus in summam redigo,quae est sign. Ia. gr. I 8.so'. sed quia I a. signa esticiunt integrum circulum, ijsdem abiectis, erit locus Merc. in epicyclo infra apogaeum spirae gr.9. fere. & quoniam locus epicycli est fere in medio inter Perigarum ,&apogaeum primum ideo Merc. non 8ercurret nec maiorem spiram, nec minorem , sed mediam, quare erit hodie infra punctum Ε, superioris ligurae in media spira, gr. ferE9. sicuti eum ibi depinximus . Vnde infero eum esse dire Ehum,ac velocem. cumque sit in parte orientali epicycli erit vespertinis,sed soli propior, quam ut videri possit; quare pust aliquos dies orietur ortu heliaco vespertino. si eius locum in diaco habere vls, duc lineam T Mere. quae in puncto Κ, secans gyrum Solis, arcus S X, indicabit gradus stre 7. quibus Merc. Solem in Zodiaco quidem p cedit,at in latione diurna subsequitur. Porro si quis Μerc. videre aut Ohseruare velit,id mense Maio, quando nimirum maiorem spiram ducens, magis a Sole recedit,melius perficiet: tunc enim teporis versatur in principio Geminorum,ubi est perigaeus.
I8S PecuIum rotundum cum eapulo fuit apud Aegyptios Veneris Hierogluphicum,&quidem illis' conueniens, cum referat speculum gestatorium, cuius manubrium inferius est, impudicae Deae satis aptum insigne: ea nota breuitatis causa utuntur Astronomi praecipue in calculationibus. sunt ali; ,quae velint eandem notam potius referre pomum illud, quod Veneri tanquam pulchriori dono datum fui t.
V Τ iam de Veneris planeta agamus, naturalis planetarum Ordo postulat. ea enim post Mercur iam, ampliorem circa Solem circunducit, orbem, ita ut ipsius Mercuris gyrum, gyrus Veneris com p ehendat: eontra vero aliorum planetarum circitibus compr*hendatur; quod primo aut horitate , non solum antiquorum astronomorum confirmatur, quos supra in Mercurio, ex Vitruvio, ac Martiano Capella citauimus; verum etiam recentiorum omnium etiam nostrae Soc.scriptorum, obseruationes attestantur. e quibus iucunda aeque, admiranda illa est, quae per I elescopi uin perscitur; si enim in Veneris sydus Telescopi; auxilio accis rata inspectione inquiramus, eam ita illuminari a Sole conspiciemus, ut necessario sectuatur eam circa Solem tanquam centrum circuire, ita ut modo infra ipsum feratur ;vti sicquenti capite explicabimus. Infra etiam ap. 6. nouum modum habebis mensurandae eius distantiae a terra, & a Sole.