장음표시 사용
191쪽
Eodem prorsus modo hic calculus peragitur, quo in duobus praecedentibus, pro quo sit Tabula sequens
a 2 'a quo dempto motu ericycli
Bemanet 11 l pro A nom. Saturni. Stella igitur Saturni dransgreisa est perigaeum epicycli sig. I. gr. aa. estque in semicirculo epicycli occidet tali Iac proinde in hiotu diurno praecedit locum epicycli aliquo; gradibus, quosi rudi M nerua sic diuina beris: considera tantum esse semidiametrurni huius epicycli, ut ad funamum subtendat gradus circiter 6. de Zo. diacis; quapropter planeti ipse totidem gradus praecedere, aut sequi poterit centrum epicycli, idque cunia destiterit utrinque ab epicycli apogaeo sigii. gr)aere. Quando autem est in epicycli perigaeo, vel aporaeo, eundem sorti tur cum centro locum: nunc autem aistat ab Urigaeci in semicirculo occiduo fgn. q. gr.8. qu propter non recedet a centro epicycli totos gr. 7 sed circiter O. ves s. erit igitur circa gr. Tauri 7. vel vii Motum in latitudinem horum trium superiorum planetarum heuitatis causa Ommittimus.
192쪽
De Mundi. Tabuti medii motus Satur. in longitudinem a
193쪽
MIrabile est illud quoque,quod circa Saturnu mirabili Telescopio nostrae tempestati Astronomi rimati,
ac pari rer mirati sunt; ipsum videlicet duobus paruis stipari comitibus, sicuti Iouem quaevo r. qui cum Saturno in linea aequatori paralella constituuntur, quemadmodum comites Iouis cum eo in linea ccliptica paralella. iuntque aliquando adeo Saturno proximi, ut non distinguantur iab eo, sed eum Oualem apparere essiciant, ut in figura B. aliquando ab eo plane distinguuntur ut in figura C. Ied illud omnino mirum, quod eum Galilaeus, & alijs duobus locis annis, & amplius , eos continuo Saturno alii stere conspexissent,postea evanuerunt, nec quid de tuis laetum Maudio quidquam, quod inopinatum spectaculum obseruatores stupidos tenet ac mirabundos. ego ad finem huius Octobris anni I 616. oualem ac cum duabus ruri cui is rotundis ad Vtrumque vertice conspicio, qualem prima figura A. ostendit in quo statu adhuc perieuerat hoc mense Nouembri 1619. quo haec imprimuntur. vide Galilaeum in lib. de maculis circa finem; necnon Diiquisiti nes Mathematicas Pater Christophori Scheiner nostrae boc.
Lacet hoc loco post tractatum de perpetuis, & ordinar is planetis subiicere tractatu de C metis, quandoquidem multi ex recentioribus Astronomis plerolq; Omnes Cometas, quot quot ipsi videlicet obseruaruo eos in planetaria caeli regi me depraehenderunt, unde eta a mi i idem placuit planetas extraordinarios, ac temporaneos appellare Cometas. Neque vero haec de caelestibus Cometis sententia ut parum eruditi existimant) noua est,sed omnibus saeculis quibusphilosophatum est coaeua; nam testibus Aristotile, Seneca ,&aj ijs Pythagorici,& Italica lecta, asserebant Cometam esse una ex stellis errantibus, sed longis post temporum interuallis apparere; idem senserunt Hippocrates Cnius ex eodem Acistotile, necnon Diogenes ex Plutarcho de placitis Philos . Chaldaei etiam Astronomorum antiquissimi, ut refert Apol onius Mindius apud Plutarchus Cometas in planetarum numero ponebant. quibus alsentitur iple Apollonius Mindius. Seneca postea saeculo non tam vetusto, pluribus enixe contenda Cometas non tantum caelestzs esse, veru na etiam inter aeterna naturae opera ponit. vide eius lib.7. nai.qu. cap. 2 2.& 2I. propinquiori Postea aevo, in e dem sententia perseuerauit Albumagar magni inter Arabes nominis; ut tradit Cardanus de subtili tate. 6 superiori nobis saeculo, idem Cardanus citato lib. de subtilitate idem demonstrare conatus est. nostra dem a ;ἔetate,qua Astrologicς obseruationes,magnis ac tabre tactis orsanis etiam circa Cometas habentur, hanc per Omnes vitates deductam opinionem veram esse, consultissimi Astronomiae luculenti llime comprobare ni-gulatur. Verum antequam eorum argumenta afferamus, praestat de Cometarum accidentibus, per apparen'eias, & Obleruationes deprassiensis, pertractar .
Figura Cometarum. cap. LV Ariae sunt Cometarum figurae, quarum duae sunt praecipuae: Alij enim crines undique in orbem vibrant, qui crini ti, cincinnati , & Cometae propriae appellantur: Alij vero ad unam tantum parcem .harbam, aut caudam radiosain demittunt, hique barbati, caudatique dicuntur. Porro Cometa graeca vox est, nam μ 3 is, comatum, leu crinitum significat: a qua coma latinε dicitur.
Magnitudo apparens Cometarum .
MInimi sunt instar unius maximae stellae sixae; maximi instar Solis; nam teste Seneca, Neron stempore, metas unus Solem magnitudine adaequauit. alij suas magnitudines inter hasce extremas multipli-Cl varietate medias continent. ubi illud maxime notandum , eundem Cometam non seruare eandem figurae magnitudinem, sed eam iuxta motum quem habet proprium, variare, non enim ut videoimus, aequabiliter incedunt quare figuram imminuunt, vel augent, pro ut eorum etiam motus remittitur vel intendi tur: q dexacte olim Seneca,nunc vero Tycho obseruarunt, ut ille cap.8. de C ametis. hic vero in Cometa anni Is 77.
194쪽
MInimum quidam octo dies affulgent: alij lvas augent aetates,usq; ad semestre spatium, nam magnus ille Neronis Cometa sex totis est uisit mensibus: alius anno Christi Ia o. qui crinesan medium viq; coeli ab horiaonte evibrabat, vix intra sex menses, ut scribit Daniel Santbechius, extinctus est.
D Vplici motu perinde ac veri,& perpetui planetae; Cometae,qui spurij,&evanidi pariter sunt planetae,
aguntur: motu videlicet diurno, quo circa mundi centrum integras quotidie conuerit Ones absoluunt, ac proinde non aliter, ac caetera sydera quotidie oriuntur, & Occidunt, dummodo in ea caesi parte cxistant, quae ortum,& Occasum patiatur,1 eu quae in diurna conuersione nostrum horizontem praetereant. piae terea motu proprio meant, quo non in eodem caesi loco haerent, sed ab eo, in quo primum aflulserunt, quotidie abeunt. qui motus antiquis etiam compertus fuit; nequaquam enim eos inter errantia lydcra computatient, 'nisi eos planetarum instar, peculiari cursu in caeso errabundos esse cognoui sient. Aristotiles aperte de quodam magno Cometa id asserit; qui cum primum visus fit Vesperi in occatu aequinoctiali, Sole in principio Capricorni brumam effciente, necesse eri eum extitisse prope aequatorem, e regione primi glacius Sagittarij, ut in sphaera materiali videre est,ea Astronomice collocata, mihOq; Sole in principio CG pricorni, eoq; iam demerso, sic enim videbis gradum aes uinoctialis Occidentem, in quo Cometa erat, esse e regione primi fradus Sagittari 3. postea paulatim ad Oriei, tem in consequentia perrexit, via de& a Sole re in otior, & sit praorigonte altior ex parte occidentis apparebat, donec ad Orionis zonam ascendit, ubi extinctus est. Orion autem tunc temporis erat circa finem signi Tauri, quare proprio cursu ad orientem peregit haec signa, Sagittarium, Capricornum, Aquarium,Ρisces, Arietem,&Taurum. qui semicirculum, 1eu H.9O.essiciunt. Seneca ipse motum hunc non lotum agnouit, sed praeterea Obseruauit per lineam in caelo rectam heri ; seu ut aiunt Astrono mi, per circuli maximi portionem, cap. enim S. ait, Cometarum cursus lenis, S per diem , ac noctem quantum transierit abscondit.& paulo post subdit, Cometarum curtus compositus, S destinatu iter
carpens, no confuse, nec tumultuose eunt,ceu causis turbulentis,& inconstantibus appellantur. cap. vero et .sc, alter ille Cometa a Septentrione primum visus, non desij t in rectum assidue celsior fieri, donec excesiit: alter intra sextum mensem dimidiam caesi partem transcurrit. Recentiores vero idem exactius,ex accuratis Obseruationibus comprobarunt. quorum primus fuit eximius ille Ioannes Regi Omontanus, qui postea aureum libellum de Cometis elucubrauit. superiori Vero aetate dycho, cum ali js pluribus Astronomis, eudem maximum circulum exactisti me stet ius obieruarunt, idque hoc fere modo; cursum, seu viam Cometae propriam comparant ad viciniores stellas fixas, secus quas quotidie progrediuntur, notando scilicet eius ab illis distantias, id est,distantias locorum Cometae ab illis, quae loca postea in astronomico globo in quo stellae rite sint collocatae, depingui; unde manifeste apparet ea Oiunia loca in portione circuli maximi exacter, esse consti tuta. Distantia: autem Cometae a vicinis sicilis accipi possunt se ostrum quadrantem, ita situm,ut simul per Cometa in ,& Stellam, eius circumferentia transiens, & dioptra nunc stellam, nunc Cometam aspiciens, gradus in circumferentia inter utramq; inspectionem interceptos manifestet. Caeterum haec loca cometae suo tidiana, sic Gemma trisus in astronCmico Globo depingit: assumit quotidie stellas quatuor cometae circunflantes, ita Vt co ela sit in concursu earum i in earum,quae oppositas stellas i ungant: quod per filum oculis praetensium,atque assumptis stellis,& cometae obieetum examinat, V. g.sit cometa R. in nὶed i O quatuor stellarum B CD E. ita ut fluin per duas E C. S cometam sumi tirascat: similiter filum transeat per duas B D. atque iterum per cometam in globo igitur in quo hae quatuor se itinsint suis locis oepictae, ex tendatur duo fla per binas, ac binas sislsa, & in communi florum concursu erit cometae locus sic quotidie fat, singulorumque di rum loca notentur, atque hinc naanifeste eius via ,1 eu cursus apparebit esse recta, seu portio circuli maximi, Omnia enim illa loca erunt in directu constituta. Porio hic proprius eorum motus non est idem in omnibus, sed varius; nam alii ab occidente in orientem tendunt; alij e contra. Omnes diligenter obseruati deflectunt ad boream, vel ad austrum, idque varie. alij celerius, alij tardius mouenm r. Summa velocitas Obstruata e X Regi Omontano
vno die peregit grad. o. nonnulli initio velociores, quam in fine. alij in principio, & in sine apparitionis
tarde mouentur: in medio vero velocissime perinde ac si in aliquo epicycio deuoluti prius descendentes lasedi essent, postea circa epicycli perigaeum veloces, tandem epicyclum 1candentes tardi apparent. Quantitas autem corum cursum, seu usae, varia etiam est; qui maximam peregerunt dii currerunt gr. 18o. vii ille quem iupra ex Aristotilenὶemorauimus;&alius de quo Regi Omontanus, qui a Libra in Arsere contra signorum ordinem grad. I 8 o. permeaui alij grad. 9Q. alij qq. adhuc pauciores Pro varia eorum natura .
quamobrem sicuti perpetui ac ord i nari j planetae motibus, velocitate, ac via, inuicem disserunt; ita hi eua. nidi , & extraordinari, uidem discrepant.
195쪽
EX dictis de motu cometarum videtur non omnino incongruum esse existimare cometas describeres
proprio motu magnum quempiam epicyclum, hoc enim posito saluantur eorum phaenomena; sic enim initio tardi, in medio veloces, in sine iterum segnes essent, hinc etiam maiores, & minores apparebunt, sLcuti etiam veri planetae. sed cur plures initio apparent celerioresὶ si in epicyclo reuoluerentur,omnes esserit initio tardiores, quia in descensu primo apparerent. Respondere possumus plurimos initio non aparere, seu non conspici, propter eorum paruitatem, nisi enim magni sint,in se hominum oculos non conuertunt.Ο nior igitur eos quidem in caelo diu vi sibiles esse, quamuis non animaduertantur; quod si tunc, cum possunt Cernerentur, tardi, ac minores apparent, qua m postea. Praeterea nonnulli diu latent ob Solis vicinitatem qua propter cum postea heliach oriuntur, iam c irca epicycli perigaeum mouentur, ac propterea velociores,
ac maiores, quam postea huius rei exemplum habemus in nCua stella anni a=7z. quam Tycho pag. 3o . scri-hit inulto prius conspectam esse ab Aurigis, Nautis, & Rusticis, quam a Philosophi, aut Astronomis, quare idem cometis fere omnibus accidere opinior.
1 Llud maximε notandum in omnibus cometis barbatis, seu caudatis, barbam hanc extendi ad partes solis auersas, idest, si Sol fit in occidente, cometa directe barbam proijciet in orientem; e contra si bol fuerit in
Uriente, cauda in occidentem recta dirigetur. in quo recentiores omnes consentiunt. Petrus Appia usiddiligentissime in 8. cometis; Gemma Frisius in alijs, Tycho tandem in quinque barbatis idem exae e admodum obseruauit. in uno solum dubitat,qui videbatur caudam non a Sole,sed a Venere directe auertcrc ;quod tamen alicui visus fallaciae tribuendum putat. Causam huius rei putant esse Solis fulgorem, corpus cometae rercadentem, & inde in oppositam partem emicantem: sicuti etiam videmus vitream pilam Sol i expositam, an panem Soli aversam lumen Solis se peruadens, ita unire ac transmittere, ut non solum appareat,sed com-hurat etiam. Verrentamen caudaecuritatas,& figura non accuta, sed lata, dissicultatem aliquam ingerito Caeterum scuti lumen Solis in aere,vel aethere puro neutiquam apparat sic etiam cauda cometae in puro ac on ait no diaphano caelo spectari minime poterit,quare putandum est huic caudo opacam aliquam subesse main- sim . Maxima autem caudae longitudo ex Obleruatione aeprehensa est grad. aa.
Parallaxes cometarum. 9p. III.
INgeniosa ae subtilitate plena res est parallaxis, peream enim totius mundanae fabricae ordinem ac situm perscrutamur. quod si in caeteris, ordinarijsque syderibus usum habet praeclarissimum, in cometis certhomnem superat admirationem, qui enim fieri potest, in re adeo vaga, noua, & inconstanti, ut parallaxis indagetur veteres tamen Astronomi hanc in cometis curam omittentes,proinde nihil certi de eorum a terris distantia tradiderunt. recentiores igitur latini hanc gloriae palmam sibi oblatam minime neglexerunt. Parallaxim igitur cometarum dupliciter indagant. Primo ex diuersis, & valde diffsis locis, secundum terrae latitudinem, quorum scilicet poli altitudines valde disserant. exemplo sit illa, quam Tycho Uraniburgi in Dama,&Tadaeus Hagecius Pragae in Boemia obseruarunt;quae duo loca d fferunt in altitudine poli,nam Uraniburguinaltiorem habet polum 6. gradibus,quam Ρraga:& praeterea sunt sub eodem fere meridiano,quod negotium illud multum iuuat. uterque prsterea eodem die, eademque hora, & consequenter in eodem ci culo verticali cometam Obseruauit. Obseruauit autem uterque quantum distaret a stella, quae Uultur appellatur, idest, quot gradibus esset infra eam, erat enim in eodem verticuli cum ea: uterque autem reperit eandem distantiam; & consequenter uterq; aspexit eum esse in eodem caeli puncto, ac proinde nullam pati parallax m, idest, nullam exhibere ubrietatem aspectus ex locis adeo seiunctis. sit in praesenti figura A. Uraniburgum, B. Praga. F. Stella Vulturis, C. Cometa, in eodem verticali F C E. iam distantia C F. viriq; visa est gr. II. min. s a. quare uterque eam in eodem caeli loco conspexit. 9uod signum euidens est Cometam sublimius fuisse Luna,& alijs planetis, qui sensibilem exhibent paralla-xim ; si enim fuisset in eadem distantia cum Luna a terris, v.g.in D. tuc Vrani burgi conspecta fuisset in E. humilior, & remotiora Stella F. ut ostendit linea visiva A D E. si fuisset incocauitate regionis lunaris,quq a terra distat lemi f. terrae s a. exhibuisset parallaxim min .7. fere, ut patebit ex constructione figurae, quae habeat poli altitudines, quas habet yran ibur3uin, & Ρraga, &c. quas videas apud Tychonem pag. Ias. in lib.de Cometis & praeterea Cometa distet a terra semid. 32. in hu . . iusmodi enim fgura, non uterque inspector eundem caeli locum C
Metae conspiciet, sed diuersitas aspectus praedulla apparebiti hoc igitur modo, ex diuersis locis parallaxis
196쪽
Sed ex eodem loco, eleganter admodum, unico filo, in tantae subtilitatis negotium, aduocato, parallaxace praehenditur. Cum igitur Cometa in fae durationis proprio motu adeo lentescit, ut vix incedat, bis o, ieruan ius eli per filum hoc modo. Primo cum valde ab horizonte sublimis fuerit, Doteistur binae stellae ei vici mores, inter quas ipse collocatus sit in recta linea,quae sit horizonti paralella;quod per filum in directum alcitis alaumptis expositum, atq; Oculis praetenium experiri oportet. postea cum occasurus prope horigontitus rL; iterum Iraetenis silo expendendum est, an in eadem recta linea cum ij idem stellis exsat si enim exi. alit nullam exhibet parallaxim,ac proinde alto caeso spatiatur si vero fuerit humi lior,quam ut sit in ea rectata liuea cum ij Idem stellis, aliquam subibit parallaxim; quae quanta si si lexacte lubeat scire, nostro quadrante Obseruandum est quot minutis,vel gradibus a praestaea rectitudine discedat; tanta enim erit aspectus euariatio. Neq;. vero quidquam a restactione timendum est,quae prope horizontent Ob aeris cratis item,solet sudora supra verum eorum locum efferre; quia haec ipsius hallucinatio tam Cometam,quam Stellas fumptas paruer eJeuabit, ac proinde eadem eorum mutua distantia, ac positio remanebit,ac si nulla esset refractio. Ob. 1eruari etiam potest apud horizontem ortivum intra binas stellas in recta linea horizonti paralella, si enim cum postea valde sublimis fuerit,apparuerit in eadem rectitudine nullam patietur parallaxim, si vero assumptis stellis fuerit alis Or,quam in recta linea,parallarim patietur: qused si adsit mocus proprius, is detrahenduacit pro ratione temporis elapsi a prima bseruatione usq; ad secundam.
Aliter per quadrantem, hoc modo, obseruetur diligenter in maxima Cometae altitud ne distantia ipsius ab aliqua vicina stella fixa,quae ei supra,aut infra directe sit, seu in eodem verticali, atq; cis proxima: idq; fiat
suando Cometa, aut nihil ,aut vix proprio motu mouerur postea cum prope horizontem descenderit, note tur Iterum earundem distantia, habita etiam ratione motus propri3, siquis affuerit; nam si eadem distantia r o manserit, nulla aderit paralla is,& Cometa altissimus supra Lu nam attolletur . si vero distantia crit mutata, ita vita,meta inferior euaserit,quam Oporteret, lata erit parallaxis, quanta haec disitantiae variatio, seu differentia a priori, siue ea maior, siue minor apparuerit. vi autem sciamus quam alte in mundi diam tro haec parallaxis cum euehat, constitueta erit vera figura quae
eandem parallaxim essiciat in eadem altitudine ab horigonte in quaerat Cometa in ultima obsiematione; hςc enim distantia pariter tunc notanda est; ex tali enim figura apparebit luot terrae semid iametris a teollaturivi in praesenti figura, ubi alti iido C Eo supra horigontem A C. ponitur aequalis altitudini Cometae in ultima Obseruatione. angulus deinde TE A. debet esse aequalis 1 parallaxi, idest, continere tot grad. aut min. quot erant in differentia distantiarum. vltimo trianguli basis sit linea T A. quae I semidiametrinia terrae reserat. postea per circinum diligenter examinetur quoties temidiameter δε T. ingrediatur in lineam . .
A L. nam totidem semidiameter distabit a terrae centro Cometa.
Locus siue altitudo Cometarum. Cap. IV.
EX praemissis de figura, duratione, motu, si tu ,ac parallaxi Cometarum i j dem Astronomi non dissicit heia
quoq; locum in hac mundi fabrica tribuere. asserunt igitur metaS eos qQ nullam aut minorem, quam Luna exhibent parallaxim, supra Lunam in coelesti regione spatiari , quod quidem ipsius pand laxeos naturaeuidenter conuincit, uti supra saepe ostensiun est: ubi sciendum est recentiores Astronomos,qui in hanccuraolligenter incubuerunt , comperisse Cometas quotquot obseruarunt aut nullam, aut minorem quam Luna
subijsse parallax ivn. id luculenter Tycho explicat in quinque a se magna diligentia obseruatis; partim in lita integro de Cometa, partim in primo epistolaru tomo. cui alij complures docti ili mi viri adstipulantur. quare non solum illos quinque inter caelestia corpora annumerant, scd ctiam omnes alios eiusdem esse conditi nis probare conati sunt, sequentibus rationibus. Primo ex eorum motu, non proprio, sed diurno,& comminni Omnibus ast ris; nam Cometae hor. et . cum caeteris astris circa totum terram reuoluuntur; ac tanto tempore
supra hori Zontem manent, seu apparent, quanto aflixa sydera, aut Ordinar j planetae . quod euidens signum est, eos si non supra Lunam , saltein infra non longe ab ea circumferri ; si enim ferrentur circa terram spatio 24. hor. in circulo humili prope terram, V.g. in supremam aeris regione,aut parum supia, sectu Credur necessario eos breuillimo tempore ab ortu ad occasumptaeteruolare, id est, modicum supra horizontem sensibilem permanere dea supra eum, instar citimini fulguris, praeterlabi. quod hac fguratione e Xplico,aiq; demostro. st igitur in ea terrae circulus omni u minimus, cuius semidiameter A Q& in linea A B. contineantur semid. 32.haec enim erit semid. cocaui lunaris regionis. describantur plures semicirtuti circa terram, qui vanorum Cometarum diurnas conuersiones reserant, diuisque sint in partes Iz.AEquales quin cor rei fondeant hor. IMquibus Cometa supra scri sibilem horigontem D C E. maneret, si esic mus in s aera recta; ius pono enim facilitatis causa ianc demonstrationem fel i,vel in sphaera rccta, vel salieni CCmetam assumptum sub equin Hiali, motu primi mobilis conuerti. hic proculdubio ex allatis superius apparent'js, hor. I a. rotas sub sensibilem hor izontem D E. speciabitur. si igitur Cometa gyraret per secundum circurum h G. maneret stipra ho-
197쪽
montem praedictum horis tantum S.octo enim tantum partes illius,quae horas Octorepraesentanta Dra ho-xinontem extant, ut ipsa figura indicat,in arcu R S. sui 8. tantum partes continet; hic vero gyrus dissat a superficie terrae una tantum semidiametr', idest, milliari jsssoo. atqui re ipsa talis Cometa I et .hon apparet: ampossibile igitur est, eum in tam humili gyro reuolui; quare multo minus in suprema aeris regione ferretur,quae mi litaris tantum so eleuatur,ibi enim pro apparenti celeritate, ac gyri paruitate supra horam.e irvixappareret, sed citissi ine decurreret ad occasum. praeterea si Cometa esset in supremo aere-ltitudinis 3 o.
milliari tunc mutato vel modiceliori me, aut ad doceam, aut ad Austrum, cultareturomnino: verum contra accidit, nam Cometae videntur ab iis omnibus terrae na-bitatoribus ,a quibus etiam stellae ei propiores spectantur sed i ege etamur ad figuram , si percurreret tertium semicirculum cuius lemidiameter cotinet Io. semidiameter terrae,Cometae deessent i horae ex hoc. Iz. una enim pars tertia Issi. horς,latet infra horizontea ex una parte, altara IL, ex altera. in quarto semicirculo deesIent :. horae M N.tandem in 1emicirculo D E. cuius semissi continet IO. semid deessent '. di me EO. ut mgura ostedit ad hor. Iaia supra horizontem complendas quas Cinmeta explet: quod si figura am-Dlietur usque ad semid.M. delunt P. ad hor. 12. qua propteradhuc subii inius ferturia certo igitur ex hac figura conuincitu Cometas saltem prope lunare regione re uolui, ubi mora eoru supra horizontem insensibiliter minor eua tderet horis Ia. verum cum plurimi, omnem effugiat parallaxim
ij altissimo caelo, vel lupra Solem ad Iouis, & Saturni prouincias
sunt euehendia Praeterea aut elementares, aut caelestes sunt Co;netae,no elementares inquiunt,igitur celestes erunt. quod minime elementares
sint hinc probant. Primo quia ea praedictis patuit, eos in caeso spoliari, qua igitur ratione Memem gare quiddam in aliena sibi mundi partem conscendit, ibiq; tamdiu, tam regulariterinouetur,adique affulget 8 Vnde Seneca, hoc loco, syderis propriis est, inquit,
ducere orbem, atq; hoc Cometae omnes emciunt. deinde omne quod causa temporalis accendit,
cito intercidit sic faces ardent,sic
fulmina in unum valent ictum, sic quae transuersae dicuntur stellae,& cadentes praeteruolant, secant aera. nullis ignibus, nisi in suo mora est. si ignis esset collectitius,& repentinus,alternis diebus maiores, mineresue fierent. qui ius est :gnῖs aere expressus,in suga , nec apparet nisi cum cadit. Cometes habet suam sedem ,& ideo non cito expellitur, sed emetitur spatium suum, nec extinguitur, sed excedit. haecdoctissimus Latinorum Seneca . quibusatimvltuaria, Meuanida Meteororum turba, Cometas excipir.
198쪽
3 Qua ratione motum proprium, quem initio celeriorem ostendit, pedetentim ordinates &proportio. nabiliter inhibet s
Qua ratione sublunare meteo n circulum maximum adeo exacte in caelo proprio motu describeret, id est,perpetuo,ut ait Seneca,tendens in directum. s Hic proprius eorum motus erat lunari proprio tardior,ergo secudum usitatas rationes,supra Lunam.
6 Qua ratione elementare spectaculum tam longaeuum foret,ut vel ad sex menses teste Seneca,& qaudem oculato) aliquando Cometa appareat87 Eorum quoque Vera magni tuaOcelestem eorum patria testatui; mox enim probabitur nonnullos tota
terra maiores extitisse zu8 Tandem eorum caudam ouae semper in partes Soli aversas proiicitur,quid innuitὶ si esset igni tum m
teoron, flamma haec potius furtum, vel huc illuc agitaretur: ex quibus omnibus concludunt eos in cano ian- quam planetas temporaneos asciscendos esse: Quod si quis vereatur aliquid noui caelo inuehere, ei cum antiquis Italicis,ΡythagoricisA, pollonio Mindio,& Seneca, liceat Cometas inter aeterna naturae opera cense re, ita ut non de nouo in caelo generentur, sed de nouo apparsant; neq; desinant esse.sed apparere forte enim
desinunt, quod nimis in caelestes sublimi tates euehantur; sicqς paulatim a nostris vitibus te iubducaui: paul timq; proprium motum remittunt, quia instar planetarum in magno quopiam epicyclo sursum ascendunt; in quo ascensu tardi primum, mox stationarii evadunt: deinde post longa tempora; isquam per i inagi naria 1lla spatia,quae etiam extra mundum, nonnulli imaginantur, spatiati in superiori parte epicycli fuerunt , iterum ad nos descendere incipiant, iterumq; in nostros se dimittant aspectuω. Enimuero nonne hae rati ne Venus,& Mercurius suas apparitiones,& Occultationes alternant λ Vide tractatum nostrum de Cometa in opere de locis Mathem.apud Aristotelem ubi plura huc spectantia reperies. Vides igitur Lecton, quam verum illud fit,non esse ad pauca respiciendum ei, qui velit in quavis materia pro dignitate quidquam determinare. Lege tamen quae Claramontius lib.de Stellis &in suo Anticyclione, eiusq; Apologia contra Keplerum,quin post obitum P. Blancani prod:jt in lucem.
vera Cometarum magnitudo. cap. I V.
Apparens diameter capitis illius Cometς,quam anno Is 7. cho,&alij plures obseruarunt,erat min. .
distantia vero eius a terra erat semid. terrae a Io.seudiaria. io s.fi ergo ut malijsfat Ilusceles, cuius latera contineant partes Ios .angulus Vero min.7 collata basi cum una ex illis partibus, idest, cum una dia m. terrae, hasis conti nebitur in ea quatur cum duabus tertijs,quare earum proportio erit sicuti 3.ad Iq.vnde&sphaerarum ratio constabit ex eubis horum nu Merorum,qui sunt 27.& 27qq. habent enim eandem rationem quam. si haerae:quae cognoicitur diuisis a Jqq. per z7.prouenit enim quotiens quasi Io I. qui indicat Cometam a terraeontineri,&adaquari centies,& ieinet. Eodem modo longitudo caudae eius inuestigatur; nam apparens longitudo subtendebat gr. 12. distantia 4 vero a tcrra erat diam.terri IO .igitur per IIDicetes usitatum, compererunt longitudinem veram huius C metes continere diam.terrα G. Crastitudo autem fuerit diam. 1 i. Similiter agendum est in alljS COmetis, quia variae sunt eorum apparentes magnitudines necnon variae eorum a terra distantiae. Cometa ille Neronianus, qui ex beneca, magnitudine tua apparente Solem adae
quabat, proculdubio vera magnitudine Lunam superauit, quandoquidem supra eam cffulsiue censendus est: vi ex luperiotibus ostensum est.
si coro Parium de materia cometarum . Solent nonnulli Psysiologicum Astronomis de Cometarum materia contendere, assirmant enim aliqui
ex illi Cometas ex elementari materia constare,atq; etiam in elementari regione versari, quippe quq CO'metas tantum de facie norum;cum enim eorum circuitus,vias,motus,patallaxes,ne queant perscrutari,dς ij. tamen secundum vulgarem apparentiam iudicant. verentur praeterea nequam nouitatis notam caelo inur. Fx ooposito Astronomi Cui Praedicta Cometarum accidentia sagaciter rimati sunt,eacue omnino rebus tunium coelestibus competere vident,eos non elementares, sed caelestes esse autumant. Verum enimuero me ab
vimique gratiam initurum confido, si qua ratione lis haeo componi possit,ostendero:ratio igitur est, si eoru
opinionem Iequamur,qui putant Cometas caelestes esse,ac continuo inter aeterna mundi corpora perseuera re,quamuis raro conspicua euadant. in qua lententia fuere Olim Pythagorici,& Italorum festa: sed & receirtiores 1 uas hypothelas ita COmecae accommodant,vi cum antiquis consentire possint;dum enim cos in megno epicyclo reuoluunt, Omnes saluant apparentias, & praeterea eos in sublime caelum ita attollunt, ut pau-ὶiatim ad visum minuantur,ac tandem non pereant, sed non apparent. hac enim ratione nihil noui cicio inferunt,quod Physicis, ne contingat, praecipue curae est. nec eos elementares faciunt,quod Astronomi magnωpere auerstantur. haec sit conciliatio,vero existimo pro materiam Cometarum,magna consideratione dignuesse illud,quod P.Horatius Grassus in Libra Astron. refert,scilicet toto lepore,& antea etiam,quo Trabs, meta anni superioris Io I 8.apparuerunt,nullas in Sole maculas conspectas esse. Ex dictis de planetis tamen ordinari js,quam extra oldioariis,scilicet Venerem, & Mercii rium, circa Sole
ita moueri,ut aliquando intra,aliquado supra ipsum existant: Martis stellam cum aliquando infra solarem
199쪽
regionem descendere: Cometas per omnes caeli partes propriss motibus disscurrere: solent nonnulli recentiores de caeli duritiae, vel fluidi tate nonnulla coni j cere; quod eis videatur sine caeli liquiditate no posse praedicta saluari,posito enim caelo duro non vi sent qua ratione Mercurius, Venus,& Μars, per casum antis suuque deque vagari possint. neq; qua ratione Cometae possint ipsos quoquo versus Perforare addunt praeterea nullum unquam proba e caelum planetarum esse durum . hinc praeterea deduci posse putant, caelos planetarum non esse realiter ab inuicem distinctos,sed planetariam regionem esse purum cietum indissinctu, in quo errantia sydera certis legibus,ac metis errent. distinctionem vero illam in eccentricos, & epicyclos reales putant esse quandam subtilem ad saluandos motus excogitatam hypothesim,quandoquide Ptolemaeus, Cois pernicus,Tycho,solas circulares lineas,& quidem imaginarias in caelo designarunt.
Miserum Corollarium ex Seneca aeumatione.
CAp.ets.de Cometis quid miramur,inquit,Cometas,tam rarum mundi spectaculum,nondum teneri, editis legibus. multae sunt gentes,quae tantum faeie nouerint caelum,quq nondum sciant cur Luna deficiat, veniet tempus quo ista,quq nunc latent,in lucem dies extrahetiniongioris aeui diligentia. ad inquisitionem tantorum aetas una non sufficit. posteri nostri tam aperta nos nescisse mirabuntur. & cap.6. erit qui demo Bret aliquando in quibus Cometae partibus errent; cur tam seducti a caeteris eant; quanti qualesq; sint: contenti fimus inuentis; aliquid veritati, & posteri conserant: & cap.3 1.pusilla res est mundus, nisi in illo, quod quaerat omnis mundus habeat. haec prudentissimi Senecae egregia aluinatio. quae quantum veritati fuerit conformis apparet, si in praedictis a nobis superius, conferantur succedentium adeatum inuenta cum praece dentibus. sed adhuc melius tunc apparebit, cum iam inuento Telescopio, Cometam quispiam primus illuaerit, spero enim auxilio admirandi huius instrumenti, saeculum tandem nostrum de Cometis triumphat aeum, sed & Pater Ioanne Baptista Cynatus in Cometa anni 1618. notauit aggregatum stellularum; vid eius lib. de Cometa .
Appendis de Trabe, es Cometa anni 15l8 ' cap. U.
Vod magnopere exoptabam ut scilieet ante huius sphaerae editionem,Cometa quispiam appareret, ex uius obseruationibus praecipue per Telescopium habitis, de natura, &loco eius aliquid certi constaret, sicq tractatio haec absolutio euaderet; id caelo nostris votis cumulate respondente ,ex sententia omnino successu;non solum enim Cometat sed & pNterea ante ipsam ingen em Trabem, veluti eius prodromum,nobis caelum ostentauit. de ijs igi tur,cum plures fusius scripserint, o parite r ex instituto,non ubia proferam, quae egomet,vel Obseruaui, vel ex Obseruatione commentus sum. Anno igitur 36I8.die I 8.Nouembris,ut tradit disputatio astronomica Collegii Rom. Soc. nostrae, Trabs angens ante Lucano tempore,quippe quq in caelo qo.gradus Occupabat, mundo affulsit. perseuerauit dies II. uibus a Cratere ad cor Hydri proprio motu gradus pene a . progressa est. Porro praeter proprium motum, iurnam quoq; conuersionem, non secus ac sydera,& Cometae hor. 24. absoluebat; tandiuq; supra horizonetem cernenatur,quandiu etiam sydera, quibus proxima apparebar. quod certum mihi argumentum est,eam non in aerea regione,sed sublimius,saltem apud Lunares circuitus circulatam esse; quod eadem ratione, figura,quibus superius cap.3.vsus sum in ostendenda Cometarum altitudinc,ostendi potest. quod eo libetius annotare placuit,cum illud pleriq; omnes,quotquot ego legerim,huius Cometae scriptores,praeterierint. ex quibus praeterea sequi videtur huiusmodi Trabes esse Cometis valde amnes, ac proinde iuris astronomici,cudi sublimes incedant,&diu perseuerent; motuq; non solum diurnO,sed etiam proprio cieantur;& tandem figuram non eis absimiles sim:cum ego enim die 29. I louembris mane eam ad meridiem, & prope horiaonetem extensam conspexisse, visa mihi est eadem veluti magna alterius Cometae cauda; videram enim paulo ante Cometam nouum,de quo mox dicam: natura igitur Cometarum huiusmodi Trabes omnino imitantur.
Die igitur ety.Nouembris,quo mihi ultimo apparuit Trabs,eodem primo apparuit Cometa: quo viso, magnopere gauisus sum,sperans me lamiam voti compotem ess e,eum igitur statilia non solum ipse,sed alij etiaex nostris socij, optimis Telescopii perscrutati sumus. verum nihil aliud inspeximus, quam veluti sydus in-lens,cuius lumen circa medium rubidum,ad instar Martis rutilum erat, circumquaque vero rarius flauest at. idem sequentibus quoo; diebus factitatum est,atq; idem semper absq; vlla nouitate conspectum est. vnde argumentor eum non luulunarem,sed caelestem fuisse: nam si sublunaris fuisset, conspecta in eo, ni fallor, partium diuersitas, ac varietas esset, praesertim si ex elementari materia constitisset; si enim tanta rerum di- Mersitatem videmiis in Luna per Telescopium,quidni etiam in Cometa vidissemus, si quam Luna humilior, ac propior incessistet . praeterea si idem instrumentum in Venere diuersitates illuminationum,in Sole maculas. faculas aperuit, apud Iouem satellites, in Saturno binos nigrores detegit, profecto verisimile videtur idem in Cometam detecturum misi e,si humilius,non altius astut sistet atqui more at ti silmorum syderum, eum nobis purum lumen ostendit sine ullis pene diuersitatibus, ergo apud altissima sydera collocandus est.
Posthςc eodem mane hora i 3 . ciuili,ad oriente quadrante satis magno locum eius per distant ama Me eurio, cum vix ulla alia stella vimetur,obseruaui. erat autem supra Mercurium directe gr.7θ. Mercurius vexo in gr.eto.Scorpij. unde adhiblio globo stellarum Tychonico,conieci ipsum esse infra Lancem borealen gradu ferme uno,sed parum versus meridiem. inibi prope obseruatus est etiam Rotus eodem mane hor. I a. caudam autem videbatur auertere a Sole.
200쪽
Dies; o. hora i .urbis, distabat a Bootegr.3 O. a Spica gr. 2S. Diea. Decembris hora II l. distabat a Boote gr. 24.a Spicaas.1 Lance borea g. Die 3. hora Dr: . a Boote gr. 2I. a I Pica 26: Die q. hora I A. a Boote gr. ι8. porro hic notandus est mirus Obseruationum consensus, nam etiam Romae hisce tribus diebus a nostris P Ρ. depramens e sunt eaedem pene di stantia, ab ij I dem stellis,eodem tempore.. Die 5. hora II. a Boote Ia . a coxendice BOOtis I7 . a Spicaa 7 .: Die II. hora Iq. Bootes,& coxendlx aequidi stabant ab horizonte, intra quas parum propior tamen coxen. dici erat Cometa. Di e I a. hora II. a Boote 8 l. a Coxa I. excessit trosi cum Cancri. Die 1 hora II. a BOOte II. a Coxa 6. consentit obseruatio Oeni pontana a nostris habit a. Porro sex hor. prius, id est, hora noctis 8. qua Cometa oriebatur,ad eius parallaxim explorandiam,cum adhuc apud horizontem esset, assurreximus . ac primo Obiter obseruaui longitudinem caudae g r.3 6. q- te inpereo maior apparuit , quo aer obscurior, aut quo horizonti erat propior. adhibito igitur illo obieruauimus eum in concursu duarum diametrorum quadrilateri, quod . inerrantes stellae circa ipsam essiciebant; era tq; simul apud quai dam stellulam A. fere digitis, deinde hor. Iq. idest, sex horis postea elapsis,cum multum eleuata cffet ab horizonte, verticique accederet, iterum diligenter per filum inspeximus an eundem situm ad praenotatas stellas retineret, atq; de praehendi us eundem plane locum retinere, stellulaeq; illi uti antea adhaerere,iiiii quan tu motus eius proprius postularet. quod euidens signum est nullam sub ijsse parallaxim sens bilem . . Die 2o. hora I et .distitit ad senium a prima caudae Ursa maioris,quae scilicet est in extrema cauda, seu etiam
quae est prima temonis plaustri, gr.7. in directum sui itineris per circulum maximum,quem proportio motii
Die 28. hora I χά. a secunda cauda Ursae maioris gr. S, a tertia cauda Serpentis 63. erat iam valde immi
Die 29. hora Iet ά. a secunda cauda Vrsae s a. a tertia cauda Serpentis 3 E. in recta linea cum eis ad sensum. Die 3 o. hora Iasa tertia cauda Ursae 7'. a tertia cauda Serpentis 3 f. cuin utraque in recta linea . Die 3I. hora Iri. aliquantulum proceller i vhra praedictas stell)s, adeo coline, motu, & magnitudine imminutus, ut vix conspicinis esset. quare neq; amplius a nobis conspectus est.
Habitus igitur hisce distanti js, eisq; accurate circino in globum stellarum translatis, apparuerunt singula sui itineris loca ,seu stationes, pro singulis obsertiationibus; quς omnia erant secundum lenius aestimationem, in eodem fere circulo maximo . 'uod si quid deflexisIe videbatur, id aut obseruationum, aut globi imperfectioni ascribendum putaui. porro motum , lumen,& magnitudinem in dies remittebiat,quousq; evanuit .ca da inq; semper in auertas Soli partes dirigebat. Postreino cum nostrae obseruationes Parmenius, cum Romanis, An tu erpiensibus,& alijs consenserint,palam mihi esse videtur,neq; vllam ex diuersis, atq; adeo dissitis locis exhibuisse parallaxim, ac proinde in supremis caesi regionibus spatiatusn esse. Caeterum ut in futurum etiam cauea mus,obse manduim erit in posteris Cometis, an eclipsentur a Luna,&an planeta quispiam iube is, vel supra eos incedat: item an umbra terrae, vel Mnς, aliutue planetae ipsos aliqu ex parte oblatrare valeant quae aliquando futura non dubitamus. In confirmationem horum omnium, sciat Lector me hoc mcnse ianuariu anno I 62o. arcepisse litteras Goa Indiae orientalis ad me datas a nostris P Ρ. qui Euangeli j causa ad binas anni IOI8.ex Europa tot uerti fit. quibus continetur compendiosa narratio quarundain Obseruationum , quasse habituros ante discesium receperant, circa Magnetis inclinationem i& declinationem, circa Mari S aestum , quem ubique marium pendere a Luna compererun ; circa ventos, circa stellarum anta reticarum descriptionein. ' Et quod magis ad rem nostram facit, quodque scitu dignum pariter, & iucundum est, eorum obieruationes Goae habitas de I rabe, & Cometa anni 16I8. Omnmo consentire cum nostris Romae, Parmae, atque Aniuei piae peractis a id est, utrumq; conspectum esse ab e s a Dud easdem stellas eodem tempore;& praeterea ij idem motibus,terus eadem sydera vias luas in caeso deicripsisse, quas nos etiam Europra delinealie tunc vidinus, ac typis postea mandauimus . unde certo certius iam liceat amrmare, eos nullam exhibuisse parallaxim, cum ex locis tanto terrarum, ac marium interuallo seiunctis, eundem locum visum in Firmamento sortiti sint. quae omnia ad huc clariora,ae iucundiora cuadent,cum quod ipsi promittunt, isthaec omnia prolixa Tractahione membra' tuu exposita, in Studiosorum gratiam ad nos tralatinittent.