장음표시 사용
101쪽
Iiri et dilatai I. Quinque vel sex intra horas viginti quatuor
deiectiones satis erant ad haec bona praestanda in aliquibus, in aliis pluribus opus erat pro cacockJliae Putridae quantitate ac vi. In parvis Pueris plerumque Una remedii praescriptio et Doti iterata Omnem morbiam dehellabat; in grandioribus 1 D-terdum iterabatur, sed nunquam tota absumebatur. Haec erat communissima et certissima, qua utebatur, curationis ratio. Fatetur tamen, interdum etiam saguinis missionem adhibuisse, ut aliquod symptoma periculosum averteret. Id autem auxili genus utile fuit, quando pulsus durus et plenus et dolor rapitis atrox exigebant aliquod moderamen. Sanguis eductus nunquam crustam phlogisticam exhibuit. Interdum quoque vesicantibus locus dabatur, nempe ubi sopor gravis OPPrimeret. Sed nihil catharsi fuit praestantius et efficacius. Diae-
teticum autem regimen In eo consistebat, ut solis Panatellis ex aqua decoctis aut Pane aqua Pura intincto Vescerentur. Carnes enim aut earum iura febrim et riaborem augebant.
Potui dabatur aqua pura aut nitro imbuta liberali manu. Stragulis moderate tegebantur in lecto, aer pluries recens et Purus per senestras intra diem admittebatur. Et quidquid alexi pharmaci aut sudoriseri speciem haberet, exulare iussum est. Sic tota febrium scarlatinarum cohors, quas curandas habuit, feliciter devicta fuit.
MORBI SECUNDARII sivE ALTERAS CARLATINAE PERIODUS.
Λt experientia demonstravit saepissime, resoluta pii pura scarlatina desquamataque iam epidermide aegros emorbo convalescentes, si regimen diaphoreticum negligant, aut se aeri libero aut frigidiusculo incaute obiiciant, aut non persectam crisim habuerint, modo repente, modo pau- Noxia aerιS
cis post diebus, modo circa diem vigesimam primam, quandoque etiam serius Τ) incidere in alia gravissima mala, eorumque Complures e medio tolli. Neque id tantummodo accidit malignis aut epidemicis purpuris scarlatinis, utpote quae huic infortunio frequentius obnoxiae Sunt, Verum etiam benignis et regularibus, licet multo rarius, quemadmodum constat ex si dissimis clinicorum R) testimoniis. Haec
VOCatur Secianda scarlatinae periodias SiVe secundum Sta
102쪽
CAPUT IV. sum ), quemadmodum febris, quae variolas confluentes
aut malignas SubSequitur, secundariae nomen apud plerosque obtinuit. I) Exemplum oedematis universalis, ita quod die trigesima
a morbi initio , cum tarti diu a febre et scarlatina Vacutis es
set, homo quidam incidit ex eo, quod e cubiculo ad auram Puriorem inspirandam Prodierat, assertur a medico Florentino solertissimo, ALOYSIO NERIO in quodam stio Opusculo. I id. Aooisi so ria Ia salialc umana Polum. 3. P. 262.
MODO , Mala autem ista g. LXXXIIII.), quamvis ab una ea mUt M ς Πυ - denique causa manantia, multiplicis tamen generis Sunt, prout nimirum acris humor, qui disssari per cutis spiracula debuisset, has vel illas partes aggreditur. In quibusdam ad articulos artuum extremorum delatus dolorem et ruborem, ut in arthriticis ), excitat. In aliis glandulas lymphaticas Occupat, unde hae intumescunt, indurantur et R) dolent . Saepissime in pulmones sertur, et respirationem reddit dis sicilem et quasi suffocantem; si vero in caput e t cerebrum impetum laciat, mox deliria, convulsiones et mors ') sub
Vre guentior sequuntur. Sed omnium frequentissimus est tumor oede niato des aut leucophleamaticus, quo totus corporis babitus
vel aliquae eius partes cum urina plerumque pauca, turbida et susca ac quandoque omnino suppressa ') tentantur. Id a SENNERTO iam animadversum video, nam post Cutis desquamationem, mox Podes, inquit, ad Ialos et surastisque intumescun/bPochondria laeduntur, remisialia dist scilior redditur, tandemque abdomen intumescis, a Srique non sine magno labore et post longum tempus pristinae sanitali restituuntur, sae e e sam β) moriantiar.
103쪽
paucas, sed colore aquam, in filia recens caro lota est, reserenies. Vid. Triaia cis. cor Sion. g auic. P. 28 l.
Tumor vero iste, quo corpus instari et turgescere dixἰ, Tumor is eduplex esse consuevit, alter, ut ita loquar. calidus alter uvi ci Nutu'
irigidus; quae uill rentia nolari maxime debet, ut curatio frigidus. diversae eius naturae accommodari possit. Frigidum eum voco, qui Veri Oedematis aut anasarcae speciem refert, et albus et mollis et aquosus et nequaquam tactui calens apparet, et cum debilitate totius corporis, appetitus desectu, pulsu humili, languido, non duro neque labrili coniungi tur; contra calidum, qui magis ad leucophlegmatiam accedit, et durus est, et renititur, nec vestigia digiti prementis recipit, et manui calorem acrem sive pungentem exhibet, stipaturque pulsu duro, crebro, celeri et febrili, spirandi dissicultate, steriore, lingua sicca et alba, siti plerumque ardenti, interdum non magna urinisque paucissimis et pene desicientibus. Primi, ni fallor, qui hanc perutilem Primi, qui Veramque disserentiam animadverterunt, videntur suisse me V
dici Florentini ), quorum etiam ingenio excellenti et cli VIorentini. ilicis anatomicisque disquisitionibus iam ab annis amplius sexaginta debemus non modo huiusce morbi veram patho l0giam, sed optimam quoque et prope certam curandi rationem. Cum enim Florentiae circa ann. ITII quam plurimi purpura scarlatina epidemica implicarentur, et Omnes decima quarta circiter die simplici Sydentiam lana methodos eliciter sanarentur, observatum est, convalescentium aliquos circa vigesimam primam diem coepisse queri de alia
104쪽
CAPUT IV. festinabant disreficia tractati * . Medici hinc solertiores
mortuorum cadaVera secuerunt, inVeneruntque pulmones, pleuram, intercos tales musculos, diaphragma, renes et in testina plus minusque inflammatione correpta. Quamobrem in eam Venerunt sententiam, ut peripue linoniam, quam melastasis materiae morbis cae non ex toto evacuatae induxerat, pro primario morbo habendam crederent, tumorem
vero leuc Ophlegmaticum pro eius symptomate sive essectu secundario. Inflammatis enim pulmonibus ceterisque parti bus respirationi dicatis, ac proinde humorum per praecor- Cur stinytiis dia circuitu pene intercepto, sacile intelligebant, cur, re- FG cmς tardato per venas tum sanguinem tum lympham Velientes refluxu, et hinc inhibita serosi laticis e cellulosis cavis ab
sorptione, totus corporis ambitus retenta Viscidiore et cras Siore eius parte turgeret et praeter morem intumeSceret.
Quapropter in aliis, qui in huiusmodi morbum inciderunt,
sanguis mitti coeptus est ex brachio, et, si opus erat, etiam iterato, et sic omnes sanabantur, felici eventu Con- isilii bonitatem comprobante ').
Colido oede- Neque in illa tantum epidemica constitutione Di auxilii moti sic voto cessit, verum etiam deinceps in reliquis annis, quo' os . ' tiescunque convalescentibus ex huiusmodi exanthematico morbo supervenit tumor iste leucophlegmaticus, sebrim co mitem habens et reliquas notas calidi oedematis prae se serens; etsi non ab interna pulmonum aliorumque Viscerum inflammatoria congestione ortus videretur, Sed a solo te lae cellularis in sarctu, quem retenta exspirabilis acris materies, ut quandoque usuvenit, peperisset. Hinc iam apud Omnes Etruriae medicos invaluit, ut non alia hunc assectum,
alias lethiserum, methodo oppugnent, quam antiphlogistica,
105쪽
sanguinis videlicet missione, nitro, temperantibus et subaci dis medicamentis fl).
At vero si corpus, venter, crura aut aliae partes Vero Frseidum oe-oedemate frigido et molli et sine febre corripiantur, alia demuYM0w0
omnino curationis ratio adhibenda est. Tunc Omnia, quae serosam colluviem blande detrahunt, convenientissima ha bentur; cuiusmodi sunt cathartica subinde repetita et diu retica tamdiu continuata, donec Omne malum resolutum sit. Sed ex his ea eligenda monet HAENIUS φ), quae sita CG furtica et mul temperant et refrigerandi DCUltate praedita SUHt. do' mus tenent.bis ad alvum laxandam ut magis accommodata probantur manna, eius Syrupus aut conServa, cremor tartari, Sal polychrestus, cassiae flores aut eius dilutum. Ubi cathartica ab aegris non admittuntur et recusantur, clysteres iniici possunt ex decocto soliorum serinae, qui satis valide Sero sos humores deiiciunt. Λd urinas ciendas a multis hic pro ponitur tinctura salis tartari bis terve in die ad guttas de cena, quindecim aut viginti ex vehiculo idoneo propinanda, cuius vires etiam nonnulli augere nituntur additione liquo ris terrae foliatae tartari aut spiritus nitri dulcis. Nitrumqu0que largiori manu datum, decocta radicum aperientium atque Oxymel scilliticum syriapo aliquo gratiori mitigatum non carent Optato essectu . Interdum in contumaciore malo, ubi etiam non levis de ascite suspicio erat, pueros imprimis sic assectos restitui syrupo cichorei cum rhabarbaro et diluto baccarum iuniperi s rupo aliquo aperienti edulcato. Si Cortex Aeru-
laxa videatur solidarum partium compages deperditu qHe ii eonfici earum tonus, eiusmodi remediis utiliter adiicitur cortex pe- quando mH-
. . m. . . . . . . . . . ccntur.
pugnatum narrat IIAENIUS R). Emplastra etiam ex cantha ridibus, quae alias in anasarca cum emolumento adhiberibolent, hic quoque a VOGELIO ') suadentur. Sudoriseris
106쪽
porro nihil profici, quia cutis obstructa et impervia eorum vim frustratur, pluries sacta pericula ' evicerunt.
Simili prorsus medendi ratione doloribus arthrit cis et glandularum tumoribus scarlatinae succedentibus sq. LXXI.)succurrendum est. Nam vel calidam et inflammatoriam indolem ostendunt, et sebri iunguntur, vel frigidi, ut vocant, et simpliciter lymphatici, et febris expertes sunt. Priori in casu antiphlogisticis, in altero catharticis et diureticis uti oportet, ut resolvantur. Inter cathartica jalappa et mercurius dulcis, inter diu retica scilla et millepedes primum locum merentur. Tu moribus glandularum colli et parotidum non suppurantibus et diutinis praeter cathari ea mer curialia linimentum ex oleo amygdalarum dulcium, spiritu salis ammoniaci urinoso, liquore cornu cervi succinato et camphora multum prosuisse in Havniensi epidem a testatur Cl. MEZA. Celebratur a PLENCIZIO ) auri sui minantis mirifica virtus in hisce morbi sucessionibus, et speciatim magno in pretio habentur pilutae VEBERI de TURNBERG, clinici Austriaci non incelebris, quae aurum fulminans con linent R). Sed cum aurum sui minans aliis medicamentis per se satis efficacibus, uti mercurio dulci, rhabarbaro, spiritui salis coagulati, extracto scillae etc. adiunctum videam, incertum dubiumque remanet, num bona essecta, quae inde manare dicuntur, auro sulminanti an aliis rebus admixtis tribui debeant. Ulut sit, hoc remedii genus, ubi sebris est, et praesertim paulo validior, locum non habere, prudentiores ' existimant.
I in m. Physico- media. T. II L. Summa eius tractatus de scarlatina cum observationibus XVII. annotationibus illustratis inserta est Lusciciat. 2 OPer. mirr. med. ct Dissct f. a Irauc. xv cc. DE WASSERBERG colleci. P. 188.
107쪽
Reliquum est, ut aegrotantes tranquille decumbant in Nehim nmoderato aequalique calore, ut blanda et assidua corporis exspiratio habeatur. Quemadmodum vero frigus aerisque liberioris amatus nocumento est, sic nimius calor noXa non caret, ideoque sedulo vitandus. Si vires suppetant, ut in clauso et temperato cubiculo deambulent, concedi posse non dubitat IIE1sTERUS ). ictus denique rationem Oportet esse morbo accommodatam, temperantem videlicet, aperientem atque e vegetabilibus potius, quam ex animalium carnibus depromtam. I, Corym. med. Pracl. CV. IV. S. XXXI.
LeVissimum tutissimumque sere omnium exanthematumi illud prosecto est, quod ab urticis nuncupatur. ΡOst leVemi febrem, diariae similem, interdum sine sebre, erumpit subi papularum ex albo rubentium, discretarum et cutim ipsam eleVantium et prurientium sorma, magnitudine et specie Valde similium illis, quas urticarum punctura, aut Vesparum lapiamve ictus excitat. IIae pustulae non modo pueris, sed
108쪽
et am adultis communes sunt, et totum corpus cito O Cupant, atque augescunt in exiguorum tuberculorum morem; sed imprimis laciem et collum et brachia corripiunt, et, Si quando Se sub cute condunt, pruritum mordacissimum et vix tolerabilem asserunt, ad levem quamvis fricationem I Ursus proditurae in conspectum. Quolibet anni tempore apparere Solent, plerumque post vini et subtilium liquorum liberaliorem potum R), quandoque sine ulla evidenti Occasione '); quamquam non raro id mali viderim ex aliqua ventriculi acri suburra ' aut e compressa cutis exspira
Otialis febris. Quando labris exanthema huiusmodi praecedit, Ipsa in cipit a vix sensibili cutis extimae refrigeratione, deinde calorem non magnum exserit cum siti mediocri aliquaque capitis molestia vel levissimo eius dolore, et singulari quadam Erun ionis Circa praecordia anxietate et debilitate. Erumpentibus pata tu, pulis, quod steri solet post paucas horas, febris, anxietas et reliqua symptomata evanescunt. Exanthemata vero se sustinent duos vel tres dies, donec ex integro evaporatione insensibili resolvantur. Saepe tamen non una eruptione
omnis humor noxius expellitur. Tum remissa febri papula
109쪽
et ipsae extenuantur et decedunt, sed vesperi redeunte se bricula iterum prodeunt, mane cum ipsa febre desiturae. Sic ad aliquot vices abeunt et redeunt, donec totus earum somes exhauriatur. Calore lecti et exspirati0ne aucta saepe evenit, ut evanuisse videantur; sed Si cutis aeri exponatur, aut e lecto surgant aegri, retenta exspirabili materie statim papulae conspicuae fiunt, cutemque ut antea attollunt cum notabili pruritu et ardore. Raro terminantur epidermidis desquamatione; quamquam hoc alii ut proprium earum p 0nant.
Pluries eas vidi sine febri aliquas tantum partes, pula GIordiam fiabrachia aut crura assicere, interdum etiam universum coria Ne fb c pus, atque instabiles esse, abire revertique statis quibusdam horis ad aliquot dies; sed plerumque dies quatuor non praetergrediuntur. Observatio est SwIETENII '), iis eva nescentibus praecordiorum anxietatem et lipo thymias leves succedere, rursus prodeuntibus huiusmodi molestias penitus cessare. Qui sic laborant, in reliquis eos bene habere. Hinc vero patet, non innoxium sore earum ad interiora recessum. VOGELIUS, quando febris eas comitatur, monet ei horrores frequentes intermisceri, et aloi prolapsum pDrumque ab antllo ciam ur/na turbida ac Linosa adiungi. Nullum vero periculum subesse, et febrim primo sePIeraaria sudoribus iudicari. Sed rarissimum puto tamdiu eam produci. 13 L. c. Quomodo
Si horum exanthematum ratio undique diligentius con- ω ει ὰrt tibi sideretur, cuicunque pateat, necesse est, ab erysipelate, 'o si
leuius speciem ea voluit esse SYDENIIAMIUS et MEZA R), mn )tque a firpura scarlatina, ad quam ea retulit SAU AGE SI S '), quam plurimum natura et peculiari habitu ipsa discrepare; id quod iam a LIEUΤAUDIO atque a VOGELIO
110쪽
an madversum est. Multo minus assentiri possum SClIAClITIO '), qui exanthema urticatum a miliari rubro, nisi magnitudine papularum disserre opinatus est. Nec mirum cuipiam erit, si hac deceptus opinione vir alioquin sapiens et iudicio pollens morbum hunc inter gravissimos recenSUe
Generat in acritas humorum diluent a et temperantia exposcit, primarum viarum, Si qua cacochγlia est, lenia ecco prolica antiphlogistica, haerens in culaneis vasculis per spirabilis materia regimen diapnoicum et blanda diaphore lica. SYDENIIAMIUS, qui exanthema hoc pro erysipelato de habuit, sanguinis missione et repetita catharsi oppugnandum esse docuit. At, nisi ingens fuerit sanguinis servor,
aut febris vehementior, aut magna Vasorum plenitudo, Sanguinem mitti supervacaneum omnino est, et fortasse etiam noxium. Ad SENNERTI sententiam libentius accedimus, qui post sanguinis missionem, si tamen aliqua ex memoratis causis eam postulaverit, purgationem per tamarindos, myrobalanos et rhabarbarum proponit, deinde alterantia subacida , emulsa ex seminibus refrigerantibus, et demum bal nea ex aqua tepida prudenter proponit. Sic tamen In purgantium usu temperamentum adhibendum est, ne naturae opus, noxium humorem critice per cutis meatus expellere nitentis impediatur. Blande igitur et epicratice morbi s mes per eccoprotica antiphlogistica subtrahendus est. Mirum, quantum hac Via radicitus morbi causa, praesertim si recidivus et pertinax sit, exstirpari soleat. In leviori casu. aut in exanthemate febri vacuo, ceterum pruritu et mor-