장음표시 사용
91쪽
Ms0por, corporis inquietudo. Factis necessariis venaesectio senibus et dato copiosissimo potu diluente, nitroso, sub sinem ,,diei quarti tota cutis aspera seu anserina apparuit, et mox serubuit colore scarlatino. Nullum tamen symptuma inde Eru iso scur- leVatum est, et aegri frequenter tussitarunt, et noctem bata μ/ μμ ,,buerunt admodum inquietam
I, Mixti generis suit etiam scarlai na cinia. 174l a ROSENIO
descripta, quae, etsi cuin angina inflammatoria coniungeretur, non tamen valde mortisura visa est.
se Quinto die, praegresso per universum corpus largo DPiso mi Asudore, remisit calor urens et tussitatio, mox pruritus cu- sitim occupavit, dein Visae sunt numerosae pustulae albican- ,,les, Opacae, diversae magnitudinis et figurae, quaedam ex liis confluentes sat magnas vesicas es formarunt. I tistulae seliae densissimo agmine collum, pectus et abdomen Obsede- ,,runt; in sacie autem erant nullae, in extremitatibus paucae. ,,Factis his eruptionibus quidam aegri se multo melius laa- E ecfus ou- ,,buerunt; disparuit enim sopor, abiit delirium, sitis et pul- με , ,sus Velocitas imminutae sunt. Imo pulsus in quibusdam se suit adeo bonus et aequalis, et omnia symptomata adeo mi ritia, ut totum opus soli naturae tuto tunc potuerit com- semitti. Aliqui autem manserunt soporosi, continuo delira serunt, eorum pulsus suit debilis, inaequalis, intermittens,,,urinam et saeces inscie dimiserunt, tendines subsilierunt et Darius convulsionibus exagitati sunt. Sexta die in eodem es t tu perstitere.
MIn principio septimi diei ortus est horror, dein in Horror cf
, gens frigus omnia membra perrepsit, quod ultra horam dii h, '
seravit, extrema reddidit gelida, rigida, et tantam induxit vi ,,rium prostrationem, ut mortem allaturum Videretur. Ces , ante tamen hoc frigore mox aegri ad se redierunt, nec sede lixarunt amplius, pulsus suit aequalis, liber, minus velox, Det ab eo tempore vires auctae sunt, nec ullae convulsiones
92쪽
Moa nante- aut tendinum subsultus amplius Observabantur; in quibus-ricte muturis labris sere penitus desiit. Eodem adhuc die pustulae ustultis coeta Domnes magis eleVatae sunt et redditae pellucidae, etenim tulimu . ,limpidissima lympha videbantur repletae, color scarlatinus coepit evanescere et sitis imminui, urina fuit crassa, tur bida, et copiosissimum sedimentum subfuscum deposuit
Horroilutio seAegri, qui quinto die magnum levamen perceperunt LXXIX. , et habuere symptomata admodum mitia, ii sesep timo die levem tantum horripilationem perceperunt; ,,pulsus fuit paulo celerior, et pustulae magis repletae sunt, et coeperunt pellucere, reliqua autem omnia optimo in Miliaria cry- ,,Statu permat Sertint. OctaVO die nihil mutatum est, nisi εἰ ut μ' se liuod iis, qui septimo die male habuerunt, aliquoties al-
, iis biliosa, liquida, foetida cum magna euplioria prodierit;
ιυβ NOU- iis vero alvus suit naturalis, qui minorem septimo die mo- selestiam perceperunt. Nono die labris suit admodum exi--gua, urina sere naturalis, alvi profluvium siluit, color scar latinus sensim In naturalem abiit, pustulae partim ruptae sunt et limpidum serum suderunt, partim conciderunt et ex Pur urne et sesiccatae sunt. Decimo die tota, fere cutis naturalem co-P Um Vm selorem habuit, et omnia erant meliora, et quidam ex his aegris ab omni febre liberi iam per aliquot horas extra Finis febris. ,, lectum suerunt. Undecimo die in omnibus desiit sobris, ,,rediit appetitus, epidermis lamellatim secessit, intra paucos ,,dies viguerunt Vires, et Valetudo suit integerrima ) Mixti pariter generis scarlatina, maligna et epide mica fuit, quam in Cephalentae urbe vicinisque locis anno 1 63 gras saniem vidit amicus meus singularis, idemque medicus doc tissimus ANGELUS ZULATTUS 'S. Cum magna primarum v arum cacochylia multaque lumbricorum congerie sic copii labatur, ut solo alvi fluxu. Vel Spontaneo, vel arte concitato pessima eius symptomata, uti delirium, convulsiones, paroti dum tumores sauciumque inflammatio feliciter et plene tollerentur.
93쪽
I3 An n. media. secun I. P. 46. 23 Giorntil. di ne is A. Hi Pistro ORTE fC NI T. 2. Num. LX. Ubi absolutissima eius historia inserta legitur. Quae
cum multa contineat, quae morbum istum, causas cius curationemque plurimum illustrant, rem gratam tironibus me sacere consido, si eam hic breviter transcripsero. Hiemi praehumidae nec multum frigidae successit ver siccum et solito si igidius.
Siccitas autem tanta suit, ut per quatuor subsequentes me HSes nulli imbres deciderint, et ne rores quidem nocturni, qui Calorem et siccitatem illius insulae temperare solent, adsuerint. Mense Maio ad finem vergente tempestas repente in calidam et opprimentem mutata est Tunc Praeter febres tertianas duplices continuas purΡura scarlatina tam in Urbe quam in vicinis pagis vagari coepit, Pueros Praesertim et adolescentes utriusque sexus corripiens, immunibus, qui annum vigesimum praetergressi
erant, relictis. In aliquibus morbus incipiebat ab horroribus vagis cum virium deiectione et acutissimo capitis dolore; in aliis a subitanea lassitudine cum intolerabili totius corporis
ardore. Fere omnes querebantur appetitias desectum, sitim magnam atque inexplebilem, Oris ariditatem amariti cuique, et membra veluti si acta. ΙΙis praeterea lingua erat sordida, muco albo et Viscido obducta, et nausea Perpetita, quam interdum excipiebant vomitus sponta Dei aquosi, spumidi, flavi atque amari. Secundo, tertio aut quarto die a febris, 'lirae semper Vehemens erat, accessu collum primum, deinde totum corpias rubore suffundebatur. Rubor autem magis vel minus intensus apparebat, prout morbus gravior, vel mitior erat suturus. Rubore non minor erat cutis ardor et siccitas, quibuscum coniungebatur. Colorem illinc vere purpureum hic illic interstinguebant quaedam minutissimae bullulae, non valde elatae, se mina sinapios magnitudine aequantes, interdiam etiam minores. Exanthematica eiusmodi eruptione non subris, non citis symptomata minuebantur, imo atrocius mox capitis dolor intendebatur, pectoris oppressio, anxietas et inquietudo magis assidue Premebant. Nonnunquam accedebat etiam delirium, imo insantes inter brevem interruptumque somnum subinde convellebantUr. Punctiones vero, sive mavis morsus, quos Circa cordissero biculum percipiebant, molestiores fiebant. In pleris 'liae al- us adstricta erat. ΙΙi febri vehementiore et gravioribus symptomatibus assiciebantur. In aliis iam ab initio fluebat, egerebanturque s Oetentissima crocea lumbricis permixta; atque in his mitior morbus erat. Quibusdam pueris, qui videlicet facie Pallebant, et macilentiores videbantur, lumbrici non pauci tam ore
qUam ario sponte et sine aliis excremetatis prodibant, modo vivi et Vegeti, modo mortui et corrupti. Per utramque harac Viam
5 Pati O quatuor dierum amplius quinquaginta lumbrici a puella
duodecim annorum excreti sunt. Fere Omni litis Post quartum
diem dolor tumorque parotidiam superveniebat. Quibus huius modi tumor deerat, satices inflammatione tentabantur, et dissi se cilis deglutitio evadebat. Paucissimi ab alterutro incommodo liberi exstitere. Nomini parotides suppurarunt. Resolvebantur enim modo citius, modo tardius, prout rubor ct febris cvancs-
94쪽
cebant, et prout deieci ouabus morbi somes depellebatur. Satis erat eas inungere linimento aliquo, cui camphora adiecta osset. Eodem Ρariter ordine eademque naturae providentia sancium inflammatio minuebatur. Huic proluit magnopere aqua hordei leviter aceto rosaceo imbrata. Die septimo, aut cliam ante in breviori morbo, in longiori vero die undecimo, duodecimo arat decimo quarto rubor quadam quasi tenuissima. lamna adspergi videbatur, qua sensim cuticula albescebat, principio insuperioribus partibus sacto. Tunc sic pruriebat Ciatis, ut SCab re eam oblectamento esset. Sic farina illa secedens aut cuticula in squamas soluta decidebat. I um febris cito mitigabatur, interdum etiam cx toto cessabat, cisi adhuc ad aliquot dies rubor persisteret. Λppetitus redibat cum somno longiorici pacatiori. Sudor vero nullus crumpebat, nisi discusso Pc-Ditias scarlatino rubore. Urinae, quae inter initia parcae, tenues et aqucae fluebant, progressu et inclinatione liberiores et saturatiores sactae sunt. ΙΙinc vires et sanitas redintegrabantur. Qua ratione curatio instituta sit, reseram infra. Di DOSIS.
Quam dedimus scarlatinae malignae atque eius disse Ien tiarum descriptionem g. LXIX. ad LXXXI.), sic puto exemplis opportune et dis use adductis illustratam, ut plana atque CrauSuc. eXpedita Sit cuicunque ad rectam diagnos in via. Superesset, ut de causis aliquid dicerem; verum hae satis expositae sue runt, ubi de scarlatina benigna g. LXlli.) retulimus. Nam, si quid discriminis inter eas est, in gradu, copia et potentia maiori omnivo positum videtur. Quare etiam illud con-
Prognosis. sequitur, Ut maligna non modo plus gravitatis et periculi habeat, sed etiam saepe mortifera animadvertatur. Iure igitur SENNERTUS scripsit, malum hoc Arctoe ac PericuloSumel fame I thati esse f). Λnginosa sive apbibosa, g. LXXI. et prae ceteris epidemica et mixta g. LXXIV) plerumque, ut notavimus, in lethalem gangraenam et horribilem strangulatum desinit. Quae a LORRYo observata fuit, g. LXXII .)maiorem aegrotantium partem enecabat, nequidquam proficientibus quibuscunque artis selectioribus adiumentis. Non ita vero contigit scarlatinae mixti generis, malignae et Ver
minosae a Cl. LULATTo descriptae g. LXXXI ), quippe
95쪽
Primis statim diebus antequam scarlatina erumpat, si Pur*alio. eacochyliae indicia se prodant, lene eccoproticum dari oportet, aut Vomitum, si breviori via expellenda videatur, aqua tepida cum oleo subacta, aut oxymelle scillitico, aut illeca euantia pro aetatis et virium ratione cieri. Sed nulli bi magis emesis necessaria est, quam ubi a miasmate epidemico origo morbi pendere videtur; subtracto enim per vomitum so mite primas vias ingresso multo mitior morbus evadit. Id imprimis perspectum saepe est in epidemica scarlatina, cui angina aphiliosa aut gangraenosa adiungitur. Cum autem febris vehemens, calor urentissimus atque alia symptomata gravissima in hac esse soleant, inflammationisque metus ubique immineat, sanguinem non solum mitti licet, Verum Saneusnis necesse etiam est. Id quoque post ipsam eruptionem quarto, V βε se
quinto die, imo tardius fieri interdum dubet. In pesti lenti, nimirum ea, in qua parotides et bubones eruptioni iam iactae superveniebant g. LXXI.), sanguinem utiliteri mittendum curabat MORTONUS R), et vesicantia adhibebat. Quo in casu largiorem etiam chinae-chinae Usum propotauit δ) ΙΙAEMUs. In reliquis methodus antiphlogistica omnino huic quoque accommodanda est, qualem benignae paulo gra tori g. LXVI.) convenire supra traditum est. At Vi fluxu. ALu ins.
I rimine Sistendus est, si primae viae sordibus scateant, et Vires Vigeant. At si immodicus videatur, tunc aliquantulum coerceri decocto albo, absorbentibus et china china ad scrupulum unum cum laudant liquidi SYDEMIAMII guttis quatuor ter in die, habita aetatis ratione, iterata ') potest.
96쪽
In ea scarlatinae epidemicae constitutione, quam angina aphthosa comitabatur, a NAVIERIO g. LXXII.) descripta, cito vena brachii incidebatur; cum vero delirium et coma urgeret, iugularium quoque sectio perutilis deprehensa est. Nec aliter in scarlatina Vindobonensi anni 177Ι g. LXXIlI. se gessit UAENIUS. Reticeri tamen haud debet, ΚIRCHVO
GELIUM in eadem ipsissima epidemica constitutione nunquam sanguinis missione usum esse, quamquam angina accederet, et nihilo tamen minus suos aegros se liciter, ut ipse narrat, ad pristinam valetudinem restituisse solo regimine tempe rato et diapnoico, victu tenui et hydro melle. Non tamen ideo omnem Venae sectionem ipse reiiciendam putavit; nam
nolim, inquit, me hisce omnes oenaesectiones reser obare quisque credat, cum easdem Praecorae apud adultos quandoque calde necessarias fuisse, et GDquos cum et Sine penae secIsone ad Plures emigrasse scram. Interim tamen cum scarlatinam hanc febrim multum priori scilicet intermittenti, quae epidemice antea grassata est ut suae causae debere, et polissimum hic suum pirus ad fauces GPonere obser parem, cortice Peruorans Iam Inramendo, quam etiam talerne illum dando absque oel unica in meis celebrata oenaesectione, quos habui, felacrier cura or ).
Mirum profecto, sed non inauditum nec insolens videbitur, in eodem morbo, loco et tempore HAENIUM et KIRCII VO GELIUM, viros sane ab Omni medicinae scientia paratissimos, in oppositam omnino de sanguinis missione sententiam ivisse. Illud, ni salior, tenendum est, nihil hisce de rebus, quod absolute perpetuum habendum sit, decerni generatim posse, sed modo sanguinem recte mitti, modo ab eius missione
abstineri oportere, prout an dicantrum aut contrairi dicant Iiam potior ratio est. In universum in morbis, quos Virus aliquod aut acerrima et caustica morbisci humoris indoles gignit, etsi inflammatorii videantur, parcius et rarius sanguinis missione uti expedit ').
97쪽
I Diar. med. Pracl. I. c. 23 Multa iam in superioribus ad huiusmodi controversias
dirimendas disceptata sunt, quae in memoriam redigantur OPOrtet, multa etiam in sequentibus libris, et potissimum ubi de angina et pleuritide sermo habebitur, ad rem illustrandam
Post sanguinis missionem serum lactis tamaritidis et mi itas Pu refrigerantibus plantis alteraium potui ordinario dabat ΝΑ Vt V si tVIERIUS. Prae ceteris clysteres iterandos suadebat. Λ vesicantibus intra scapulas impositis Vel ad suras admotis prae clara essecta obtinuit admiratusque est. Ρaregoricis, si eiS Parso risu. locus esset, ante alvi ductionem refracta tantum do si ute batur, post purgationem Vero paulo liberaliori. Gangrae- Gianstruentie nam saucium Valide arcebat gargarismate ex oxymelle et f u lspiritu vini dephlegmato, ut Vocant, per salem tartari, in quo soluta esset congrua camphorae quantitas. Ad eumdem sinem, si sauces acerbe dolebant et colore cinnabarino rubescebant, illico decoctum corticis peruviani aut cicutae iniiciendum, potui vero lac decocto aliquo refrigerante di lutum, vel subinde emulsum pares oriatim nil rutum dandum alii ') iubebant. ΠΑΕN1US oris ulcera, si alba et vesicularia erant, detergebat applicito succo sedi sive sempervivi maio- Quid ulceriris cum melle ex rosis, quod tutissimum est. Ceterum si V in magna cautio adhibenda est in eiusmodi remediorum delectu atque usu. In summa enim saucium orisque phlogosi aut phlegmone, cui dolor intensior adiunctus sit, a calidis irri- CauteDe.
tantibusque cavere Oportet, ne malum exasperent, gangrae' namque impendentem accelerent. Hinc plerumque praestat leniter gargarinare ex decocto caricarum pinguium cum
lacte, aut ex diluto florum sambuci cum pauxillo oxymellis aut Syrupi mororum, aut ex his aliquid in fauces, sed e latere et leniter per fistulam insundi. Vaporem quoque ex
Spongia aqua calida et aceto imbuta et pectori imposita manantem inspirari prosicuum est. Naribus vero Si Cis et Oh
structis prodest linteolum immitti, lacte tepido prius madefactum, idque subinde repeti. Quae de aphthis tradita
98쪽
CAPUT IV. sunt alibi * , quaeque tradentur in capite de angina maligna et Lauria enosa, si huc transferantur, quisque facile intelliget, quodnam cuique casui opportunius auxilium decerni debeat.
Nemo nescit, quantum adversus morbos vere putridos aut gangraenosos valeat cortex per uvianus. Verum hodie non modo in illis, in quibus languor summus totum corpus Occupat, Verum etiam in acutissimis atque ardentissimis se-bribus, ubi certe virium vitalium actiones modum ex edunt, servorque quasi igneus excandescit vehementer, sine ulla Corfies, heia e in Ctatione et Consilio ullo adhiberi eum saepius vidimus. ruptarii MCMN Quantum vero in effreni adeo motuum omnium insolentia V ς μ με' es seroditate praestet ab iis, quae vim cordis arteriarumque valentius incitant, atque adeo a cortice perlaviano ipso abstinere, iudicent aequi expertique rerum aestimatores. LOI RYUS certe in pessima et plerumque Iethisera scarlatinae
specie, quam ipse curavit g. LXXIV. , non aliam methodum calidissimo ardentissimoque morbo adhibendam existi mavit, quam refrigerantem atque antiphlogisticam. Neque satis intelligi potest, quomodo vir alioquin cautus et prudens ΛΝΤΟΝ. ΗΑENIUS ingentem corticis vim quotidie adri ri ron' plures hebdomadas suis aegris ingesserit. In constitutione illa epide mica, quam paulo ante memoravimus, ubi minor, ut ipse scribit, malignitas erat, non minus de eius extracto dabat in die quam semunciam, ubi vero maior, unciam et saepe duplam etiam do sim singulis diebus. Fortasse frigi dis in regio uibus atque in corporibus Germanorum audentius eo uti licet, aut qui ad eos pervenit, ita es eius aut adulteratus aut iners est, quod non Sine causa suspicor, ut largiori etiam manu datus Vix ac ne vix quidem homi
I in Et ne ilius tueri causa adulterari Potest corticis extra
99쪽
cium; nam HAENIUS cum plerisque aliis Germati ae medic sei ructum adhibere consueverat. Genuinum et sincerum, 'lia ad paucum e multo cortice educitur, magno pretio venit. Additione is tur alienarum rerum Vel aliarum placitarum nostratium Irtic is eius quantitatem augent Pharmacopolae, sic tiae maius
sibi comparant lucrum. Neque ab eiusmodi fraudibus alieni sunt pharmacopolae in Germania, quorum lucrandi cupiditas nuper certissimis documentis innotuit, et meritas poenas dedit.
Praeter ista vero, quae saucium gangraenam aut ante. vertunt aut coercent, lam interne suinta, quam tu Luces iniecta aut gargarismatis sorma usurpata, extrinsecus quoque quaedam admoVentur, quae morbi Vim foras avocent. Idem HAEMUS vesicantia ex cantharidibus aut cataplasmata cum sinapi circa collum duci imperabat, antiquissimorum exemplum medicorum secutus, qui acribus salitis cutem itisaucium inflammatione exulcerare consueverant. Nos, quando dolor et servor nimiam irritationem adesse, et ex hac causa gangraenae metum augeri Ostendunt, lamenta anodyna et simul antiseptica ex genere temperantium et antiphlogisticorum ceteris anteponimus. Decocta florum sambuci et malvae aceto mixta et leniter calentia ad id aptissima censentur. I in O cataplasmata ex malva et semine lini et mica
panis lacti incoctis aptissima sunt, dummodo saepe iterentur, ne si igescant. Nec sortasse undique probanda est illa nimia in purpura scarlatina alvum ducendi et mittendi sanguinem HAEMI liboralitas, quae in historiis ab eo enar ratis ubique elucet. Neque in his laudanda nimia eius pro clivitas, qua serebatur in regimen refrigerans, ut nimis
crebro aegris permitteret e lecto surgere, et cutis ex Spirationem intercipere. His fortasse de causis factum est, ut eius aegroti gravibus insolitisque vicissitudinibus subiicerentur, et diutius, quam par suisset, morbo conflictarentiar. Temeritatis eiusmodi poenas saepe luisse miseros aegrotantes ex multorum side et testimonio compertum habemus. Subitae enim et mortiferae metasiases inde sequuntur. Ciam autem sive regimine frigido, sive alvi ductione, sive mis-
100쪽
sione sanguinis temere inconsultoque instituta, vel alio quocunque casu purpura Scarlatina retrocesserit, et pericu losa symptomata inde enascantur, quantocius enitendum est, ut reVOCetur extrorsum. Quem in sinem saepe selici ter Vesicantibus extrinsecus, intrinsecus vero campliora et potu calido usus est ΚΙRCHVoGELIUS. Sed hic maxime administranda celerrime sunt, quae alias ') a nobis proposita et commendata suere. Ceterum salubres naturae motuS, quando neque excedunt, neque desiciunt, observandi Omnino sunt, iisque savere Oportet potu acidulo, tepenti et leniter diaphoretico et victu tenui, anti putrido et sustinendis viribus opportuno, donec morbus ad declinationem et siluem perveniat, rubore evanescente paulatim et secedente
in lamellas epiderinide. Tunc demum, ut in benigna, alvus semel iterumque leni medicamento ducenda est ). I ) omin. I. S. CCXCLX.
2) Quoniam supra S. LXXXI.) historiam purpurae scar-
latinae opidemicae, maliguae et mixti generas a tJI. ATTOconscri P tam retiali, aequum sane est, ut eius etiam curati aeratio simplicissima, qua tuto, iucunde et feliciter Usus est, lxic non praetermittatur. Mox ab ingruente eiusmodi morbo cognovit, eum ex misit gena ventriculi intestino tum liae caco chylia Originem ducere, ut ex amaro oris sapore halituque loetido, cx lingua sordida et mucosa, ex appetitu deiecto, Nausea, Vomitibus spontaneis, vermium comPlura iam excreti arae, deiectionibus olidissimis et conserentibus patebat. Hanc eo animum direxit, ut primae viae ab hac sordium colluvie confestim expiarentur, promota videlicet, Ubi aderat, di arrhoea, aut ubi abesset, leniter excitata. Qi iam ob rem medicamentum cathorticum atque anthelm inticum, quod constabat eX Plial, arbari binis dia dimis, inlappae drachma una cram dimidia et
seminum saratonici drachma una, tenuem in Pulverem redactis et unciis tribus aqDae s Oeniculi, ilicoacalis vero duabus in li- uuidam mixturam dilutis. Huius autem mixturae Pro aetatis, roboris, temperam crati aegrotantium ratione et Pro Vario mortiIgradu dabantur quotidie tria, quatia or, quinque modo Plura, modo pauciora cochlearia, iustis intervallis discreta donec venter solveretur. Postea medicamenti dosis excreta anthus ac- Commodabatiar, sic ut modum non excederent, sed pergerensaburram educere. NeC alio usque ad morbi sinem Olius eracinxilio Post primas deiectiones continuo mitigabantur sym-Ptomata, praesertim ca Pitis dolor, cotivulsiones inflammatio saucium et ventriculi morsus. Hinc quoqUe rubor ex Intensissimo in roseum dilutum desinebat. Nec Pruritus, qNi OP- time praesagiebat, diu cunctabatur accedere, et Pulsus mol-