장음표시 사용
171쪽
sidei et summae auctoritat s cognitum est, non paucos, qui iam spontaneas et naturales, aut insititias artificialesque, et quidem veras et legitimas pertulissent, secundo et tertio in easdem incidisse. Λtque hinc planum perspicuumque sit, dia thesim illam non semper omnino post toleratas Semel variolas in nobis aboleri, aut certe iterum suscitari quan doque posse. Et primum, ne qua de rei veritate dubitatio cuiquam supersit, scire licet, DIEMERBROECKIUM complures variolis copiosissimis assectos deprehendisse, qui bis terque intra semestre spatium in easdem reciderint μ). Λt, ne sorte credas in his morbum repullulasse potius, quam eX integro rediisse, animum advertas Velim ad ea, quae Suppe tunt ex aliorum Observationibus, nullum dubitandi locum relinquentibus. CAESAR MARESCOTI Us de duobus pueris, quorum alter bis, ter alter variolis laborarunt, mentio nem R) facit. Variolas autem in eodem aegro secunda et
tertia vice nonnunquam reverti cum ex sua, tum ex alio rum experientia confirmat GUALTHERUS VAN DOEVEREN. Ipse praesertim exemplum adducit propriae suae uxoris, in qua bis, tempore ΠOVem annorum interiecto, morbiIS erupit, et testes appellat CAMPERUM, GUMMERUM, BRILLUM
que, qui anno I 54 veris variolis correptus ab EDINGIO curatus fuerat, in easdem anno 1759 relapsum ') commemorat. Demum prosert aliud exemplum ex communicatione SwΣ GHUISEMI alias mordicus Variolarum reverSionem ne
gare soliti, quod ita invicte eum ab errore, in quo VerSa batur, reVocavit, ut postea non amplius de variolis iterum redeuntibus dubitaret. Simile satum subierunt puer qua titor post hebdomades, quam prima vice variolis laboraverat, et binae puellae, quae anno 1744 eas perpessae erant, in easdem anno 1760, ut resert SERVANS VAN DE CO PELLO '), reciderunt. Meminit etiam J. FR. DRYFIIOU TIUS. ) de muliere, quae anno 1755, inoculatione variolas contraxit, iterum anno 1764 hac lue correpta. Reditum item Variolarum a se visum exponit in collectaneis Soc.
172쪽
rum Observatis valde dubitaverat. Mulierem quoque variolis iterum assectam vidit TilΕΟΡΠ1LUs MEZΑ 7 cum BUCII-WALDO, qui eam antea ab eodem morbo liberaverat. Demum testaturI; OSENIUS ex historia a duobus illustribus medicis subscripta sibi constare, quendam Variolis spontaneis prehensum, qui eas sibi inoculatas iam q) persolverat.
Sed intermissis brevitatis causa reliquis exterorum testimoniis bene multis, pauca quaedam tantummodo nostratium adhuc perstringam, ne nimium aliena et peregrina conquirendo domesticorum prope atque inquilinorum videar oblitus. Non rarum sane est, ut ex SARCONIO et Mos Α -) viris integerrimis accepimus, in civitate Neapolitana eundem hominem variolis et quidem confluentibus se cundo et tertio conflictatum videre. Apud Florentinos ea dem prorsus Observatio obtinet; nam JO. ALOYSIUS TAR-GIONIUs ') foeminam bis variolis naturalibus comprehensam anno 1775 offendit, et anno insequenti aliam historiam variolarum secundo reversarum evulgavit. Tres Sorores eodem tempore variolis laborantes curandas suscepit DOMINICUS JUVANELLIVS , quae alia vice ') ex eisdem pro veris et genuinis a medico, qui tum illis opem tulerat, recognitis aegrotaverant. Duas pariter historias omnibus numeris ab solutas anno 1 TT protulit HERCULES LILIUS, quibus morbi
173쪽
huiusce reversionem comprobaret. Cum his prope COH- sentientem video GERMANUM AZZOGUIDIUM apud Bononienses publicum medicinae professorem ingenii laude et doctrina praestantissimum, qui q) non contentus duos ae gros bis varioloso contagio perculsos memorasse, ad Vetulam illam se convertit, quae ut narrat ΡΕΤRUS BORELLUS 73,
annos Octodecim supra centum nata ex variolis octaVO re
deuntibus obiit; nec praetermittit demum coronidis loco LUDO VICEM XV., cui anno aetatis decimo quarto primum, deinde sexagesimo quarto haec calamitas.obtigit. Possem MICIIAELIS G1RARDI apud Patavinos tunc degentis Observationibus editis ') rem confirmare aliisque etiam testimo niis, nisi me contineret exorta paulo post de illis non parva 'b altercatio.
Certum praeterea est constantique experientia frina- Variolarum tum, in una eademque epidemica constitutione, imo in cata di Hlluc dem semilia et domo, uti alios quoscunque morbos, sic quo que variolas multiplici ratione symptomatumque gravitate variari. Multae enim sunt, ut postea clarius apparebit, ea rum disserentiae et varietates aut a pustularum numero, forma, colore, aut Ordine modoque procedendi, aut peri culi magnitudine malignaque natura ductae. IIoc etiam patet in variolis inoculatione progenitis, quae, etsi una eadem que variolosa materies ad insitionem adhibita fuerit, non
174쪽
parum quandoque inter se disserre visae sunt. Ιmo ex confluentium, quas Vocant, pure discretas et benignas; ex discretarum benignarumque contage consuentes malignasquc non raro procreatas novimus, norunt ingenui atque a par lium studio alieni clinici inoculatoresque. Hinc necessario consequitur, Venenum Variolosum unum natura esse, et Siquid interdum disserat, omne eius discrimen in maiore Vel minore virulentiae gradu consistere; quamquam usu didice rim, eius assecta pro quantitatis etiam ratione, aut Viariam, quibus recipitur, diversitate non parum intendi et variari; disserentias vero variolarum potissimum ex temperamento aegrotantis, habitu, aetate, humorum indole, Victus ratione, vitae genere, hereditaria labe, anni tempore, epidemica constitutione dominante aut morborum complieatione manare. Quamquam Cl. GATTI aliter, quod ad temperamenta et habitum corporis attinet, sentire videtur, ubi scripsit,
hunc morbum Doem aut oehemensem, periculosum aut benigniam Iam in robustis, quam in debilibus, in macilensis, , quam pinguibus, in temperamentis calidis, quam frig/dis, in cholericis, quam phlegmaticis, in habilia huma do, quam sicco indiscriminalsin osseroari ). Rationi etiam consonum est, Constitutiones Variolarum epidemicas modo benignas, modo malignas magna ex parte deberi praecedentium tempestatum aerisque ingenio, peculiari solidarum flui darumque partium statui, morbis stationariis et quandoque annonae caritati et calefacientium ab usui aut etiam ineptae
medelae et regiminis δ) adhibitioni.
Differentiae E multis vero variisque variolarum disserentiis, quas V VO V ' scriptores statuerunt, praecipuae nunc a nobi S enumerandae Sunt, Coque ordine, qui Opportunior videbitur, disponendae. SPQ Udi Vc IDe illa ta voradian, atque epidemscas distinctione, utpote
175쪽
cum aliis quibusque morbis acutis communi et iam supra
g. CLXI.) indicata, nihil attinet dicere. Ad proprias ea
rum atque ex ipsa morbi origine aut natura petitas praestabit descendere. Itaque cum variolae Vel sponte sive naturaliter oriantur, vel arte sive insitione procreentur, recte primum in spontaneas sive naturales, et in arisscsales sivemstlattas tribuuntur. De primis nunc potissimum agimus, SMontaneae de alteris postea seorsum pauca dicentur. Utraeque tamen ς 04 o
considerandae veniunt vel ut cerae, genuinae et legitimae, muriae. Vel ut Murrae, nothiae sive sue Desinae. Veras igitur Oportet prius describere, quam de spuriis verba fiant, ut discrimen, quo secernuntur, clarius commodiusque patescat. Verae Verae dioia autem SiVe montaneae sint, Sive resilissae, rursus ex pu-
Stularum mosio, Seiunctione, cohaerentia, Communicatione Aa ron es et
et maiore Vel minore ad suppurandum propensione dividum cra/ tur aptissime in discretas, cobaerentes et con fluentes. Illae dicuntur Hscretae sive distinctae, quae, siVe paucae siVe Diaere ne multae, ita inter se dissident, ut spatium in cute vacuum et YMG Hum liberum inter singulas remaneat, seiunctaeque Sic elevantur in exiguos tumores, ut supra cutim emineant ac protube-Ient. Proximae discretis sunt cohaerentes, Variolae scilicet Cohaerentes.
forma discretarum simillimae, sed ita attiguae et quasi racematim hic illic congestae, ut multae cohaereant mutuo, et quosdam sere corymbos imitentur. Ubi vero pustulae huiusmodi discretis planiores minoresque prodeunt earumque
Omplures in unum coalescunt, et quasdam maiores quasi vesicas sorma et sigura varias et parum exstantes, imprimis faciem occupantes exhibent, consLenitam nomen aequirunt. Medio se habent loco inter discretas et consuentes, ut pa- COHi uenteS. tet, cohaerentes, Vel ad summum Varietatem quandam confluentrum efficiunt, quae communior est clinicorum opinio. Omnes tamen hae disserentiae, discretae imprimis et confluentes, etsi essentia sive natura omnino non discrepent, habent tamen quaedam insigniora symplomata, per quae sa cile ) distinguantur et discriminentur. Discretae autem,e0haerentes et confluentes generatim cognoscuntur ex DU-
176쪽
stillarum praecipue, quae in facie se monstrant, numero, multitudine, frequentia, distinctione, contiguitate, confluentia, alque hinc morbi maius aut minus periculum R) desumitu P. I, SYDERNAM. OPer. Secl. 3. cv. 2.
u Λnte vero e re sore existimo illud, qu0d alibi j. XI.
traditum est, in mentem revocare, videlicet quatuor distincta tempora generatim in variolarum morbo constitui. Primum a SYDENIIAMIO nuncupatur Separationis '), ab aliis simpliciter apparatus exanthematum ) aut Stalus coningis ') aut ebullisionis aut efferoescensiae ') aut germἰ- nationis '). Id comprehenditur toto dillo tempore, quodontecedit eruptionem, initio saeto a prima labris accessione , Interdum lamen incertum hoc stadium est, et saepe deficit, quod sine ulla notabili sebri aut alio incommodo contagii tempus transigitur, et morbus mox ab ipsa Vari Olarum eruptione q) exorditur. Allertim communiter dicitur flassi eruptionis itemque Astaminalsons, ), idque modo altero morbi die, modo triduo exacto, modo serius primis se pustulis pro dit. ΙΙΑENIUS vidit puellam inter variolis laborantes diu noctuque Versatam, quae sebre symptomatisque coni tiquatuordecim dies conflictata ante fuit, quam pustularum eruptio ') se manifestaret. Quamquam igitur generalim certum tempus, quo eruptio exspectanda sit, desiniri ne queat, illud tamen perpetuum est, secundum stadium tum incipere, cum Variolae in lacie et reliquo corpore primum erumpunt. Tertium autem est, quando pustulae inflammantur, increscunt et Suppurant, qua de causa nomen Obtiuet suppurationis ') vel ina tirationis R). Λbsoluta demum suppuratione sive pure consecto, si lamen variolae eius Sint generis, in quo suppuratio locum habeat, exsiccantur, in Crustas abeunt, et sensim decidunt, et tum quartum Stadium,
177쪽
cui exsiccaIlonas aut descianatianis δ) aut ηrolapsus nomen est, morbi sinem tacit.
mGLSΠcte atque anomaue. Regulares autem Vocant eas, Vci mu/ψHuc quae consuetum mitioremque ordinem servant, anomalas Vero, Iuae eo tam febre, eruptione et natura pustula rum, quam colore, crustis ipsis maioreque symptomatum
malignitate recedunt, et stadiorum tempora multimodis atque inordinate ) permutant. Primi generis Variolas observavitonii mi annis Ι667, 6S et 69. SYDENΠAM1i s R), secundi 'annis I 6 0, ι 1, . 2, ef diligentissime ad naturae exemplareas ') eYpressit. Verum sedula attentaque clinicorum indagine compertum est, discretas interdum perniciosiores ipsis confluentibus ') malignioresque existere, neque anomalias itaeonfluentium proprias esse, ut in discretas aliquando non cadant, aut ab ipsis consuentibus abesse non possint: quod ubi incidit, hens nae quodammodo et re utares apparent. i Itaque melius utraeque sub dividi possunt in bensenas sive, ut appellat MEADIUs ν), sta Isces et in marignas. Vae, eOem MEADIO docente, cum febre sin sici et cito desinen e P umseunt, iacati maturescunt, an Pus Stuce um POSI PGu
178쪽
eos dies perfuntur, ei an crustas tandem decidunt. Hae . cum febre maligna q) se ostendunt, aegre ad matur ιtatem Perperaturit. et Prorsus non Suppurant, aut si GL quatenus r depensat, calore febrili nunquam se remallente, non Sinc magna molestia in crustulas abeunt 7 . I ΗΑEN. Diois. febr. ρ. 9 I. 99.
lis distinctam sumere, atque ab eius malignitate malignitatem variolarum deducere, dum contra res se habere Videatur;. nam probabilius existimamus a variolarum malignitate febrem ipsamessici et produci. T) Malignas variolas in universum describens TISSOTIUS, sit satis, inquit, fiammam debilistitem, Pulsum mιnimum, febrim indesinentem et anomale exacer hiantem, Doe, sed con- Iinuum delirium, Pustutas minimas. aquosas, ichorOS , ΠΙ- gras, maculas cia laneas, haemorrhagias ubique Pororiam et colorum, anxietarem continuam, siastidium, vathιam maligni titis in curiolis esse criteria non aequi 'Oca. EPISt. Var.
Sed non melius benigna aut maligna variolarum natura innotescet, quam si singulas earum disserentias, quas paulo ante indicavi, describens, sic cuiusque notas et proprietates exposuero, ut benignae a malignis facile et distincte inter noscantur. Itaque a cariolis discretis benignis exordiar. ito IIae interdum ita mites et sacides sunt, ut sine id la febre tam ante quam post eruptionem, aut certe cum perexigua et vix sensibili et nullo prope symplomate emorescant, et pro grediantur ); idque specialim evenire In laxiori Samur HIS Gathesi SYDENIIAMIUS animadvertit, in qua saepe tota Se Parationis periodus sine aliqua insigni aegritudine, ut ipse ait, sensim et gradatim transigitur φ . Irequentius tamen
179쪽
praecedit per aliquot dies incerta et labens ') valetudo; deinde morbi initium facit febris modo maior modo minor
prout ad eain aetas, temperamentum, sanguinis diathesis, habitus corporis, vires aliaeque res circumstantes magis Vel minus propendent. Λegri primum rigent atque horrent, tum vehementer incalescunt et sitiunt, anxii atque irrequieti si unt; capite, dorso atque etiam interdum artubus, sed non fixo nec Stabili cruciatu dolent, nauseant, vomitiaritant, VO-munt, et doloris sensum in epigastrio et sub cartilagine ensiformi, si manu locus prematur, percipiunt. Ad haec accedunt stupor quidam aut somnolentia, ingens ad sudores m adultis propensio, in infantibus vero et pueris ad epi-Iepticos insultus aut convulsiones. Si convulsionibus aut eclampsia insantes aut pueri corripiantur iam dentitione perfuncti, pro certo habeto, SYDENIIAMIO asseverante '), Variolas pr0pe instare, et plerumque intra paucas horas erupturas esse, nempe aurora subsequente, si pridie ad Vesperam, Ut solent, motus convulsivi exstiterint, talesque VariOlas benignas et magnitudine conspicuas discretasque ut plurimum esse, rarissime confluentes. Verum fallax ab aliis eiusmodi praesagium habetur, praesertim in quibusdam epi-demicis constitutionibus et tum praecipue, cum epileptici
motus diutius protrahantur nec cito cessent; nam tum saepe, antequam variolae erumpant, vitae filum recidunt. Quae vero Soporosos assectus consequuntur variolae, plerumque
Quod vero a i febrem attinet, haec a primo eius iu- . r. gressu c0ntinuae mmitem is typum servat, et statas quasdam Cce bioneS et remissiones liabet, plerumque matutinis horis
180쪽
sese remittit, pomeridianis Vero et vespertinis cum omnibus symptomatibus exacerbatur et recrudescit, donec paulo ante eruptionem aut, quod frequentius est, eruptione inchoata non amplius excandescat. Nonnunquam hae acceSSiones remissionesque aut desunt, aut non ita manifestae sunt, sed tum aequalis quidam pulsus validi et magni tenor adest, calor item aequaliter viget, urina rubet et contentiS Saturatur, quae Omnia naturae praevalentis indicia sunt.. Praeterea
a quibusdam alia quaedam symptomata huic stadio tribuuntur, ut vigiliae, delirium, oculorum splendor, lacrymatio, iussis sanguinisque e naribus stillicidium. Addunt alii coma, Subsultus tendinum, iactationes, aegritudinem R), imo Sternutamenta quandoque, menstruorum fluxum, sanguinis acrem tenuitatem, dissolutionem, alvi in adultis adstrictio nem,, in pueris di arrho eam ') et nonnunquam etsi rarissime, dolores colicos, nephriticos aut pleuriticos '). V erum haec graviori ut plurimum in morbo contingunt et tum maxime, cum variolae ancipitis et dubiae indolis sunt, aut aliquid malignitatis recondunt, ut recte docet ') MORTONUS.
I ICHA, quae cum alvi fluxu incipiebant, et cuiadem ad linem usque comitem habebant, bono cum eventu, sive id a saburra Primarum viarum comΡlicata eveniret, sive a materiae varI.Ο-losae portione, quae hac via cXCerneretur. Consit. γω. Taurin. ann. 1720. g. XV. VOGELIUS etiam di arrho eam salutarem ab initio ad undecimum usque diem vidit, letlialem vero eam, 'IUae Postea Supervenerit. id. Comment. L .f. Vol. 7.
Saepe die tertio ad finem properante, saepissime quarto
ineunte, nonnunquam paulo serius, ante Vero hosce ter minos rarissime incipiunt sparsim cariolae discretae primum
in lacte, collo, genis, fronte, labiis, pectore, brachiis sub Specie punctulorum, acicularum puncturas magnitudine ple-