장음표시 사용
231쪽
ariolis est unum ex OPtimis sigriis, licet sint grama celera, ut centies ObScroapi. DE DESPirat. in acutis.
Ut in duobus primis stadiis, sic in tertio alvi fluxus, Tertia studii nisi ex cacochylia gastrica suerit, quod iam supra monitum P G si est, plerumque ut noxius in discretis et benignis dam
natur. In confluentibus vero puerorum non modo totum ADι aus. sere morbi cursum comitatur, ut suo loco notaVin US, Verum etiam utilis esse consuevit, subtrahendo aliquam exuberantis materiae Variolosae portionem. Frigore suscepto si Ptyulismi
supprimatur ptyalismuS, periculosum. HOC IPSO tempore bithodolorem osteOcopum cum magna inquietudine interdum Su- cῬus. pervenientem, si viginti quatuor horas non excesserit, Salu tarem; ultra vero hunc terminum protensum, lethi serum
gultum quoque sub tinem huiusce stadii, Vel circa Initium et iuuetum. sequentis moveri, aut ulcera in ore et saucibus nasci, haud vacat ') periculo. Funesti quoque habentur horrores aut rigores, qui in augmento morbi, aut sub ipsa febre secundaria aegros ') corripiunt.1) LOBB. I. c. P. L 23 L. c. A. I9. 33 LOBB. I. c. Ps. LIV. 4) UUXHAM. de aere et morb. γω. T. I. Ps. 37.
Calor temperatus Don modo in tertio, sed etiam in Quarti studii quarto stadio notis salutaribus adnumeratur. Alvus die duo- ἡ 'cti , decimo aut decimo tertio moderate fluens aut laxata ita, ut
232쪽
CAPUT IX. Vires non proterat, cum in variolis confluentibus, tum in discretis malignis plurimum morbo levando solvendoque ) confert. AA'ι domi O, Contra nimius alvi fluxus cum torminibus sine levamine,
deiectiones pure aut sanguine mixtae, epigastrii tumor et dolor gangraenam ventriculi aut instestinorum indicans, aut alvi adstrictio pertinax, item lingua nigra, aphthosa, arida, siticulosa, humidi desiderium et eiusdem avida suetio periculi magnitudinem, et quidem quam proximi Ostendunt. Sed
exitiosa sere sunt urinae paucae, rarae, pallidae, inanis micturitio, delirium, convulsiones et demum arteriarum Caro tidum et temporalium micatus trebriores patentiores lile, dum in carpis languent deficiuntque. His enim non modo phrenitis, verum mors ipsa indicatur. Salutem vero sperare licet, si deglutitio sacilis sit, si lingua naturalem modum servet, si nullus interior dolor R) discruciet, si pustularum exsiccatio eodem prope ordine, quem tenuit eruptio, procedat. Pustularum vero exsiccatio vel nulla, vel tarda nimis, item que repetita crustarum ') repullulatio non expers sane discriminis est.
At supersunt quaedam aliae Observationes generaliores, quas scire maxime expedit, ut praesagiorum doctrina cumulatior habeatur. In universum peticulae et mictus Cruentu S, quocunque Stadio accesserint, item suppressa ex toto vario larum eruptio febrisque secundaria, quae rationem multitudinis pustularum sequitur, sunt aditus praecipui, quibus ad interitum ducitur. Gravidae mulieres, si variolis prehendari tur, generatim non modo facile abortiunt, verum etiam cum Ob febrem puerperalem, quae saepe eas invadit, tum Ob hae mori hagiae metum gravissime plerumque Vita periclitantur. Ηystericae assectiones, spasmi, frigus borrificum rigorve pessime R) audiunt. Urinae emissio aut alvi deiectio inscio
233쪽
aegrotante, sudores profusi aut viscidi et frigidi aut ephi drosis sive sudatiuncula tenuis aut guttatim exstillans sere mortis prodromi habentur. Tubercula sive phymata rubra crebro sub sinem morbi exterius se produnt, membranamque adiposam occupare Consueverunt. Si suppurationem subeant citoque aperiantur, ut plurimum criticae eva citationis vice funguntur, at nou suppurantia, aut non ΟΡ- portune et in tempore aperta alterutrum denotant, videlicet Vel deficientis naturae conatum, vel materiae purulentae ')ad interiora regressum. His vero tuberculis frequentius Obnoxii sunt illi, qui mictu cruento laborarunt, et ope acidi vitrio lici et vesicantium, ut animadvertit ') MEADIUS, evaserunt. Sed lii in tumores etiam glandularum non Suppurantes et gangraenosa tonsillarum ulcera incidunt. Ex quo patet, virus Variolosum nulla alia ratione tutius meliusque e corpore esserri q) excernique, quam suppurationis Via atque adiumento. Nonnullos SAGARIUS vidit, qui praeter Variolas suppurare solitas crystallinis et perrucosis simul an
secti erant. ΙΙi suppurationis tempore sui quasi obliti in curiique iacebant, donec inopinato quasi e Vita excederent, quod supra g. CXCIX.) iam ex eodem retulimus. Mira
Absoluta, ut potui, accuratissime variolarum historia conquisitisque undique illustrium medicorum Observationibus,
Obserotitio Sagarii. Cnratio in
234쪽
in quibus prolixitate et copia maluimus, quam inopi brevi
tate peccare, nunc, qua ratione earum curatio instituenda sit, exponere aggrediar. Sed primum animadvertendum est, naturam, ut in ceteris exanthematicis morbis, sic quoque in
variolis summa ope niti, ut principium illud heterogeneum, quo ipsa instigatur, ad cutim g. IV.) critice protrudat, seque exiguis phlegmonis ibi inductis atque in pus bonae
notae conversis ab omni noxio humore liberet. Id autem etsi nonnunquam leni et serine insensibili motu moliatur, plerumque tamen labris cuiusdam manifestae concitatione ipsa consequitur, quae febris amaratus sive contagii g. CLXVII.) appellari solet. Haec vero certo quodam gradu
et tempore eget, quo miasma Variolosum praeparari, extri Cari et expelli queat, non secus ac in sermentationibus Usu- venit, ut liquor fermentans heterogeneas, impuras inutilesque substantias secernat ac dimittat. At illud miasmatis va violosi proprium videtur, quod non modo quandam fermen talionis veluti speciem exsuscitet, verum etiam fermenti in Star plus minus sanos humores in sui naturam transmutet sibique assimilet. Hinc consequens plane eSt, ut, si naturae motus iste neque excedat neque deficiat, nullo unquam artis auxilio peturbari debeat, sed Sini, donec suum Opus perficiat et compleat. Si vero aut torpeat nimis, et praeter modum cunctetur inessicax, aut contra Vehementius, quam Oportet, concitetur, turbaSque Cleat, tunc eum prudenter et caute sollicitari aut cohiberi conveniat . Sed imprimis quam diligentissime curandum est, ut, quoad seri potest, minima humorum assimilatio a varioloso sermento praestetur; id quod in regimine potissimum diaetetico rite instituto paene totum contineri, vix est hodie, qui ultro non
lateatur. I in Haec respondent optimis documentis, quae SYDEΝΗΑ-ΜIUS ac variolis regularibus anti. 1667, 68, 69, scribens o Er. secl. 2. cm. 2. P. IS9. e. t. I tuo. 9 Dobis reliquit, ubi ait, indicationes csse, ut aequabilis iue tErior obrauitιODιs
235쪽
abscessiali ρustulaeoc summa curia sustineantur, quo debι latem Ora Percurrerat , tandem coraten iam in se materiam Omnino uoehanc OSaeque Eliam EpancSciant.
Nihil enim magis conferre ad labrim praeter modum Diamna ca- augendam humoresque sanos varioloso labo assimilandos as f ι 6. M. ct
seritur, quam lecti et cibiculi nimius calor . Hoc sci licet sanguinis aestus et servor, qui in pariatarum a Paralia motui et servori sermentationis valde affinis est, sic excandescit intenditurque, ut cuncti prope humores, amissa priore blanda natura, novam, praVam analogamque Vario loso sermento qualitatem adpiscantur. Quapropter SYDEN- ΠΑΜΙUS suadere passim non desinit, aegros non ante lectulo addicendos esse, quam tota Variolarum eruptio in Conspectum Venerit, id est non ante sextum ab initio morbi diem, sive ab eruptione incepta tertium aut quartum. Quin QuomHuetiam post hosce terminos lecti calorem ita suspectum liata ext a lectumbet, ut ex eo vigilias, phrenitidem, aliaque periculosa syna hιhhris 'M ptomata derivare R) non dubitet. Quamobrem continuo subiicit, aegrum post sextum etiam diem extra lectum in terdiu, quoad per vires licuerit, detinendum esse, praesertim cum pustularum frequentia et copia tanta sit, ut fraeno et moderamine coerceri debeat Iunc vero non amplius e ExcePisones lecto eximendum, cum acrior pustularum dolor aut animi V μέ ad deficiendum propensio decubare et quiescere eum Cogat.
Concedit tamen in variolis discretis benignis '), item que
ubi sanguinis copia per venam Sectam minuta est, minorem esse extra lectum manendi necessitatem; quandoquidem inlus non adeo vehementer effervescit sanguis, neque tantus est memoratae assimilationis timor. Excipit quoque casum,m quo ante Variolarum eruptionem e clampsia Sive morbus comitialis accesserit; nam tum lecto tradendum esSe aegrum,
et cardiacis medicamentis cum paregoricis iunctis, imprimis laudano liquido ad paucas guttas propinato et cantharidibus nuchae impositis variolas ad cutim alliciendas D iubet. Ne que pariter eos e lecto eximendos existimat, qui aegritu-
236쪽
diae oehementiars, infensiori febre, pomalu enormi, perlι-giae, artuum dolore, quasi rhetimatismo laborant, et star-
Isbus contra indicantibus afficiuntur. His enim, ubi maxime sanguinei aetateque florentes sunt, quia lecto abstinere non possunt, Opem serre nitebatur sanguinis e brachio missione primum, et deinde aliquot post horis emetico, quibus sic eos relevari vidit, ut quasi sani lectulo abesse q) pos
Mine enue ii Non modo assidua in lecto cubatio vitanda est, verum cubiculi et Ger etiam cubiculi calor nimius et diutina in eodem aere non '' renovato, praesertim tempore aestivo, mora. Ρernecessa' rium enim praedicat idem SYDENHAMI Us aeris puri et recentis accessum. Nec ab eo dissentit MEADIUs R), ubi aeris puri, novi et subfrigidi laudes, calidi vero, clausi halitibusque insecti noxas commemorat, utpote qui respirationem anxiam et dissicilem reddit, sebrim et pustulaium numerum adauget, unde inflammationes et gangraenae postremo insequuntur. Confirmantur haec omnia a fidissimo SYDE IAMII sectatore et clinico expertissimo ANTONIO UAENIO '), qui non cessat summis celebrare laudibus crebram aeris renovationem et diligentem lecti mutationem Nihil utilius stragulorumque et cubiculi ventilationem. Nihil enim prae GV se i stantius se nosse affirmat, et cum eo a firmant omnes sere usu, hiliari- nuperi scriptores, imprimis ii, qui in oculationis utilitatem / si ς / experti sunt, ad variolarum malignitatem cum praeeaVen Viis ἡ dam, tum inhibendam, quam longiorem extra lectum inter' diu moram, lecti indumentorumque munditiem, aninii hilaritatem, oblectationem, iocos, musicos concentus, et praeceteris lenem in aere libero ' deambulationem. Deambu-
237쪽
tionis vero liuiusce saluberrimos itidubiosque essectus a ne mine satis mente concipi posse dicunt, nisi ab eo, qui eius periculum ') secerit. ΛsseVerant enim, languentes, an io , L queeta immani aestu et febri prope conflagrantes, statim ac in aerem G cr/ι apertum transferuntur, et manibus assistentium sussulti ad deambulandum leniter impelluntur, brevissimo temporis Spatio recreari, alacres sieri, Vires resumere, spiritum liberius ducere, exhilarari, et sensim sine ullius subsidio huc illuc vagari, febrimque quam plurimum deservescere, pulsu arteriarum citissime ad pacatiorem rhythmum q) restituto. ) L. c. ρ. 407.
Neque mirum cuiquam videatur, tot emolumenta apuriore liberiore que aere permanare; quandoquidem nemini in hac physices ac physiologiae luce ignotum esse potest, puri et novi aeris accessu non modo calentem atque es fluviis resertam aegrotantis atmosphaeram, quae respirationi Non minus, quam exspirationi insensibili sere inepta reddita est, procul ab eius corpore dispergi, calorem paulatim contemperari et minui, pulmones lacilius ad ducendum spiritum dilatari, et sanguinis servorem, et quasi dixerim sermentationis speciem, qua ebullit esservescitque, compesci, Verum etiam utramque insensibilem exspirationem, culaneam Vide licet et pulmonarem promoveri, extrorsum quodammodo allici attrahique lege assinitatis et chymicae cuiusdam solutionis, quam praestat aer purus et recens, Sicque Variolosimiasmatis sortasse partem, quod sane magni refert, insen sibili exhalatione esserri ac disperdi. Quae omnia tanto in pretio habentur a magnis viris, ut inanem timorem eorum, qui ab aere libero et aperto variolarum eruptionem impe-
238쪽
diri, aut earundem retrocessum induci credunt, sidenter aspernentur ac derideant, constanti et diutina, ut ipsis vide tur, experientia convicti, variolas in eiusmodi aere facilius, certius, tutius ac magis regulariter ) ad cutem prodire so- Si tamen λ- litas esse. Si quis tamen obiiciat, ab eiusmodi regimine dum interdum pustularum eruptionem retardari visam, quod De'
tur, non otiMe gari omnino nequit, eX hoc ni Iniis periculi impendere asse id Hoc t. verat SYDENIIAMIUS , quam ex illa humorum depravatione, quae regimen Contrarium subsequitur, quaeque in causa eSt, ut die porro undecima ob innumeras variolas suppurationem subeuntes exorta Vehementior febris aegrotantem Oc
Cuncta igitur haec, quae de recta lecti, cubiculi aerisque procuratione et de aura liberiore captanda, ac deambulationibus aliisque animi oblectamentis interdiu assidueque adhibendis ex magnorum virorum Sententia et prae
ceptionibus hactenus g. CCXXV. ad g. CCXXVII.) expo
suimus, Semper prae oculis ita habenda sunt profecto, ut nunquam nobis e memoria excidant, utpote et rationi Con Praec 'Pla sona et multorum firmata experimentis. Nolim tamen quis μή /μ ω ereidat, lio e regiminis genus indiscriminatim et sine ulla limitatione et quovis anni tempore Observandum eSSe, aut, quia universim in variolis insititiis et artificialibus felicissime cedit, pari semper eventu in naturalibus sive spontaneis esse Discrimen cessurum. Non leve enim inter utrasque discrimen inteI- V V edidere videtur, quo maxime sit, ut non eadem omnino re
et Naturales. Qiminis et curationis ratio semper eis accommodari queat.
Namque exigua admodum puris variolosi, et quIdem benignioris meliorisque n0tae particula ad insititias procreandas adhibetur; quod sane plurimum interest. LOCO etiam lutissimo atque a vitalibus interioribusque sedibus valde dis sito, quasi pedetentim contagiosum intasma inseritur. Corpusr
239쪽
pus, quoad seri potest, sanissimum, aetas magis propitia,
anni tempus temperatissimum, vernum videlicet aut autumnale ad inoculationem seliguntur. Quas ob res non solum sebris, quae a contagio sive capparatu nomen habet, mitis Sima esse ConSuevit, Verum Vires etiam, appetitus et reliquae lanctiones modice laeduntur, variolae utplurimum numero paucae, discretae et benignae erumpunt, ac demum placidissime cetera morbi stadia transiguntur. Non ideo mirandum nobis est, si in aere libero versari et deambulare sine molestia, atque a lecto interdiu abstinere et vigilare sine detrimento in oculati tum possint. Contra in variolis naturalibus maior plerumque variolosi contagii vis corpus ingreditur, humores inficit ac depravat. Ore naribusque potissimum recipitur, atque adeo caput, cerebrum, pulmones et ventriculus, viscera certe nobilissima praecipue, afficiuntur. ΙIinc gravior sunctionum omnium labefactatio. Praeterea Omnes cuiuscunque valetudinis, habitus, aetatis sine delectu morbo subiiciuntur. Quolibet item tempore, etiam minus salubri, uti aestivo et servido aut hiemali et
perfrigido , aut ob alios perniciosos morbos grasSanteS, malignioremque aliquam epidemicam constitutionem in Opportuno huiusmodi pestilitate corripiuntur. Quapropter et se bris, quae inde sequitur, saepe vehementior, et graViora sJmplomata et maior virium desectio, ut aegri nec stare extra lectum, et multo minus incedere et gradi sine animi deliquio possint, praesertim si malignae et conflUentes Va-Hinc curatioriolae suturae sint, et pessima cum peticulis aut exantheia di si matis miliaribus complicatio aliaque eiusmodi non raro sa-ciunt , ut non modo naturales ab insititiis longe disserant, sed etiam aliam cum regiminis tum curationis rationem exposcant.
Quare et valetudinis statum et aetatem et anni tempus Q '
240쪽
rari expendique oportet, et pro singulorum ratione, quod magis conveniat, consilium capi. Tuto, exempli causa, quaedam possunt aestate fieri, quae hieme non sine periculo tentantur, commodeque id serri a bene valente, aut iuvene, aut viro robusto, quod imbecillum, aut insantem, aut tenenerum foeminae Corpus, ut scite admonet MEADIUS, everteret. Sed paulo distinctius rem, prout ego quidem sentio,
proponam. In universum hiemale frigus accommodatis caulisque praesidiis temperandum est, ne corrugata Cori traCtaque cutis Variolosae materiae appulsurae enixe obnitatur,
aut iam appulsam improvide repellat, itemque ne labrilis
motus, . quo natura utitur ad eam secernendam excernendamque, ita sufflaminetur supprimaturve, ut IrrituS atque inanis fiat. Opportunum igitur quandoque erit aures Praebere MORTONo et MEADIO iubentibus, aegros prinus ante eruptionem diebus lecto concredendos esse, ut leni tepore cutis universa laxetur. Quod etiam fieri expediet, ubi aut aetate, aut habitu, aut vitae genere, aut morbo densata cutis nimium obriguerit. Nimius vero calor aestivus levibus indumentis atque aura frigidiore aut mora aliqua extra lectum temperetur, eademque providentia curabitur, ut ardentior febris, si modum excesserit, intra iustos limites re digatur. Aeque temerarium est tempore hiberno aut tempestate algenti perfrigefacere aegrotantes, aut eorum languidam vitalitatem restinguere ), quam aestate eOS prae postere torrere, et flammae quasi Oleum aducere.
I Ouae scripsit Cl. LORRYUs in Commentario morborum, qui Parisiis anno 1777 regnarunt, adeo ad rem minis accre videntur, ut me continere non possim, quin ea e gni ico in latinum idionia versa huc transferam: Omnιno mih cr Suadeo, in re adeo grapi, tili est νιta L mum mΠωι