장음표시 사용
301쪽
incassum iis, quae totius corporis malum habitum sanguinis que dyscrasiam corrigere apta sunt. Cohibito enim ante debitum tempus puris fluxu metastases plerumque sunt, noxio humore ad cerebrum translato. Sed de malis variolas comitantibus aut eas subsequentibus satis. Superest lamen, L Gu i ut de quodam peculiam symptomate Variolis in quocunque ooriosi, non stadio superVenire solito, sed praecipue in eruptione aut λj cvucΠS. Suppuratione frequenti, Achuria nimirum, alibi g. CCVII. indicata, dicere aliquid non praetermittam. IIuic plerum que remedio est, SYDENIIAMIO J) notante, e lecto surgere et leniter per cubiculum deambulare. Quando id malum orsque i. Vitio Vesicae contingit, somenta etiam hypogastrio et perita V μ ς Q naeo imposita, itemque enemata, quae molliunt et laxant, urinam eliciunt. ΙIis vero postremis maxime utendum retur MEADIUS R), ubi timor est, ne frigus surgendo Susceptum Variolas reprimat; demum, si vesica tumeat, doleat, nec cetera iuverint, cathetere urina educi potest, maxime in adultis. Diuretica autem locum non habent, nisi in Achia tu, ut VOCant, muria, in qua nempe urina deficit, quia in renibus non secernitur. Si demum ardor simul cum Ardorem stranguriosa difficultate molestiam creet, demulcendus is est bis, 'μ' internis et externis laxantibus, et praesertim potu emulsio nis seminum melonum atque amygdalarum dulcium, addito syrupo althaeae aut decocti hordei, radicis althaeae, glycyrrhigae, storum malvae, verbasci similiumque.
Tandem aliquando eo perventum est, quo curationi Va- Admonitio. riolarum naturalium verarum sinem imponam. Fortasse iusto longior fuisse videbor iis, qui in medendi arte iamdiu instituti et enutriti rerum praecipuarum syn Opsim mallint, quam susiorem de singulis tractationem. Sed hi veniam: do hi ut, cum sciverint, haec non ipsis, sed tironibus, quibus multa desiderantur, perscripta esse. Quorum in gra-
302쪽
tiam sane necessarium duxi, non solum quid in quovis fladio generatim usui esse posset, verum etiam quid quibusdam in generibus singularibusque symptomatis opportunum, ordinate et distincte referre; quod gratum commodumque iis suturum spero. Illud tamen dedita opera praetermisi, quod ad variolarum crebram cum peliantis aut miliaribus exanthematis g. CCV.) complicationem attinet. Nam quando haec secundaria sunt, ViX aliam Curationem poscunt, quam
ipsis vario lis accommodatam. Ubi vero primaria, si quid aliud opus iis suerit, id expositum cum exstet in sequenti bus decimo et undecimo capitibus, sacile inde peti posse, arbitratus sum. Sed iam ad cariolas insatilaas progrediamur, de quibus modo dicere Ordo iubet.
VARIOLAE INSITITIAE.. CCLXXXVI.
Lia oculationum omnium Probatissima.
Iam de variolis insilisis, sive ars cratibus, quod supra g. CLXVI.) recepi, dicere aliquid oportet. Ita Vocant ii
las, quae insitione sive in Oculatione procreantur. Inoculation vero plura sunt genera, de quibus cum innumeri paene doctissimi viri cumulatissime scripserint ), ut vix hodie Ullus sit, qui inoculationem eiusque instituendae multiplicem rationem perspectam non habeat, nobis satis erit, eam emultis deligere atque exponere, quae simplicissima, Commo dissima ac tutissima omnium nunc a plerisque exiStimatur.
303쪽
Postquam haec ab imperitissimarum gentium atqUe em' A mhdias, piricorum manibus ad medicos traducta est, cogitari etiam quando de coeptum est, qua ratione ad artis leges ea exigi P0 4et, Ux bis his fis utilior certiorque eius usus redderetur. Tunc primum Vi- fiam. sum est rationi consentaneum, corpora, quibus inoculatio subeunda esset, opportuniora aptioraque sacere. ΙΙinc ple- thoram aut cacochymiam, si qua erat, prius tollendam sanguinis missione, purgatione, diaeta aliisque medicinae prae sidiis; sancitum est. Pra Rarationem ad inocti lationem di cunt. Sed hodie haec fere omnino exolevit. Nam inocu- Sed hodie
latorum peritissum sic ratio Cinantiar: In Oculandi Vel Sani Sunt1 hoe e ero Ie
vel aegroti. Si sani, praeparatione non egent; possunt enim Mit. per eam sic alterari, ut a persecta valetudine desciscant. Si aegroti, a morbo, quo laborant, priusquam in Oculentur, liberari debent, ut valeant, atque adeo inoculationi idonei stant. Quapropter omnem praeparationem reiiciunt uti Su- Quorundam PerVacaneam aut noxiam, nisi hac voce intelligendam veli Hoc otio Um
mus ipsam valetudinis redintegrationem, quoties ipsa labe lactata suerit.
Itaque sani et bene valentes insitioni subiiciantur. Sa- Quinam sam n0s autem dices, qui sacile, alacriter et sine ulla molestia
304쪽
aut lassitudine actiones oeconomiae animalis obeunt, qui bono habitu praediti sunt, qui leniter spirant, quibus halitus oris inodorus est et minime foetet, qui nec convulsionibus nec in Orbis cutaneis obnoxii, qui viribus pollent, bene appetunt, digerunt, egerunt somnoque placido utuntur, qui
cutim mollem teneramque habent et facile, si casu saucietur, consanescentem, qui neque Scorbutica, neque Venerea, neque scrOphulari labe, neque alio quocunque notabili lium O-rum vitio contaminantur. Hi ergo ad inoculationem aptissimi reputantur, quamquam dissimulandum non est, inocu latos interdum fuisse non persecte sanos, sed valetudinarios
atque infirmos, qui tamen variolis benignissimis ) assecti
Nulla aetas, nullus sexus nullumque anni tempus ab inoculatione communiter excluditur; non insantes, non pueri, non adolescentes, non eminae, non aetate provecti. In omnibus enim his lacta pericula demonstrarunt, innocue se liciterque in oculationem saepenumero lentatam suisse. Gravidae tamen, puerperae et pubertatis tempus vitari debent. At aetas Omnium Opportunissima censetur, quae a quinto anno ad decimum aut duodecimum extenditur, anni vero tempus vernum prae ceteris, deinde autumni principium, quamquam autumnus a multis damnatur, quod morborum immitium, diari ho earum dysenteriarumque seracissimus esse consuevit. Multo magis vitandae videntur insalubres acris constitutiones, in quibus scilicet morbi maligni, exanthematici aut putridi populariter vagari cernuntur; quia timor est, ne praVam morborum epidemicorum aut stationariorum naturam Variolae quoque sequantur, aut cum iis complicen
tur. Locum vero, quoad steri possit, eligere expedit, qui sit a contagii seminiis quam maxime immunis, ruri potius,
305쪽
quam in oppidis, sub coelo temperato, propitio, salubri, in domo perampla, conclavibus magnis et senestris in quamque plagam Obversis praedita, cui neque viridaria amoena et oculos oblectantia, neque ambulacra altis sepibus aut muris utrinque munita, aut pergulis desuper obumbrata desint, in quibus inoculati spatiari possint innoxie.
Demum non omnis praeparatio, saltem quae a Victus Non omnis ratione procedat, penitus negligenda nobis videtur. Quare decem aut duodecim diebus ante in oculationem victus insti- Victus russo tu tur simplex, blandus, magna ex parte vegetabilis et tem GV c ι Oc tu
perans. Iuscula oryzae, hordei et panis, carnes teneriores, Olera, fructus, ova recentia imprimis aliis eduliis permixta et sercula farinosa concedi solent ea quantitate, quae appetitui et consuetudini respondeat. Qui robustiores Sqnt, Sanguineque abundant, aut servidiore temperamento donantur, hos a carnibus abstinere praestat, iuribus tamen earum Concessis reliquisque, quae indicavi, alimentis. Pisces fluvia tiles, ranae et pastae tenuiores in carnium locum sussici quo que possunt. Nec lac atque ex eo parata, quibus arrideant, cuiquam denegantur. Potui vero datur aqua pura et Subinde succo mali medici aut aurantii et pauco saccharo medicata. Novimus tamen nonnullos, qui consuetam victus rationem nequaquam mutandam esse Censent, exemplisque adductis evincunt, id innoxie factum. Quod facile largie- Quando nihiI
. . . . . . . t . . musari Iiceat
mur iis, qui Innocuo Victu uti Solent, quique neque Copia es oktia
neque qualitate ciborum peccant, neque acribus calidisque cibis aut potionibus abutuntur. Nec alienum duxerim, Si Ubi Auryan- primae viae sordibus scatere videantur, aut de vermibus su spicari liceat, alvum semel aut bis leni medicamento ducere, aut anthelminthica quaedam in usum vocare. Secus, sussi- Quando soli ciet alternis diebus en emate alvum, si compressa sit, apeia 2 6 6 rire, apertamque servare. Sunt etiam, qui appropinquante inoculationis die lotum corpus uno vel altero balneo tepidos severi praecipiunt; quod imprimis laudarem, ubi cutis forum his
306쪽
CAPUT IX. Neo, Priu3 arida et rigida nimis, qualis in adultioribus atque exercitatis rhj;b ηhj, sere Ossenditur, mollienda et leniter laxanda videatur.
Absoluto praeparationis tempore ad inoculationem iransitur. Inter Varia, quae ad eam praestandam adhiberi possunt, puri varioloso primas deserunt in Oculatores, idque recens esse Volunt, quo certius contagium impertiat. Esso e tum enim atque evanidum variolis excitandis impar est. Praesertur vero illud, quod e pustulis suppurare incipientibus extrahitur. Id enim cum liquidius sit, multo sacilius inseritur, cumque absorbentibus VaSiS communicatur, quam magis coclum et crassius, quod pustulae plenam maturitatem adeptae suppeditant. Fortasse etiam benignius est malu riori, si vera narrant in Oculatores. Mitioris vero naturae illud esse perhibent, quod ex pustulis eorum, qui Variolas I sitio benia insititias habent, educitur. Ex hoc etiim variolae mulio be- solis, hiesitis D fg0, rq gygni dicuntur; earumque benignitas tanto maior sieri creditur, quo per plures in Oculationes successivas idem Quinam Iocus Virus Variolosum transfusum ') fuerit '). Sed loci quoque,tGOCum ιο φ In quo insitio instituatur, delectus habendus est; nam quam 'quam quaelibet pars ad id accommodata nonnullis quando que Visa sit, tamen experientia docuit, duas speciatim reli
quis anteponendas esse, quarum altera est ea exterioris manus pars, quae inter indicem et pollicem media iacet; quo niam ibi laxior flaccidiorque cutis minorem dum inflamma bitur, molestiam excitare debet, et praeterea epidermis ibi crassior et sirmior est insitionique opportunior, cum facile et sine diruptione e cute seiungi et elevari possit. Altera porro est superior brachii pars, in qua quilibet locus ad inoculandum idoneus habetur. Sunt qui eum seligunt, in quo sonticuli inuri solent; sunt qui anteriorem aut exterio
- - . rem malunt. medium quasi inter cubitum atque humeri ca-
307쪽
t s de causis reputantur, sed potissimum, quia dissicilius in
cruribus variolosae pustulae arescunt, et quia ulcera ibi iras cuntur, quae aegerrime q) sanantur, ut in confluenti genere saepe videre est. 1) GATT1 Nouo II. re extoris P. 82.23 dios minime latet STOIt CKIUM aliosque quocunque va-aiolosi puris genere usos esse indiscritilinatim, quin ullum titile discrimen in in oculatis variolis detexerint. 3) GATTI I. c.
Inseritur autem virus Vel Ope acus ad apῖcem aliquan Sitis it
dus est, vel ope lanceolae, id est scalpelli, quo venae in ciduntur, quoque speciatim hodie plerique in oculatorum
utuntur. Sive acus Vero sive lanceola magis arriserit, alter utra pustula Variolosa pure, quale dixi, scatens pertunditur, ut pure expresso bene imbuatur. Sic pure imbuta aut conispersa desertur in cubiculum, in quo in Oculandus exsistit; nam is ab aegrotante, ex quo pus depromitur, procul esse Cautis debet, ne aut eius intuitu adspectuque terreatur, aut Ore et naribus contagiosa eslluvia ab eius corpore manantia attrahat, seque contaminet. Tum cuspis acus aut scalpelli te niter transversimque epidermidem inter et cutim inseritur, sic ut spatium unius lineae cum dimidia aut duarum circi ter transcurrat. Deinde paululum ibi detinenda commo Vendaque est, ut pus defluat cutique adhaerescat. Demum digito desuper imposito comprimitur epidermis, simulque retrahitur acus sive lanceola, prout una vel altera adhibita suerit, sicque omne pus, quo delibuta erat, intus remaneat necesse est. Nec opus est, ut cuspide aut acie cutis subter saucietur, quod aliqui ad certiorem insitionis essectum ob tinendum praecipiunt. Dexterrimi enim in Oculatores caventa quacunque vel levissima sanguinis effusione. Quod si quis Insilio tiniati dubitet, utrum unica insitio ad variolas excitandas valeat. si ' si si
quae alioquin satis esse solet, poterit eam repetere in at intini, quid tera manu aut brachio, aut ad summum tres insitiones sata Ob 'MUdum
308쪽
ciat, binas videlicet ex uno latere, Unam vero ex altero, quibus certe contagium, si corpus ad illud arripiendum comparatum Sit, communicabitur. Non enim integrum est inoculationes temere multiplicare; quod usu constitit, eos, qui pluribus vulnusculis sive insitionibus inoculati sunt, Variolas et copiosiores et graviores passos esse, quam qui una vel altera insitione usi sunt. Ex quo patet, copiam et gra-Vitatem Variolarum plerumque puris inserti quantitati fl) respondere. Retracta acu sive lanceola, non legi emplastro nec deligari ullo modo vulnusculum debet. Virus enim sic applicitum per se satis adhaeret, et in venas certo sibi viam
aperit. I) GATTI Nouo. ref x. P. 78. 79.
Animadvertendum autem est, acum aut lanceolam piare, ut supra, delibutam, suam sacultatem ad aliquot dies ser Vare, itemque eam diu servari in pure e pustulis expresso et in vasculum vitreum indito, dummodo probe clausum ab aeris attactu arceatur. Quod si puris recentis copia nobis non fiat, crustae Variolarum exsiccatae et in tenuem pulverem redactae ei subrogari possunt. In huiusmodi pulverem inditur silum xylinum aut sericum, diuque in eo morari sinitur, imo eodem probe confricatur, ut in se vim contagionis arripiat. Filum hocce epidermidem inter et culina ad duas aut tres lineas acu traiicitur. Traiicitur, in quam, non enim ibidem relinquendum est, ut quibusdam placet; quia quidquid extraneum alienumque est, irritatione inflammat, noxamque inseri. Fili loco etiam acus vel lan ceola pulvere Varioloso confricata, quo dixi modo, inseri potest: neque opus est, Ut pulvis cum ea epiderm idem inter et cutim trudatur ), videlicet ne molestam irritationem pariat. Λtque haec est methodus, quae prae ceteris prO-handa videtur. I) GATTI I. c. ρ. 83. 84.
309쪽
In oculatae Variolae sua et ipsae habent stadia. Pria Primum stumum incipit a puris insitione, extenditurque ad levis usque V V V cuiusd in inflammationis apparitionem, quae se in loco in silionis ostendit. Nihil autem prima et secunda die circa
Vulnusculum apparet notandum; imo eius orae ita colvisse videntur. ut vix incisionis vestigium Oculis pateat. At Ier- Ita ut plurimum die levis accedit insitionis loco inflamma tio, cum pruritu interdum coniuncta; atque hinc secundi Secundum stadia exordium ducitur, quod tres circiter dies perdurat, antequam Vera febris superveniat, interiora a contagio assici significans. Ista vero inflammatio est quaedam variolosae E V tio ςα-
eruptionis species, a generali deinceps futura eriaptione non his
dissimilis, eundemque processum habens, quem reliquarum partium pustulae habere solent. ΙΙoc tamen ab illis differt, qu0d sine fel, re et sine interiorum partium assectione in conspectum Veniat, utpote essectum contagii proxima tantum loca adhuc Occupantis. Modo unicam pustulam exhibet, in Eius descri- cuius centro punctum quoddam cernitur, morsui pulicis mile, vulnusculi videlicet vestigium, modo congeriem P Ustu larum, veluti corymbum Variolarum confluentium, reprae sentat. Quarta die rubor in circulum dilatatur, pulicari quidem latiori maculae parem, sed aliquantulum supra CU-tim reliquam exstantem. Saepe pruritus eo in loco percita Sy P Om tu
pitur, dolorque sub axillis atque in suprema brachii parte molestat. Paulatim pustulae augentur, dolent, eleVanlur, lactui renituntur et vere inflammantur. Interea dolor sub axillis increscit propagaturque ad scapulas usque. Inter dum similis dolor inguina premit. Domum accedit capitis Anteceden- graVitas aut cephalalgia itemque lumborum cruciatus, quan- doque aegritudo, virium lapsus atque in nonnullis uberior urinae excretio; quae symptomata proximam febris accessionem sive fertium stadium praemonstrant. Nonnunquam tamen haec vel omnino absunt, vel leviss ma ac brevissima ut i, citoque a febre excipiuntur, quae sebris certum indi b ιβ G ccc '
310쪽
sso sDe ter- Cium praebet actionis, quam in totum iam corpus exercettium Sta' variolosum Virus.
Febris haec non ubique, neque in omnibus eodem post in Oculationem tempore corripit. Communiter in reςionibus calidis citius, in frigidis serius. In Italia quinto vel sexto ut plurimum die. Nec aliter video evenisse iis, qui Vindo- bonae verno tempore et ad aestivum Vergente a Cl. STOR CRIO in oculati fuere. Febrim comitantur calor intensus, sitis, nausea, dolor capitis, lumborum et totius sere corporis, oculorum languor, lingua albida, pulsus frequens, inaequalis, celer, somni turbati et reliqua, quae naturalium Variolarum propria habentur; sed plerumque multo mitiora omnia, et qualia in benignissimo discretarum genere esse consueverunt. Interea pustulae in loco insitionis ortae tenui aliquo humore repleri et pellucere incipiunt. Circumeas rubor latius sese distandit, cutisque magis tenditur ac dolet. Altero et tertio a febris accessu die modo horrent, modo calent alternatim aegrotantes, Vehementius febricitant, viribus magis languent, vertiginem doloremque capitis, colli, Oculorum, dorsi, imo membrorum Omnium apertius queruntur, Valde sitiunt, tetramque Variolosam mephitim, peculiarem et huius morbi propriam exhalant. Pustulae interim circa insitionem validam inflammationem sustinent, atque ad suppurationem properant. Simulac vero variolae in sacie et reliquo corpore erumpunt, sebris cum Omnibus suis symplomatibus minuitur, quin imo prorsus cessat.
Ount Ium Ab hac generali variolarum eruptione exorditur quar- QN CDc ttim iliai m. Si sebris sexto aut septimo die ii Vaserit,
riolaruim Nono Vel decimo eruptio siet. Solet enim secundo aut tertio die apparere, postquam febris accessit. Interdum ta-Pustulae in- men dissertur ad diem usque undecimum. Sub eruptionesiit Omε P si autem ipsa pustulae supra insitionem, quamquam iam Verum