장음표시 사용
331쪽
propere evanescentem, aut earum desectum, regressum introitumque ante debitam morbidi semitis exspirationem su- Nptroees,G1aestissimis symptomatibus causam praebere, quorum saepe V έμ- sinis mors ipsa est; quod sane de peticulis symptomaticis nec affirmatur, nec affirmari unquam potest. Adde etiam Certa hahene certa esse peticulis istis stadia percurrenda, quemadmodum si/μ4 μ sunt reliquis morbis exanthematicis, quae ultra, ubi simplex, purus et regularis morbus est, non solent niSi rarissime pro duci. Λtque omnia haec, ni fallor Vehementer, notas primarii morbi proprias sic exhibent, ut nemo unus aequus rerum aestimator esse possit, qui huiusce varietatis vim non persentiat. Si tamen cuiquam vel auctoritate magistri, vel Si vi s at
paucis vagisque OhSerVationibUS COI USO aliter adhuc Videa' hi iis tur, ut is sententiam mutet, mittendus erit ad epidemicam cies adtina sis, aliutiam Deticularum constitutionem, ubi commode multo / rum aegrorum curationibus interesse, cuncta sedulo aduo-tare et expendere, cutimque in Singulis quam accuratissime inspicere possit, nec contentus esse velit tumultuarie et saltuatim modo hunc, modo illum invisere, sed toto morbi curriculo suos aegrOS perlustret, cuncta, quae eis accidunt, quae natura, quae ars molitur, quae casus tulerit, magna animi attentione scrutetur. Hoc satis quidem fuit veri studiosissimo et optime de re medica merito Cl. LE ROY, ut praeconceptae opinioni valediceret. Postquam enim ipse non persunctorie epidemicas febres petechiales anni 1764. contemplatus est, beneque omnia, quae in iis contingebant, animadvertit, sicile etiam cognovit, peliculas primarias asymptomaticis vere diversas, non esse imaginationis sig
Quamquam vero primarias eiusmodi peliculas plerique Faehris Def.
medicorum animadvertissent, nomen tamen a febre, quacumuiplurimum copulantur, quoniam modo benignae, modo ma- morbus.
332쪽
CAPUT X. lignae et periculosae, plus minus mortiferae ) specie homines terreri videbant, eis tribuerunt. Quo sactum est, ut febris pelechialis cerae vel purpuratae R) titulo communiter ac paene universim insignirentur, denominatione vide- Aline diffe- licet satis idonea, qua a secundariis symplomaticisque Secernerentur. At primariae, sive cum febre coniungantur, sive sine febre sint, subdividuntur in benignas et malignus, in
regulares et anomalas, in sporadicas ei midemscas, in spontaneas et contagione commianisatas, ta erademicas quarundam regionum et locorum, et a foentissas, ta conlia δε- Sas et Non contagiastis, et Sic porro; nam omnibus hisce modis adspectibusque sese offerre visae sunt clinico Obser-Vatori, quem neque longum artis exercitium, neque assidua morborum scrutatio laedio assecerit. Quoniam vero peticulae modo solae et purae, modo mixtae et cum aliis morbis, et praecipue cum intercurrentibus, qui non semper absunt, ut abesse solent in ipsa pestilentia, et proinde, ubi caput esserunt, vix a peliculis stationariis aut epide mice
regnantibus immunes evadunt, confusae reperiuntur, hinc Dem ΟρI sunt alia exsurgit earum disserentia, simplicium nempe et conisin lices oeI
cantur, ac vel ipso initio concurrunt, ut minime pro eorum symptomatis haberi queant. Id saepe manifestum est in variolis, morbillis et exanthematibus miliaribus, cum quibus saepe peliculae commiscentur, ut non praeteream pestem ipsam, cum qua complicari interdum Consueverunt; quamquam frequentius in peste vibices et maculae ad ecchy-IMOSeS et gangraenulas spectant, et a peticulis, de quibus nunc agimus, valde disserunt, utpote effecta et sympto mala disserunt a morbo primario et essentiali. Ιmo nonnunquam, quod magis mirum est, tria haec, peliculae, variolae, miliaria in eodem corpore una consociata reperiuntur, et Sila singulis propria symptomata praesto sunt, Ut omnes istos morbos simul conspirasse dubitari non possit. I in L E ROY I. c. P. 2l2.2) SFnonyma.
piscatiartim. Cum aliis enim morbis interdum sic compli
333쪽
Arduum sane et perdifficile est morbum pel Icularem secundum Omnes eiusmodi disserentias g. CCCXIV.) ita
persequi, ut absolutissima eiusdem descriptio habeatur. Ni- Dὰsense Ahilo tamen minus in eo describendo sic me geram, ut praecipua ac frequenti Ora sympto mala, quae in eo aut ipse viderim, aut alii, et praesertim nostrates variis in locis temporibusque, dum epidem ice vagantem studiose intuiti sunt, adnotarint, summatim collecta atque Ordine disposita Dondesiderentur. Quaedam utplurimum antecedunt morbi ina- syna morbi minentis Veluti signa, quae aegrotaturos tribus, quatuor aut UNU M pluribus quandoque diebus exercent; cuiusmodi sunt capitis gravitas aut dolor obtusus, modo si xus, modo Vagus, inter dum etiam ad collum productus, rheumatico similis, interdum plus minus lumbos atque articulos, sed erratice discru clans; ciborum fastidium, sive appetitus imminutio, lassi ludo universi corporis, torpor insolitus, moeror, agrypnia, noctes irrequietae, somni interrupti et perturbati, et quandoque sensus quidam molestias, qualis membris contusis aut labore sessis esse consuevit. Nonnullis subinde circa lumbos horror, sed levis et citissime desinens accedit, quin tamen
in pulsu ulla febrilis concitatio percipiatur. Quibus vero
primae viae saburra aliqua Scalent, Os etiam amarescit, et
non modo appetitus delicitur, verum plane aboletur. Interdum lanta est subita virium sine evidenti causa deiectio,
334쪽
ut nec pedibus stare, nec incedere, nec erecti consistere commode queant, ac sacile animo linquantur. Verum id in graviori maligniorique casu lantum evenit, et praesertim, ubi contagione morbus suscipitur. Fereque Omnes aliquod in sex rebus non naturalibus erratum accusare solent, imprimis cutaneam exspirationem suppressam aut immodicum corporis exercitium; ex quo male habere inceperint.
si se P -μ' biiq, quae a frigore, horrore aut rigore plerumque e*0r
ditur. Rarum enim est, eam clanculum et repente Corri
pere. Quando vero ab horrore, qui saepe levis est, incipit, is pluries in die, primis speciatim diebus reverti solet,
ac quoties se aeger de loco in locum dimovet, aut brachium exserit, aut exserere tentat, toties de horripilationibus redeuntibus aut invalescentibus conqueritur. Nec Solum primis diebus id accidit, verum interdum reliquo etiam morbi tempore sere toto, donec morbus inclinet, identidem plus minus horrere pergit. Tam varia vero multiplexque est febris ratio, ut vix satis delineari cum Omnibus Suis Variationibus eam liceat. Mitis saepe et levis morbi speciem ex bibet, ut spem faciat cito desituram esse. In ea ConSi 1 tu tione epidemica, quae ann. 1505 et 152S. Italiam ius est a vit, ita placide invadebat malum, ut Vix aegri, reserente HIERONYMO FRACASTORIO ' , medicum admittere vellent; imo complures ex medicis ipsis benignitatis Opinione plurimum deciperentur, exspectantes sperantesque paulo post prosperum sinem sive criticam solutionem. Nec aliam laciem primus eius ingressus quandoque prae se tulit In Constitutione Taurinensi ann. 1720, a CAROLO RICII Α ) descripta. In utraque enim harum constitutionum febris gravissimis mox sibi adscitis symptomatibus simulatam exuebat benignitatem. Ceterum ubi levis et mitis videtur febris, quamquam nec Calor tactui magnus appareat, nec multum a naturali pulsus
discedat, insolita lamen quaedam perturbatio, lassitudo et fractio
335쪽
fractio totius corporis, capitis gravitas, sensuum hebetudo, cubatio supina atque alia huiusmodi nos admonent de eius pravitate, quam brevi accedens peticularum eruptio mentisque aberratio ') manifestiorem faciunt. Contra nonnunquam iam ab initio statim vehemens atque acuta ') est, quin imo interdum sine conspicua et Recti Lars accesssone plerosque occupat, atrociterque torquet; quod imprimis iii Taurinensi modo memorata constitutione usque ad peticularum eruptionem ') fiebat; his demum ad cutim prodeuntibus, quae morbi natura esset, cuiquam sacile tum patuit.
Ceterum febris in eiusmodi morbo utplurimum conti nuae remittentis rationem tenet. At, Ubi crebris horripi V .h si olationibus aegri afficiuntur, phricodem ipsa aemulatur, et fM V primis duobus aut tribus diebus adeo obscura et Varia o Q V it ut quando Vere accessionem habeat, quando remissionem, Πωύο horri- certo distingui vix possit. Post eos vero, nisi iam prius distinctiorem typum assumserit, manifestius remittens sit, modo quotidianae simplicis, modo tertianae duplicis in- odo quo istar, modo alternis tantum diebus, praecipue paribus ingrata GV Vescen S, Ut in tritaeoph is; et plerumque in accessionibus 'aliquam horripilationem ciet, tu remissionibus vero su dores. Neque tunc desunt interdum ) urinae turbi lae, ruta tibin classae, subiugales, sic ut sacile pro febre de genere inter GUG. mittentium vel subintrantium I ORTH accipi possit. Inter- Modo quotAlum quotidianae duplicis typum servat, duas in nuchtheta domi uvia .
mero accessiones subiens, antelucanam unam, alteram Ves-nertinam; qualem in Faventina epidemica constitutione ann.l759, 60, 6l, speciatim observare mihi φ) contigit. Quando
Ostremo modo se exhibet, sere Semper complicatus moraus esse consuevit cum vera quotidiana intermittenti, sic
336쪽
obedit. Qua ratione ilignosci la
ut e continua remittenti et quotidiana Intermittenti vera Vel spuria coalescat, quemadmodum sit in proportionatis '). in Suggi di nedicinn prialia. di P. I OD Dau' Armι P.
Atque hae sunt praecipuae eius vices, quando continuae remittentis naturam obtinet. Non raro vero sub Verae intermittentis specie ludit, tum imprimis cum a frigore aut horrore Suas accessiones repetit; quod PETRUS A CASTRO in Veronensi quadam epide mica constitutione aperte ' aliique non pauci post eum animadverterunt. Larvam autem intermittentis post aliquot accessiones deponere consuevit,
et in continuam transit, die videlicet quinta, septima, aut nona, quod sere longissimum est. Intermittentis in modum ad undecimam usque diem eam decurrere vidit CAROLUsRICII A R). Simul ac vero continua tacta est, suam seritatem mox patefacit, tanto lethaliorem, quanto longior fuit sallacis et simulatae periodi continuatio '). Dum autem inter
mittentis aut subintrantis speciem refert, maxime Cum accessiones a frigore aut horrore incipiunt, sudoribus vero . solvuntur, non modo iuvenes medici, Verum etiam seniores in vanam spem eriguntur, se posse cortice pertiviano eam cito depellere; quod tamen si te nient, nunquam 3SSQq Uuntur; non enim ista, etsi intermiserit, corticis subiecta est facultati. Quam quom vero errandi saepe OCCaSionem praebeat, tamen non ita latet eius vera indoles, ut detegi attentiori indagine non pOSSit. De ea enim sic sc Iipsit idem Cl. IIICIIA: Nec Inmen sese ita prorsus abscondere noceriat illa unquam, quin GDquiam Subesse fraudem sus IcIO aut metus foret, quidque mali moria, ac re Osa Et ornum oel intermissionis oel remissionis die iappareret. Alιι namque de immani capitis dolore, alta de amenIι aestu ac totius corporis lassitudine conquerebantur. Quιdam dilacti tost
337쪽
nderant et diu oΦι S. IIaud paucos gracia sopor, ut pix
partim ') memini. Ad quae si animus advertatur, et prae terea peticulae epide mice oberrent, et lassitudines sponta neae antecesserint, et ea non desuerint, quae magnos morbos praenunciare solent, et febris imprimis quotidianae dii plicis to pum teneat, quae alioquin rarissima est, nec persecta atque indubia integritate potiatur, et accessionum reditus Vagus atque erraticus sit, aut certe non admodum Ordinate et regulariter stat, sudoresque non remissionem tantum subsequantur, sed totam accessionem comitentur, nec
ea absoluta prorsus desinant, nec satis lateritiae urinae respondere videantur, iam ab ipso initio cognosci poterit, subdolam febri inesse naturam, neque antidoto americano quidquam sidendum eSSe. I) L. c. uPh. 2.2) L. C.
3) Nistoriam febris pcteclxialis verae, quae primis diebus
quotidianam duplicem chinae chinae reluctantem mentiebatur, et obliteratis frigore , quo accessiones suas inchoabat, et su- dote, qMO, Ut verae intermiti rites, eas siniebat, continuae demum saetae vide sis in opusculo P. JO. VΛSTA PANI, medici Tauri nen, is clarissimi, quod inscribitur de china china λ notaris ian/mia Mers ness, P. 86. hist. 2. Apud eundem s. 89. δειs . 3. 9 invenies quoque exemplum schris pete clitatis an O- malae, quae ab initio tertiana intermittens fuit, quaeque cedete visa est chinae chinae, sed paulo post sine ullo frigoris
aut horroris an lecessu repullulavit continua, sive Potitas recruduit, et demum peticulas ad cutim protrusit. Notandum tamen est, ambos eiusmodi aegros in Doso comi O, dum peti cularis morbus epidemicus erat, de cubilisse. Num ex contagioso nos occimii mi asmate an Omnia ista facies' Non ausim desinire. Be: quae quidem, quae ibidem exstani, historiae aegrotantium suspicionem non levem iniicere videntur, Dosocomicam febrim, quae ut plurimum peticularis ost, intermittentibus febribus, si vere tales prae exstiterint, ex mora in nos comio et ex contagione supervenire potuisse; quod imprimis probabile fuerit, quando febres, quae intermissionem habebant, cortici peruviano obtemperaverant; nam quae intermissionem fallacem ostentarit, nec vere a fomite intermittentium pendent, vim corticis aspernantur , ut reapse asPernatur febris peticularis, intermittentem, quemadmodum supra exposui, inter initia simulans. I idetur enim tunc natura iteratis nisibus, sed finem non assequentibus, qui tot accessionibus sebrilibus respondent, mo-
338쪽
quialis Ge-x UIE. liri separationem expulsionemque peticularIs m Iasmatἰs, quoad febriles motus concitatur, et prout crebrius aut rarius irri-iabilitas ab co assicitiar, crebriores etiam aut variores motus istos excitari, verisimile arbitror, donec veneno integre Evoluto cesserit inaequales imperfectique conatus, et assidua febris orta exanthematicum morbum manifestum saciat. Vid. etiam mistom titiera CAROLI PINAROLII etc.
Sed omnium frequentissimus est quotidianae coni nuperemittentis typus. Plerumque pomer ilianis horis cum horrore, interdum sine eo febris exacerbatur. Horrori calor Succedit, aegris Saepe molestus, tactui Diplurimum mitis, qui ad matutinum usque tempus perseverat; tun C Vero remittitur labrilis aestus undique sudore manante Cum S m-plomatum levamine. Id imprimis in nuperrima pelicularum constitutione, quam proximo superiore anno IIS3 Casali Pistorum observavit auditor olim noster, nunc amicuS Sit
gularia et medicus longe felicissimus CAROLUS PINARo-L1LS ' , frequentissimum fuit. Quibusdam vero sudoressere perpetui sunt tam initio accessionum, quam augmento et remissione, pro susi, calidi, universales, sed inutiles et debilitantes, ut in febre elo de et colliquante esse solent. Ita praesertim evenit, ubi cum peticulari morbo miliare etiam venenum complicatur. Sed tum sudores isti transactis at quot diebus paulatim minuuntur, et saepe ex toto decedunt. In oppido Belgio so grassantibus epidemice peliculis nuper sudores huiusmodi visi sunt modo ab initio ad finem morbi usque continuare, modo in principio tantum, raro sub sinem; et quamqυam alias tunc utiliter erumpere SO-leant, ibi tamen paene inutiles suisse R) narrantur. Scire
praeterea con Venit, pro temporum anni atque aeris Variationum ratione et pro temperamentorum diversitate modo unam, modo aliam formam et speciem induere. Hiberno
tempore exempli causa, aut subitis colidi aeris in frigidum mutationibus, aut tempestate frigida et bumida rheumatismi, pleuritidis, catarrhi rheumatisve similitudinem assectat, ut
339쪽
incautIs inflammatoria, catarrhalis aut rheumatica videri possit. Aestivo vero tempore et in temperamentis cholericis saepe sub specie febris biliosae, aut ardentis, aut colliquantis sive putridae decurrit. Pro ut demum cum cacochyliae primarum viarum aut lumbricis intestina occupantibus coniungitur, SsStriciam et perminosiam sacile repraesentat, proque QVμφί
Protinus vero ac sebris accessit, cuncta symptomata, Post febrem
quae morbum praenunciaverant g. CCCXV. , graViora si unt, ihi , et quaedam alia sese eis adiungunt peculiaria et plane propria. Appetitus igitur si prius tantum diminutus fuit, iam penitus ab Oletur, pondus ingens praecordia gravat, suspiria
imo de pectore trahuntur. Lassitudo et virium languor magis corpus opprimit, membra torpore gravius assiciuntur, dolor dorsi artuumque acerbius torquet, tantusque is inter dum est, ut aegri uno loco diu conquiescere nequeant, sed huc illuc iactentur. Assidua communiter vigilia eos eXer cet, ac, si unquam Somnus obrepat, brevissimus is est, turbulentus spectrisque interruptus, nec quidquam reficit. Nonnullis vero etiam inter initia coma accedit, idque toto sere morbi curriculo perseverat. In aliis vigiliae et sopores pervices alternatim Sese excipiunt. Imprimis autem caput circa frontem et sinciput acutius atrociusque dolet et servet, aut saltem grave admodum est. Quibus acutius dolet et servet, saepe cum pulsationis sensu et carotidum temporaliumque arteriarum manifestiori, quam in carpis, micatu coniungῖtur. In aliis vero, licet caput acriter doleat, temporales carotidesque eodem, quo tu carpis pulsu subsiliunt, id est parvo, debili, non magnopere crebro, cuiusmodi fuit in oppido Be suoso, TROLLIO, viro docto et exercitatissimo h) te stante. In aliis vero punctionibus vagis atque erraticis tan-
340쪽
lummodo pertunditur; sed quocunque modo ipsum se habeat, sere cum dolorisca musculorum cervicis tensione connectitur. In omnibus, quos anno proxime elapso curavit
IO. BAPTISTA CAMBIERI Us, solers et perspicax homo, dolor capitis suit acutissimus et assiduus R). Dolori capitis adiungitur aurium susurrus ac tinnitus et quidam mentis Stupor. Facies plerisque tumet, pleniorque est, imo intense rubet; qui rubor, nisi a principio adsuit, progressu saltem et speciati in post peticularum eruptionem certe su PerVenit, perstatque ad morbi usque inclinationem, videturque erysipelato sus. Λt is facile in plumbeum et tetrum colorem mutatur, ubi malum in deterius vergit. Oculi item Sanguine suffunduntur, ardent dolentque ad radices, lucis
prope impatientes. In multis sitis intenditur, etsi lingua humida et rubra apparet, in aliis nulla bibendi cupiditas
est, tum etiam, cum lingua arida, scabra et a phth Osa cernitur; quod universim in nupera epidemica peticulari febre ') observatum est. Calor plerumque interior molestus, exterior mitis esse solet; in quibusdam etiam tactui acer et pungens '), talisque praesertim in accessionum augmento aut in gravioribus accessionibus deprehenditur. Quandoque tamen exterior cutis adeo temperata videtur, ut ad tactum sere subfrigida persentiatur. Nec desunt leves mentis aberrationes, potissimum nocturno tempore, ubi sebrilis vis corpus Vehementius exagitat. Saepe potus ab aegris respuitur, quia ab eo ponderis molestia circa epigas trium increscit. Respiratio plerumque inaequalis est, interdum frequens, laboriosa et suspiriis interrupta, non tamen calida, ut in perii neumonicis. Interdum dolor lateris eam comita
tur, a quo neque tussis, neque sputum Cruentum semper
abest; sed is saepe a spasmis proficiscitur, nec a phlegmone originem ducit. Hinc vel sponte cito evanescit, vel Unica sanguinis missione discutitur. IIoc Don infrequens symptoma fuit FRΑs CAROLI in LAUMELLO, ut ex epistola