장음표시 사용
311쪽
maturumque pus contineant, circum tamen Iniense adhuc rubent. Altero vero eruptionis die aegri iam bene habent, pulsu propemodum naturali et tranquillo. Dum variolae numero increscunt, decrescit rubor stigmatum insitionis, imo postero die omnino evanescit. Eruptio intra tres aut quatuor dies ita perficitur, ut die duodecima, decima tertia aut decima quarta, prout nimirum citius aut serius apparuerit, Variolae iam suppurare incipiant quintum hoc stadium VO-eatur); decima vero quinta persectam absolutamque maturitatem consequantur. Nec suppurationis tempore ulla se-bris secundaria, saltem notatu digna insurgit, nisi pro Se-sundaria habeas pulsuum aliquam elevationem et celeritatem, quae Vespertinis praesertim horis ut suppurationis essectus non sine horripilationibus vagis, pustularum dolore et nocturni somni aliqua perturbatione accidit; quamquam haec
tunc solum accidunt, cum pustularum numerus ingens sue rit, quod rarum lamen est. Maturitate Variolarum apparente Vires, appetitus, somnus tranquillus mox redeunt. Insitionis pustulae exsiccantur, et paulatim crusta inde orta secedit, demumque decidit cicatricem rotundam, sive mavis maculam rubram relinquens. Variolae item mOX a Suppuratione exsiccationis stadiam, quod est ultimum, ingre
diuntur. Exsiccantur vero eodem omnino modo, quo discretae benignae, id est sine ullo gravi sympto mate.
Atque haec est communissima maximeque ordinarIa vata Quot mod Griolarum insititiarum historia. Saepenumero adeo bem- ,iliatae agnae sunt, atque exigua adeo earum eruptio, Ut pauci5si' . . mae pustulae ad cutim prodeant, ac proinde leVisSima ris tibitidiant. tam inflammationis quam suppurationis symplomata eas CO-mitentur. Quin imo non infrequens est, febri in Oculatio nem subsequenti nullas variolas succedere; quo in casu etsi Vera eruptio desit, pustulae lamen circa insitionis locum exortae Omnem miasmatis inserti vim per se solas exantiare dicuntur. Quare certum ratumque est, febrim variolosam si 'ς
312쪽
Alous non iacenda, Nisi quid urg Cat.
interdum sine variolis observari, eaque s0la immunem, qui inoculatus suit, a variolis credendum esse, aeque ac multis variolis conspersus φ) suisset. Non tamen insiciari licet, variolas insititias quandoque in aliquibus confluentes et periculosas exstitisse, in aliis complicatas cum alio aliquo morbo exanthematico R), in multis ulcera diuturna, erysipelata ab Scessusque Varios reliquisse, itemque nonnullos, qui insiti lias iam habuissent, in naturales sive spontaneas demum incidisse '), quod tamen infortunium commune est iis quoque, qui naturalibus laboraverint. I ) GATTI Nouoeia. res ei. n. 143. I 44.2) Becentissimum exemplum variolarum in Oculatarum, quae cum morbillis complicatae fuerunt, et summopere, et cum vitae periculo confluxerunt, videatur in T. LX. . urn. de Med. aran.
xt benignae et tutae vix non semper eSSe ConSUeVerunt. Benignitas Vero Securitasque earum non medicamentis, quorum non egent, sed sere tota atque universa insi
iioni ipsi et regimini diaetetico debetur. Regimen autem paucis quibusdam praeceptis totum innititur. Ab insitio nis die ad febris usque adventum nihil sive in victu iam
proposito aut consueto, sive in Vestimentis praeter consue ludinem innovandum est. Aeri solum libero atque assiduis deambulationibus animique variis Oblectamentis inoculatus paulatim assuefaciendus est, ut deinceps, ubi hisce praesidiis magis indigebit, lubentius eis Operam navel. Inutile ac Supervacaneum, ni etiam anceps Consilium arbitror primo sta iiiii die, ut quidam inoculatorum proponunt, pulVerem DIMSDALII , emeti O-catharticum ex calomelane, tartaro emetico et absorbentibus constatum praebere. Nam saepe nauseas, Vomitus Ventrisque dolores aliasque turbas excitat, aut, licet eo omisso, Variolae tamen, dummodo reliqua in regimine SerVentur, aeque benignae esse solent. Neque
quodvis aliud medicamentum, quod alvum ducat, propinan-
313쪽
dum est, nisi nausea, appetitus deiectio aut alia doceant, primas vias sordibus praegravari. Quo casu, nisi antea iam id praestitum sit, licebit alvum eccoprotico solvere. Alias Sus sunt satis erit alternis diebus alvum, si compressa sit, enemate ς' V μ' iniecto aperire. Recte saciunt, arbitror, qui primis mox diebus ab inoculatione ad plenam usque Variolarum eruptio nem pedes in aquam moderate calidam quOVis Vespere per semihoram demittendos iubent.
Oborta vero febre, tum primum ad eruptionis usque Quando Πesinem necesse est, ut inoculatus aerem liberum, purum ac ς sis si
s rigidum ducat, et quidem renovatum assidue sic, ut qui accurtiliori. semel pulmone egressus est, non iterum respiretur. Ρraeterea is interdiu a lecto et speciatim a somno religiose abstineat. Quod si ob aetatem, veluti insantibus, necessariuS Aer MuruSetiam interdiu somnus sit, in aere aperto et si igido capi i Ahi/A,hnisti cinatur. Moeror quoque Omnis aut taedium procul arceatur lecto et som- iocis, sabulis, cantiunculis musicis concentibus aliisque pro UT 4 . Injuntιtius aetate oblectamentis, sed praesertim lenibus deambulationi- somnus in bus, quae nimirum mentem exhilarent, exspirationem adiuta GV O
Vent, non Vero corpus Sanguinemque eXagiten t. At si Vi- Inter of cIares ita langueant, ut inoculatus pedibus consistere aut in iam Ut G
cellere nequeat, tunc deferatur m acrem apertum, Ibique Milo.
relinquatur, donec quasi reviviscens sponte pedibus insistere Elua horai et deambulare incipiat. Tanta quippe est puri, si igidi libe f
rique aeris vis ), ut vires illico resurgant, anxietas Conquiescat, et sebris plurimum deserveat. Sin vero nequa- Vectio. quam id liceat, aut ex voto non cedat, curru aut rhedaeum Vehi oportet per amoena viarum aut spatiosa apertaque ambulacra. Quod si tempestas pluviosa aut ventis agitata, aut humida ac nebulosa, aut subitum acre frigus impediat, quo minus soras prodeat, domo quidem sese contineat, sed per cubicula huc illuc vagetur, cavens quidem a temporis iniuriis, non vero ab aeris accessu et renovatione prudenti. Sic toti dies transigendi sunt, excepto prandii et coenae
314쪽
tempore, quo residere licebit. Sed et am a longa sessione caVere Oportet, ne Vires amittantur, et membra torpeScant. Cubitum demum petat hora consueta et prope sessus, dormiatque in amplo conclavi et bene ventilato. Quod attinet ad victum, toto sebris atque eruptionis tempore cibi arbitrio et gustui aegrotantis accommodentur, dummodo ex eo Tum genere sint, quorum supra g. CCXC.) mentionem seci. Natura rectius quam medicus cibi quantitatem de si niet; nam si appetitu spurio et sallaci aegrotans ad eden dum impellatur, statim satietatem queretur, et abstinebit. Quantum igitur cibi, et quando sumi liceat, natura ipsa docebit. Ρolui autem aqua frigida et palato grata datur; quam succo mali medici et saccharo gratiorem utilioremque reddere fas est. Qui ientaculo assueti sunt, uti pueri ieiunium minime serentes, poterunt illud sumere, cui iam aSSUeverint, idemque de merenda praecipitur.
1) Nemo ullus sortasse pluris socii aeris si g di usum,
quam celeberr mus inoculator noster GATTUS. i die quis tamen credat in eius laudibus modum non esse debere, audiamUS cum ita loquentem: Ie mes hornes done ab dirmaradcr que Ics ιH
Tale regimen etsi a quibusdam observandum ad sinemusque ') eruptionis tantummodo proponatur, quasi hic malum a Varioloso naiasmate proficiscens sinem haberet, et re liqua stadia, suppurationis videlicet et exsiccationis seorsum Considerentur, tamquam pustularum inflammationis essecta, quae Sponte et sine medica ope feliciter terminari solent; tamen alii et suppurationis et exsiccationis tempore Pergen dum in eodem regimine volunt, suadentque etiam in plena suppuratione, ut aegri in aere aperto et frigido assidue verbentur, neque eos audiendos esse censent, Cum horrere Se
et frigere aiunt; nam nihil hinc mali unquam derivari assir-
315쪽
mant. Nos Vero neque necessarium Onan no tunc temporis refrigerans eiusmodi regimen, neque temere corpus Suppurantibus variolis conspersum aeris inclementiae obiiciendum, cum noctimento id prorsus non Vacet, arbitramur. Sanius Cuti sus stibtutiusque consilium erit, si ab aere si istidiori et nimium aeri si u/ 0
caveant, brevioremque moram extra domum trahant, diu- Itheriam Aro-liusque in cubiculis, non tamen undique clausis, sed oppor- dc00 tune cum aere libero communicantibus se Contineant, et, quantum per pustulas dolorificas, quibus pedes et crura an siciuntur, licebit, deambulent et recreentur. Illud etiam animadvertendum est, pustulas pure distentas, ni sponte de- PusIulae hi Cant, aperiri acicula, piasque exprimi posse; quod et VPς ψ Π lores lenit, et exsiccationem accelerat, impedimentoque est, quo minus pus Variolarum intro res luat. Exsiccatione ab- PM Catιο ιra
soluta, mos apud clinicos obtinuit, semel, bis aut ter ad intervalla convalescentes purgandi; quod improbari nequit, si miti atque aetati, temperamento et corporis habitui ac commodato medicamento id fiat. Delapsis demum pustulis Cor us rara totum corpus lacte et aqua tepentibus, quemadmodum in 'variolis naturalibus fieri diximus, abluendum abstergendumque est. Nonnullis magis placet lac ex seminibus melonum expressum, in quo camphorae aliquantulum Solutum sit, ad hibere. Ex hoc calente Spongiam exprimunt, eaque blande culina fricant et mundant, et postea pannis lineis siccis impositis omnem humiditatem absumunt. Interim pro appeti- Fit Vradus
lus ratione paulat in ad Pi l Stinum ciboriam Usum TeVerten- .
dum est. Non prius vero ex hisce variolis convalescens clum. alios, qui Variolas Passi non sunt, conveniat. quam quadrata QV00 Q cum
ginta dies ab inoculatione praeterierint, novaque Vestimenta dire Iiccat. insectis substituta fuerint. I) GΑΤT1 I. c. P. 132.
ri regulares solo regimine ad te licem e itum perVenidnt i his . n,i,io tuando tamen ab ordinaria benignitate deflectant, et gravia masti, haec ut
316쪽
Interdum non modo a 'ES Suris, sed etiam IE- Ihales ciuS-
symptomata sibi adsciscant, quae soli regimini non obtemperent, poscantque validiorem medicinae opem, tunc non alia curandi ratio in auxilium vocanda est, quam quae Va riolis naturalibus adhiberi consuevit, quaeque iam supra DX- posita est. Nec solum interdum variolae insititiae graves et periculosae evadunt, verum etiam letliales, licet hoc rarissimum plane sit, si cum naturalibus comparentur, quibus tutiores benignioresque non iniuria reputantur. Argumenta vero, quibus in Oculationem variolis spontaneis anteponendam Communiter contendunt, assertamque ab impugnatoribus vituperatoribusve vindicant eius patroni, ad quaedam praecipua rediguntur, nimirum: I. Quod in sanis corporibus aut rite praeparatis institui potest. 2. Quod aetas an nique tempus magis accommodatum deligitur. 3. Quod se rates epidemicae constitutiones vitantur. 4. Quod minima puris variolosi particula ad insitionem adhibetur, et cutilantum applicatur, nec ore aut naribus antasma attrahitur, ut in naturalibus variolis usuvenit maiori cum periculo. 5. Quod contagium sic communicatum minorem in OeconOmia animali perturbationem inducere experientia compertum est. 6. Quod pubertatis tempus, graviditas, puerperium, senectus et morborum malignorum grassatio per inocula
tionem declinantur. T. Quod venustati saciei prospicitur. S. Quod qui hereditaria quasi labe pessimas satalesque Variolas sibi timent, infortunium istud praevertere insitione,
quae benignas et discretas ut plurimum eXCitat, non sine probabili standamento possunt. Quae postrema ratio lauti momenti visa est nostris temporibus, ut summi potentissimique principes, quorum progenitoribus Variolae spontaneae perniciosissimae exstitere, prolem nepotesque carissimos a tanto discrimine per inoculationem eximendos eventu sortia natissimo curaverint.
317쪽
FEBRIS VARIOLOSA SINE VARIOLIS.
Ut variolae sine febre g. CLX.), sic furis paria sasine variolis interdum occurrit. Haec imprimis tempore, quo variolae epidemice vagantur, observari solet. Non desunt tamen, qui eam in dubium revocent, sed, ni valde sal lor, iniuste. In quibusdam, aperte inquit LUDw1G1Us ), An detur f-
malum iacceHI. Cum L.UDWIGIO consentiunt non pauci alii magnae auctoritatis R) scriptores. At nemini frequentius mani festiusque ipsa se ostendit, quam variolarum inocti latoribus, ut supra animadversum g. CCXCVII.) est. Consueto enim ab insitione variolosi puris tempore sebris non raro Supervenit, quae perstat ad aliquot dies, demum que decedit, quin eam Variolarum eruptio subsequatur. Quis eam non Variolosam dixerit '1ὶ InsID. Medicin. clinia. P. I. c . I. subsccf. VILI 76. V d
2ὶ ΑZZOGUID. Leffera so ra H oti olo. Nec ab horum sententia abhorrere videtur Cl. TISSOΤIUS.
Incipit autem haec febris progrediturque eisdem prope Deseri fio. stipata symptomatibus, quae variolarum eruptionem antecedere consueverunt, nec alia ratione curatur, quam quae Variolis opportuna est. Interdum etiam plyalismum, qualis Variolarum confluentium proprius est, comitem habet '), quo luculentius eius Variolosa natura demonstrari videtur. Non una vero est in ea durationis ratio. Modo brevius, modo longius spatium percurrit. Finiri autem siue Variolis cis creditur, quod natasma variolosum mitius et dilutius vasa Pariosiriam Putanea laxiora potuerit, quin ea irritatione coarctaret, aut VI V densitate obstrueret, praeterlabi, et in auras avolare. Illud etiam Verisimile esse potest, quod intasma Variolosum nou
318쪽
intime se cum rei quis humoribus commiscuerit, neque eos sibi satis assimilarit, ideoque quodammodo vagans et dinfluens, neque ullo modo irretitum per vasa culanea, quin in iis consistat et aut haereat, lacile evaporetur. Quandoque lamen in eiusmodi sebre mihi videre contigit partem eius, quod di silari debuisset, in adiposae membranae spatiis alicubi depositam atque accumulatam abscessum genuisse, quo febris critice solveretur. I) UALN. Diois. febr. P. 97.
Cognoscitur igitur febris cariolosa stae oarso Hs ex contagio praegresso, ex epidemica conStitutione, ex Symplomatibus exanthematicarum sebrium communibus et Vario larum propriis, ex solutione demum sine ulla exanthematum variolosorum eruptione. SYDENIIAMIUS ) descripsit febrem quandam, cui pariolosae nomen dedit, quia Variolarum symptomata et speciatim p tyalismum criticum, quo solvebatur, prae se serebat. Utrum Vero haec Sydenhanaiana cum no Sira, de qua sermo est, congruat, Vehementer dubito; nam etsi constitutionem Variolarum ann. I 667. 6S. et 69. comi taretur, praedominantisque morbi mores indueret, quod sere faciunt omnes morbi intercurrentes, lamen longitudine durationis et exanthematibus pelechialibus alia longe diversa amodo descripta nobis Videtur.
Λ variolis veris tam naturalibus quam insititiis multum disserunt spuriae sive ille ilimae, sed imprimis lexitate et brevitate morbi. Plerumque nulla aut exigua admodum et diariae similis febris eas antecedit. Ac nisi prima, altera certe die erumpunt numero non multae, Sed illico satis con
319쪽
spicuae et prominentes, sparsim locatae et mutuo inter se dissitae et discretae. Ρustulas reserunt in marginibus valde rubras, in medio diaphanas, quia ibi vesiculam humore lymphatico aut mucoso plenam habent; quam ob causam Irm- Lym ηα/icae pharisae etiam aut cr)stallinae vocantur, a crystallinis ia- '
men, de quibus alias g. CLXXXIII.) locuti sumus, apprime uictum
disserentes. Celerrime suum augmentum attingunt ad pisi saepe magnitudinem accedentes. Intra biduum aut triduum media vesicula plerumque disrumpitur, et pustulae exsiccan tur. Hinc exiguae crustae exortae decidunt, nullas utplurimum cicatrices aut quaedam tantummodo vestigia, quae cito evanescunt '), relinquentes. Fereque morbus totus
tribus, quatuor aut quinque diebus absolvitur. Raro diu tius durat, et si quando lentius procedit, septima utique die penitus dissipatur. l SFnonyma.
M0rbus per se levis omnino est, et periculi sere o Te is morbus pers ). Interdum sporadice, interdum epidem iee ') Ober' his inhis, rat. Insantes et pueros corripit, reliquos Vix unquam. modo es ide-Modo ante, modo post veras variolas infestat; Sed qui Spu- V V hrias expertus est, non ideo a veris immuniS Cei Sendus est; muritie non ira Veras enim incidet alio tempore, non secus ad alii so Vsic V V
lent. Non alia curatione egent spuriae eiusmodi variolae,
320쪽
quam blando regimine diapnoico. II eme moderatus lecti tepor et diluta calida florum liliae aut sambuci plerumque sui sciunt. Si vero quid ingruat praeter consuetudinem, eX iis, quae ad curandas variolas veras proposita sunt, Opportuna adiumenta petantur. Ad summum sinito morbo, alvus leni ecco protico laxari poterit. 1) LutiWis Instit. Medic. clin. S. I T. 2) II AEN. Diois. febr. P. I0.
ΙIarum veluti varietas quaedam sunt Var Olae perrucosae benignae Sive acuminatae, ut a VOGELIO nominantur. Ρustulas hae quoque reserunt rubras, sed duras et verrucissimillimas supra cutim exstantes, quae septem sere diebus evanescunt. Ob mitem innocuamque naturam perrucosa
benignae dicuntur, quo ab alibi g. CLXXX llΙ.) descriptis
discriminentur Alteram varietatem spuriarum habet VOCE LIUS '), quibus duris octilibus nomen est. Haec, inquit, post aliquot plerumque dierum febrem Iubercula forma
obscursus rubentia, dura , ad ocialem figuram accedentia, halone riabro cincta oersique orariolis Paulo maiora. Quae post duos cet in s dias non nihil ulcerantur, et paulatim cum riserore ea rarescunt, densque pias sciant et subsidoni, nitas interdum nocis Infercia excLSIS, ut, o II. O PLVGmque sinistis morbus, nunc iad n liquot hebdomia d. ς Producatur cel sine febre, oeI ctim febricula lenta. Num hae ad variolas spurias vere spectant Za) L. c.