장음표시 사용
321쪽
323쪽
Ab ineunte saeculo XVI. peticularum morbus universim in QN
Italia 3), imo Europa tota sic innotuit, ut nemo sere Sit Enrtim ortus hodie, qui audito vix earum nomine non intelligat continuo Nde maculis quibusdam exiguis agi, quae in cute summa Spar Sim apparent, rubro plerumque colore, interdum puniceo, aut livido, aut violaceo, aut nigricanti praeditae, sorma sere rotundae, modo parva punctula reserentes, modo lenticulis, aut pulicum morsibus, aut potius guttulis sanguineis valde similes, sed planae nulloque in Odo eXStantes, neque epider-m idem attollentes, exceptis quibusdam rarissimis casibus, in quibus non nihil supra cutim eminere ') Visae sunt. Pro Variae deno- Varia Vero magnitudine aut si gurae similitudine si mala V etiam, punctistita et lenticulae vocitantur. In Gallia ex ru bello colore, quem utplurimum exhibent, Vulgo seu ura eis nomen inditum est. Λ nostris peliati me et pestichiae, aut corrupta voce pelechiae appellantur, non satis persyecta denominationis ') origine.
324쪽
23 FRACAST. I. c. Morbus novus tum in Ital a Lab ius
est, et ex plagis orientalibus4 speciatimque ex Insula Cypro ad nos perlatus. Disceptatum quidem a Donnullis est, an veteribus medicis esset cognitus, nec De. Communior sentetitias Mit, apud veteres nulla vestigia eiusmodi morbi reperiri; name anthemata, quorum ali tria mentio ab iis facta invenitur, ad miliares pustulas et populas exstantes, 'lia ales critices morsu excitant, rectius pertinere videntur. Ulut res se habeat, scriptor nuperrimus Anglus, Cl. LI si,1US cI moir. sur sis ines r. ρ. 144 9 non dubitat, ab AETIO in febribus malignis observatas maculas laeves, planas, non supra cutim exstantes, Ptali clam morsibus similes. Verum incurium adhuc est, an legendum ibi sit culicum pro pulicum morsibias. PETRUS Certe a CASTRO priorem lectionem probare videtur. Vid. L. de febr. δυωl D. Puracti cuL secl. I. D L. I f. Versio item JO CORΝ Α-RII babet: oibices simili s culictim morsibus. Vid. ΛΕΤ. IETRABIBL. Secur1d. serm. L. cm. CXXIX. Scire demum oportet, antequam peticulo e ab Italis describerentur, observatas eassu isse a IACOBO DE PARΤ1BUs medico apud Gallos celeberrimo, qui obiit anno 1463, aut secundum alios anno l465. Is enim in Comment. ad Apscenn. Arimia quarti, Triaci. 4. cm. 2. ma culas, quae subribus acutis superveniunt, pulicum morsibus similes commemoravit. Locus citatur etiam n HIERONYMO MERCURIALI in Praeleci. Pisan. ad Histor. Hii ocrialis. ΠλS Or. 2.3) Peticulas benignas rosei coloris, aliquantum eXStantes sive Prominentes se vidisse narrat in colastitutione epide micaanti. IS91. Tridenti exorta concivis meus medicusque Prae
SAGARIUS stom. morb. CL X. ord. L. ear rara h. coral . g cra. IV. 9. Sed hoc inter rarissima res vendiam est, ita Ut, Dis I aviris tantae auctoritatis assirmaretur, vehementer ad credendum impellerer, Papulas illas non fuisse Veras pet cillas, sed exciri themata miliaria, aut urticata, aut morbillosa, nut alia generis plane diversi, peticulis interspersa, quae saepissime cum Peticulis epide micis complicantur. Milini in Profecto erant C λχΠ- themata, quae cum Peticulis grassabantur in illa constitiatione, quam descripsit PETRUS a CASTRO, atque ita distincta ipse reputavit, ut duo genera constituerit, 'lia oriam alterum sebrem Pu Iscarem , alterum culiciarem Dominandum duxit. Et ut omittam maiorum observationes Omnibus Pla De Dotas, re Cenii S 51-mum exemplum eius m radi complicationis satis erit memorare,
quod nobis praebuit constitutio epidemica, qtiae an DO Pro Alm DIT 83 in oppidis sol tofoso, SIrti. Ita aliisque sectandiam Pa dum positis locis vagata est. In hac enim frequentissima erat exanthematiam miliarium cum peti talis coniunctio . 4 Pes schine sortasse ex eo dictae sunt, quod in Peste frequentissimc cerni solent, aut quod interdum ad Pestilentem
325쪽
naturam sua malignitate propius accedaiat. PDIιcu e vero quasi edictaue a nonnullis dici creduntur, quod vestigia a Pediculorum morsu relicta aliquo modo imitentur. Sed cur Monet ipsae a peste, quasi PH Vculuc duca Diui ' Littera enim omissa, en habes PEIiculias. . Sic a Peatici is levi mutatione fortasse profluxit vocabulum itali cum Pes ccchia. I ticile enim
apud vulgus eiusmodi vocum corria Pilo Contingit.
sic peticulae in prGarsas et secrandiarius dividendae esse F U. nobis quidem ) videntur. Λt de sectin farsis cum c I- Iscis tum smytomatias, R), quae febribus non solum Continuis cuiusque generis, sed etiam intermittentibus quandoque Superveniunt, toties mentionem secimus alias '), ut nullus iis locus hic esse queat. Igi ur reliquum est, Ut de pri- me de serLmariis nunc speciati in dicam, morbo videlicet exanthematico si febrili; quamquam minime lateat, quosdam recentissim OS scriptores, uti CULLEMUM '), MACBMDIUM ') aliosque
spectatae doctrinae medicos eas a morbis exanthematicis excludere, et multo apertius Cl. JO UBERTUM q), qui omnino negat, peticulas primarias unquam esse, sed Semper Secundarias, tamquam aliorum morborum et speciatim febrium malignarum et epide mice grassariti uin sympto mala non in frequentia ' . Quibus lamen cur assentiri omnino non pOS- sim, causas mox in medium adducam, ne quis putet, te mere atque inconsulto contrariam me in sententiam descendi Sse. l) Vid. Vol. I. de Febr. S. LVI.
2) Vulgo dividuntur peticulae ian versae in criticus est Sym-Pfomtificus. . At criticum improprie hic adhiberi video; Damnon id, quod ad morbum attinet, arat a movi, O marint, uti Pro
prie sumi solet, intelligi hac voce ab iis, qui huiusmodi di
stinctione ratiantur, com Perio, scd eo signi sic tu , quem habet Primariiam sive Protonathiasu, sic rat apud ipsos criticum esse et Primurium tantam idemque Populetur. Verum Pro Prie criticum et omnic muticiam est aliquid ad morbiam Spectans, aut ab eodem prosiciscens, Don morbias ipse , In qUnm sol iam competit Primiarium esse. Quare criticus Aiat Vm tomusicus rectitis vocari arbitror Peticulas illas, qui bias SecundiamιS DO-men est, utpote ad mCrbum aliquem primarium sPectantes aut
326쪽
accedentes. II nc dist nctio in criticas et syn fomiaticas sol saecundiam ιS quadrare posse videtur. Namque Peticulas primarias Prιmiamum morbum esse, et simul Vn fomesticum, aut cVιtι cum esse posse, contradictionem Omnino, ut Patet, involvit. II is ergo si qtia disserentia convenit, Nulla erit accommodatior, qUam ea, quae aliorum exarathematiam Pro Pria est, vel rati variolarum, morbillorum, purpurae scarlati Hae utc., quae recte iii ιcDUnias et mni nas dispesciantur.
Tin II ic non dissimulandum est. PETRUII JO. BERGIUM Act. Acud. Sciant. Suecia. Vol. XXVIII. P. 326.9 ut ostenderet, Peticulas semper esse symptomaticas, his usum esse nrgumentis: I) inquit, peticulae summam habent similitudinem cum purpura miliari a labra, qriae semper symptomatica est. Ergo etiam Peticulae. 2) Eruptione peticularum facta non mi-Duitur subris, quin imo chincta sympto mala augentur, sirimi I aegraviora. 3ὶ Non omnibus eodem morbo laborantibus peticulae erumpunt, et quibusdam, etiamsi cria perint, cito evanescunt, quin tamen ullum detrimetatum aut quidquam deterius consequatur. imo nonnulli feliciter convalescunt interdum, arate quam peticulares maculae prorsus decesserint. 4) Catharticorum et regiminis refrigerantis usus in huiusmodi exanthemate maxime utilis deprehenditur, quod putridos humores cxpellit, putrediniquo coercendae valet. Utrum qiae Praesidium Doceret, si peticulae primarium morbum saperent; nam cariam aut eruptioni se opponeret, aut iam ad cutim propulsas intro verteret, unde pessimae lethalesque motastas es hominem interficerent. Atque haec Praeci Pua sunt, quibus suam opinionem
tueri sibi persuadet BERGIUS. Verum, Di valde salior, ad singula sic responderi sacile potest. 1) Similitudinem petieularum cum purpura miliari rubra tantam non esse, cum interutrumque exarathematis genus non leve discrimen intercedat, ut Perspicue patebit utriosque descriptionem historiamque invi vicem comparanti, neque Pui Puram miliarem rubram symptomaticam semper dici Ρosse, ut salso assumitur; ideoque a pari non licere quidquam . concludi; imo, si quid concludendum hinc esset, hoc Plane consequens esse, Peticulas acque ac mi- Iiaria non semper symptomaticas reapse observari. 2) Non minui quidem febrim post peticularum cruptionem, imo eius sympi amata ingraves cerc non tantummodo, Cum Peticulae Sym-Ptomaticae, Verum etiam turn, clam prima vi ac ipsae sunt, sud malignae. Ninui vcro eam et sympt amata simul, Di omnia, Praecipua certe mitigari, quando etsi secundariae, critice tamen et Post coctionem prodeunt, aut quando ex Prima iiis si sucrint, benignarum morem sequuntur. 3) Neque semper sine
327쪽
noxa pet culas non erumpere aut evanescere in morbo Vere Pe-
techiali, cum historia medica Dos doceat, imperfectam, dissicilem lentamque earum cruptionem et ni alto magis retro C CS-sionem repentinam in primariis semper, in secundariis vero tum maxime, clim criticae suturae Sunt, non modo graviorem morbum reddere, sed saepe etiam cxitium assurre; nisi aliqua alia evacuatio, liti alvi fluxus, aut urinae copia, aut sudor carum locum suppleat, non secus ac Variolis depressis atque evanescentibus accidit. Si igitur utiquam imperfecta aut dei
cicias peticularum eruptio aut carum regresSUS Docum Crito Vacare comperiatur, id prosecto in symptomaticis dumtaxat eve- Nire, non in alias. Nec mirum cuiquam videri debere, convalescentibus quandoque peticulas In cute adhuc Sta Peresse, Ciam id tantum abest a symptomatica natura, ut poti Us rectius 'liae significet, peticulas aut criticas sive iudicatorias aut benignissimas exstitisse, sic Ut prius sebris cum omni bias sympto mall-bus decesserit, quam exciti thema; quemadmodum sieri id saepe
Ρerspicimus in variolis, morbillis, er3sipelate aliisque cxanthematibus benignioribus, Di iam in superioribus capitibus satis ostensum putamus. 4) Quod demum attinet ad utilitatem
catharseos et regiminis refrigerantis ab auctore obiectam, corii Primum limitandam esse, nam saepe a clinicis deprcheia sum est, cathartica in quibusdam peticularum epidemicis constitiationibus inutilia Dori modo, verum etiam SVmmo PCre Periai ciosa suisse; Dec diversum ex tum quandoque sequi ex regimine frigido imprudenter, aut temere, nut nimium Ulai Versal ter adhibito. Deinde, si quando evenit, quod auctor CoiatCH-dit, ut cathartica interdum in peticulis seliciter cesserint, nihil inde corum sententiam, qui peticulas primarias agnoscunt, infirmari, cum notissim iam medicis omnibus csse debeat, peticulas, etsi primarias, interdum a coc Ochylia prima viam viarum
aut foveri aut comitavi , ut non modo tum purganti iam admiseni stratio necessaria sit, vertim utilis etiam et salutaris. I egimen vero refrigerans ut in Omnibus exanthematicis morbis, si scite atque opposite usurpetur, maxime conseri, si C Non novum esse, si Peticulis quoque Non ossiciat, Praesertim, ubi nimius sanguinis servor, aut ad liquescendum nimia eius Proclivitas, aut corruptionis et putredinis victus temperari Inlriberique debeat. Quod si de peticulis porro secundariis et
quidem s3mptomaticis verba stant, quales fortasse suerunt, 'lia asipse observavit in quadam febrium gastricarum maligDariam et Putrium constitutione, ultro satemur in iis et purgantia et regimen refrigeratis Dedum Non officere, Verum Plurimum qUO-que Prodesse, quemadmodum in aliis exarathematibus cum cacoetiylia complica iis aut ad putredinem pronis prodesse ea n imus, Dori vero hinc recte Consequi, Peticulas SemPer Sympioni alicas habendas esse.
Itaque en rationum momenta, quibus adducor, ut credam, peticulas primarias revera existere, negarique eas mi-
328쪽
nilne posse. Et primum illud considerandum venit, quod peliculae, quando epide mice aliquo in loco increbrescunt, non raro solitariae et sine febre aut alio morbo, a quo pendere queant, vagari solent, sic ut non pauci peticulis conspersi cernantur huc illuc sine ullo incommodo discurrere, et Suis negotiis Operam dare. Testes appello PETRUM SALIUM DIVERSUM '), PETRUM A CAsilio R), IOACII IMUM BUR SERUM ), ΙΟΠΑΝ. FANTONUM '), CAROLUM STRA CKIUM '), CAIIOLUM IOSE DIIUM DAMILANIUM M , DUNCA
MUM '), imo universos clinicos attentius medicinam exercentes longoque usu perfunctos, qui eiusmodi peticulas solitarias viderunt. Has nemo dixerit non primarias. Neque Cui IIIam concedam, deceptos eos esse peticularum similitudine, dum in scorbuticas maculas incidissent, cum ego, quoties eas videre mihi contigit, diligentiori instituto examine certiSSi me compererim, veras pe ticulas fuisse, hominesque iis correptos alioquin sanissimos atque a scorbuli vel levissima Suspicione quam alienissimos. Nec solum solitariae eiusmodi peliculae Occurrunt, verum interdum aliquanto prius erumpunt, quam febris accedat, febre postea eas sub sequente; quod in aliis quoque exanthematis primariis inter dum videre eSt. 1, L. c. 2) De febr. Punct. Secl. 3. GPh. 32. 33 Des febre Petechitiis. 4) De anti δε et Progres. febr. miliarium P. 70.
et Com/n D . Li s. T. 25. P. 2. P. 225. , rabi nuctor refert de eruptione quodam Peteolii ali benigna et sine febrilibus s3mpto malibus feliciter terminata. Plurima peticularum sinc schre exciti pia collegit GRAFFsUS, Dissert. de Pelec/ὶ S stuc Ichre. Go II. lT 5. Λ liquas historias habet etiam SPRACKHIS, I. c. at rol. 40. 4 l . 42. 43. 44. 4b. Etiam apud DIE MERBROE-CKIUII exstat observatio pueri sexennis, qui Peticulis sine se-
329쪽
bri laboravἰt, de Pest. Ith. IV. a r. 41. Pro veris pete clitis lias habet etiam SCHLICHTORTUS, Disse l. de Pelcch. P. 22.
Secundo animadversione maxime dignum milii Videtur, Constanter morbum istum natura sua ad cutim contendere, non secus /
ac alia vere exanthematici morbi laciunt, SIC Ut citi US Vel ea orithemti- serius in ea sese prodat, neque ulla interdum arte impediri, ita, tM C FG PH
quo tinnus cutim petat. UbserVatum enim est, qua Udoque ii d tint, rneque regimine refrigerantissimo, neque sanguinis missione, neque catharsi etiam interata, neque aere recenti, neque crebra indusiorum mutatione, neque potu nivato eruptio nem eiusmodi ad culini inhibitam suisse fl). Id autem adeo constans et firmum in huiusmodi morbo est, ut nemo serme eorum, qui in eum, quando epidem ice dominatur, incidunt, a peticulari eruptione immunis servetur; quicunque eorum exitus fuerit, sive nimirum evadant, sive succumbant. Ne que ex eo, quod unus vel alter poticulis careat, ut interdum, licet rarissime, accidere non inficior, inferri continuo potest, peticulas, quae in aliis apparuerunt, quia non Omnibus fuerunt communes, sVmplomaticas reputandas esse nam in his etiam paucissimis, qui peticulis destituuntur, morbus eadem omnino symptomata sibi vindicare consue vit, quibus peticulae stipari solent, eidemque curationis methodo obtemperat; idque a STRACKIO R) video confirmatum. Ut enim sybris ora solosa sive oarsolue sine oa solis inter- DI Oarioliae dum clinicis se sistunt s. CCCII), si brem helὰὶhMD, hi si V D
sive petistius uetae Peticulis existere posse, nequaquam ab- interdiam surdum putaverim '). Sirac ρctιcutis SARCON. Laetor. r . des' iatili osseroti . in Auseoli DcII 64. P. 2. S. 403.2) L. c. P. 29.3) Exspiratione enim culanea disssa ri potest mi asma illud,
ira od sub epide mi de retentum cilicis peliculariam formam induisset. Hinc sit, Ut Peticia lari morbo grassata te, sebris, quae Peticulos proscrebat, interdum, ac Praesertim aestivo calore occedente, infestare quidem pergat, sed sine peticulis; puliculas iterum Ostensura, frigore autumnali succedente. Id etiam iu
330쪽
constitutἰone pet culari ann. 1783 contigἰt, ut epistola altera CAROM PINAROLII mihi nuntiatum est.
Tertio febris, quam sibi adiungunt peticulae, experieri tia et clinicis prope omnibus suffragantibus et imprimis ΡΕ-TRO A CASTRO accuratissimo eius observatore incerta, Variabilis, vaga atque anomala plerumque est, et nulli peculiari typo, ordini aut generi adstringitur; imo interdum ipsa vel abest, vel intermittit, vel abesse aut intermittere Videtur, praesertim morbo ad statum provecto, ita ut pro principe morbo haberi minime queat; quod clarius liquebit, ubi postea eius descriptio tradetur. Id autem sere proprium
est reliquorum etiam exanthematum sebrilium, quando primarii morbi naturam locumque tenent. Quarto peliculae, praeter quam quod in omnibus aut certe plurimis aegrotis, uti dictum est, prodeunt, maturius etiam in Singulis Se eX- serunt, plerumque videlicet circa quartum diem, interdum quoque citius, rarissime et vix unquam, nisi admodum an O- malae fuerint, ultra septimum erumpere cunctantur; dum secundariae et symptomaticae multo rarius paucioribusque in aegris apparent, imo serius admodum et morbo utplu-Timiam provectiore, iamque ad sinem vergente, aut ad interitum properante; nisi calidius regimen et medicamenta calefacientia praepostere adhibita eas ante procrearint.
Postremo fidissimis ex observationibus compertissimum est, peticularum eruptionem sacilem, regularem, Persectam, per totum corpus dissu sam iustoque tempore perstantemplexumque, benigno videlicet morbo existente, bonum eventum sortiri, imo ea sola sine alia sensibili excretione malum omne siniri et solvi; contra dissicilem, imperfectam, anOInalam aut seram nimis earum apparitionem, aut Prae-