장음표시 사용
351쪽
trescentIa procreabant, ut ex Frambagi aliis Observationi bus q) colligi licet. In oppido Leses oso non ante apparuit istud abdominis phaenomenon, quam Maius mensis Calorem atmosphaericum ad auxerit, solidas partes laxarit, et fluidas ad putrescendum procliviores reddiderit. Sitim abesse quandoque, etsi fauces atque os arescant, supra g. CCCXX.)iam posuimus, quod sane lacultatis sentientis vitio tribuendum videtur. In hoc vero stadio, etsi sitis ingens sit cum linguae ariditate atque asperitudine, saepe tamen Omnem Postis ac erpotum, quia ex eo quam maxime Ventriculus turbatur, aegri ἔμψω aversantur, et si ad bibendum quodammodo aut vi aut suasione adigantur, potum illico vomitu reiiciunt. Id generatim anno superiore, Ubicunque peticulae grassabantur 'o, observatum est, sed multo manifestius et familiarius olim
omnibus, qui peticulis corripiebantur, suit apud Faventinos anno I. 59. et sis , sic ut hydrophobos eos q) dixisses. Tanta erat ventriculi ad spasmum proclivitas, ut potulento SPuri -xum attactu convelleretur, et quidquid potatum esset, vota V VP- -
an luci, exploratissimum est. Ventriculi inflammationi sue e uentem et multis phlebotomiis claratam hydrophobiam reserunt acta Λcademiae Edimburgensis, T. I. arris. 29. Uydro-Pli O aiae spontaneae duo cxempla adducit TRONCHINIUS, HELOIic. Picton. cm XVI. 'obs. l. et 2. ρ. 49. Alia axempla
352쪽
Augmentum et statum morbi post eruptionem, a qua Omnia ingravescunt, ut monui, in malignis, anno proxime praeterito in Casali Pistorum liaec indicabant: frigus aut horror, quibus Vespertinae accessiones recurrebant, Prorsus evanescebat, periodus omnis Obscurabatur, et licet Vespere pulsus prae matutinis horis multo frequentiores si e rent, lamen distincta illa accessionum et remissionum vicis situdo, quae antea insignis erat, plurimum deficiebat. Nec mirum, cum saepe in hisce morbis febrem circa augmentum et statum viderim amissa omni periodo conlinentem et assiduam sieri, imo interdum ita pulsum ex celeri et frequenti rarum et tardum evadere, ut omnem febrilem motum, Si ad pulsum respicias, desiisse crederes. Vigiliae praeterea, ut ad descriptionem inchoatam revertar, erant longiores, somni brevissimi, turbulenti, laboriosi, non levantes, e qui bus aegri expergiscebantur territi et deliri, venter intumescebat cum urinae sere totius suppressione, respiratione aliquantum laesa, dissicili ac dolori sica deglutitione, levi pid0go si saucium et quandoque a phthis comitata, Oculis pulVerulentis et languidis, interdum rubris, interdum attonitis et immobilibus, de cubitu supino, stupore, veterno, tendinum subsultibus, ore hiante, subflavo faciei colore, Susurru au rium ac surditate fl).
Quo in stalia morbum nunc ad septimam, nunc ad decimam quartam, nunc ultra produci, scribit I RACASTORIUS. In Faventina, quam pluries memoravi, Constitutione cum hisce symptomatis, aut saltem eorum plurimis continuabat ad nonam usque, ad undecimam, decimam quartam alat de cimam septimam diem. Demum gravius assectis SVPerve me
bant totius corporis convulsiones, spasmus CJul Cus, Tisias Sar' donicus, aphonia et postremo mors, quae plerumque sub
353쪽
sinem secundae hebdomadae aut circa medium tertiae contingebat. UO MANNUs eorum complures, qui pereunt, Mortis tr eX an aenosa ventriculi, intestinorum aliorumque visceta V M/ς
rum inflammatione, aut phrenitide, aut anginosis a phthis sauces, oesophagum laryngemve depascentibus e medio tolli se sones eti- existimat. Saepe meninges suscae, earum vasa ampla et G m sanguine nigro turgentia, cortex cerebri sublividus, ventri culus et intestina lumida, dura, nigricantia, pancreas, be- par, mesenterium mole aucta inveniuntur δ). Quibus sin gultus lethum attulit, saepe his ventriculus maculis nigris scatebat '). In aliis varicosae in me in gibus venae, pulmo gangraena et spha celo corruptus sanguis in cordis caveis niger et solutus '). Nec aliquando desunt apostemata sive abscessus cerebri aliorumque interiorum pectoris aut abdominis Viscerum. Saepissime lamen nulla visibilis uspiam labes Ossenditur, quae pro mortis causa haberi possit. Tunc certe cerebrum nervosque dumtaxat aut cordis arteriarum que irritabilitatem a venenato, subtili ignotoque principio asiectam suisse, verisimillimum videtur. Exterior cadaverum facies plerumque maculis latis, multiformibus, violaceis, li-Vidis, nigris hinc illinc deturpata apparet. Tanta autem est Gla caduce-
At morbo minus leti is ero et heia gniore existente, Vi- In benignioreribusque naturae aut artis superabili, versus nonam, unde cita V/O 'HO nam aut decimam quartam symptomata diminuuntur, caput
354쪽
CAPUT X. sublevatur, mens resipiscit, subsultus tendinum sedantur, respiratio ad naturalem lacilitatem restituitur, si qua pulmonibus insidet pituita, concoquitur et excreatur, labris de die in diem decrescit, pulsus aequabiliores, pacatiores
elatioresque evadunt, Oculi et facies pristinum nitorem hi laritatemque prae se serunt. Urinae, quae prius erant Crudae, aut parcae, aut colore saturae, turbidae aut lateritiae, aut naturalibus similes et coctionem fallaciter mentientes,
paulatim clarescunt, uberiusque fluunt, plerumque quidem sine hypostasi, interdum cum sedimento crasso, Blbo, graVi, et tales ad aliquot dies, etiam sinita febri, emittuntur. Alvus iis plurimum laxatur, multis eiectis biliosis, concoctis,soetidis, multisque simul statibus descendentibus. Ilinc ab domen, si prius tendebatur ac lumidum erat, subsidit et complanatur. Si vero iam alvus fluebat, ut saepe incidit, ubi saburra primae viae scatent, aut acres humores ad in testina undique confluunt, deiectiones quidem biliosae, fla-Vae, liquidae permanent, sed e tenuibus atque aquosis s e tentissimisque si unt pultaceae, densiores, magis coactae, mi
nus Olentes et minus crebrae, talesque ad aliquot dies subeunt, donec colorem naturalem pristinamque firmitatem ac Finis morbi. quirant. Interdum cum iis vermes egeruntur, ac Sudor aC-
cedit universalis calidus, aequalis, levans, sicque morbus lente et prospere sub sinem secundae, aut tertiae, aut quartae, quod lamen rarissimum longissimumque est, hebdoma dae absolvitur, quae durationis varietas saepe pendet a maiori vel minori cacochyliae apparatu, quocum complicatur, sic ut interdum ex hac causa et complicatione ad tri
ginta aut quadraginta dies, sive ad quinque aut sex hebdomadas pro trahi possit. Sed frequentissima communissimaque duratio a decimo quarto ad vigesimum primum diem circumscribi solet.
sis. In non paucis insensibili resolutione lantum terminatur malum, et pedetentim ac quasi clanculum evanescit. Si o
355쪽
nonnulli apud ChartusIam Ticinensem et Belgio josi alibique
convaluerunt ). TROLLIUS nunquam persectam, et ne iiii persectam quidem crisim ullam R) vidit. RAMAZZINIUS 'IUO- Soliasso herque, Vir plane side dignissimus, testatur sola peticularum c/ cum per totum corpus ad pedes usque eruptione et lenta earum decessione sine ulla alia excretione agricolas ') Mutinenses sanatos esse. Negat ROBORETUS solas peticulas suffecisse Quando So-
ait morbi solutionem, nisi Urinae copia, aut Sudor, aut . Vt non itiinerent fluxus accederet '). Verum in illa constitutione nimis cito peticulae evanescebant; nam vix tres aut quatuor dies, ut ipse fatetur, exstabant, cum certum perspectumque sit, ad minimum septem Octoque dies, ut morbum ab Solvant, e X- Stare eas oportere; nec benignae et purae, sed complicatae
et malignae, quod advertatur velim, erant. Casali Pistorum Sudor universalis ad duos dies productus in quibusdam morbum solvit. In plerisque deiectionibus alvi et urina ube riore sedimentum sarinosum habente opus suit. Ibi enim, uti etiam in Iriensi urbe, peticulae cum biliosa et gastrica Cac Ochylia coniungebantur β). Nemo vero sola urinarum copia restitui ibi visus q) est.
Quandoque ut aliis morbis acutis ac sebribUS mali mo- Gon rnennexis, sic peticulis superveniunt exterioribus in partibus ne- exic VCSeroses et gangraenae. Quoniam vero circa os sacrum et hi. Vnates frequentius apparent, plerique eas repetunt a longa et supina corporis in lecto cubatione, qua diu compressae partes vitali humorum circuitu priventur, aut ab urina inscio aegro reddita, qua illae partes madescant et macerentur. Verum non ita faciles ex hisce duabus causis eas oriri
356쪽
CAPUT X. crediderim, quod in aliis morbis multo etiam diuturnior in
dorsum cubalus atque urina praeter voluntatem emissa Vix unquam eiusmodi essectum pariunt. Verosimilius mihi videtur, eam ipsam causam, quae interioribus visceribus gari graenam inducit, ut cadaverum sectione compertum eSse dixi, extrorsum translatam partes, in quas defluxit, quOdammodo adurere atque enecare. Saepe iis etiam, qui neque diu supini iacuerant, neque se urina consperserant, circa morbi vigorem ad Os sacrum natesque cutim primum Γubere, deinde livere, nigri care, altiusque gangraena corripi vidi, cum insigni et subita totius morbi omniumque Symptomatum imminutione, quam brevi consequebatur apyrexia, aegrique Sanatio. Neque hasce partes solum gangraena in vadit, sed alias etiam nequaquam pressione VeXalas, nec urina madefactas. Vidi vesicantia suris aut senioris interiori
parti paulo supra genu applicita prosundas gangraenas eΣ-citasse, Vidi plantas pedum digitosque, quibus sinapismi sue rant admoti, phlyctaenis gangraenosis plus minus latis allisque assectas eodem omnino quem dixi felici morbi exitu,
avocata scilicet per stimulantia extrorsum caustica ac mor- Ouae, iam lisera morbi materie et causa ). Cave tamen credas, me /ήμεν V omnem et quamcunque eiusmodi gangraenam criticam ae bar
lubrem praedicare Velle. Ovi enim lantam interdum eSSevim corruptionis, ut modo hae, modo illae partes emorian tur, computrescant et nigricent, pessimo certe eventu. Salubres et criticas intelligo illas tantum, quas diadoche, sive ab interioribus ad exteriora morbi transitus facit.
Tumores et Non Semper Vero materiae morbidae ad exteriora trans.
θε ζεβυε ς latio gangraenas parit. Saepe haec ad parotides glai duid , ad axillas aliasque partes expellitur sub forma tumorum, ab Scessuum, erysipelatis aut Oe dematis ), quibus ni iudica tur morbus, saepe saltem plurimum imminuitur. Parotidum Vero, ni cito et persectae suppurent, incertus plerumque
357쪽
exitus est, ut alibi Iol. 1. g. CCCIII. et ιeqq. dissuse
dictum est, diceturque iterum, ubi progno sim exponam. Dedema a. Nonnullis post molestum caloris Sensum ad crura, Crura ipsa intumuerunt prospero eventu, ut refert TROLLIUS R). Nec absunt a peticulis haemorrhagiae narium, uieri, ani, in Hucmorrhaterdum etiam Oculorum, quibus natura nititur m0rbum de 'pellere. Quando vero hae salutem asserant, quando exi lium, explicabitur, ubi de signis prognosticis agam. Bel Menstrua. gio josi et Casali Pistorum mulieribus menstrua fluebant, quin levamen aut detrimentum perciperent. Utero gerentes Abortias. plerumque abortiunt, foetu interdum praemortuo. Ab Ortum passae tam Belgi0josi, quam Stratellae omnes seliciter
Urinarum, prout locus admonuit, subinde facta quidem Urinae. mentio est; sed quales quotuplicesque generatim hoc in morbo reperiantur, non satis exposui. Scire igitur licet, Otititiae. urinam multimodis variari. Inter initia modo tenuis et aquea, modo naturali similis est, enaeo rema in medio exhibens globosum, inaequale, subpallidum. Interdum etiam iam initio subalbida, plena tamen, mox vero rubra, COUsuSa et Vino granatorum affinis, aut subflava, crassa, turbida et se dunento Sa. Evadit quoque non raro nigricans, quasi stili gine imbuta, aut rubescit sanguine leviter tincta. Interdum in augmento et statu paene supprimitur μ), quod iam supra animadversum est, indiciumque praebet funestum, nisi cito crassa et sedimentosa profluat. TROLLIUS in suis aegris eam semper deprehendit copia laudabilem, raro tenuem et pellucidam, sed utplurimum sedimento unctiam, Saepe Colore ei trino saturo, quandoque rubro Obscuro praeditam, nunquam tamen concoctam, aut cum bona hypostasi '). PI-
358쪽
NAROLIUS vero urinas primis diebus pallidas, claras, paucas, in augmento aliquantum rubras ac confusas, morbo inclinante turbidas, crassas, at non in omnibus '). Contra RAMAZZ1K1Vs iam ab initio turbidas plus minus suisse te- StatUr, nec linquam naturalibus assimilatas, nisi inclinato morbo '). I) FRACAST. I. c. 2) L. c. 33 L. c. 43 Diss. cir. S. I 8.
Hactenus de peticulis, praesertim epidemicis. Ab his parum vel nihil cum sporadicae discrepent, speciatim describi eas inutile prorsus est, quandoquidem quae de illis exposita sunt, ad sporadicas commode transferri possunt, imo debent. Hoc unum cum Cl. BIANCIII Io addimus, epi-demicas ipsas saepenumero Variare pro locorum, regionum, temporum, domorum, hominum medicationisque ratione di Versa; quin imo easdem, quae benignae erant prius, in malignas interdum mutari, et contra quae malignae, in benignas demum transire. Novi quosdam recentissimos scri piis res, qui negant peticulas contagione in alios propagari. Fateor quidem interdum obscurum ambiguumque omnino Videri, contagiosaene revera sint, an contagionis expertes. EXStant tamen Observationes tam luculentae , quibus earum in sanos propagatio Ostenditur, ut minime negari possit, eas aliquando contagiosas exstitisse. Contagiosae suerunt, quas descripsit B OBORETUS R), contagiosae palam, quae Huper FRASCAROLI, CASAMATAE et STRATELLAE stragem edidere '). Contagiosae demum, quae anno 1767. totam Aemiliam peragrarunt. I) Loll. IV. P. 135.
359쪽
Peticularis iste morbus non modo cum epidemicus est, Verum etiam cum sporadicu S, in quoscunque Cadere COII suevit. Pueri, adolescentes, Viri, Senes, diVites, pauperes, Nemo effu- plebeii, nobiles, desides, exercitati, robusti, imbecilli utriusta Vit ΛυΠcmo '
que sexus eidem Obnoxii sunt ). Verum pro temporum constitutionumque epidemicarum diversitate quidam magis, quidam minus in eundem incidere, et vita periclitari viden tur. FRACASTORII tempore mulieres paucae, Senes paucis- ' Iter . simi, Iudaei sere nulli ex hoc morbo tunc populari perie runt, iuvenes vero et pueri multi, et ex his nobiles gran Iuoenes.
Vitis aegrotarunt, quorum etiam plures R) Occubuere. Divites pariter Tridenti et nobiles vehementius conflictatosi natorique periculo subiectos vidit ROBORETUS '). II alae anno 169S. iuvenes et viri maxime morbo patuere, mares- ν F que prae foeminis periculosius laborarunt, dum insantes, pithei.
pueri et senes immunes erant '). Monteochia ann. 1764. ro bustis et sanguineo temperamento praeditis atque aetatem Aetas messia quadraginta annorum adeptis aut sexagenario maioribus inta , si si
sensior perniciosiorque fuit liaec lues; iuvenibus contra et grac itis quam pauperibus multo minus q). Frascaroli vero iuvenes adulta lique in hunc morbum incidentes Omnes interierunt, item que so eminae prae viris atrocius diVexatae suerunt, earum que Complures, praesertim Valetudinariae raptae sunt. SMUES miri S. nes contra rarius et mitius corripiebantur, et facili negotio
morbum ferebant superabantque q). Mutinae quoque de senibus eadem fuit observatio; sed ibi valetudinarii et debiles eandem cum senibus sortem experti sunt '). Alibi Vero omnes promiscue, ut in initio dictum, peticulis prehendebantur, sed multo sacilius ii, qui superiore autumnos ebri tertiana laboraverant '). Nec rarum est, in pauperes Qui tertiana plebeiosque primum id mali irruere, et demum in divites μου o MU/quoque ac magnates debacchari. Interdum vero divitum vix Dioiles inter ullus eo assici ') visus est. Alias dum ceteris pene eundii, Vμ Vc clades inserebatur, soli coenobitae et sacrae virgines illaesae h.
360쪽
manserunt R); fortasse quia in coenobiis vitae regἰmen magis excolitur, et minus facilis est ad ea contagionis in
Regiones quoque et loca quaedam magis, quaedam minus a peticulis insestantur. Notum Vulgatumque est, hoc nomine infames esse Orientales plagas, specialim Aegyptum, Cyprum aliasque sinitimas insulas, item Ρannoniam, Λustriam et demum sere universam Europam, Sed prae ceterisCaStra, NOSOCOmia, naves, carceres et loca palustria atque uliginosa. Plerumque omnium primi, ubi peticulae caput esserunt, in eos incidunt, qui in aedibus humilibus, angustis, humidis, parum aere perflatis, sordidis, quales pauperes recipiunt, vitam degunt; deinde ab his ad aliorum etiam ana pliores domos gradum faciunt, praesertim quando Contagione Communicari Cum SaniS I OSSunt. Non tamen hinc inserendum est, loca salubriora atque editiora hanc calamita lem effugere. Mutinensem planitiem et summa Apennini iuga, quae austrum Spectant, uno eodemque tempore a peliculari morbo insecta suisse, narrat RAMAZZINIUS ); col les vero ad Apennini radices positos, utpote ab A ustri sta tibus lutos et liberos, illius labis vim nequaquam Sensisse. Additque, ruri benigniorem morbum quam in Urbe extitisse, cuius discriminis causa sortasse tribuenda suerit aeris