장음표시 사용
381쪽
decoctum cichorei solum curationem omnem absolvere Τ)Visum est. PINAROLIUS solo sero lactis sine ulla sanguinis missione, quam plurimos peticulis assectos soliciter q) ab orci saucibus eripuit. Nec minori felicitate CAMBIERIUS sim.plicissimam adhibuit curationem, qua Omnes Suos aegro Sservavit '). Ego quoque pluries in huiusmodi morbo naturae essi a citatem admiratus sum, vidique plus prudenter cunctando quam agendo prosectum esse. Id praesertim pati peribus usu venit, qui rarius et visuntur a medicis, et paucissimis uti solent remediis. I ) L. c. e . XVIII. 2ὶ ΒΑΜΑκκ1Ν. Diss. cit. S. 30.33 L. e. S. 23. 29.
Ex his g. CCCLIII.) manifesto eruitur, quam Caute nes scias na-
et circumspecte curatio peticularum ineunda sit. et uuanti /Hι
relerat, naturae obsequentem Se mini Strum praestare, non
dominum. At quia varii morbi gradus et variae eius complicationes aliaeque temperamenti, aetatis, habitus, anni constitutionis circumstantiae sacere possunt, ut natura medici opera aliquando indigeat; idcirco nunc de praecipuis magnis artis auxiliis, quae in usum Vocari, prout res postulat, SO lent, singillatim sic agam, ut, quando ea locum habeant, et quibus cautionibus adhibenda sint, quisque sacile intelli gat. Exordiar autem a sanguinis missione, de qua magna De stii uinis esse solet inter medicos disceptatio. Alii enim prorsus eam V εβιυ / vituperant reiiciuntque in huiusmodi morbis; alii contra proponunt adhibentque, utrique experimentis innixi. Est ergo, ubi ea noxia deprehensa sit, ubi utilis et commoda. Itaque praetermissis utrorumque Observationibus rationibusque, ne longior videar, dabo duntaxat Operam, ut certi sines desi-
382쪽
CAPUT X. niantur, quos intra sanguinem mitti expediat, aut vetitum sit. Generatim peticulae per se sanguinis missionem non exigunt, neque tacite eam serunt, nisi aliquid accedat, quod
eam petat. Sed tunc etiam moderata sit oportet et parca, ne Vires, quae imbecillae plerumque sunt, deiiciantur. Largior enim aut iterata non raro exitium asserre visa est. Non enim solum vires vitae destruit, quemadmodum pulsus
languidi, parvi, inaequales aut intermittentes illico sacti
OStendunt, Verum etiam cerebrum nervosumque synem a Sic
labefactat, ut delirium et convulsiones excitentur, sive id a sanguine celerius liquescente et altius in cerebrum penetrante, sive ab aucta atque evoluta acritate, sive ob imminuta vi nervea atque irritabilitate, sive a quacunque alia
Attamen si plethorae signa non desint, si aeger aetate floreat, si bono corporis habitu gaudeat, si pulsus validi,
magni, duri, vehementes vere sint, si dolor capitis acutus, assiduus et pulsans urgeat, aut respiratio dissiculter ducatur cum pectoris pondere, dolore pleuritico aut sputo cruento et tussi sicca et molesta, tunc protinus inter initia, nempe primo quoque tempore, sanguis e vena prudenti et caula manu detrahatur. Animadvertere vero Oportet, pulsum quidem magnum et vehementem interdum Videri, nec tamen plenum et durum esse, utpote qui sacile pressioni se sub mittat et cedat; tunc enim non a plethora neque ab inflammatoria diathesi, sed ab acri quodam principio vitalia organa exstimulante ortum ducit, neque ideo sanguinis detractionem exposcit, aut facile admittit. Neque quilibet capitis dolor, licet molestus, venae sectione eget; plerumqUe enim spasticus est ac convulsivus, non a sanguinea congestione aut phlegmone genitus. Si vero, ut dixi, assiduus sit et pulsans, et cum ingenti calore frontis et temporalium arteriarum carotidiamque micatu validiore coniunctus, simul que sacies atque oculi rubeant, nec non mens assici ac tur
383쪽
bari aliquo modo videatur, tunc, etsi arteriae in carpis pul-SUm neque magnum neque sortem edant, sed tamen durius
culae et lensae tactui appareant, aliqua sanguinis missione opus erit ad phlegmonen cerebri aut phrenitidem ante ver tendam. Imo nonnulli venam iugularem aut frontalem lunc incidendam praecipiunt, dummodo ante peticularum eruptionem id stat. Plerique enim peticulis iam praesentibus Salius ducunt a sanguinis missione abstinere. Hoc tamen non ita sumi debet, ac si nunquam prorsus eam adhiberi liceret. Siquidem si ina nae plei horae indicia supersint, aut insani ctiam
matio aliquam partem interiorem OCCUPet, alit eruptio Ob ea fiantistis
plethoram lente nimis atque imperfecte sieri videatur, etsi c/έ υβε- peticulae iam exstetit, secari adhuc venam licet, quod se liciter sactum non semel novi, et ΡΕΤRUS A CASTRO otB OBORETUS suo tempore se erunt. Quorum alter addit, multos ex nobilibus ob omissam venae sectionem interiisse R). Imprimis vero ad saucium inflammationem respicere Oportet. Si haec magna et vere phlegmonodes sit, et deglutitionem laedat, ut interdum evenire supra vidimus, aut, quod peius, spiritum etiam intercipiat, venae sectio sine piaculo omitti non potest. Edimburgi ann. 1733. grassata est febris peticularis, quae saucium inflammationem comitem habebat. Saluti sere omnibus suit sanguinis missio. Anginae enim etiam sine peticulis vagabantur, et stationarium Veluti mor bum constituebant '). Anno superiore, cum Casali Pisto
rum adventante vere morbus peticularis inflammatoria symptomata assumeret, Venam secare etiam iterato coactus fuit ΡΙΝΑROLIUS semper felici essectu, quod nunquam antea ne
cessum fuerat.1) Non mel ora de vena secanda, de cucuri, tulis clam sic cis tum scarificatis, hirudinibusque admovendis praecepta tradi possunt iis, quae PETRUS A CASTRO uberrime exponit I. c. Sccl. I f. ab a L. L. ad XA IV. usque.
384쪽
Ubi vero non satis perspicua videatur phlebotomiae indicatio, et tamen sγmploma aliquod capiti aut pectori in
sestum postulet, ut ei succurratur, tutissime sanguis per Cucurbitulas scarificatas detrahitur. ΙΙaec enim sanguinis eu citatio non modo extrorsum aVOCat, quo peticularum e ptio promovetur, verum etiam Vires mitius deterit. Constat enim ex observationibus praeticis, evacuationes, quae evasis minoribus fiunt, longe facilius serri, quam alias. I linc intelligitur, cur saepe tu hisce morbis narium haemorrha-giae, etsi largae, hirudines temporibus applicitae, salvatellae
aut raninarum sectio et similes evacuationes sensim factae bene cesserint; quod non modo Veteres medici animadverterunt, sed etiam moderni, inter quos hac de re consulen diis omnino est Cl. XAVERIUS MANETTUS eruditione et ex perientia consummatissimus in commentationibus longe uti lissimis, quas cuidam consilio medico adiecit. Cucurbi lulae autem scarificatae nemini unquam nocuere in Mutinensi peticularum constitutione, dum Vena secta plerumque male cessit, ut RAM ZINIUS memoriae R) prodidit. Ι Α-ΜAZZINII igitur aliorumque felicibus experimentis permotus TROLLIUS non solum aegris suis, nemine excepto, protinus
ab initio hoc auxilii genus adhibuit, sed etiam si quid morbo progrediente incideret, quod alias ad venam incidendam pro vocasset, iterandum illud curavit, optimo semper ') eia sectu . Rarissime phlebotomia ipse usus est, non quod ab
ea semper abstinendum duceret, sed quod sere nunquam in suis aegris pulsum magnum, validum ac durum, aut alia indicantia inveniret. Praeserebat vero cucurbitulas scarificatas venae sectioni tum etiam, cum indicata quodammodo Videretur, ut vulgi vituperationem effugeret; nam in illa con stitutione Opinio invaluerat, omnes, quibus sanguis missus
esset, certo morituros. Revera selicius curatio eis cessit, qui a Venaesectione prorsus abstinuerunt, aut CatitISSIme et parcissime ea tisi sunt.
385쪽
Hactenus, quando, qua temperantia et qua sede luto Quando oe-
sanguis mitti in peticulis possit, paucis indicavi. Hinc pla- bis
num sit, contrariis oppositisque in rebus phlebotomiae lo- Lubeti . cum non esse. Sed potissimum ad vires vitales animum ad vertere oportet. Si hae langueant, nimirum si pulsus parvi, debiles mollesque sint, aut inaequales et depressi, si lipo thymia crebro instet, si calor tam exterior quam interior Vix modum excedat, profecto nulla est causa sanguinis mit tendi. Neque pulsus solus, etsi magnus, quidquam signisi cat, quia cito hic plerumque subsidit ac deprimitur, et multo minus, si ipse in incremento dumtaxat jaccessionum talis Videatur, et postea magnitudinem aut robur amittat. Neque solus calor, ubi ingens atque acer percipitur, sanguinis miS-Sionem postulat, cum saepe is ab acrimonia biliosa et alca lescentia, aut a rarefactio Dd, aut a motu intestino humorum intendi possit. Praeterea phlebotomiam vetant subita virium Omnium prostratio, evacuatio aliqua immodica, habitus corporis mollis et laxus aut depravatus, gastrica, biliosa, putrida cacochylia, temperamentum pituitosum, melancholicum aut biliosum, alvi fluxus colliquans, sanguis solutus aut ad liquescendum proclivis, antecedens victus ratio insalubris, prava, noxia, diuturna animi pathemata, studia et labores immoderati, origo morbi ab halitibus venenatis, ab aere mephitico, a contagione, foetor undique dimanans, vibices, ne Croses, peticularum color niger, lividus aut viridis, et demum peculiare epidemicae constitutionis ingenium. No tum enim est, in quibusdam constitutionibus noxiam com pertam fuisse sanguinis missionem, in aliis non modo uti lem, sed necessariam. In illa FRACASTORII ut plurimum Vena secta exitio fuit. Ita certe, inquit ipse, res cecidis Gnnis superioribus, ut maior pars phlebotomatorum pe-
386쪽
rseris . Nec prosperior fuit exitus'a venae sectione in Mutinensi illa RAMAZZINII ' , quod supra iam adnotavimus.
Perniciosam omnino RICHA in Taurinensi constitutione eam deprehendit '). Ron egni in peticulis ann. 1652. 53. Sanguinis detractio deiiciebat vires et pulsum, arcessebat delirium, aut iam praesens augebat, et morbum '), quod minimum suit, diutius protrahebat. Atque ut alias praeteream, in quibus phlebotomia nocumento fuit, una Sit pro omni bus, quam anno superiore 17S3. TROLLIUS, I INAROLIUS,
Quando tit AMBIERIUS, FRAMBAGLIA et reliqui observarunt. Contra AS ct Ucc β plerumque et saepe necessariam anno I 59 I. suisse
Tridenti testatur ROBORETUS '); nec aliter Veronae PETRO A CASTRO visum est, cum in praestatione ad suos in praxi
discipulos palam scripserit, sanguinis ecacuationem cunctis Semper profuisse, Sed dioersimode et uplo tempore decen-Isque copia celebratam, non dimiatiliam errore ErasisIrali q).
Mon Iecchia pariter ann. 1764. 7), Faventiae ann. 1759. 60. '), indobonae anno 1 57. 5S. '), itemque in Etruria anno
I 67. 'R) prudenti manu et tempore opportuno miSSUS Sanguis plurimum attulit emolumenti. Summa rei totius in eo consistit, quod, ubi bene tolerata est, ac profuit venae incisio, sanguis sirmiori nexu cohaerebat, diffluebat vero so-Qua ratione lutus et laxus, ubi ex ea detrimentum acceptum est. Ita- 00sic PVε que magni refert praenoscere, quando sanguinis misSio pr0- sutura sit, quando nequaquam. Ouod Ut consequamur, ni hil accommodatius, nihilque utilius est, quam exquirere, quinam morbi epidemicas peticulas antecesserint, aut adhuc dum vagentur. Si enim temporum antecedentium constitu lio causaeque aliae pro eguit nae morbos induxerint instam
matorios, eius Videlicet generis, quibus sanguinis detractio conveniat, probabile omnino est, dia thesim sanguinis talem cum peticulis etiamtum complicari, quae phlebotomiam non modo serat, sed exigat. Sin contra morbi, qui antecesSerint, fuerint gastrici, biliosi, colliquativi, uno Verbo, Ut VO- aut putridi, et tempestates aliaeque causae pro Ugumenae non desuerint, quibus scilicet sanguis depravatur atque ad
387쪽
dissultitἰonem liquationemque provehitur, non 8 ne causa credi potest, similem peticulis diathesim inesse, quae sanguinis missionem prorsus recuset reiiciatque. I) De morb. conis. L 3. cv. 6. P. 64.2) Disseri est. S. 28. 3) L. c. g. 36.
Alterum locum in curatione peticularum tenent emes s Des em si et et calli arsis. De utriusque usu quid statuendum sit, paucis μ δεμ ε ego expediam. Si morbus ex contagio Ortus sit, quantocius Venenatum naiasma, quod salivali latici adhaesit, aut altius ad ventriculum penetravit, aut inspiratione in pulmones ad ductum est, emetico medicamento expelli debet, deinde, si quid eius reliquum est, et penitiora pervaserit, diaphoreticis adhibitis enitendum est, ut citissime per culaneam e XSpira tionem aut sudorem omnino exhauriatur. Sic plerumque in ipso ortu incendium exstinguitur. Emetico quoque OPUS est, si Ventriculum putrida saburra oppleat, aut biliosa colluvies duodenum atque hepar inserciat, id quod per suas notas cognoscitur Vol. I. g. CCCXCI). In his vomitio
aut ad vomitum propensio potissimum numeratur. Sed non Ionita. Omnis vomituritio saburram gastricam significat. Saepe enim in morbis exanthematicis, ut pluries admonui, Vomitus ex nervorum irritatione est, et tum eruptione exanthematum saeta continuo sedatur. Interdum etiam ab aucto sanguinis motu per vasa ventriculi, aut ab eiusdem congestione, aut
ab aliqua opi gastrii inflammatione dependet. Utroque in casu emetica, ut manifesto patet, exulent Oportet. Exulent
388쪽
358 CAPUT X. etiam, si qua emetici usum prohibent AM. , nec, ubi in
dicantur, in plethoricis propinentur, nisi praemissa sangui Dis imminutione. Si vero intestina sordibus saecibusque turgeant, aut vitiata bilis iam ad ea descenderit, tunc leni castartico, veluti cremore tartari, lamarinilis, rhabarbaro, ut praestat, vitatis validioribus, ne fluxus alvi profusior, in
quem magna esse solet proclivitas, cieatur. Purgatio autem lenis, dummodo primis statim diebus, nempe altero aut tertio adhibeatur, vix unquam nocumento esSe potest. Non nulli eam reprobant, quod timent, ne pelicularum eruptioni impedimento sit. Sed tantum abest, ut blanda et lenis purgatio eruptionem interturbet, ut etiam promoveat, qUemad modum RAMAZZINIUS et B ICIIA experti sunt, et, quemadmodum usus Saepe docuit, non secus ac in Variolis evenire alibi iam traditum est. Facta vero eruptione, nihil amplius movere alvum oportet, nisi quid summopere instet, Ut purgatio iteretur, aut nova saburrae gastricae turgentis indicia superveniant, quae alvi ductionem indicent. Sed tunc sa lius est vel cremorem tartari vel tamarin dos exigua dosi, sive per epicrasim dare, vel, si mavis, post dies criticos blande et leniter alvum expiare, quam valide ducere. Non enim possum eorum probare morem, qui quotidie aut at ternis diebus alvum ducunt, et naturae alia molimina ne gligunt atque irrita reddunt. deque illis possum assentiri, qui cum Cl. STRACKIo ideo purgantia etiam validiora ite randa proponunt, quod peticulas non aliunde originem ha bere, quam ex primarum Viarum cacochylia, imo ex tenaci musto intestinis adhaerente Opinantur. Nam quantum eius modi opinio a vero discedat, satis liquere putaverim ex iis, quae supra sustus de causis exposita a nobis sunt, sed praecipue i ex eo, quod interdum vel alvi ductio vel diari hoea superveniens in peticulari morbo exitiosa observata fuit. Nec tutum Semper est, tum etiam, quando peticulae ex Saburra gastrica gignuntur aut foventur, aegros catharticis
proprie dictis immoderate delassare, quidquid contra iudicet STRACKIUS. Fortasse corpora frigidiores regiones incolen-
389쪽
tium, et victui duro, viscido, crasso et pinguiori deditorum minus laedi a catliarticis posse, equidem facile largiar, quam eorum, qui in locis calidioribus degunt, et sensibiliori tem
perie et laxiori humorum compage donantur, cuiusmodi Itali generatim sunt, qui certe iteratas istas purgationes non innoxie sustinent. Sunt lamen castis, in quibus, etsi saburra non turgeat, purgationem lenem iterare meo quidem iudicio licet, nimirum evanescentibus peticulis et morbo inclinante, aut metastasi ad interiora aut ad caput imminente, aut tum, cum urinae e turbidis et crassis repente tenues et crudae sunt, nulla alia excretione earum vicem supplente ).
Ceterum post lenem primis diebus purgationem, ut dixi, institutam, soli clysteres aut serum lactis desae calum ad al-Vum 2pertam Servandam, aut ad reliquas quisquilias, si quae primis viis insident, paulatim eliminandas sufficiunt
I) ROBORET. I. cv. 16.2) Nocumenta, quae attulit purgatio in epidemia anni 1764.
GEORGIUS CASTANEA JANNONES medicus Siculus multis ad ductis exemplis demonstravit I ιSt. IheOret. Practιc. EE Pur
Post sanguinis missionem, emesin aut Calliarsin, si lO' I9ὰ γὰliqua cum habuerint, reliquum curationis persicitur diluentibus, cu G ιυΠc- temperantibus, acidulis leviterque exspirationem adiuvanti bus. Serum lactis simplex, aut, si vires languidiores postulent, vino paratum utramque paginam adimplet. S VIETENIUS, HAEMUS atque ΙΙASENOI IRI IUS ceteris anteferunt diluentia, quae simul acritatem demulcent involvuntque, ut decocta hordei, radicis scorgonerae, althaeae similiumque. Hunc in finem hydrogata quandoque adhibitum video, nec ab eo prorsus abhorrerem in assuetis et laclis usum non modo serentibus, sed avide desiderantibus, quales fuerunt aegri, quos curavit CAMBIERIUS ), a quo Omnes lac en inagitabant, nec eius serum serebant. Calorem acrem, sitim ardentem atque ad alcalescendum propensiores humores suc-
390쪽
aceti tantillum eidem instillatum mirifice compescit et frae Dat. Ubi maior refrigerans, coercens atque antiseptica vis requiritur, spiritum sulphuris aut vitrioli admiscendum magna dosi plerique commendant. Λt tussim exasperat, irritabilitatem cordis infirmat, ac stomachum plerumque irri tat et subvertit, nec tuto, si inflammatio aliqua subsit, dari posse creditur. Magna igitur prudentia et cautione opus est, ut eius a cor quodammodo mitigetur, aut involvatur, aut e dulcetur, aut ita temperetur diluaturque, ne eius USUS noceat. Qua de re talia pluries Opportunas animadversiones in superioribus capitibus protulimus. I 3 In musc. med. ρralic. CL TARGIONII VOL VIII. Aug. 286. 287.
De Cudorifc- Sudorisera calefacientia atque alexipharmaea aeriora,
Ahia tieis. quae Olim In usu maXIme erant, hodie a plerisque inter ini
ita ut noxia damnantur; excipi tamen casus debet, in quo morbuS ex contagione, ut supra notavi, natus suerit. In Statu Vero et versus sinem viribusque admodum imminutis paulo liberius iis uti licet, praesertim si vinum, si serum lactis vino paratum, si diluta cardui benedicti, scordit, rutae caprariae non satis valuerint viribus erigendis sudoribus que promovendis, qui in remissione morbi utiles esse solent. At sudores blandi, aequales et moderati sint Opor let; pro susi enim atque excedentes vires magis magisque prosternunt; atque ideo plurimum nocent. Non igitur ni mium incitandi sunt inconsiderate, neque conclavium calore aut Stragulorum, aucto pondere immodice urgendi. Inter dum salibus volatilibus, contrayerva, spiritu cornu cervini, Mindereri similibusque sudores pro licui; sed simul ac abunde fluebant, continuo corum usum missum feci, ne Sudor mo- Dc mutuudis dum excederet. Λegris sudore madentibus et praesentibus
adhuc peticulis disceptatur, an liceat indusia permutari. Non dubitant exercitatiores clinici, si sudor foetidus, viscidus