장음표시 사용
371쪽
rum, navium, carcerum, ergastulorum non satis recenta lumae ventilatum, diutinam moram frequentemque adhaesionem aut familiaritatem cum iis, qui ex peticulis aegrotant, et demum habitum corporis linum, moerorem, ingluviem, in temperantiam, Venerem, samem, vigilias laboresque immo
dico S. I in Post rubiginem BAMAZZINIUS Don vidit ortas, D sῖ sebi cs intermittentus, nequaquam peticulas. Ego ipse anno 1765.
post rubiginem suti estissimam Dori modo segetibias, vertim arboribris etiam omnibus quampliari itias sebres intermittentes Faventiae Obortas vidi, 'itane tamen rubigini tribuendae essent, an aquarum in Undationibus, quae eodem ADDO Occui reria Di, non satis perspicuum suit. Saepe tamen febris istis superveniebarit tamqNam symptomata peticulae, quae cum ipsa febre cortice perlaviano depellebantur. Erant hae prosccio Priapto tomaticae et secunda viae, utpote quae clam febre accedebant, et cum sebre peD antidotum stigabaiatur. An hae suturam Peticulariam epidemicam constitutionem, quae anno 176 T subse-Cuta cst, praeti unciarutit
Frequentissime vero omnium annonae Caritas accusari S ecfiat tin-ε olet, Iuia plerumque D uperes et plebeii ab epidemicis /ONMe CorituS
morbis primi corripiuntur. Hinc plerique medicorum e X LI. malo Victu, neglectu corporis, immunditie et domiciliis an gustis, humidis insalubribusque morbi originem ducunt. Ve- Quae Contrarum non raro peticulae etiam epidemicae exoriuntur, ubi nulla annonae caritas, ubi nulla segetum rubigo, nulla si u-gum depravatio antecessit, invaduntque etiam divites, optime altos, bene et commode habitantes, et nullum cum insectis commercium aut consuetudinem habentes. Imo hi gravius interdum laborant ac periclitantur, quam alii insimae sortis homines. id praesertim in peticulis anni 1529. annotavit Fl ACAsTOMUS, deinde suo tempore Tridenti ROBORETUS.Iil multo post RAMAZZINIUS quoque in periculis illis Mutinensibus, quas nec annonae caritati nec segetum rubigini illo ausus est modo tribuere '). Memini egomet ipse in maligna sonestissimaque peticularum constitutione anni 1 6T, qua magna pars Italiae et speciatim, ut supra iam indicavi,
372쪽
CΑΡ UT X. Etruria atque Aemilia conflictata est, memini, inquam, Aretii, quae urbs non modo editissimo in loco atque a paludibus maxime dissito sedet, verum etiam illo ipso anno tanta rerum omnium et imprimis cerealium et quidem optimae notae copia abundavit, ut sterilitati inopiaeque totiusserine Etruriae reliquae prospicere prope sola potuerit, morbum et latius et dissus ius proserpsisse, stragemque edidisse maiorem, quod supra iam innui. In Aemilia vero Ravennam, quae urbs est humiliori luimidiorique solo posita, quaeque eisdem aeris temporumque constitutionibus atque aliis anni vicissitudinibus et calamitatibus obnoxia suit, liceat repetere, cum reliquis sinitimis oppidis et pagis omnino intactam et a communi lue liberam exstitisse, dum ceterae provinciae salubriores editioresque civitates saevissime plectebantur. Id ipsum in aliis bene multis constitutionibus evenisse histor a medica docet. Memini etiam, in eadem sa- milia eodem victus genere utentium unum interdum Solum epidemico morbo correptum, reliquis omnibus illaesis; ex quo certe infirmari videtur eorum opinio, qui ab inopia et pravitate alimentorum morbi causam derivandam Volunt.
Te orum At ubi annonae caritas accusari nequit, plerique arbi-ος 42Vς φ irantur in temporum praecedentium aerisque Vicissitudini-
quos morbos bus peticularum sontem quaerendum esse. Verum morbi, μ μ qui ex temporum variationibus nascuntur, plerumque brevi tempore durant, nec unam vel alteram anni tempestatem praetergredi consueverunt, utpote qui adveniente alia ae ris constitutione sugantur. Hinc vulgo morbi stationarIι Diserim n SiVe tem estatis Vocantur. Et quamquam peticulae nonnun-λ Statio' quam stationariae esse possint, quales nos ipsi aliquando Imihoi spectavimus, curia tamen epidemicae vere sunt, et univer Poticulae sim vagantur, diutius utplurimum persistunt, et non tan-w0HO d unam vel alteram anni aetatem, sed ad annum .depe
Pidemicae. totum, lino ad biennium et triennium protrahuntur; quod
373쪽
ex conscriptis earum vulgatisque historiis facile cuique patet. Praeterea Observator ille Oculatissimus et epidemicorum indagator incomparabilis SYDEN HAMIUS sub eisdem aut similibus temporum aurisque constitutionibus non unum idemque morbi epidemici genus semper exsurgere, sed Saepe aliud atque aliud diversissimum perspexit; quidquid contra
autument alii non sortasse cum illo Observationum numero ac praestantia comparandi. Imo mirum I AMAZZIMO nostro epidemicorum historia versatissimo visum est, eundem moΓ-bum, peticulas videlicet, I sitis annis, in suis constitutionibus inter se tam diastassibus cum urbem, tum ortus et oscina oppida infestare continuasse ' . Nec rara eiusmodi exempla inveniet, quicunque animo aequo ac libero morbo rum ortum, processum et sinem, et simul tempestatum constitutiones aerisque variationes diu ac sedulo consideraverit. l ) DisserI. cilia . S. I IIL. Gemias
Ad rei iquas causas, quarum supra g. CCCXLV.) re Plerueque
censio facta est, quod attinet, hae sere eiu Smodi VidenturisI quid no- ut aliquid aeri impertiant, quo deinde corpora, prout ma- ci tum G Γι
gis disposita ac parata sunt, Contaminentur. 1il plane Perspicuum atque evidentissimum est in aere nosO Omiorum, navium, carcerum, ergastulorum militariumque castrorum, in quem si aliquis ingrediatur, in eoque aliquamdiu vel sanissimus versetur, illico in peticularem morbum incidit. Febris enim, quam dicunt nosocomialem, nauticiam, cur ce- Febris nos&rariam aut castrensem ut plurimum peti Cularis est, quemad b is modum saepius experientia Comperi, nobisque adstipulatur ria, eustren-Cl. MONRo Us iteratis in nosocomiis militaribus diligentissi mis ) observationibus. Quid ni ergo peticulae epidemicae Cistitia heti ab aere occultum aliquid et noxium praeter primarum, ut t/culum N
Vocant, qualitatum alterationem habente R) deriventuri Accedit, quod peticularis morbus epide micus non modo unum P0pulum potius, quam alium, licet communibus meteoris alimentisque utentem Occupat infestatque '), ut supra osten- Quaedum
374쪽
loca Potius Uuum citiuos ciuntur. Coufugium. Quidnam est hoc miasma p
sum est; sed etiam de loco in locum pedetentim paulat in que migrans integras interdum provincias et regna peragratae Iastat. Saepe etiam cum sanis et bene valentibus, si penes aegros incautius et diutius consideant, contagione communicatur. Quas ob res Verisimile admodum videtur, aliquid per aerem volitare, quod de loco in locum, quin dissipetur, transferri et congeri possit, aut ab aegrorum corporibus manare aliquid, quod in sanos sese immittat, parique eos labe inquine L
33 TROLLIUs anno superiore id observasse se Belg oiosi scribit, et id ipsum confirmat CAMBIERIUS , qui peticularem morbum epidemicum ias irae ad Cliartiasiae Papiensis viciniam
pervenisse, Dori vero ultra gradum secisse, qUam' Uam P Oximias vicus desura Torres in eadem aperta planitie iaceat, Decsitu, Dec opibus, nec tilla alia re selicior sit. Vid. TARG. usc. mcd. Priat. Vol. I III. Morbo Veronam aliasque Di bos vexante, Judaeorum contubernia, quae Plerumque ora gusta, sordida et male ventilata sunt, licet in eodem coelo eisdemque temporum aerisque mutationibus obnoxia contagem essu gerunt, FRACASTORIO test C.
Quidnam vero sit illud, quod aerem inficit, quodque
luic illuc vagatur, aut in aegrotis extricatur, di manalque in Vicinos, contagemque procreat, sateor equidem me ignorare. Inclinat tamen animus, ut arbitrer, peculiare quoddam miasma id esse, subtile admodum, volatile, quod semel natum sese aeri admisceat, nec sacile disgregetur et disper gatur, sed contra, si casu aliquo rarescit dispergiturque, ventis quibusdam iterum condensari et coacervari alicubi possit, Ut noceat. In humores vero nostri corporis immis sum, aut in eisdem quocunque modo genitum aut evolutum
sese multiplicandi et propagandi vim sermenti instar habere,
et non secus ac Variolosum et morbillosum naiasma DOD sOlum acri, Vestibus stragulisque, sed etiam aliis corporibus Vicinis, ut odoramenta adhaerescere, servidioribusque in re-
375쪽
gionibus potissimum gigni aut evolvi, minus vero in s rigi dis, licet in lus quoque interdum explicetur ac saeviat. Ilinc apposite milii videtur scripsisse PETRUS A CA TRO, pelicii larem morbum, ubi epidemicus est, frequentius furere la
trante syrio, rarius hieme, Sed tamen atrocius ' ; quamquam contrarium qua udoque evenire, constitutionum histo riae demonstrent. Et quemadmodum ad evolutionem, aut Cora aratiosi mavis aenerationem et coacervationem variolosi princi se ii T/ς quaedam auris annique constitutiones requiri videntur, et Iosiam mi is corpora, ut ab eo assici possint, quodammodo praeparari et V V
disponi oportet, sic peticulari miasmati opus esse paribus fise. similibusque causis, ut evolvatur aut gignatur, Potestatem que nocendi sibi comparet; hoc vero satis non esse, ut in homines debacchetur, nisi eorum corpora per aliquas Causas ad illius vim atque actionem sentiendam recipiendamque idonea atque accommodata prius reddantur. Ex quo Pa tere arbitror, quam ob rem peliculae modo epide micae sint, modo tantum sporadicae, et cur in epidemicis non Omnes morbidi miasmatis vim sentiant. Fortasse etiam fieri ali quando poterit, ut per aliquas eiusmodi causas in quibus dam hominibus virus peticulare Oriatur, et sic sp0radicas peliculas gignat, quin ad contagionem reserendae Sint.
Itaque non longe absum, Ut auriS temporumqUe COD- Cons ilia sostitutiones quasdam, insolita meteora, annonae caritatem, /D GUNO
cerealia vitiata, alimenta insalubria, Vinum Vapidum, aquas ti/Vne tibiae corrui las. immodicos labores, vigilias protractas, moerorem VO
diutinum, ingluviem, intemperantiam, Venerem immodera' roonmeia tam aliaque huiusmodi credam Vice causarum pro Catarct ca- Παc.rtun et prougum enarum sungi, liisque essici, ut mi asma ilia lud g. CXLIX.) et corpora ipsa cum ad agendum, tum ad patiendum apta fiant. Pro Varia autem harum causarum ratione illud etiam consequi, ut modo sanguis ad dia thesim Phl0gisticam aut rheumaticam vergat, modo ad liquescen-
376쪽
dum putrescendumque propendeat, modo naturalem prope crasim servet, modo biliosa colluvies, modo gastrica cacOchylia, modo verminatio intercedat, sicque peticularum Variae complicationes oriantur. Atque hinc fieri, ut peticulae
nunc benignae. nunc malsenae, nunc putridiae, nunC λ- ammatoriae , nunc Lastricae aut oerminosae videantur.
Non tamen negaverim, interdum intasma peticulare adeo malignum, septicum perniciosumque esse posse, ut non SO-lum totum nervosum et sibro Sum systema assiciat, quae peculiaris eius proprietas est, Verum etiam Sanguinem reliquosque humores, imo corpus universum vel in sanissimis
hominibus pervertat, dissolvat atque ad corruptionem putrefactionemque celeriter perducat; quod imprimis manifestum est in noso conatis, in carceribus, navibus aliisque locis, ubi contagione morbus suscipitur, et pestilentis in modum quandoque graSSatur.
S no i ii,so Quo tu casu plerumque sanguinem attenuari ac dissolvitutionis. a septico acrique quodam principio, probabile admodum est. Id videtur ostendi ex sanguine extracto, qui Solutus et tenuis apparet, citoque corrumpitur, ex urina turbida, rubra, nigricante aut sedimentum nigricans demittente, ex halitu oris foetido sudoribusque male olentibus, ex haemorrhagiis, ex alvi fluxu colli quativo, ex vibicibus atque ecchymosibias, ex celeri cadaverum putrefactione aliisque similibus phaeno Non seu er menis. Hinc IIIJ XΗΑΜIUS ) sibi persuasit, in omni peti-εμρος - stillari imorbo sanguinem quodam dissolutionis genere ') liquari et corrumpi, alque adeo febrem petechialem putridis malignisque morbis adnumeravit. Et quamquam satendum sit, saepe sanguinem in huiusmodi morbo ad liquescendum inclinare, quod etiam RICIIA ') in Taurinensi peticularum
epidemica constitutione, quam iam pluries memoraVi, deprehendit, non semper tamen liquationis indicia manifesta sunt. RAMAZZINIUS ') vix potuit cognoscere, utrum Sanguis ad Concrescendum, an ad liquescendum pronior esset, etsi de-
377쪽
mum, si quid e0niicere ei licuisset, postremum potius Vitium probabilius ei videretur '). Sed non modo ambiguum Interdum Nec
saepe est, quam in partem sanguinis constitutio Vergat, dum hoisistitisti naturalem sermo statum retinet, verum etiam interdum ab omni liquationis metu quam longissime abest. IIAENI Us et Interdum co-ΠASENOIlRLIUS A) cum in principio, tum in incremento et 'statu, nimirum circa secundae hebdomadae etiam sinem, eum compactissimum et vere pleuriticum invenerunt '). Revera, ne quid dissimulem, in peliculis interdum symptomata tantum nervosa, interdum colliquativa et putrida, interdum inflammatoria et coagulativa, ut vocant, SeSe Clini cis obiiciunt, imo in eodem etiam aegro haec Omnia inter dum concurrunt et complicantur, ut dissicillimum prope sit, decernere, utra praevaleant. Quare tune opus est attentissimo examine et maxima cautione, ne quid in iudicando
nis detracto stat iuntur. Primum genus est, quando Crassamen tum Valde pauciam in multo sero natat, et tenui pellicula tegitur, et facile dis fluit ac solvitur. Hanc solutionem serosam atque acrem Vulgo a pellant. Allerum est, rabi sanguis nullam seri separationem exhibet, sed totus mucosus, albidias, VISCI'dus et mollis concrescit cum exigua parto rubra intermixta, loxa et ipsa, et colore nigra, quasi corruptionis indice. fertium demum, in quo cruor valde rubet, De C serum dimittit, nec tamen facile concrescit. Tres pariter veluti gradus liqUationis ira san gratiae eo riam, qui ex puticulis decumbunt, agnoscit
natura sua Parum cohaerens, in altero acri quodam principio dissolvitur, in tertio putrescit, et corruptio De liquatur.
anno 173 I. ruricolas Patavinos ira sestavit, sanguis erat densus ac tenax: MORGAGNIUS EPist. ana Orar. med. 49. tiri. 22.
378쪽
Qui semper in peticulis sanguinem liquari ac dissolvi
Opinantur, maculas peticulares pro tot parvis ecchymosibus considerant, et tanquam guttulas sanguinis plus minus cor rupti ac liquati sub epidermide essusas habent; cuiusmodi exempli causa sunt plerumque maculae scorti uticae atque ii lae interdum maculae, quae aliis morbis putridis ac mali gnis superveniunt, et nobis peticulae secundarsae dicuntur. Hi nc nil mirum, si eas semper symptomaticas iudicent et credant. Aliis contra res Omnino secus videtur. I is enim peticulae, sortasse quia interdum regimen calefaciens sub se quuntur, et quia saepe rubrae primum apparent, deinde ii vescunt aut nigricant, nihil aliud sunt, quam exiguae in flammationes, facile ad gangraenam tendentes. Λt non do lent, neque tument, neque calent, ne Ille unquam Suppurant, Neque semper gangraenosam nigredinem prae se se runt, sic ut abesse ab iis praecipuas inflammationis notos, Quid steri, si quis dixerit, eum non falli putem. In hac vero Opinio μέδευε num dissensione ac discrepantia, quantum ex iis, quae hactenus e Xposita sunt, colligere mihi licet, illud prope certum videtur, quod in huiust nodi morbo aliquid heterogeneum peculiaris, Venenatae at incognitae naturae a reliquis humo ribus secernitur propelliturque ad cutim. Quoniam veros ieri non potest, quin aliquo cum humore, qui vehiculi in star sit, mixtum illuc proveniat, necesse omnino est, ut pro eius humoris diversitate ac natura disserre enim pol est pro lemperamenti, habitus corporis, aetatis constitutio nisque ratione) in minimis summae cutis vasculis aut locu
lis XII.) haerens, aut etiam sub epidermide est usum
Dde coloris maculas sormet magnitudine, si gura et colore Varias. Cumque is humor, quocum naiasina illud coniungitur, plerum que sanguis sit, prout ipse purus est atque integer, aut a naturali statu ac crasi deflectit, aut cum aliis humoribus mixtus est, colores quoque macularum disserant, necesse
est; imo qui prius color erat, paulatim, prout humor eas
379쪽
essiciens mutationem subit, variari quoque per gradus poterit. Cuius rei specimen aliquod nobis exhibent ecchymo ses, in quibus color primum rubet, deinde nigricat, coeru-lescit, flavet palletque, prout nimirum sanguis es usus gra dati in varias dissolutionis vices subit. Non tamen hinc exi- δε iam ccc '
si mes velim, peticulas primarias, de quibus specialim dis ' in m ntilio- serimus, a nobis tanquam exiguas ecchymoses haberi ac re Πc putari. Neque ex eo, quod maculae plerumque rubeant,
et quasi ptilogos in aliquam interdum, imprimis quando dis
fusae apparent, comitem habeant aut imitentur, unquam concludere ausim, pro tot inflammatiunculis habendas esse. Fateor equidem, peticulas et cum ecchymosibus et cum inflammatione similitudinem aliquam prae se ferre, sed non ea eSt, quae Communem earum naturam Ostendat. Color enim vel ab initio saepe varius, pallidus, lividus, suscus, constans figura, nullus tumor, dolor nullus, nullus pruri tus atque alia ab utroque morbi genere eas disserre, sa iis evincunt: sic ut quoddam peculiare exanthema, na tura, origine, essectibus plane diversum, et Sola resolutione, nunquam Suppuratione aut ab SCessu 'siniendum con stituant ').
cissitudines, ni valde solior, neque cccbymosibias, Ne irae inflammationibus sive Phlegmasiis competere tallo modo vi
380쪽
Indica sones. Indicationes prorsus sunt eaedem in morbo peticulari, quas in aliorum exanthematum Curatione commendavimus. Naturae motus, quo se liberare a noxio heterogeneoque
principio nititur, si moderatus et sus iciens videatur, nec excitandus, nec coercendus g. Xli I.) est. Contra si de s ciat, adiuvari eum oportet; si excedat, prudenter inhiberi.
Tota cura eo intendenda est, ut causa quocunque loco, sive ventriculus is sit, sive sanguis, Sive DerVOSum Systema, insederit, extricetur, expediatur sorasque prodeat, et sym-S Alicissi- plomatibus eius quam cautiSSime Occurratur. Cum Vero Damu me δεο V iura ut vera morborum curatrix, sibi primum locum Vin-
ilicet, simplicissima certe methodo uti expedit, quae ei qui
dem auxilietur, non imperet. Experientia enimvero saepis sime demonstravit, eos, qui naturae rem Omnino commiserunt, selicius saciliusque de morbo triumphasse. Idque probe tenendum imprimis, ubi peticulae benignae, regulares, purae minusque complicatae sunt; quo casu etiam ROBORE
1Us ) nullo medicamento utebatur. Mutinae in triennali illa peticularum grassatione, quam diximus, Optima Omnium medicina fuit pducissimis uti medicamentis, et sinere, ut morbus sua stadia decurreret absolveretque '). Taurini quoque, Ut RICHA asseverat, transactis primis diebus nihil utilius visum est, quam abstinere a remediis, et prudenter cunctari δ) et exspectare. Nec minus utilitatis perceptum est Viennae Austriae ex simplicissima medendi ratione; nam in peticulis ann. 175S. non modo complures solo sero lactis vinoso feliciter curatos fuisse narrat STORCΚIUS, sed etiam candide confitetur, quibus serum lactis non stis secit, ne alia quidem quaecunque remedia suffecisse '); quod documento esse debet iis, qui nunquam desinunt suos aegros medicamentis aliis atque aliis opprimere. Λnno I S4. in Montecchianis peticulis post sanguinis missionem initio institutam