Institutionum medicinae practicae

401쪽

DE PETI CULIS.

cernaturque. IIac utique ratione intra paucos dies non modo meteor sinus subsidere solet, verum etiam urina, Si Grina si substiterit, ut plerumque evenit, liberius siuere incipit. Vix ulli eorum, quibus ischiaria vesicalis supervenit, opus Cathe lere suit in Faventina constitutione ann. 1759 et 1 60, etiamsi sere omnes ex morbidi somitis de loco in locum successione ac metastasi g. CCCXXVII.) in meteorismum uri naeque retentionem inciderent. IIis autem non alia curatio adhibita fuit, quam modo proposita. Fomentis etiam TILOL-Lius ') abdominis tumorem feliciter discussit.

g. CCCLXX.

Altero casu, videlicet ubi meteorismus ab atonia tubi S m lco intestinatis aerisque dilatatione efficitur, plerumque signa generis. modo memorata g. CCCLXVII.), imprimis doloris sensus absunt, purgatio neglecta fuit, alvusque parum respondet.

Tunc contraria prorsus ratione Ventris tumor Oppugnandus est. Etenim si intestina putridis adhuc excrementis, e qui cur alto. bus auris copia extricatur, scatere coniicitur, iteratis enematis leniter stimulantibus primum alvus sollicitanda est, ut a sordibus putridis cito liberetur, deinde tonica atque anti septica tam intra, quam extra adhibeantur. Praeter Vini aliquid, qu0d subinde potui addi debet, utpote vires erigens, corruptioni resistens, irritabilitatique amicum, intrita

Se CUS Camphora, scordium, chamaemetum et corticis peruviani dilutum aut decoctum ceteris antecellunt. Λcida vero

hic, etsi putredini adversa, quia tamen irritabilitatem infir mant, suspecta quodammodo habenda videntur. Horum loco liquor anodynus mineralis, spiritus nitri dulcis, in aquamen thae aut chamaemeli diluti dantur utiliter, et flatus egregie discutiunt. Clysteribus quoque ex decocto Scordit, chamaemeli corticisve peruviani paratis adiici camphora potest,

quae et putredinem inhibet, et silaris tonum reStituit, et irritabilitatem animat. In eius lamen usu iam Superno quam in serno modus aliquis servetur ; nam nimis liberalis et lar- phorae usum.

402쪽

gus capiti nocet, nervos laedit, convuls ones huic morbo Frigidae Ps- adeo similiares accelerat augetque. Nonnulli aquam frigi dissimam potandam, imo iniiciendam in anum, ventrique extrinsecus applicandam proponunt. Sed non sine matura deliberatione id audendum aut tentandum est, cum res diS- crimine non Vacet. Salius procul dubio videtur usitatioribus tutioribusque auxiliis insistere, quam insueta aut ambigua se clari. Quod si alvus pertinaciter clausa perstet, aperiri ea debet cremore tartari, aut sale polychresto, aut rhabar baro partitis dosibus et paulatim dato. Extrinsecus demum fovendum vino calido abdomen est, aut ei imponendum em plas rum de baccis lauri, aut de galbano crocatum, aut aliud cataplasma roboranti atque aromatica leni vi praeditum.

Ρlurimum vero conseri totum Ventrem pannis laneis siccissimis et vapore succini sumitis leniter et saepe perfricare. Aerem ano detraxit experientissimus FRAMBAGLIA syringae communis ope in anum immissae atque deducto leniter extra- embolo vacuae redditae. Sic magnam vim aeris intus con clusi explosam vidit, quam excrementorum copia Sequebatur ' . i) L. c.

tidhibenda. Acria

g. CCCLXX.

Alia me eo- Praetereo eum meteorismum, quem aer ex humoribus

Vi mi Meci C, circumeuntibus et putrescentibus erumpens et Solutus pro 'creare creditur, aut quem interiorum partium gangraena et corruptio gignit. Nam tum prior iste, si unquam in vivo homine nascitur, tum posterior alter non modo intestino rum, sed cavi ipsius abdominis morbus esset, nec spem Ul- orbi com- lam salutis relinqueret, iam natus. Praetereo etiam varias sic iti Juis morborum cum peliculis complicationes, cum nemo nou

h, δῖ' ' perspiciat, eorum quoque rationem habendam esse. Exem plo sit febris intermittens, quae non semel cum pelicui iri febre consociari visa est. IIanc cito sugat cortex pei uvia nus. Deinde quod reliquum morbi superest, facile et si' ii Ouae o mor' citer superatur. Finito demum morbo peliculati saepe

403쪽

DE PETICULIS.

convalescentes manent veternosi, stupidi, Obliviosi ac sur- sum utilia inidastri. Sed haec mala sponte paulatim desinunt R). Aliis c 'GH MUL

Pedum oedemata superveniunt, quae pariter Sola naturae vi paulatim resolvuntur. Nonnullis laciem tumore albo corre piam vidit STHRCRIUS. II is vesicans posteriori cervicis partii dinotum et lenia stimulantia ') profuerunt. Nec rarum Scasses. est, scabie morbum siniri, aut iam sinito eam accedere. Haec quia critica est, ideo sini debet, nec ullo topico me dicamento repelli. Attamen si nimium protrahatur, Sero lactis, purgantibus, et tandem balneis thermalibus eradi

g. CCCLXXI.

Atque haec peliculis tam epidem cis quam sporadicis Curalis Ea-

fere communia Sunt. rieque aliter Curantur Peticulae, quae mi. misi, uoOb peiorem naturam maioremque contagionem, frequentiam moria ficis.

ac mortalitatem pestilentes nuncupari solent. Simili quo

que ratione medemur febri noso conisa α carcerariae ei nau- ccrariae,

res Sunt, ut Plerumque esse consueverunt; nisi quod in his auris renovatio ac mutatio adeo necessaria est, ut sine ea nec morbi vis nec contagio infringi aut cohiberi possit. Curandum lianc quam maxime est, ut aegri a sanis Segre gentur, et si fieri possit, in ampliora conclavia atque iuaerem purum, liberum, apertum ac ventilatum transferantur, nec densi, nec frequentes in uno loco sint.

I) De febre nosocomiali sive Mosocomica speciatim scripsit JO. PRIX GLIUS, qui latrumque cius genus, Pelcchira ΠιDempe et iantiam ricroosum mali nam sive γ hum peculiari capite comprehendisse videtur. Osaecro. syra D muVat. H'Armat. P. 3. c . I L. Antio I 79. Dic ichres nosocomica commentarium edidit Cl. SEBASTIANUS CERA clinicus Mediolanen .ia exercitatissimus, in quo sic febrem Moso comiciam describit,

404쪽

CAPUT X.

iit qui pelicularum LI stor am a Dobis traditam legerit, illicosateri debeat, unum idemque morbi genus esse. In eodem Commentario Dia per recuso et litteris 11SSOTII Regii licinensis tum professoris amplissime laudato exstat Himendιx de jebre caVccraria, Noso comicae admodum affini. Sed exemplum febris carcerariae coral tostic est Pes Drac inter ceteros Nobis multo ante reliquit UXHAM1US Obscroat. des iacres, ct trast B.

mi m. col. 2. ρ. 82. edit. Venet.9, itemque aliudicueris Dauticue ferme Aestiaeniis c Ib. P. 44. et P. I 35.9; quae loca consulere, atque inspicere quisque Poterit.

g. CCCLXXII.

Quod ad victus rationem attinet, haec lenuis esse qui dem debet, sed vires instaurans et putredini adversa. Uni Versim quae e regno vegetabili depromuntur alimenta, uti decoctum hordei, panis, orygae horumque cremores CeteriSantecellunt. Serum lactis vinosum pro potu et alimento quibusdam satis est. Quae animalium regnum porrigit ali menta , haec apud plerosque male audiunt, ac passim vituperantur, quia alcalescere et citius putreseri creduntur. Aliquid tamen regioni, consuetudini et peculiari aegrotan tium constitutioni concedendum est. Ius tenue pulli, sorbitiones ex pane trito in iure carnis decocto, vitelli ovo rum in aqua mali medici succo medicata ac saccharo edulcata soluti nonnullos iam viribus destitulos maxime recreant atque refocillant. Λlcalescentiae melum acida vegetabilia addita quodammodo arcebunt; quamquam Ventriculi concoctrice facultate, ni omnino exstincta sit, Sic mulantur, ut non sacile alcalescere aut corrumpi queant. Alios vinum sorbillare plurimum iuvat, idque solum commode eos Susti Dei ac reficit. Sed maxime aegrorum quies, mundities et lecti linteaminumque frequens mutatio cordi sit. Λer quo que conclavium saepe renovari debet, et vapore aceti aut baccarum iuniperi similiumque imbui ac sussiri. Λ qua et iam acris impuritates absorbet. Plantis vegetantibus ac xi rentibus inephitica es fluvia absumi et emendari, si tamen SO-

laribus radiis expositae sint, dicuntur. ΙIis igitui cubicula

instruantur ornenturque.

405쪽

DE PETICULIS.

g. CCCLXXIII.

Nec aegrotorum tantum rationem, sed sui quoque et Pro DLMs. sanorum habeat medicus oportet. II inc apposite scripsit PLATNERUS: qui grassante hoc morbo ab eo tulι esse co- sint , eos oportet ostiare cubscula hi nidia et aerem palu

pus debilitatur. Inter celera auxilia sia dicta prophy lactica optimum est Gathus pias rhenani modicus animuS-que compositus ). Ρraeter ista vero, quae diligenter sa cienda observandaque sunt, plurimum etiam prodest, quod pluries equidem expertus sum, os, faciem, nares manUSque crebro abluere aqua, vino aut aceto, cubicula a sordibus munda reddere, novo receniique aere Ventilare, Vapore aceti acerrimi vel sus stibus resinosis medicari, excremetita quaeque cito auferenda curare, nihil cibi aut potus prope aegr0sasSumere, Salivam saepe exspuere, ne noxiis halitibus insecta Voretur, Obversa sacie aut ad latus inclinata aegios alloqui et pulsum explorare, se seneStram aut ianuam. interet aegrum Sistere, ne aeris flatu es fluvia ab aegris manantia in nos ferantur, et longam continuatamque apud aegros moram devitare. Quando vero propius aegrum inspicere Opo tet, aut culini, linguam, hypochondria examinare, tunc Spi Titiam Comprimere necesse est, ne vaporem aut halitum ab aegro emanantem proxime hauriamus. Peticulis epide mice vagantibus, plerumque ii in morbum repente incidunt, qui frigori, aut vento, aut acri nocturno humidove incaute sese obiecerunt, exspirationis nimirum suppressionem perpeSSi.

Probabile igitur est, si aliquid noxii miasmatis in corpus sese immiserit, id facile viribus vitae per cutis spiracula, dum patula sunt, sensim di mari sine noxa, occlusis vero illis retineri et cumulari sic, ut contagionis copia tanta sat, quanta ad corpus insciendum labefactandumque satis sit. Quam ob rem exspirationi culaneae de industria indulgen-

406쪽

CAPUT X.

dum maxime est; quod imprimis efficiemus vitatis causis, quae eam cohibent, et sumtis intrinsecus, quae diopho resim subinde promovent. Frustulum camphorae Vespere hora somni degluti tum aut dilutum chamaomeli, scordii et florum sambuci mane in lectulo sorbillatum optime cessisse vidi. Nonnulli acetur . vel simplex vel plantis alexipharmacis infusis alteratum, quale est illud, quod a quatuor latronibus nominatur, identidem bibunt, eoque sibi per suadent septicum principium, quod alcatinae naturae esse putant, immutari ac neutrum reddi posse. At dubium est, utrum illud alca- linam vere naturam obtineat. Novi enim quosdam, qui, ut ab epidemico morbo se immunes sacerent, singulis diebus ieiuno stomacho aceti optimi cyathum diu biberant, nihilominus morbo implicitos suisse, et quidem gravissimo, ut etiam ex eo Obierint. Utiliorem expertus sum ad prophy laxim corticis peruviani moderatum ac quotidianum usum. TROGUERIUs Ro in constitutione peticulari ann. 1 52. et Iz53, in qua cum peticulis saburra gastrica et Verminosa

complicabatur, pitulas prophylacticas felici eventu adhibuit

ex Camphora, Scordii extracto, mercurio, Semine Santonici, rhabarbaro, aut senna, aut cremore tartari compositaS, qui bus Vermes saepe deiectos suisse testatur. Provide etiam cavit, ne lintea sanorum cum iis, quae aegrotis inservierant, promiscue lavarentur, et De Vestimenta, stragula, CUlcitrae, pulvinaria aliaque, quibus aegri usi erant, ad sano riam usum traducerentur, nisi prius diu aeri libero exposita, eXcussa et bene lota essent; quod potissimum curari ab iis debet, qui noso omiis praesunt. Pleth Oricis sanguinis missio nequaquam nocere Visa est, nec blanda purgatio iis, quibus primae viae saburra scatent. Non raro lamen ObserVatum est, post datum prophylaxeos causa catharticum extemplo febrem supervenisse, sortasse natasmate sacilius recepto, aut ad interiora citius protruso. Quare catharsiemesim praestare crediderim. I) Ars mcd.2ὶ L. c.

407쪽

Peticuliae ben*nse exemplis illustriani tr. g. CCCLXXIV.

DΑΜ1LANIUs narrat, se peticulis epidem ice discurren- P tiai De Letibus offendisse complures pueros febricitantes, et a capite Di Ni uc Gad calcem usque peticulis Ita benignis consperSos, Ut per obserotitiae. compita incederent, et sola serme naturae ope selicissime evaderent; dum interea alii malignis impliciti et febre putrida detenti vita quam maxime periclitabantur, quin imo magna eorum pars exitium subibant extremum. I) L. c. P. 130.

g. CCCLXXV.

Duo pelicularum genera in epidemica constitutione ann. Pestiatiliae bo-I757. 5S. 59. quae Vindobonae desaeviit, descripsit IIAsΕΝ- 'ς - .

OilnLIUS δ), alterum benignarum, alterum malignarum. Be- ohserotistic. nignum genus bis se notis prodebat. In quibusdam a tota Ny O UM

ryza, quae tortasse trigidae tempeStati, Nam triems erat, in quibus- tribui debuit, exordium capiebat, cum obtuso capitis dolore αμφ et gracilate, in aliis cum doloribus rheumaticis per totum Corpus Vagantibus et suspecta virium debilitate atque ad mo tum impotentia invadebat, in nonnullis praecordiorum an xietate, levi nausea, cibi fastidio et vomituritione prima sui

iudicia exhibebat. Freqtiensis, e oero adoriebatur cum in- si aliis qua Seu δ et Subἰta pistam omnium prostraliane, anxiaInte praeia /0 QUς cordiarum, insueto artia iam unguore Sine causa manifesta, gracilate capitis, siti pauca rei nulla, oculis languidis et Vultu tristi; quae Stymplomata oscissitudines Iecss horroria Simul et caloris excipiebant; pu tis naturali celeriar de Prehendebatur. Ilaec plerumque continuabant ad quartiam morbi diem, tanta talerea nonnunquam ianitate, ut mullis ἰm morbi fractam credideriat, esisque causam in errorem externiam commissum resecertat Sed paulo post ingracescente ne risu diae deleritis habere coepesrunt, accedente

Vigilia, delirio, aurium tinnitu aliisque; quare lecto ni xi

408쪽

CAPUT X.

nutio.

deltaehantur. Haec huc usque enarrata Umylomalia ex pluribu3, quam centenis a Aris solicito examine collecta sunt. Ubi morbus regulariter decurrebat, quarto, pel Gd Summum sesel smo die in superscia culia emergebant Sl0- mala rubra, Deis admodum coloris CUM LEVAMINE OMNIUM SYMPTO MATUM, modo punctula Sal parca acinulaΠ-tia, modo Iale ningis palentia, in collo, Pectore et cordis scrobscura si rime convicianda, mox Per reliqui corpus et extremit atra di fusa iamiarebiant, cutis madeScebat, rarina a naturati non multum abludebat, ausPensam Plerumque in me ito gerens nubectium, oculi antehac trι- fles sam incipiabant sera orordiores, mens constrabat, Pu sus, ansera debilis, insur Sebat, reliqua symptomata, ut cι-giliae, delirium, silis, aurium tinnitus oel cessabant zΠ-le re, cel Sallem Plurimum imminuebantur, functionum exercendiariam maror aucritas, maculae pelechriales SerisImminus coloratae sebant, fandem decimo quarto, oel et decimo septimo die ex antegro di. arebant, nul cum leta de- Squamasione epidermissis Secedebiant, iam litus redibat, or- fcctu mO res restia urabantur. Capitis gracilas, oel et temulcΠtLG, perligo, obscuratio piatis, audistis obtusus, sed ma cy Uriam, summa ad motum G pcultas timo te sinplomata a fractis per morbum obibus exor a pedeterisIm fugam c rSSchrant, nequc mullum negotia medicis facessebant. Atque haec erat mitissimi morbi idea. I) Hist. med. Fcbr. Petechial. etc. cv. 2.

CCCLXXVI.

Peticulae uec' Ver anni 1765. TFrons in Hibernia longe suit saluber', 'oh,h se rimum. Nulli sere morbi praeter aliquas peliculares febrestuc GHM. 176δ, vagari visi sunt. ΙIae autem ita benignae erant, ut raro medica ope eguerint, quia ab eis aberant periculosa symplomata. Siquidem toto earum decursu pulsus erat Salis plenus et regularis, respirali 0 sacilis, mens libera, sitis me diocris, cutis - et lingua semper mollis et hiannda. Solve

409쪽

DE PETICULIS.

teor, inquit SIMSIUS, cui liasce peticulas Observare Conligit, me plurimum solicitum fuisse de caletudine erus no Hiae rorum, qui Primi in meas manus inciderunt, cum eos peliculariatis mactilia coopertos conmiserem . Sed quia non satis assequebar, quaenam ess cti ratio adhibenda esset, consilitis, donec aliquid certi mihi illuceret, Iolum ne o lium soti naturae committere, Salsis fore arbι tralus nihil ere, quam naturae motus Perturbare VcmeHIS, Viacientilla manifesta indicatione niterentur. Geucratim sic O stime urilis. non admodum cia Oandi sunt medias, si interdum cuncta-Isone et quiete uti sciant. Nam nonnuflos ordia quZ mcdicamentorum mansa cacis, et cardiacrs oesIcantibusques Suos Geg ros e comate, dc quo retulι, excItare ParaΠles, eos in praeceps ostiae discrimen adduxeriant. con ara

bant , equidem fateor, miaiorem Sibi Siariam, quando iaccidebat, 1ιt aliquis ex huiusmodi Pene deplorato flatu, Zρὶ

tiaciae Paleat, Gegrum, Gιι natura a Stilis, facillus, quam cui medicus, seroari δ). Hactenus ille. Hinc in hii Put cres, iusmodi morbis, cum populares sunt, medici minus Seduli, Isisti, is tiri minusque medicamenta aliaque artis activiora praesidia ad- t/ιi , feticιus bibere parati, utiliores suis aegris, quam multa agentes eSSe consueVerunt. Revera pauperes plerumque felicius in eius modi casibus convalescunt, eo quod non babent, Unde quaerant, qui eos multis pharmacis iugulent.

g. CCCLXXVII.

Medii quodammodo generis, ni omnino bens vae, in tot benignas et malignas suerunt peticulae, quarum lusto' quiae I oknxiam hic subnectere a proposito non alienum existimo. Anta tiae GHH. Uio2.

nus II 5I, qui praeivit, ad litimidum, pli Vi05um et Varium o nine fiant. Pr0pius accessit. Subsecuta est hiems apprime humida, PracccSSc-

410쪽

rexit febris

morbi.

pluviis et nivibus horrida, saepe variabilis. In ea morbi flationarii erant rheumata, pleuritides et peripneumoniae, quibus ut plurimum diluentia et sanguinis missiones praeclare profuerunt. Vere anni 1 52. inflammationes, quas dixi, paulatim desinere coeperunt. Sed in earum locum febris

inflammat orsa, Sive Vnochus Putria peterum succesSit. Haec

vero triplici disserentia notabatur; nempe vel erat mitissi ina, Vel gravis, Vel gravissima. In ea sanguis e Vena missus apparuit Semper densus, concretus et crusta phlogistica praeditus. Ρostea serpere coepit aliud febris genus, quod inter initia videbatur mite, sed mox grave et periculosum evadebat adscitis symptomatis, quae sebris lentae nervosae malignae continentis speciem reserebant. Haec, quia prae cedentium morborum constitutionem sequebar ur, ideo cum diathesi sanguinis phlogistica complicabatur, et speciatim Cerebro et saucibus inflammationem intentabat. Quam ob rem ad eam curandam opus suit phlebotomiis quidem ite ratis, sed modicis et prudenter administratis. Haec febris Maio mense penitus destitit. Sed ei successere peticulae ita frequentes et multis communes, ut parum abessent ab epi demicis, quarum haec suit ratio. Initium morbi saciebat leve frigus aut levis horror, quem aut antecedebat lassitudo

lotius corporis dolorifica, aut mox subsequebatur cum Virium lapsu, respiratione suspiriosa, vultu letro et valde a

naturali dissito. Ρulsus ab ipso exordio erant. parvi, humiles, inaequales parumque frequentes et quandoque duriusculi; nec mutabantur deinceps in reliquo morbi curriculo. In quibusdam lamen primis duobus vel tribus diebus magni et validi exstiterunt, sed postea deprimebantur, fiebantque parvi debilesque, quales erant in ceteris. In non paucis etiam vix a naturali statu quidquam discedebant, sicque sal laci specie illudebant. Fuerunt tamen, sed hi paucissimi, qui ab initio usque ad sinem pulsum magnum, validum, Velocem valde et crebrum haberent. Verum in his semper aliquod interius viscus inflammatione simul laborabat, et sanguis, qui detrahebatur, inops seri, valde compactus et