장음표시 사용
411쪽
pleuritico cor o lectus apparebat. Febris, quae cum mem0 In his stin-
ratis symptomatis invaserat, plerumque quotidianae contς ε νυμ ε ntiae Sive amphemerinae, nonnunquam tertianae continuae simplicis aut duplicis, sive tritaeopbγae typum tenebat. Om- Sy mPlomatanibus pertinaciter dolebat caput, et temporum aeteriae multo P μ' validius, vehementius et crebrius pulsabant, quam in carpis.
Praeterea Communia erant suspiria, gemitus, lamentationes sine causa evidenti, stupor mentis, sitis ingens, sed cum potionis aversatione coniuncta, genarum rubor, praesertim
in accessionibus manifestior, timor, desperatio, status, ructus. Paulatim mentis stupori accedebat perturbatio et vaniloquium cum perpetuis vigiliis, voce tremula et stridula, b pochondriorum tensione, continua manuum et brachiorum iactatione, anxietate copiosisque urinis hypostasim albam, levem, paucam habentibus. Vigilias demum procedente morbo excipiebat delirium proprie dictum, aut sopor, taci turnitas, surditas et Vana persuasio persectae valetudinis. S Ua cacOAliqui iam ab initio querebantur malum oris saporem, Daur L intim de seam et vomituritionem. Alii vero ab his omnino immunes urium insons. erant. Nonnulli, quorum pulsus parum a naturali recedere Visus erat, subito et repentino seroci delirio, primum intermittenti, deinde assiduo corripiebantur; a quo tamen nihil lanesti unquam vidi. Fere semper cutis calore acri atque Calor. ardenti torrebatur, sed is multo magis capiti, dorso, tum bis et interioribus sedibus molestus erat. Lingua magnas Lirigua vices pro Vario morbi tempore et aegrorum temperie atque habitu subibat. Modo enim arebat, modo albicabat, modo rubebat ut sanis. Λ quarta die ad septimam usque post E Piso Me- quandam pect0ris praecordiorumque anxietatem oppressio ia D N nemque prodibant in dorso, thorace et deinde in universo corpore peticulae parvae, rubrae, aut dilute roseae, aut pallidae, plus minus frequentes pro maiori vel minori morbi apparatu. Hinc respiratio liberior faciliorque, mollior hu- Ἐδείνοι
midi 0rque cutis, mitior ac lem peralior eiusdem caloris son VP 0wμ sus, atque adeo moderatior febris. Exstabant maculae tota Si don in uenedixera hebdomada, qua ad sinem tendente in plerisque sudor U/0
412쪽
Paucissimis oloi US. Paucis dolor faucium in
largus toto e corpore manabat, et sensim sebris ipsa cum omnibus symptomatibus desinebat. Atque haec erat De quentior morbi solutio. Sudoris loco in aliis uberiores uri nae fluebant, quae peticulis adiunctae crisim absolvebant. Paucissimis alvi fluxus supervenit, atque iis dumtaxat, qui simul saburra gastrica laborabant. Non pauci in augmento aut statu morbi, id est in secunda aut tertia, si malum lon
gius trahebatur, hebdomada, saucium dolore, dissicili deglu
titione, raucedine ac tussi catarrhali prehendebantur; sed sine ullo discrimine. Imo haec bene ominabantur, quoniam brevi seliciter morbo sinem imponebant. Non dissimulandum tamen est, suisse nonnullos, sed oppido paucos et raros, qui prosundo Somno oppressi, Voce rauca et peneaphoni, in dorsum decumbentes et quasi immobiles, tendinumque subsultibus assidue exagitati urinas tenues, Crudas aqueasque emittebant. ΙΙi Omnes, si astrata quacunque arte, circa nonam, aut undecimam, aut quartam decimam perierunt. Narium haemorrhagia multi corripiebantur, etiam ex iis, quibus inter initia satis sanguinis detractum suerat. Iluacmagnum Semper levamen permanavit. Tota aegrotatio duabus aut tribus, quod longissimum fuit, terminabatur hel, domadis. Quod si hosce fines transgrederetur aliquando, ut
solum evenit, ubi verminosa assectio cum morbo compli Cabatur, quam demum lumbrici ano aut ore eiecti prodebant. Contagione malum communicabatur cum domesticis ac D
miliaribus, speciatim iis, qui aegris famulabantur, aut pro pius accedebant, et diu in eorum cubiculis versabantur. . Sed
contages haec potissimum manifesta fuit inter eos, qui an gustis, humilibus aut paululum supra solum evectis aedibus incolebant, uti sunt pauperes atque arti si Ces, qui MeCeSSI tate quadam in suburbiis, aut angustioribus imisque domiciliis ac contuberniis degere compelluntur. Restat, ut eu rationis rationem, quae utilior deprehensa suit, pei sequamur. Primis continuo diebus, cum dolor capitis, calor et vibratio temporalium arteriarum urgeret, Sanguis mittebatur, pro aetatis, temperamenti, habitus et pulsuS ratione,
413쪽
et iterato etiam, si opus esset, id siebat, donec nimirum
capitis dolor, calor, pulsatio tollerentur, aut saltem multum mitescerent. Una Vel altera sanguinis missio plerum que satis erat, et quidem parca, ne pulsuum exigua vis ni mium infringeretur. Nec pulsuum parvitas, nec sanguinis primum educti laudabilis conditio nos deterrebat a sangui
nis missione, dummodo Satis parca ac moderata, nam VireSVitae oppressae magis, quam resolutae Videbantur, et Sanguis ita a tenuitate ac dissolutione aberat, ut secundo mis- Qualis Sausus, aut post aliquot dierum sebrilem motum detractus in si tenacem, firmam densamque massam, Saepe crusta pleuritica contectam, coiret. Mittebatur igitur sanguis, magna tamen Quiarado mil- emper edulione et parcitate, quando non modo caput do iusi ς in t lore acuto et pulsanti ingentique aestu assiciebatur, Verum etiam ubi calor exteriorum partium modum excedebat, excedebat autem sere in Omnibus) aut interiores sensui aegro tantium exardeseere videbantur, multoque magis id auxilii locum habebat, si pulsus magnus validusque et febris velle mentior, itemque signa alicuius visceris inflammati animum adderent, quo casu etiam liberaliori manu sanguinem mittere expediebat. At si quando sanguinis missio aut non satis indicata, aut non satis bene a viribus tolerata videre tur, tunc, ut capitis dolori accensionique prospiceretur, dorso et scapulis cucurbitulae scarificatae admovebantur, aut CucurbiIu- una ampla occipiti desigebatur, ut sanguis viciniori e loco prodiens caput levaret. Quod si his parum aut non satis proficeretur, birudines temporibus aut naribus, speciatim Hirudinci . ubi aliquae sanguinis stillae conatum naturae illuc vergentis ostenderant, applicare non suit inutile. Mirum sortasse videbitur in morbo peticulari, cui saepe noxiam sanguinis missionem experientia demonstravit, hanc ipsam nobis seli
citer cessisse. Sed animadvertendum est, constitutionem Cur stir uia morborum Praecedentium, ciui omnes inflammatorii fuerunt
et vernum tempus, quod ple thorae, indeque pendentibus morbidis essectis favet, in causa sortasse suisse, cur non modo cerebrum, verum etiam alia viscera phlog0si quadam
414쪽
Praeseraria Peticulariam titit diur-
tentarentur, atque idcirco sanguinis missio, necquid quam obstante pulsu parvo et depresso, nedum utilis, sed necessa ria reperta fuerit. II inc ea, quando vere indicabatur, aut non sufficere posse cucurbitulae videbantur, ne omissa quidem fuit tum, cum peticulares maculae cutim tenerent, aut aliquis Ventris fluxus adesset. Neque illuc unquam sinistri quidquam obvenit. Uno verbo ea curandi methodus Omnino adhibita suit, quae in reliquis imorbis exanthematicis, et speciatim in variolis adhiberi non infeliciter solet. . Nemo ignorat tuto variolis etiam exstantibus sanguinem mitti, si aeger plethoricus sit, si febris magna, delirium non leve, difficilis respiratio, aut imminens peripneumoniae metus id auxilii suadeant, ut suo loco dictum est. In principio iti dem post semel aut iterum sanguinem missum, ubi id necessarium Visum erat, alvus ducebatur illis, qui pravum oris Saporem et nauseam querebantur, aut ponderis sensum circa epigastrium percipiebant, aut alia signa gastricae caco chyliae prae se ferebant. Rhabarbarum cum sale quodam neutro coniunctum intuitu etiam verminosae complicationis ceteris purgantibus praestare credebatur. Ρlurimum Vero capiti levando et vigiliis diminuendis aut tollendis contule runt pedum balnea lepida aut fomenta cruribus diu et con linenter adhibita, sinapismi et clysmala enabilientia. Stupidis et consopitis non parum prosuerunt quoque eadem ClyS-mata, sed acria atque excitantia; sic ut nunquam Vesicari-DimenIta tibus uti oportuerit. Praeterea diluentia subacida et nitrosa Vb c u nitido in prima hebdomada, sed etiam in alteia assatim haurienda dabantur, quantum per aegros quidem, qUL aciar istica et potu plerumque abhorrebant, licuit. Quia vero in altera Com iam hebdomada vitae viros magis magisque deprimebantur, et ' ' quasi desidere videbantur, ideo eas erigere reficereque Cum ravimus mixtura aliqua cardiaca et minutis dosibus salis VO-latilis cornu cervi aut viperae, dummodo delirium magnum Di horolica aut serox abesset. Interdum dabantur pilulae ex Pul ere μμ P radicis eontrayervae et extractis cardui benedicti et scordii similibusque compositae. Quibus saue lenite1 IiIeS Omnes
415쪽
non modo rescIehantur, verum etiam sudores, ad quos natura sponte Vergebat, eliciebantur, cum morbi primum levamine, deinde optata solutione. Ut vero sudor sacile pro- Cautio. susior evadebat, sic caute et circumspecte cardiacis et sudoriseris utebamur, et simul ac sine potiti eramus, ab iis cito abstinendum ducebamus, ne prae nimia sudoris copia aegri descerent. Quod si tamen languor aliquis ex hac causa Vini usus. oriretur, viribusque consulere opus esset, in moderato vini maturi et bonae notae usu Omne praesidium inventum eSt. In ino cun-Denique sinita febre, nonnullis nausea et cibi fastidium non 00 PC
aeque cessabat. 11is remedio iuri rhabarbarum eum Salibus η, ofueris. mediis epicratice ad aliquot dies datum. Historiam, ni salta LOG MCD.lor, protuli peticularum esSentialium, quae, quia multos eodem tempore aggrediebantur, et sacile in sanos conta gione transibant, epidemicae et contagiosae dici possunt, et, si minus absolute benignae, mediae saltem naturae benignas inter et malignas constitui, I. quod regulariter admodum processerunt; 2. quod earum eruptio aliquod cum sobri lumsymptomatibus levamen semper attulit; 3. quod paucissimis lethiserae suerunt, et ab ea sanguinis liquatione, quae frequenter in malignis, putridis atque anomalis Occurrit, a perniciosa natura, quam gravissima Symplomata comitari solent, plurimum distare Visae sunt.
Peliculare mialignae exem lis quibus Iram itidem
Anno 1590. Tridenti aestas suit siccissima et praeca- PC DUDcwalida, autumnus magna ex parte similis, hiems frigida admota ti up ' '' dum et nivosa. Accessit annonae caritas. Hinc anno pOstero 359 l. morbi populares mali moris non plebem solum, sed magnates etiam incesserunt. Imprimis febres erant, ut narrat OCTAVIANUS I OBOIIETUS ), ab initio fere insen-Descri ID. 5rbiliter in cadentes cum Iepi horrore oel horripilatione, II. - 25
416쪽
Paulatimque calor, primis quidem diebus haud mullum
molestus, capitis tamen dolore uiselurimum comitatus, sub-ΘmρtOmuta sequebatur. Cum pero quibusdam ad quartam, quibusdam GH VPt V sellam dei septimam oenium esse, alias o ιDGe et de Iissa calde intensa atque phrenilides, aliis lethargrct So-Er tio. pores paene inexcitabiles superoenrebant. Omnibtis tamen circa sextam pel septimam, Paucis autem Zn quarta Pulἰ- cum morsibus haud multum d/SSrmaleS Pelrculae, utplurImum rubeae, aliquando lamen ellam Loidae, circa dor- Sum Praecipue atque pectus orZebantur es orescebantqtie.
sursum, tum deorsum, haemorrhiagiae ex naribtis coριο-sae et u lurimum salubres, nonnullis etiam, Post soporem maxime, parotides, quibus Pariter a morbo awri ριndι- cabantur, confingebant. Quibusdam eiram Lcet inferiora adeo rarerentur, ut lingua aridissima, ScISSur ZSque nonnunquam dissecta conspiceretur, exteriora tamen insignem
quandam ac Paene marmoream frigiditatem, cadia oerum instar, oῖlinebant. Aliqui toto morbi tempore torium sanis persimile, alia usque ad sextam oel seyt am in his enim duobus diebus magnae Potissimum mulationesecensebant) clarum, deinde per duos oel tres dies admodum turbaliam et subiugale, ciceriam rubrorum iuri haud
QMiruim ma- qtie dominiantium qualitate sebant accadentia. Potissa gis Pς -βιμ nitimque eo mora sangtisnea ac bene quadriata PerἰctilGbGΠ zonfugiosae. tur, insciebanturque quam facillime, serpereque in Proxι-
mos contagione hiastismodi mala clarissime conspiciebantur. Et quamquam etiam multi in eadem domo succcSSἰ e G cumberent, maxima tamen eorum pars, PstἰSSἰmum quι medicorum praeceptis erant Oblemperantes, G PVἰncψιoque
417쪽
curatiant sese a scabant, conralescebant, ita ut etiam Putiesores ecum morbus maxime Oseeret, ex decem oel duodecta aegris P b , quam
IISSImum GSι male oluebatur, qua a qua allu Iahe et maxime gallica essent Infecis. Omnesque fere quotquot obiere, conculsi si pressaque tirina o I suffocali inIeribant. Qui oero a morbo conoalescebant, magna ex Parte Sur - Quaenam
atri ac semistupidi per aliquod temporis spatium remaneta ' δε lant, capsusque quamplur-A desuebant. Hactenus Con- Aha notatutinuata oratione auctor. Subiicit deinde, maturius peticulas απμμ erumpentes peiores suisse, nihilque levaminis attulisse R), neque peticulis solis unquam morbum solutum esse, nisi ali qua copiosa per alvum, vel lotium, Vel haemorrhagiam evacuatio accesserit '); quamquam non neget ibidem, interdum peticularum eruptionem, praesertim Cum Sudore ConiunCtam, morbi impetum aliquando fregisse '), ex quo eruitiar, Peticulas tunc grassantes plerumque malignas fuisse, rarissime benignaS. I) De Meticular. febr. ann. 1591. cv. I. 2) Ibid. cm. XII. 3 L. c. ca . a 4 Cv. eod.
Sed multo manifestius accuratiusque malignas peliculas nullanae in constitutione epidemica Vindobonensi ann. I 57. 58. 59. 'μες λύη δει. quam memoravimus, distinxit delineavitque ad naturae ex emplum Cl. HASENOuRLIUS . In his statim a principio omnia Vm- morbi omnia symplomata erant oehementiora, quam in bo P QMG ς α nignis supra ex eodem descriptis g. CCCLXXV. , neque Atiriam mi Aerusetione exanthematum facta multum mitigabantiar. Las V m
Saludo illa spontanea de me in diem augebatur, Itanslus et Susurri aurium, dolores capitis intensi nulli remedia
418쪽
auscultabant, o ressio Praecordiarum, respirationis di η-cti Ilias, tussicum Perpetua, modo humi da, Plerumque Siccs, subsultus tendinum, mens turbata fatalem minabantur ea I-ttim. Ilis sese comites iunxerant o aliae diuturniae, quaSexceperat delirium, nonnunquam in incremento, nonnunquam in statu morbi, aliquando mitius, aliquando ferocius, quod degenera eis nonnunquam in furorem, quo GAZ- lati aegri) surrexerunt, et robustissimoriam alioqui hominum actiones exercuerunt; quod Zn quatuor miLIIbus me obseroasse memini; sta quidem ut 1 raptis cinctilis, quIbus lecto adstringebantur, aufugere meditarentur, hosque elliam in furore fato cessisse cidi. Alias quarta, quinta et Sexta die continuo S ore Sepullos et obscure delirantes nota et, quibus septimo pel nono die oborto sudore, pelechMS PCO-deuntibus, melius habere conligit. Lingua plerumque furthumida, rarius Sicca, muco auscante obducIa, quandoque fusca, sitis non multa, raro infensa, oculi tristes, squalida suorum acies et minime lucida, hypochondria insata, tensa, quandoque dolentia, a Ious quamplurimis constipata, quibusdam fluida et soluta, urinae ab Inrtio crudae, te es, decolores, quandoque cruentae, cel et fuscae, in statu criticae cum laudabili hypostasI, Sudores saepenumero monte G arebant, aequaliter Per totum corpus diversi, qui, dum critici, Semper erant boni, inter dum imminente sinprimis morte, uba sola comyiages Inmadorem et ovorem calde foetidum resoloi ordebatur, ex primebantur, et tunc erant pessimi. Putius in initio morba naturali celocior, attamen mollis, in quiatisdam autem durus, in Progressu celer, frequens, intermillens, debilis, inaequalis. Porro qui dicta Symplomalum complicatione cons labantur, HIA oel omnino non erumρebant exanthemiala, oel prodibant Pur urea, Iicida aut nigra, quactillima rarissima, in duobus enim tantum militibus perenigra cidi. Vel et horum exanthematum oesisSara quἰ dem
Parebant, sed Profunde Sub cute haerentia, fataδε ρ -
419쪽
rumque omine; osesias enim morbi atrocitate naturae Pires materiaeque inimicae oersus persphersiam propellendae ἰmpares Signisciabant. Funestum quoque ac exiliati erat Funesta ν Gegris, quibus Subito HSparebant exanthemata; perniciosa menta iliaco exsurgebant smylomala, respiralia febal fre- qucΠS, anhelosa, inaeqDaIA, Putius debilis, celer, intermittens, sudor frigidus in fronIe et iugulo, tandem mors. Subinde eruptione pelechsariam Iscet facta omnia Vmylo- Syn toma- mala plurium dierum Spalia pertinaciter Perueliserunt, ne-
tulis. Quandoque scisrhosam duritiam induebant, nitID Quuratas in
Aa ulcera mali moris degenerabant. Quandoque eo DXque furatMV. Alumuerunt, ut aegrum de mense stigmo carent. Felici Amum Oidi eoenium, dum cito ad suppurationem ducebian- Diadoche ad tur, et facta Meriura materiai exilus conciliabatur. J e-
tilia loca. rumtamen non Solummodo ad aures materia morboSa me
Iastaliae ferebatur, sed et alia corporis loca petebat, fe
420쪽
Ad morbum miliarem pedetent in pervenimus, peliculari adeo proximum aut assi nem, ut complures Olini nullum prope inter utrumque exanthema discrimen ponerent. Revera inter initia, quando miliares papulae erumpere incipiunt, saepe peliculis similes videntur, et pro iis sacile accipiuntur, nisi caute exspectetur, donec eleventur, et SUPra Clatim emineant, quo sane a peticulis, quae planae et sine sistigio esse solent, discernuntur. Non ita pridem id maxime et manifestissime in aegrotante amico meo ConSpeXi. Quarta vel quinta a decubitu die supra pectus et brachia ei crebrae apparuerunt maculae rubrae, planae, disCretae, exiguae, omnino peticulis Similes, quae tamen Versus Septimam elevari atque eminere in pustulas Vere miliares coeperunt, et tales per totum morbi decursum, qui fuit non brevis, nec sine aliquo vitae periculo, perstiterunt, nOVis et frequentibus subinde priores subsequentibus et per totum corpus dissusis. Praeterea in eodem homine utrumque e Xanthema interdum una coniungitur, aut unum post aliud sibi succedit; quod imprimis notatur ab epide micarum constitutionum scriptoribus. ΙΙinc PETRUS A CAsTRO, etsi probe pulicares sive peticulares maculas a papulis culicia λι-bus sive miliaribus distinxerit, non tamen credidit, natura multum utrasque diis erre, ut singulae diversam curandi 1alionem expeterent R).3 'no ma.