장음표시 사용
421쪽
Nomen habet hic morbus a papulis, Sive pustulis, quae Vnde nomen. in summa cute erumpunt, et formam speciemque granorum milii, varii ut plurimum coloris, plus minus exhibent; quem admodum distinctius latiusque postea exponemus. Π3S Pntiquissimis medicis, et speciatim HIPPOCRATI ) atque AETIO R) compluribusque aliis, qui eos subsecuti sunt '), non thema ignotas suisse, magno eruditionis appuratu acrique iudicio Πυ iam Gliti demonstravit inter nostrales primum Cl. Iou. FAN ONUS '), deinde Cl. CAROLUs ΛLLIoN1Γs '), ambo illustres medicinae professores Taurinenses, et demum non pauci alii q).
I) 'id. I. 2. secl. 3. et L. T. feci. 2., item Coac. Praenor. Scci. 1. est 2. Praecipue vero in Fullone, Phericide et Ephranonis silio C L. T. O id. 9 pustulae Dotantur velut a culicum
morsu natae, sed locus prae ceteris in I. 2. EPid. Sccl. 3. exstat, qui totus hic exscribendus est, Ut qUisque aeqUias rei Vinaestimator videat, exarathema miliare ab UIPPOCRATE, sive quocunque alio illius libri auctore reapse non Praetervis iam esse.
Circa se timum sic habet), octia oram ct Noniam diem se-bris cuiusdam epidemicae) tis redines quaedam MILIACEAE,
ratum esse, iure meritoque animadvertit Cl. FANT ONUS Deiantiquit. Et Pr rESs. febr. miliar. ρ. 73. 9. Etenim asperitates illas miliares, culicum morsibus similes putavit ille maculas esse, Tabia disio ab Hispanis nuncia Patas, nimirum peticulas; quae tum larii in Hispania frequenter observabantur, et satis notae erant. Rectius autem interpretatus est eum textum
MARΤ1ΑΝUS Comm. in e id. 2. secl. 3. o. 20. 9, qui eiusmodi asperitates milia ccas nequaquam pro Peticulis habuit, si- itiitesque se pluries offendisse in febre ardente laborantibus, asseveri vit. Nec facile GASTELLERIO aliisque largiar, ΙΙippocraticas istas miliares papulas fuisse secundarias, sive, ut, vo-
422쪽
eant alii, symptomaticas, nimirum a Primariis atque essentialibus, de quibus ilic agitur, longe disserentes. Nam eae Don iastatu aut sine morbi, corruptis videlioci depravatisve humor bus , sed in augmento erum pCbant, exstabantque ad morbi usque solutionem, nec aliis, Disi foeminis superveniebant. Neque demum cx eo, quod mulieres illae omia es evadebant, in serre licet, miliarem morbum, qui saepe lethis erus est, non fuisse; nam exempla non desunt miliaris morbi primarii, sive essentialis, natura benigni et bonum exitum habentis, non secus ac variolis benignis obtingit, ut deinceps clarius opparebit. 2) Tetrabibl. 2. secl. 1. c. I 29. 3 GAI EN. de δε rti bile cv. IV. A VICENN. lib. II . Fon. I. TriacI. IV . c. 2. MONTAN. Cons. med. cerat. 2. ρ. 598. PETR. SAL. DIVERS. de sebr. pestileti t. cm. IS. RIVER. Prax. mcd. Iib. XVII . secl. 3. cm. I. obscro. 2I. Cent. L. DIEMERBROECK. de Pest. Histor. 22. et 100. ROBORET. de ichr. Pessiculiar. P. I 80. ΡΕΤ RUS A CASTRO des febres miassen. Punctic. f. II., PAULUS EUCRANT ZIUS de Pur ura. Lub cae I 648. in qua urbe ob servavit morbum hunc epidem ictam ct malignum tribus, vel quatuor annis, antequam WELSCHIUS eum Lipsiae videret etc.
Quamquam Vero exanthemata miliaria ab antiquissimis usque temporibus deprehenderint medici in morbis ui pluri mum acutis et malignis, dubium lamen superest, an pro morbo primario et singulari ab iis habita suerint, aut potius pro sortuita eruptione ac secundaria, Si Ve SVmploma-lica f), cum certe quae apud eos de huiusmodi exanthemate memorata inveniuntur, nullo modo comparanda sint cum absolutissima eius historia, quam hodie habemus. Fatendum enim est, tum primum accuratius eiusm0di morbum obser vari et describi seorsum coeptum esse, cum Lipsiae annisi cibus I 652. 53. 5 s. in puerperas saevissime debacchatus fuerit, quemadmodum ex eius historia, quam DEI SCHIUS
anno 1655. evulgavit f), perspicuum est. Ab e0 quippe tempore de peculiari morbi genere admoniti medici atten-
423쪽
tius aegros inspicere, symptomata propria adnotare, regula rem progrediendi modum, solutionemque perpendere instiluerunt; quod eo sacilius exstitit, quo latius in alias quo- Morbus est
que urbes et regiones sese dis sudit. Multiplici igitur Di, hitan,
servatione constitit, non modo primarium, essentialem et peculiarem morbum esSe, ab aliis Omnino secretum, neque solis puerperis insensum, Verum etiam aliis cuiusque aetatis, temperamenti sexusque hominibus. Qua ratione is progressus sit quaquaversum, et quibus temporibus in singulas regiones sese intulerit, conquisitis undique monumentis amplissime declaravit paulo ante laudatus ΛLLIOMUS R), quem eruditionis causa poterit quisque consulere. Hinc tot de origo ed Pro-
eo scripta successive in lucem prodierunt utilisbimi pr j bis ob
secto observationibus reserta, sed interdum ita Varia et quasi scri lia. opinionum licentia inter se pugnantia, ut non leve negotium legentibus sacessant.
I) Magna olim disceptatio suit inter medicos non incelebres, an exanthemata miliaria essent alia sive critica sint, mimvero secundaria, sive, Ut alii vocant, symptomatica. De ab usu autem harum vocum iam alibi a nobis satis tractatum est. Igitur alii priorem, alii posteriorem sententiam pro virili tuiti sunt. Inter primos recensentur TIS SOTIUS , STORCΚIUS , MATTHAEUS COLLINIUS aliique, qui experientia consi si miliaria semper Primaria, nunquam secundaria, neque factitia unquam esse contendunt. Inter posteriores agmen ducit HAENIUS, qui tamen non ubique sibi constat. Non vero tantiam mihi assum O, ut quaestionem dirimere velim. Illud dumtaxat mihi videtur probabile, quod interdum, licet rarius, cxanthemata Secundaria esse Possint, quando nimirum humores a morbo Pi amario ita depravantur corrumpunturque, Ut aliqua eorum Pars ad Cu t;m protrusa postulas miliares gigiant. ΙΙoc autem conti agere in multis morbis, praecique Putridis, ut in febre gastrica acuta, in lenta nervosa maligna utraque etc. alibi opinati sumus. Nec ab hac opinione recedendum adhuc putamus. Tiam
vero clam secundaria sunt, modo critica, modo symptomatica nobis videntur. Exempla utriusque generis saepenurnero clinicen exerceotibus occurrunt, et non pauca exstant descripta
apud observatores. Ego notantilla hic in asserti fidem proseram. Cl. BOUCHERUS Iulio menso anni 1 Sl. IournoI de Modecin. S emb. I 8 I. ρ. 2 2.9 observavit febrem corat Mutina Putridam, aiat Posius biliosam, ut ipse Vocat, quae multos codem tempore infestabat. Tertio quoquc die exacerbabatur. Videtur igitur suisse tritaeos' a sim Icx biliosa, sive ytistricta. In aliquibus ex hac sebre laborantibus levis eruptio miliaris siebat, sed non in omnibus, quac nihil essentiale,
424쪽
ut loqu tur auctor, addidit morbo, nec curat ora Is methodum aliis communem idoneariaque quidquam mutabat. Curatio enim in omnibus innitebatur parva sati guinis missi orae, emeti Cis Atque ecco proticis. Secundaria haec exanthemata quis non d1xerit Z Λnno I 80. 1781. Florentiae per hiemem grassabatur Peripti eumonia epidemica, cui miliaria exanthemata tandem superveniebant, crisimque bonam absolvebant f Tiarylon. OPUSc. med. Priatici Vol. V. Constia. e id. Hi Foenet. Desti' Inoerra. I 80. SI. ev. V. S. 4 I9. ρι . 369. 9. Qua de re do. ΛI. OUS. TAIIGIONIUS commentans Hic fortasse, inquit, est casus iu-telligit congestionem inflammatoriam in pulmonibus ab effusione
sanguinis in textum cellulosum Datam), in quo commuDιciatu cum Sar utrac DO a quadam Pectiliaris infectionis tidδι ione videlicet per absorptionem sanguineae stas eos putrefactae)excitatur alitis ychris cursus, quae Non celit, ΠιSι GP aΓιIιΟΠι miliarium ea anthematum. Coniecturam hanc num probabilem reddit practica observatio ostendens, Omne id speciatim valere ad miliares papulas inducendas, quod in morbia acutis Promovet humorum cori raptionem p Num veri similitudinem auget, quod huiusmodi cris eos species frequentius visa est In secundo stadio epidemiae , tum videlicet, cum bilis maiorem in morbo vim exerceret ' Secundaria quo liae et simul critica miliaris eruptio fuisse videtur , qtiam memorat SeqUeNS OLSCΓ-vatio: Rusticus adolescens annoriam circiter viginti, cum, Postquam ex liaboribus excia factus esset, obdormι Cerιl Su- Per pirentes herbulas in solo humido, in νιSthotoniam incidit. Ima illae eius clutidebari stir contractae, non ita tamentit cibias et potus in os indi Non Posset. Itcriato ei Sarviais missus est, data O Osa, emutia auodyria et Par GoVtca, ΕΠΕ-Dι tita, ciathurtica et cmolhcntia, et stibinde cisiam cum m/i, castorei et moschi additione; extrinsecus adhibisue inuric ιο- Des ex otio ΠErpirio et deinde quoque ex Iin Erito merciarιati, Bulnera imidia atque tilia e c., sed sine ullo emolumcnto. PH Sus fuit Scu er Parum iEbritas. Tun icua eri it ad cuiluamiliare exara hemia tisium, et tunc a Er comit messius Labere, et Post duorum mensium aegrotationem Per Ecle con 'altati
A1 12 ARMI . di Media. P. 2. Obsero. I III. P . 9Θ.). Sed de secundariis sive criticis, sive symptomaticis miliaribus exanthematis hic satis. Non enim hoc loco agendum nobis est, nisi de primariis. 2) GODO FRE. D. Q EI SCHII historia medica nociam Puemcrurun morbum cori inens. Dimul. HE 20. rιI. 16bb. 3) L. c. c . I. Quinam sit
Sed illud imprimis animadversione dignum est, quod
n0n pauci, cum gravissimam quandam constitutionem epide micam, perniciosissimis comitatam s)mplomatibus, et Sae Penumero mortiferam tantummodo vidissent, continuo, sed
425쪽
non satis considerate sibi persuaserunt, non alium miliarem morbum habendum esse, quam qui malignus, terriscus et paene lethalis esset, reliquos casus, in quibus exanthemata haec aut sine sebre, aut cum exigua et miti, aut sine symptomatum terrentium comitatu appareant, et placide sua tempora transigant, ab hoc genere ablegantes. Nec satis inter eos convenit, an exanthemata primarium morbum, an se-bris sacerent. At plerique exanthemata miliaria pro esse- Ab tiliis naiactis aut epiphaenomenis habentes ad febrem dum )t pq ὰ ὰhim hi j Aculiaris indolis malique moris animum adverterunt. Aliis mali moris
opinio insedit, hoc genus febris puerperis solis proprium
esse, quod in his frequentem eam Ossenderint, non aliis hi Uria. communem. Nonnulli contra miliaria exanthemata, sive se mu ιVcVι
brem miliarem, ut vocant, puerperarum Plane diVersam ab dioersiam Oo- ea, quae passim aut epidemice Vagatur, esse existimarunt. G com Neque desuerunt, qui exanthemata ista non morbo, sed A nonnituit restimini et medicamentis calefacientibus tribuenda esse puta- .QCuratur mι-
runt, atque ideo, utpote laetitia et ab eX ternis causis Ori' et Geiae in unda, et sutura evitari, aut praesentia omnino negligi sine tiaradu.
detrimento posse. Imo nonnulli morbum hune quibubdam m. isioniblii tantum regionibus et locis insidere praedicarunt, non aliis, sero riu. ac proinde factum est, ut multi suorum aegrorum cutim aut nunquam, aut negligenter admodum intuerentur, de miliariis pustulis nihil solliciti, utpote in eorum regione insolitis, aut si qua miliaria unquam exanthemata Obviam serent, pro nihilo, aut pro sortuita eruptione reputarent μ). Hinc nil mirum, si in curandi quoque ratione discrepantes sententiae sic invaluerint, ut quae potior sit, non lacile desiDiveriS.
I) Hinc fortasse evenit, ut miliaris morbus in quibusdam locis serius cognosci coeperit. Adde interdum miliaria adeo exigua esse, et cutis Colorem non alterantia, et crystallina, ut nisi transversim spectata et luci obversa oculis detegi possint. Qui igitur negligenter inspexerit, eum sacile es fugiunt. Memini, me in urbem quandalii ingressum esse, in qua miliaria ignota Prors Us et D unquam abi visa dicebantur. Dum ibi aliquamdiu mansissem, in aegros incidi, in quibus ex consuetis signis miliarem morbum Praedixi, et reapse Paulo post miliaria eruptio contigit. Ab co tempore miliaria exanthemata et iu
426쪽
foem;n s et in maribus tam sporadica, quam epidemica ni destierunt diligentioribus medicis. Hanc ipsam causam, quominus maturius .alicubi visa sint, accusare videntur GASTELLERIUS ctiam et PLANCII ONUS, Duperrimi inier Gallos de miliari morbo scriptores.
Non is ego sum, qui in re dissicultatibus obsita et controversiis implicata mihi pollicear, aut nodos extricare, aut lucem tenebris asserre. Experientia tamen non brevi con sisti s , et rationis lumine et novissimorum auctorum praesidio adiutus sic me geram, ut ubique studium veri unice praesulgeat. Itaque dicam primum, utrum exanthemata mi- An miliuris Earia CCCLXXX.) more aliorum exanthematum, de quibus hactenus actum est, occurrant interdum sine febre,
deinde an cum sebre, et quot uplicis generis. Quod ad primum attinet, nemo melius, quam Cl. Jo. FANTONUS, rem inrmatur. expedivit: MiHarsa, inquit, exanthemata, quae r Hic dum citra febrem oboeniant, cunctis fere nationibus communia esse arbitror. Huiusmodi sunt ea, quae ΙΙIPPOCRATES celerique graeci scriptores Ilidroa, Latina sudamma f), oel Sudorum P ulas nuncuparunt R). Subiicitque idem vir doctissimus, ab ACTUARIO et SERAPIONE duas sudaminum species constitui, alteras rubes coloris, alteras longe minus rubentes, sive phlegmaticas, quas albas hodie dicerent, et generatim a fersiore quodam suffersuras vulgo appellari, reserente FRACASTORIO, et a Siculis brutoli, vel brusoli; a Neapolitanis vero, ut narrat INGRASSIAS, Mi Larano, quod granis milia persimiles stat. Et recte quidem, addit, miliares papulae nominantur in uniceoum, quac ZΠdein rubras et albidas dioiduntur. De rubris certe loqui videtur LONTIUS apud Indos frequentibus, quae, nulla febri comite, asperisalem cutis et Prurisum acerrimΠm δε- ducant. Eiusmodi autem malo molestissimo corrOL EOS
affirmat, qui recens in Indiam Oenerint '). Nec possum Praetermittere reliqua FANTONI verba, utpote maxime meo Scopo opportuna: Fabius Paulinus, pergit ipse '), et alιι
427쪽
plures GALENI secta fores hidroa ssi e pustulas, de qu/bus hic sermo est, ab extin iante sudore fieri putant bilioso et ca Ide mordiaci; FERNELIUS autem ab estisdem portione humoris, qui sub eps ferinide coercitus per cutis spiraculueondere non queat. Miliares oero Paptiliae ei Saepe inter sudationem, et interdum in Sicco habitu corporis erumpunt. Quamquam enim asSMΩΠS miador cratarietiS, quiasi salsugo, ad easdem ciendias idoneus stimulus sis, Iamen, a solo feroore et iappulsu sanguinia acrioris ad cutem, Praesertim ciam exseriar cclusa quae in accesserti, facile id genus exanthemala excitantur; quam ob rem tibZ calida re*io, pel aesticum tempus eSi, Solent ιlla maxZmc In puerorum et adolescentiam briachias, Pectore, dorso, reL-
quis etiam partibus eg rescere. Quod non modo in pueris adolescentibusque, sed etiam in adultis Obvium esse, nemo ignorat.
I) Praevideo, non paucos ex recent oribus Inale laturos, hidroa et sudiamina veterum lite ad Liberi ad miliares pustulas significandas. Putant enim, veteres illis vocibus diversum a miliaribus exanthematis morbi genus intellexisse; ita ut i i, qui
negare volunt in suis aegris miliares pustulas, si sorte exoriantur, veniantque in conspectum, Protinus dicant: haec Su- umina sive hidroa stitit. Sed profecto nomina 'lia idem, Non Tem, DeqNe morbum mutant. Verum an recte iudicent, audiamus quid senserit PETRUS FORESTUS. Habet is observationem sexagesimam libri septimi, de Puer Pera P ulus rubcrates Lubente inscriptam. ΙΙuic anno 1556. die a partu decima quartasia Pervenerunt papulae miliares, quibus frigore retroΡulsis successit ingens Praecordiorum cum pulsu admodum debili ΟΡ- pressio et angustia. In scholio nutem papulas illas Sudamiria, sive hidro a suisse aperte concludit, et regimine dias noleo commendato, ut morbi somes ad cutim revocaretur, tandem sic inquit: Non tamen Omraia hidroa Et Sudiamina adeo Periculosti sunt; ideo ad 'ertcndiam, num Vuid maligni utis in schtifciant; Vtiae enim Sirae febribus fiant, nihil mitti ni erro
posterioris historiae animadvertit non solum hi troa et sudamina riabra cxistere, sed aliam quoque speciem, albidam Dimirum, aut crystallinam, qualem hoc nomine designavit FER-
428쪽
Pustialac, quae emermiarit 3 mente marSim toto cor ore, sed frequentius in manibus Aedibusque milia muri/tudιΠιS, Gqua ianiae Sine rubore, sine usio dolore. Ex liis, ni fallor, satis liquet, hi troa veterum eum exanthematis miliaribus recentiorum omnino congruere, et duplex eorum genias multo ante, quam WELSCHIUS de morbo puerperis Lipsiensibus pernicioso scriberet, cognitum fuisse, benignum unum videlicet, maligniam aliud, et utrumque pustularum colore in rubrum et tiretim, quemadmodum miliaria exarathemata communiter solent, iam tum distinctum. Quod maxime advertatur velim, ne auctoritate ΗΑENII aliorumque eius sectatorum in errorem trahamur, Credamusque hidroa a pustulis vere miliaribus disserre.
ρ af Praeter memoratos auctores de miliaribus exanthemat s V rubris sine sebre a se visis resert FRID. ΙΙOFFΜANNUS J). Morbum, non febrem miliarem appellandum duxit PETRUsGERIRIUS , quod exanthemata huiusmodi sine sebre inter dum observantur '). LUDWIGIUS quoque Purpuram Vocare maluit, quam sebrem, quia aliquando sine ea est '). JUS CX ERUS etiam testatur, nonnullos sine febri in hunc morbum incidere, ita ut aegri negotiis suis pacare Possznt, et nil, nisi Priaritiam sub cute persentiant '). Nec dissentit omnino VoGELIUS veritatis vi compulsus, quamquam paulo post quodammodo se corrigere Satagat. His robur addit observatio practica JOSEPHI DAMILANII, qui, passi,
inquit, pustulas miliares exortas in cute, frequentes, emianentes, discretas et crystallinas, Sudore foeti Hormo comisatas in foemina quadam populara mea quae adhucoiosi), quin ullum unquia in oel minimum ZΠHcriam febris habuerit. Sudabat quidem una perso cor ore, et Pu Dum habebat apprime mollem et amylum, sed tardissimum ).
Similemque observationem adducit DUPRAEUS DELISI IUS ). In duobus aegris item MATTHAEUs COLLINIUs vidit sine febre miliares pustulas tam rubras, quam albas '), et quamquam haec exempla rariora esse concedat indobonae, in
429쪽
terdum lamen easdem ibi cum pulsu vix febrili, cum aliqua lassitudine, sed sine ulla notabili su iactionum laesione de prehendi affirmat '). Et, si meum quoque testimonium ad
de re fas est, non semel mihi quoque contigit observare pia stulas miliares vel in puerperis tam rubro - albas, quam crystallinas, febre vacuas. Hae a quibusdam spuriae et fuluae vocantur '). Vocentur quidem, si lubet, dummodo miliaria esse non desinant. Ne quis vero neget, exanthemata eiusmodi vere miliaria esse, is animadvertat velim, quamquam Vera sebris non ea comitetur, aliquam tamen molestam corporis aegritudinem, iactationem anxietatemque Praecedere eruptionem, deinde papulas in cute summa oriri, sormam figuramque miliarium habere, plus minus prurire, Paulatim augmentum capere, interdum maturescere, ex rubris
aut diaphanis, pure veluti sacto, albicare, demum disrumpi, areScere, et in Squamas, furfures vel sarinam, ut ita dicam, resolvi, epidermide videlicet siccata et lamellatim secedente. Quod si temere, liut consilio, aut Casu intro vertantur, an xietates inde, dolores, deliria, convulsiones aliaque deteriora mala, et febrim ipsam progigni; quae omnia miliarium nisi propria agnoscas, nescio quaenam alia esse possint. Quare prima huius exanthematis disserentia nobis erit morbus ms- Isaris apyretiatis. Interdum haec species pluries revertitur speciatim ad quaedam anni tempora, et quandoque etiam diu trahitur, et serme habitualis sit, atque hinc in Germania, ubi frequentius id incidit, puryura chronica appellari
solet, saepe in scorbuticis aliave sanguinis inveterata dyscrasia assectis Obvia. Purpuram autem ex rubro papulariam colore vocare eam Germanis placuit, etsi id nominis etiam at
bis pustulis aut crystallinis ab iis datum esse deprehendatur, addito epitheto, quod albedinem denotet. Novi generosis simum amplissimumque Virum, arthriticis assectibus maximam anni partem obnoxium, cui subinde haec miliaris eruptionis species Supervenit, Suaque regulariter tempora absolvit, sini turque post aliquot dierum intervallum sine ullo gravi et librili comitatu.
430쪽
differensia. Febris multiformis et 'aria uti in PeliciatiS.
Ut plurimum Vero, quod altero loco quaerendum g. CCCLXXXIV.) posui, cum febri iungitur miliaris morbuS.
Ex quo lactum est, ut a plerisque scriptoribus febras mι- Laris, ) nomen acceperit. Nobis autem Vocabitur morbus miliaris 'relicus sive sebrilis, atque haec erit tinera dis ferentia ab ipsa natura depromta. Ratio autem febris, quae eum et antecedit et comitatur, adeo multiplex est ac protei formis, ut ad nullum notum et stabile genus redigi queat, non secus ac de ea dictum est, quae cum peticulis Conso ciatur aut aliis exanthematis, de quibus satis supra pertractavimus. Modo enim continuae remittentis quotidianse, modo tritaeophyae simplicis, modo tertianae intermittentis, modo amphemerinae catarrhalis, aut rheumaticae, modo lentae nervosae malignae, modo inflammatoriae et a1 dentis si militudinem speciemque obtinet, prout melius in eius de- Scriptione, quam mox trademus, elucebit. 1 nonyma.