장음표시 사용
31쪽
cI, In testinatis, muci narium, spermatis, quamdiu vel stigore se-brili coagulata hactent fluida, , et aestu labrili ultra secretoriorum vaseulorum Ostia abripiuntur.
Natura noti potest viros cordis ci pectoris diutius adaugere, quin virium illarum penus decrescat; cum enim, quamdiu febrialis labor perseuerat, nulla vel modica fiat harum reparatis, qua pastui, somnoque secretionibus, excretionibus, reid debetur, et magna simul omni momento fiat earum impensa, cito potentia motrix satisceret, si simul ad artus, et partes voluntati subditas, fluidi neruei solita mitteretur copia: quod Vt auritatur malum. natura, quidquid est fluidi neruei in vitalibus organis actuandis, impendit, reseruat, et ab oninibus aliis partibus mouendis, actuandis abstinet; hine virium liberarum imminutio et successiva prostratiα Num minori quis iure dixerit, stimulum iniectum, et activum, et passi uuin, sacere, Vt natura quidquid virium potest. impendat organis vitalibus, teliquis detrahat, quod deficiant plus minus vires Θ63. Vcrum cum per aliquot dies In continuis, et per aliquot horas in intermittentibus illud febriis molime11 exantiauit, et sie materies morbifica sufficienter attrita, diluta, atque ad excretionem parata fuit, seu cocta, tunc a labore desistit natura, tum ut vires superstites conseruet, tum ut negotiis consuetis incumbat, adeoques labris accedit declinatio; mutatur scilicet fluidi neruei distributio; in organa vitalia maior, et in libera mi nor fit, et hae anndosi inuersa sensim accedit apyrexia. 64. Verum quoniam virium penus minor in consueto, licet virium solita restituatur proportio, non tamen solita restituitur quantitas; adeoque febre declinante, artus non consuetum virium gradum statim tecuperant, quod restauratis deinde viribus inregris, restituta valetudine, fiet. Interm laxatis a calore tubulis secietoriis, resolutisque humoribus, pacato cruoris impetu, maior fluidi secernendi praesto est copia, maior ad excretionem aptitudo; unde poris cutis emollitis et patulis, uber sudor prolanditur, urinae licet paucae et rutiliae fluunt, saliua, muci quo omnes fluxiliores evadunt, et sic sensim secretioves resti
6 s. Situs corporis horizontalis, seu deeubitus ad virium li- ιberardui parcimo ilium, utilis est; in ido siquidem situ, potissi
32쪽
mum supino, nullius musculi contractione opus est, hunc itaqua in febrili calore aflectamus: virum vero simul ad uberiorem fluidi neruei secretionem conserat, bie non inquiro. Redeunte vero apyrexia, et restituta sana virium distributione, aeger ori illostadiam rursus assectat, musculis utitur, et suis muniis consuetis restituitur. 66. De virium dispendio. Sit vis cordi contrahendo impensa aequat s a libris, eaque sufficiat ad promouendam et expellendam ex arteriis in venas librum I sanguinis intra minutum per foramen ut unum; si iam illud foramen duplo minus euadat, et tamen velis, ut sanguis per illud dupla prioris velocitate transii. ciatur, eadem, quae prius, erit traiecti sanguinis in venas quan titas, et ad hune eumdem, qui prius, praestandum essectum, primo vis cordis ratione solius velocitatis duplae in orificio debet esse quadrupla prioris, seu octo librarum; verum cum idem etisectus ratione transfluxus obtinebatur per vim a librarum soramine duplo maiori, euidens est, quod illius solius effectus habita ratione, sex librae virium frustra impendantur, seu dispendium virium esse tres quartas partes vis requisitae. 67. In illis circumstantiis si velis cordis motum duplo velociorem solito, cum, positis primis conditionibus, foret consueto similis, vis eius quadruplo maior requiritur, adeoque I 6 librarum ; verum foramine stante subduplo ut prius, non nisi dupla consuetae transiicietur sanguinis copia, et sic huius transfluxus ratione, enectus erit tantum duplus prioriε, cum vires lin- pensae sint octu piae; ergo iterum in hoc casu dispendium virium ad tres quartas partes virium hule duplo trans fluxui ne cessariarum assurgit, cum suffecisset iisdem positis virium duabus libris soramen duplum addere, ut dupla transiret sanguinis copia. 68. Ex his pereipimus, quanta fiant, in febribus acutis, quas minimorum vasorum fouet obstructio, virium dispendia, quae ad circulationem sanguinis generalem intendendam sunt frustranea, sed quae ad sanguinem atterendum et repagula remouenda sunt necessaria. Si iam ea dispondia, quae quouis minuto fieri supponimus, ducantur in totum tempus, quo febris perseuerat, V. g. iii 2 orboras, ut in ephemora simplici, quoniam supponimus, praeter
duas libras impendi 1 qua, intra horam 83O, intra diem
33쪽
2o16O librae impendentur. Verum quoniam vires a corde intra diem imponsae sunt ad vires liberas quotidie impensas, ut 1 ad 2o, 12 cum cor intra diem vires 288O librarum in sanitate supponatur impendere, et ceteri artus libr. . summa virium impensarum erit 6O 8O libr. : ast in febre, etiam
quiescentibus artubus, solius cordis motus et OT6O libras impendit, seu vires ter maiores, quam in statu sano, qui calculus non quantitates virium impensarum veras et absolutas, sed tantum relativas, exprimit. In hoc eXemplo supposuimus, velocitatem cordis tantum duplo maiorem, adeoque vel magnitudinem, vel frequentiam; vel utramque, leuissime adauctam. Si etenim in statu sano magnitudo pulsus sit 1, et frequentia 72 intra minutum , iam vero magnitudo sit L et semis, et numerus pulsuum Io 8, velocitas cordis dupla prioris euadet, verum utramque in maiori rati una crescere docet obseruatio 267 . Si itaque ex illo summo vi. rium dispendio detrahatur exigua, quae sit in febre per iuscula, quietem et somnum, virium restauratio, iactura multo minor, potentiae imminutio habebitur, nec mirum erit, cito febricitantium potentiam imminui.
De frequentia Pulfus. 69. Arteriarum sectio transuersa duplex spectari debet,
altera constans, quae in fine systoles, altera variabilis, quae est excessus diastoles supra sectionem constantem: si fingamus duos circulos concentricos, Zona, inter duas illorum peripherias contenta, eXcessum illum exprimit, cui pulsus respondet; cum enim arteria, Vtcumque plena, sanguine nequaquam digitum explorantem seriat in systole, nee in syncope, pulsus non ex constanti sola, sed ex sectione variabili, aestimatur; illud autem arteriae augmentum debet ub quantitati dimidiae sanguinis, a corde tingulo pulsu eius eiectae; cum enim uniformis sit sanguinis in ve nutis minimis velocitas atque sectio, et sanguinis copia, a cordQeiecta, diuidatur in duas partes, quarum una diducit artorias, al-rera sanguinem antrorsum in venas promouet, atque demum tempus systoles aequale sit in sanitate tempori diastoles, quantum sanguinis transit tempore diastoles arteriarum in vena S, tan
rum in ipsis arteriis diducendis impenditur, seu dimidia sanguia B
34쪽
nis, e corde eiecti, moles arterias diducit, et pulsum saeit, altera vero vol ipsi aequalis venas ingreditur. . 7o. Si vero obstruantur arteriarum orificia, et vires cordis non satis increscant, tunc arteriae distenduntur ilio superfluo eruore, et sic diameter constans solito maior euadit, quin pulsus pari pmportione crescat; nam cum minor exinde sanguinis copia tubos maiores diducendos habeat, incrementum illud. quod pulsum metitur, est minus in ratione sectionis constantis adauctae, et in ratione molis eiectae minoris: constat enim ex Geometria, incrementa Voluminum, ab eadem mole addita, esse oo minus sensibilia, quo volumina prima sunt ma ora. Hinc pater, quare datis obstructionibus, si vires cordis nori augeantur, vel augeantur in minori ratione, quam obstructionum quantitas, pulsus minor euadat, ut in praeludiis sebrium, atque pulsus tanto minor est, quo moles dato tempore eiecta minor, et arteriae sectio constans maior est. 7 I. Si vis motriX, quae prius interuallis aequalibus applicabatur embolo machinae hydraulicae, eadem remaneat atque augeantur resistentiae, vel quod eodem recidit, minuatur orificium emissarium, nequaquam eX eo frequentior, sed e contra rarior, euadet emboli itus et reditus. Demonstratis. Vis inanimata eadem eodem semper modo
agit, atque tamdiu premit fluidum eiiciendum, quamdiu superest illud fluidum; sed eo diutius superest illud fluidum, quo tardius euaeuatur receptaculum huic continendo dicatum, et eo tardius euacuatur, quo sub eadem Velocitate fluit per minus orificium ; cum itaque data eadem vi motrice, eadem in orificio sit velocitas, et per hypothesin orificium sit dimidio minus, tempus itus et reditus emboli erit dimidio minus, seu singulus itus
et reditus erit duplo longioris durationis, adeoque rariores erunt illi itus et reditus. Datis resistentiis, vel obturatis extremis arteriolarum invenulas hiantium orificiis, pulsus cordis frequentiores quandoque evadunt; hoc docet CXperientia, et unanimis Medicorum consensus. Sic vinctis aestissime aegrorum artubus, pulsus seequentior euadit: obstructis visceribus quandoque frequentior euadit pulsus. Verum si vires eaedem cordi applicentur, aut si
similiter ae antea applicentur, pulsuS tardiores, ae proinde rario. res tantum euaderent, adeoque cum frequentiores evadunt, ne-
35쪽
oesse , est ut, illae vites saepius, seu diuerso modo et ordine
quam antea, cordi applicentur. Verosimillimum est, naturam has obstructiones et resistentias confuse persentire, et in multis circumstantiis ab illis molestari 285 , atque cum ea sit sanitatis custos prouida et urgentisii Occurrat, ea quo periculosiores et maiores sunt obstructiones, eo saepius et sortius cor contrahit, ut haecce repagula su-Peret; sive enim saepius, siue sortius, cor contrahat, eXinde velocitatem sanguinis intendit, adeoque materiae Obstruenti maio-xem vim infert. 72. Natura quandoque tantum pulsus magnitudinem, quandoque illius tacitum stoquentiam, saepius Vtramque, adau, gere conatur; et TV magnitudinem tantum adauget, cum nullo metu perculsa et viribus integris praedita, obstaculum romouendum aggreditur: a V Si vero obstaculum difficilius cedat, aut Pertinacius resistat, aut in mora periculum sit, aut demum pathemate graui natura molestetur, tunc additis viribus et magnitudinem et frequentiam intendit, ut in febrium aeutarum MLgore: s' Verum si vel maxima sit resistentia, ut cum frigus f brile invadit, vel cum exsoluta est potentia motrix, ut in fine febrium letalium post magnas euacuationes, longam inediam, in
summo terrore, tunc frequentiam tantum intendit.
73. Impense vixium est semper proportionalis, I ' periculi grauitati, 2' potentiae viribus : sed cum ririum suarum parca sit natura, quando periculum obuium virium impensam seu accelerationem c1rculationis indicat, tunc si potentia si exigua. pulsum frequentiorem et tantumdem minorem instituit; ea cnim methodo interaditur tanguinis actio aduersus repagula in ratione duplicata numeri pulsuum, et impensa virium minuitur in ration duplicata magnitudinis pulsus et S , adeoque sub eadem virium impensa effectus optatus habetur. Si facultas sit exsoluta, materies morbifica cruda, et vires imPensae magnae, in summo peripulo versatur aegrotans.7 . Duplo maior solito sit pulsuum numerus, velocitas ex hoe capite duplo maior sanguini conciliatur; ergo vis sanguinis in materiam morbificam, seu columnas antecedentes, quadru-Pl0 maior est. Verum imminuta simul pulsus magnitudine, ita ut duplo minor sit solito, vis cordis quadruplo minor est, adeo'
si ς impcda non in Asito maior; cum impensa viriuΠλ cordis
36쪽
st in ratione composita eX duplicata frequentiae, et duplicata magnituditus pulsus coniunctim. 75. Verum quidem est imminuta pulsus magnitudine asse ictus in angustioribus arteriis quam maxime crescere, 22 adeoque posse fieri, ut nullatenus lympha per arteriolas suas, nec sanguis per ultimos laterales sanguiductus progrediatur, unde
frigus eXtremorum, aliaque mala deinceps euentura; verum quoniam urgentiori occurrendum est, saltem hoc artificio circulatio per maiusculos sanguiductus conseruatur, et sic quantum fieri
potest, cum viribus exsolutis vita pxotrahitur, ab illis resistentiis cito sus laminanda. 6. Pulsus paruus et frequens est in summo frigore hiemali, febrili, in febribus male moratis, in conuulsionibus, post venenorum coagulantium usum, in summis doloribus, adeoque sanguinis inspissatio, et vasoriim constrictio magna pulsum siequentem et EXilem habent comitem, et pulsus frequentior atque exiblior euadit, imminutis cordis viribus, ut in agone. Pulsus frequentissimus et minimus erat homini, in quoe valvulae storiae ossificatae dimidium orificii claudebant, sanguis ox arteriis in cor refluebat, pulmones ingurgitabantur, aderatasthma ala hydrope pectoris, mors anno aetatis 5O' accessit. In palpitatione a polypo cordis, a compresib corde, et in experimento, in quo resecantur nerui cardiaci, pulsus cordis frequentissimi, minimi et tremuli obseruantur. Ab exercitio moderato et balneis calidis pulsus frequens
et plenus, sed a labore immoderato et balneis calidioribus frequens et paruus, euadit, obseruante Galeno propter facultatis
exsolutionem: hanc saeuitatem exsoluunt inedia, malignitas in morbis, pathematum violentia, dolorum longitudo, et atrocitas, et euacuationes immodicae: Galenus de pussi. ad tir. I. 77. Detracta magna sanguinis copia, arteriarum capacitas respectu sanguinis, e corde eiecti, maxima est, adeoque tardius in vasis promoueretur sanguis, nisi aucto pulsuum numero Vrgeretur circulatio; quapropter ut satis centem circulationem et vi-ram Protrahat, natura frequentiam pulsu S intendit, ut, quod ex magnitudine deficit, eatenus compedistur. 78. Vnam quadragesimam tantum partem morborum se-brilium letale in osse, docuit vastituta apud Anglos obseruatio
37쪽
ourn. des Savans 1665; quod de intermisteurιbus intelligeri dum puto. . 79. Cau a labris est distributio fluidi neruei, seu virium
in neruos cordis in maiori ratione, quam in neruos artuum ; mfine fit illa distributio, ut repagula circulationi sanguinis in minimis vasis opposita remoueantur, et si e vasis sanguiferis libertas, et sanguini facilis aditus restituantur. Instrumenta febris potissimum sunt cor et arteriis. Materia labrilis, seu morbifica, multiplex est; saepe chylus prauus, qui tum sua viscositate vasa minima in arcit, tum sua acrimonia vasa sanguifera molestat, et tinconstrictiones sollicitat. Quandoque id praestant naiasmata, tum sponte in sanguine senata, ob suppressas euacuationes assuetas, maxime ob perspirationem suppressam, purulenta liquamina, putr dinosa ouida, tum extus eX aere, cibis, Potubus, in massam sanguineam delata: raro nititur natura ad vasa dilatanda et elonganda tantummodo.
8O. Nateries morbifica saepe in sanguine lateret innoxia, nisi aut accessu aeris frigidi magis inspissata, aut crapulae magis incrassata, aut animi pathemate, labore immodico in motum acta, aut phlebotomia, cathar si, per cautelam institutis, velut excitata, occasionem praebea et naturae, ut conatus suos febriles ad eam corrigendam vel eliminandam exerat i et hasc sunt potissima labrilium morborum principia, fusius in speciebus enume
8 I. Initio febrium pondus corporis absolutum communiter est adauctum. Robivsou, Sauctor. Se l. 2. apiror. 4O, 5O,5 I, cet. 8a. Initio labrium sanguis est viscosior, adeoque sale, terra, oleoque ditior quam in sanitate: experti sunt DD. Langri et Tabor.
8 3. Grauitas specifica lymphae sebrientium est ad grauitatem specificam eius in sanitate, ut Io IZ ad Io 3O8, vel uxio o9 ad 1O3OO. 84. Coagulum rubrum sanguinis est ad lympham, quae ab
' At quum aliqua pars in mor- morbos acutos, febres, melius bos chronicos transmutetur, ali- rantibus, de onuit sebri intelligi Pot qua, vamque maiorem puto, prO- erit.be soluatur, adiuuantibus medicis,
38쪽
, ad 62O.co intra et or horas separatur in sanitate, ut 14zo ad Ioco D. Tabor. Ast in opidomicis febribus pleuriticis, ut 3 OO ad IOOO, et in febribus vulgaribus, vi 233 3 ad 1 OO, EX D. Tabor. 8S. Coagulum rubrum est ad lympham, quae ab eo separatur intra 24 horas, respectu eius, quae in sanitate, iuxta D.
Langrisb. In Synochis - - - Vt 3992-ΙoOO. In Quotidianis - - - ut 36 ad 1OOO. In Tertianis - - - ut 3I54 IOOO. In Quartanis - - - ut 242ψ ad IOOO. 86. Quantitas cohaesionis vel firmitatis coaguli rubri erat in febribus ad eius firmitatem in statu sano In Synochis - - - ut Ι6O3 In Quotidianis - - - ut 1275 an Tertianis - - - Vt IIJ2 In Quartanis - - - Vt 898 In aeutis inflammatoriis, ut ad 1, vel vi 23 287. Proportio principiorum per distillationem extractorum a sanguine in febribus acutis ad quantitatem extractam eX sanguine sano erat Salis volatilis - - - - ut Ι 89 ad IOO. Olei ----- ut Ι-- ad IOO.
Salis fixi - - - ut 1 5 ad 13O. 88. Ratio lymphae, per destillationem eductae, ad sanguinis massam totalem est in febribus acutis, ut IOO ad 123 89. In febribus acutis lymphae eopia decrescit a statu sano in ratione seqv.
9o. Si urinae aerimonia aestimetur ex praedominio salis, olei et terrae, urinae acrimonia in sanitate ad acrimoniam primis diebus labris aeutae inflammatoriae sitit in ratione I ad 2. seu
In febre ardenti primis diebus - 'Oo ad IO9.
39쪽
In rigore labris ardentis - - IOO ad 135. In declinatione eiusdem et o ' die - 1OO ad 2O3 Subsequenti die post noctem pacatam, et Pridie sanitatis - - - ΙOO ad I pS.
9 I. COROLLAR iv Μ I. Iii febribus sanguis est viscidior quam in statu sano. Excipias sebros putridas, subputridas, neruosas, J atque quo viscidior est, seu quo proportio lymphae dilu-
Entis ad cruorem minor est 82 ceti), eo febris aeutior est 92- COR OLLARI UM II. In sobribus particulae activae sanguinis, ut olea, salia volatilia, nee non terra erescunt in dies usque ad deci nationem, deinde vero decrescutit. Lymphae vero et salis fixi proportio, crescen te morbo, decrescit, post declinationem, seu in eonvalescentia erescit 87 - 9o 9ῖ. COROLLAR IvΜ III. Nola subigitur solum, attoriturque sanguis a febrili motu moderato, verum ratione caloris et extricationis salis volatilis, resoluitur, et aptus euadit ad circu-iandum per vasa minima 9o. Praxis generalis Tebrium.
9 . obledicus naturae minister et interpres, si naturae non obtemperet, naturae non imperat; origines namque morborumis et causae longae abstrusiores sunt, quam ut humanae mentisse acies eo Vsque Penetrare possit, saepiusque natura nouum opus
nexordi ur, viri conatus nostri desiere. Labivi pag. Ia9s. ,,Dictat ratio morbum, quantumlibet eius causae noxiae et, ecasiones humano corpori aduersentur, nihil esse aliud, quam
,, naturae conamen, materiae morbificae exterminationem, in
,, aegri salutem omni ope molientis. Syriubam, pag. 19. 96. Alia sunt syn clomata, quae debentur materiae mor-hificae, et prauae fluidorum solidorumue dispositioni; et ea sunt symptomata materiae morbificae, quae semper natura duce furibimpugnanda, ut frigus labri te; alia symptomata, quae conatibus naturae debentur, et ea sunt in debito tenore seruanda, se idque
sepotissimum incumbit Medico, ut naturae conatus torpentes CX-- citet, vividiores maderetur, debite procedentes nequaquam tur-ribet, ' quoties desunt methodi longo usu confirmatae, vel specifica auxilia, quae materiam morbificam alio modo, quam qu Mnatura sequitur, corrigere lenta
40쪽
97. Natura hoc tantum potest, ut scilicet maioriam mor-bificam in vasis, 19 undequaque premat et coerceat; 2'dein Ve'ro calore intenso, motu put edinoso incipiente, dilutione concoquat, resoluat; δ' vel ut vasorum iterata oscillatione, et muSculorum accumbentium nisu, diuidat, atterat; demum ' ut
Perspiratione, diarrhoea, sudore, ptyalismo , suppuratione , diu-
res, materiem coctam eliminet. 98. Ars vero non naturae solum ministrare debet, eique obsecundare; sed in multis etiam casibus materiam morbificam ita mutare, et corrigere, ut eam deinceps natura facilius expellat ; itaque quod sola natura non praestat, ars praestat. Sic methodus naturae, ante corticis Peruviani inuentum, erat sere uniaca, quam sequi possent Medici; eaque in generalibus remediis,
deinceps materiae febrilis praeparatione, coctione, et demum eXpulsione consistebat; verum ea molimina non, nisi post longum et napus, adeoque eum taedioso et periculoso aegrotantis cruciatu peragebantur; tandem inuentus corteX Cinconae vel Κinae, qui materisim febrilem fluxilem, innoxiamque facit, vasisque robur et tonum conciliat, unde sine sensibili evacuatione, correcta materia, labrilis tonarus cessat, seu febris sanatur. 99. Itaque dictat ratio, ut quoties desunt apta, certaque medieamina, quorum actione specifica corrigi possit materies mor-hifica, natu ae molimina secundemus ; quando vero adsunt, his apposite adhibitis, naturam a conatibus liberemus, verbo, Vinatiuae materiam mo bificam vel corrigere, vel euellere, gestienti manus auriliatrices porrigamus.1oO. Prima itiditatio est, ut potentiam labore assiduo exhauriendam pro virili, pastu et quiete, conuenientibus, resarciamus, ita, ut, quo morbus breuior futurus est, eo minori, parciorique nutricatu aeger indigeat, paululum largiori vero, quo diuturnior praesagitur. Io T. Verum quoniam cibi solidi digestionis primae, seu in primis viis, et secundae, seu in viis circulatoriis, praepar tionem et proinde laborem expostulant, ut soluantur; atque cum virium impensa in organis vitalibus roborandis sit necessaria, nec proinde in alias partes temere derivanda, dictat ratio, ut esculentis, coctis seu liquidis, aetamur in febribus, eoque m gis succulentis et eupeptis, ac copiosis, vel repetitis, quo mor-