Commentarii de Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto Atque Academia

211쪽

non esset, vascula ipsa non dirumperentur, vel per. multis, is sine lege scissuris, ut bononiensibus ampullis com muniter accidit, vel minutissimis fruitulis , ut in Montanarianis vermibus , guttis anglis observamus

Verum enimvero fatis de vasculorum Constitutione dictum est dicamus quaedam de fracturarum ratione . Hanc in altero sermone considerano, Cum expenderi in , primo loco , quae sit lapidum vis in frangendis Vasculis , atque secundo, an Caussae concurrant aliae ad la a praebendas fracturas , Cum de utroque nonnullas proferre Conjecturas mihi permiserim , carella

ad id se oppo1uit , de qui secundo locutus fueram . Utinam id fecisset etiam ad id, quod primo dixeram 8 Correctiones Philosophi tam magni , quae nihi semper Trissimae erunt,

fuissent tunc mihi etiam necessariae. At cum non placuerit Scarellae me de hoc etiam corrigere , neque ei, neque caeteris displiceat, si me ipse Corrigam . Quo ira faciundo brevissimus esse contendam . Nihil enim facilius. Nemo est, qui gaudeat longa oratione reprehendi. Ex Cogitaveram , Ormula quadam exprimi posse quantitatem Vis , quam exercent lapides in hisce fracturis. Formulam autem an dicebam me potius supponere, quam statuere. Melias sane erat, eam ne supponi quidem . Sique supponenda erat aliqua , mihi videtur hoc fieri debuisse tali pasto . Credo nempe, quod pariter antea Credebam , quodque tunc argumentis itis firmis, ni fallor, probavi, concedendum esse lapidum a 'ionem tanto majorem haberi , quanto majores sunt eorum durities is gravitas, angulorum acuties , quibus vitrum urgent quosque angulos jam ego tangentes appellaVeram , magis proprie ferientes appellavissem. Consideranda l. terius esset directio, qua anguli vitrum impellunt, sed hanc, commodi ergo , eamdem semper esse fingemus, ut ea absque errore in hoc virium calculo omitti possit quam autem fictoionem Caeterum agnosco, multo licentiosam esse, multo longe a veritate aberrare . Vis interea , qua suo munere 1 guntur lapides in his dis ruptionibus, respondere debet vitri rosistentiae . quae est superanda: ideo quanto major est res stentia vitri superata, tanto majorem esse vim superantem arbitrabimur quoniam resistentia ista tum maiore tempore

vincitur, tum minore , fateri etiam debemus, tanto majorem

Uam esse, quanto minus est tempus , id est quanto major est

212쪽

ITAE

velocitas, qua viricitur resistentia itaque vis respondebit non soli resistentiae, sed, resistentiae, simul velocitat , quare silventia vi obtemperat, cedit. Quae omnia si Concedantur , mihi videtur, denominatis vi frangente αν, gravitate lapidum mi , eorum duritie acuti angulorum ferientium ma resistentia vitri et ri tempore u mihi Videtur,

inquam , dici posse , g ad , t atra quo statim apparet , si vel una , vel plures ex primi membri secundae aequationis quantitatibus fiant io, tun nullum obtineri effectum nisi tempore infinito supponatur enim zzo, habebitur a X idcirco

Si vero resistentia ipsa fiat, o aliquod pariter oporte bit ex tribus vis elementis fieri is, sicque vim ipsam Va

est ac dicere gnata et O. Demum si fiat tempus meto, vis erit infinita sit revera tunc erit ad .

Haec Sodales doctissimi, substitui cupio illis, quae jam

dixeram de vi fracturarum , quas in vasculis, quibus contine bantur, lapides producebant . Quod si correctiones hasce meas credatis forsan errores esse novos ego illico vobiscum Credam . Vos tantum rogo , ut notetis utique , Cum usque adhuc locutus sim de hac vi, eamque formulis subjicere quaesiverim me nihil aliud intellexisse praeter eam , quam in his fracturis lapides ipsi contra vitri resistentiam adhibent, hanc enim Consideravi veluti Caussam fracturarum praecipuam, qua scilicet posita essee tu ipse consequenter obtineatur . Caeterum primo illo

sermone proponere ausus fui alias Concurrere caussas, quas ne Ctunc ne modo placuit mihi a sermula comprehendi . tenim alserui, potius ut dubium . . . . quam emi, aerem X ternum se se immittendo in exigua vulnera a lapidibus facta, aliquid praestare . Sed etiam si aer summopere juvaret ad istas obtinendas fracturas, sicuti tunc esset Caussa superveniens, per accidens, ita ipsum arbitrabar nullum habere locum in formula, qua nihil aliud Xprimendum erat, praeter lapidis nisum is vitri Atque idem dicendum esset de quacumque alia causa , quae posset ad 1fas fracturas concurrere quemadi nodum si exempli gratia , vulnerato a lapide vitro, in vitro

213쪽

OpusCULA ipso excitaretur elasticum quoddam pri iacipium quae Caussa, quoniam a statu vis mortuae ad statum vis vivae tunc transiret, an ipsa dicenda esset Caus a superveniens. Atque regrediendo ad Caussam illam supervenientem, quam induxeram potius ut dubium . . . . quam tit ae ema, idest ad externi aeris ingressum per parvum ex lapide vulnus adapertum , suspicio haec mea est, cum qua clarissimus Scarella dimicandum sumit, is experientias promit, quae, ut ipse sub numero Ia citati paragraphi as judicat, hanc sententiam planes risitatis conνincunt. Haec ipti sunt Scarellae verba , in quibus 1 humani hominis benignitas non omnino fortasse reluceat, hoc accidit fors , quod ad has disputationes magis facit hilo phiseveritas. At vero stilosophia sit, quantum velit, rigida

atque sisera, minime certe erit de Scarellae urbanitate, atqUe humanitate dubitandum Verum ut CCurate Carellae reseramus objectionem, notandum est antea , me ostendisse desiderium quoddam perducendi meum dubium etiam ad bononienses ampullas, ad guttas culas , ad ermes montanaria nos . At praecise de bononiensibus

ampullis loquendo ipse mihi se se opponit. Et maxima difficultas , ob quam Carella meam opinionem oppugnat, eluti falsam condemnat , ex multis κperientiis ducitur, Vasassirmat ipse probare phialas in excipulo machinae neumaticae exanthlato omni aere , tum qui intra phialas si , tum qui eas eireumfuit, nihilominus di ilire perinde a s experimentum in aere caperetur . Satis demonstrat, ut arbitror, clarissimus Sca- rella serae adhuc mihi opponere propter guttas angias, quae pariter franguntur 1 excipum machime neumatica exanthiat . . . aere quodammodo obiectionem extendere etiam ad mea

vascula , quippe qui, sicuti dictum est supra , libenter credit ipsa non multum ab ampullis bononiensibus di crepare. Ingeniosus , uti est , hilosophus stem sibi Comparavit, quo pari modo explicare confisus est ampullarum fracturas , guttarum is vasculorum. De vermibus montanarianis nihil meminit: hi carellae fortasse guttis anglis nimium similes videbantur Nunc , Sodales sapientissimi, paullatim declarabo quid sentiam de harum fraeturarum caussis, quo in faciendo, Scarellae ob edtionem , pro viribus quidem meis , tollere Curabo . Et dico primum , postquam objerit tempus, quod non

brevi

214쪽

breve est, si mea vitra considerentur , brevissimum est autem,

aut ampullas, aut guttas , aut vermes Considerando, postquam

inquam , abierit tempus , quo vis lapilli sive cadentis, sive prementis, Vel Vis alia , quaecumque sit, cum resistentia vitri pugnavit, vitrum aliquantisper finditur , utique videtur vis noVa gigni, quae magis magisque celerem, atque praecipitem fracturam reddit. Quod quamvis non tantum appareat in meis vitris, apparet maxime in ampullis, in guttis, in vermibus. Et si experientia ostendat vim an excitari etiam in eooc mi machinae heumaticae exanthiato. . . . . aere, ora Cedere non

dubitabo in vitro ipso principium delitescere vis cujusdam

fraeturas adiuvantis. Quod si ex hoc argumeritetur Scarellam ad ejus opinionem accessurum est , eum rogo ut malit animadVertere me meam sequi opinionem , quam antiquitus proposui. Non ipsi displiceat veterem sermonem meum iterum legere se prope finem inVeniet, me non tantum aeris

externi ingressui tribuere , ut non sim Contentus ui caussae

alias adhuc adjungere sic enim illi dico Nec ego idcirco in ampullas bononienses die ringendas in guttas , in vermes

alias praeter hanc conpurrere caussas. Statu potius . hanc concurrere cum aliis . Quam ob rem non fatis intelligo, cur Sca-

rella aeris ingressum opinionem Cas alii appellaverit, non alteram nisi hoc ipse fecerit, ut occasionem quamdam aptaret disserendi mecum , sicque me in doctissimum ejus librum introducendi, ob quem honorem vere summum ipsius liberalitati gratias habeo quam maXimaS. Uerum ut clarius explicem , abditam hanc Causam , quam admittendam es e censeo , quaeque valde differt ab illa , quam Scarella posuit, hac methodo procedam Vitrum substantiam esse multo elasticam , minime dubitandum est . Celebris Thomas Hobbesius in Capite C. Problematum P VPorum , in quo tradita de duro, is de molli, praeter quam quod a teteris do-otissimis rationibus, observationibus summam vitri elasticitatem deducit, ejus etiam existentiae argumentum colligit multo ingeniosum a continuo, familiari phoenomen ; mirabili scilicet recte flendi facultates, uua specula vel levissimas objectorum imagines remittunt. Neque amplius credo demonstrationem elasticitatis vitri desiderandam esse post id, quod divinus docuit Neutonus scholio ad alaena legum motus adiuu-LIo Ibi exponit Auctor, ut probe scitis, et Octissima X peri-

215쪽

menta de concursu, ictu, res eXione corporium ob quorum causam opus est ei considerare elasticitatem corporum quibus experimenta capiuntur. Quod quamvis in vitro persectam elasticitatem non inveniat, quam in nulla invenire fatetur corporum specie, saltem elasticitatem tantam esse in vitro cognoscit, ut statuat de duabus pilis vitreis, quae ad congressum, atque ad ictum veniant, earum Velocitatem relativam concursus si se trabere ad velocitatem relativam reflexionis ut 1 ad s. Elastica igitur cum sit , imo maximopere elastica, substantia vitri, satis clare patet ipsam Ompressiones, dilatationes ingentes sustinere posse, Cum ingentes sint Caussae, quae eas producant. lacuit docti sumo Geminiano Montanario vitri dilatationes inspicere , ope elegantis N perimenti. Curavit enim , ut nonnulla conficerentur fila vitrea, quae ob diametri exiguitatem chordis cytharae assimilabantur. Deinde ferro cuidam immobili altera filorum extremitate Commissa, cum extremitas altera manu distrahebatur, fila sensibiliter protrahi observavit , magis subtilia magis produci, minus autem produci subtilia minus; ho resert Austor in s sola de vitris temperatis Comiti Hieronymo Savorgniano scripta; in qua etiam exhibet expressam lineola quadam acquisitam unius ex his filis longitudinem. Et hoc experimentum est, de quo etiam loquitur Clari Isimus Donatus Rossetius 1 capite ULfui operis de Compositione , atque de Passionibus vitrorum At ergo cum vitrum tanta elasticitate gaudeat, possit ob parvas adhu Caussas tam sensibilem distractionem ferre mihi videtur facile esse hoc argumentari videli Cet extrasto vitro a fornace, in qua ignis, potentissinna sane caussa , ipsum magnopere dilatabat , Cum ipsum improviso in frigidum O.

Cum transferatur, partes eius X teriores necessum esse uno quasi

Emporis momento frigescere , Constringi obduresceres; quo postea fit , ut paullatim interiores partes frigescentes ne prorsus obduresceres, ne Constringi queant. Qua pro pter in totali refrigeratione Componitur ex vitro , ut ita di . Cam , elastrum quoddam eterogeneum idest quod ad partes

externas elastrum constipatum ad dilatationem tendens , quod autem ad internas partes, quarum major est numerus, elastrum distractum indigens contra 'iones qui interim duo cori. tractionis, illatationis nisus , unus adversus alterum pugnatis

quique simul cum figura vitri, forsan cum quadam alia T. V P. I Z essen.

216쪽

Op UsCULA essentiali ejus proprietate juncti, continue eliduntur. Itaque

vis tota hujus mirabilis elastri contineatur oportet in genere virium mortuarum, nisi nova aliqua supervenerit Caussa, per quam reviviscat. Atque ex hoc sequi debet, cum frigidior sit locus, in quo ponitur vitrum e fornace vix sublatum, majorem esse , Constipationem ejus externam, internam

dilatationem. At locus hic tam frigidus esse potest, ut in ips, vitrum illico dissiliat elasticitas enim se in vim mortuam non Convertit, nisi vini aequalem inveniat, quae ei opponatur: u tanta exCitari potest elasticitas, ut pellatur,

frangatur quaquaversus diffundatur vitrum, antequam fmgescera do obdures Cat. Si contra, animad Vertendo, quicunquest o us in quo frigescat vitrum, intra aliquod medium semper ipsum frigescere, medium hoc confiderando dico.

Cum rarius fuerit medium, ideo ad se se caleficiendum promptius, vitrum in e contentum dissicilius dissilire, minusque externas ejus partes constipati, minus distrahi in ternus. Quocirca dissimiles habebuntur temperatu ae in vitro

vel ipsum immergendo in solum aerem aliquantulum a fornace distantem, quod bononiensibus ampullis evenit, vel in Oleum , vel in liquefactam ceram , vel a quam , uti videre est in experimentis a do 'issimis viris Francisco Redio , Geminiano Montanario institutis de guttis de vermibus, in memorata ejusdem Montanarii Epistola descriptis. Hinc

etiam obligere oportet, mea vitra , quae a fornacis igne ad Calorem hypocausti transierunt, quod idem est ac dicere vitra , quae fuerunt immersa in medium , Calidum is rarum, debuis e consequenter assici temperatura, si quae est, minima. In elasticitate igitur externarum partium Valde Contractarum, internarum maxime distractarum constitui potest , ni fallor, principium intrinsecum illius propensionis, quam habet tem peratum vitrum ad se se disrumpendum quapropter sussiciet caussa vel levissima , quae in internas ejus partes agat ob distractionem gracilissimas, easque tantillum perturbet, ut internae simul ac externi, sublato aequilibrio , vim suam explicent, eamque aliae vicissim contra alias exerceant, partes a partibus dividantur,is amoveantur . Sicque totum, quod ex illis compositum erat, resolVatur, & pereat. Ad hanc ample 'endam sententiam addit mihi animum maximorum hilosopho-zam exemplum , quippe qui, etsi nonnihil differant in appli

217쪽

Op UsCULA . Ι79cationis methodo uniformes tamen in hoc sunt: quod ela. nicitati vitri per temperaturam extra statum naturalis tensionis positi caussam crepitus ejus promptae diffractionis tribuunt. Videatur id , quod a Celebri Geminiano Montanario notatum fuit in paragraphis XXIII , XXIV. alterius de Hiso irris epistolae Ferdinando II. Magno Etruriae Duo direrit s. Sapientissimus Thomas Hobbesius in supra citato Dialogi postquam subtilem , atque doctam opinionem proposuit de dispositione partium guttarum angiarum , firmat guttas hasce disrumpi dissilire pistis praecis verbis utitur Auctor in partieulas innumerabiles, velut arcus fragilis , d inritim te sis rupis nervo Samuel Clarhius hilosophus vere summi; in n-

notatione ad par raphum a capitis a partis nos ac bi Rosulati sic alta Quoniam sit una est corpus vi resilienaei Gid tum , probabile lacrimam hanc vitream ea ratione constangi, qua arcus ha*beus subito remissus nonuunquam dissilit. Et puto etiam opinionem doctissime, atque elegantissime a Sodali nostro Jacobo Belgrado in Aoroasi de Phialis Uitreis propositam . Sodali altero Ludovico Blancono in prima ex suis p olis Phrsipis tam studiose declaratam is illustratam non multum ab opinione mea discrepare. Sed plusquam fatis dictum fuit, ut intelligat Scarella me negaturum minime esse in temperato vitro principium intrinsecum , e quo adhuc pendeat impetuosa praeceps ejus fractura, Consequenter me esse concessurum vel in exo tila

machinae neumatica exanthiates . . . aere Vitrum temperatum

violenter diffringi. Verum ex o non tam libenter argumentabor negandum omnino esse, aliquid in hoc phoenomen ab ingressu aeris suppeditari . De qua antiqua mea dubitatione antequam quasdam novas rationes exhibeam , precor digni simum Scarellam , ut animadvertat hilosophos magni nominis non deesse , qui aeris externi ingressui acturas istas credi de rint immo crediderunt majori audacia, quam ego nam ipsi non suspicati fuere caussam hanc concurrere cum aliis, sed sta. tuerunt ab hac sola effectum absolute deduci. Petrus Polinie. rius in experimentis P mois interim dum Xplicationem experimenti XVII. Yponit, quod nimirum in gutta angia versatur, sic ait , quando frangatur extremita . . . . Uttae , vel quam do aliter in ea si apertio quadam , nateria jubtilior aere, quem piramus densor materii, Mae in tua includitur ...

218쪽

OpusCULA in copiose et vehementer se factam apertionem ingredittir;

tioniam ad ingrediendum pellitur ab illa , lis eam circumdat. Et paullo post considerans Auctor guttam disrumpi in vacuo anachinae pneumaticae , etiam frangi vel immersam in aqua,

vel in quodam alio fluido , addit hoc quia aer is subtilis

qui incanthiari nequit, quique inte fuid illabitur , impetu ingreditur in has guttas. Jacobus Roaultius in artioulo a capitis a ex parte I. uae Phlyseo hae promit de gutta, quae re

feram verbis celebris Claricii, qui Physicam Roauitii, quam doctissimis notis ornavit, latine reddidit eum fasstiatus illius

cpes abriampitur . . . . reteguntur ampliorum meatuum introitus;

qua cum crustores materiae subtilis partes irruant, indeque ad Omnem super ciem per meatus tu formam coni fastigiatos sium ma celeritate erantur vitri partes disiciantur quaquaversum 'o in tenuissimum pumerem comminuantur necesse se. Et sane

colligitur ex articulo 3 ou dem capitis, o ex articulo II an. recedentis Auctorem , Cum diCat ingrestiam partium Crassiorum

materiae subtilis, nihil aliud intelligere praeter aeris ingressum. Celebris Clarii ius ad hanc crepitus, diffra stionis vitri caussam elasticitatem adjunxit ipsius vitri. Ita Clarkius, non Roaultius, cui satis esse videbatur aeris ingressus. Neque sileam de Patre Aialonio Maria Copelloto jam clarissimo rofessore in Mediolanensi Salasti Alexandri Universitate. Hic in do stillimis thesibus , quas publice ejus Discipuli anno 17 3 propugnabant, loquens primum de guttis , deinde de ampullis magis magisque meum dubium de aeris ingressu auκit, cum in hoc ille veram pollens phoenomen Caussam, istam exprimere dedignatus non fuerit per ipsa mea verba , ab antiquo meo sermone fideliter translata quod pignus non unicum fuit amicitiae, qua me prosequitur vir doctus , humanus Mentionem adhuc facere deberem de Patre Ioanne Maria a Turres, quippe qui in paragraphis O8 , IO83 sui operis , cui titulus inseribitur Scientia Natura , nisi aeris ingressum admittat, veluti solam Caussam explosionis guttarum is ampullarum , ipsum admit sit aliena, veluti primam praeCipuam Sed post egempla tam illustria auctoritates tam graves tamen a Carella non postulo, nisi eum sinere caussam istam coneti rere unx aliis . Et primum , quamvis concedam in vacuo niachinae praeuntati Cae haberi Xplosionem sive guttae.

si ve ampulli e , niihi dicat clarissimus oppugnator, an ab OC satis

219쪽

OpUsCULA. 181 satis tute deduci possit aerem in phaenomen nihil praestare.

Vacuum machinae neumaticae non existimatur esse vacuuna

absolutum , sed vacuum relativum , in quo, est aer, est in eo sensibiliter, ut ostendit ascensus hydrargiri in barome. tro machinae uncto in eo est aer densior illo , qui latere potest in interstitiis vitri, quod ardorem fornacis a sustinuit nisi forsan dicamus, vim ignis solvisse , destruxisse

omnem aerem , quem silet, magis etiam sal alcati in vitri mixturam induxerunt, ideo vitri interstitia omni aere quantumvis tenui, insensibili Carere . Animadvertatur ergo , Cum intra vacuum machinae neumaticae apertio fiat in vitro , quae nonnulla detegat interstitia, an desit aer, qui in interstitia per- Currat, atque fracturam adiuvet S repitum . Nec deerit saltem sicuti olinierius notavit, aer se tibi ili , qui exanthiari neqllit. Videtur igitur ab X perimentis institutis in excipulo ma- vhinae neumatico non satis Colligi posse exclusio opinionis de aeris ingressu . At dis psiceret ne multum Scarellae , si quis ades-1et affirmans ab iisdem experimentis contrarium potius deduci Queratur Scarella de doctissimo Mariotto , qui in suo Spe rimine δε aeris Natura se se perducit ad examen guttae angiae, cuius diffra otionem, crepitum argumentatur, o tremore partium ob earum elasticitatem is ab ipsarum partium neXLiadmodum parvo , ab irruptione aeris in interstitia. Laod

Auctor probare contendit, narrans deinde X perimenta nonnulla, quorum quartum ostendit guttas disrumpi etiam in machina fasto vacuo quo in ca ait Auctor, cum nisi duae hujus essecluscaussae agant, ides parvus nexus partium , . tremor ob earum elasticitatem , vitri fragmina ad exiguas vix dii antia funduntur. Ita doctissima us hilosophus utitur vacuo, non ad extudendum aeris ingressum , sed ad ipsum demonstrandum. Neque praeterire debeo , Sodales sapientisssimi, maximo me affectum fuisse desiderio hujus videndi experimenti, Verum spem omnem auferebat haud satis ampla recipientium Capa Citas . Attamen , ut aliquam altem differentiam in phaenomeno Cognoscerem, Cum aer esset aliquo modo vel attenuatus, Vel quadam alia materia implicatus, in mentem mihi venit iangere guttas nonnullas immersas in aqua. Scio utique notatum esse a clarissimo averten, saepe in hac κ perientia, dum dissilit gutta in aqua immersa , vas vitreum limul dissilire quam continens. Imo relatum fuit paucos ante menses digni liimo

220쪽

Opus CULASodali nostro Petronio Matteuccio a docto Viro e Societate Jesu proxime observatam fuisse Brixia hanc duplicem simultaneam rasturam , quae insuper, ut referebatur, strepitum edebat similem explosioni illius parva bombardae , quae pistolia audit atque X perientiam ipsam illic jam considerari uti phoe- nomenon Constans. Nihilominus placuit mihi experimentis operam dare quod agens Socium habui supralaudatum Mat- teuccium . Nulla interea sensibilis differentia apparuit, vel dirupta fuisset gutta in vase vitreo aqua vacuo , vel in ipso vase aqua pleno , praeter fragorem aliquanto majorem in primo casu , quam in secundo. Caeterum nec Matteucci, nec mihi unquam se prodidit fractura vasorum vitreorum, quae aquam, dissilientem guttam continebant, etsi de horum speciebus bene multis periculum fecimus, mutantes pluries, vitri substantiam, parietum densitatem vasorum figuram , di magnitudinem is frangentes guttas modo apicem extra aquam extollentes, modo aqua omnino immersas Placuit nobis etiam , praeter guttas angias, frangi intra aquam ampullas bononienses. Nec tamen in hoc altero experimentorum genere vasa aquam capientia disrumpebantur . Ampuliae vero fractura videbatur tardius fieri . Fragor vix sensibilis. Ampulla una rimas dedit ita eleganter dispositas, ut videretur fuisse in ejus fundo flos venustissimus delineatus. Sed ad differentiam fracturarum redeundo, sive guttarum , si1Ve etiam ampullarum , quae a diminuta aeris astione expectabatur, sane

video me eam forte potuisse majori spe investigare , si aqua distillata usus fuisse , eamque etiam expurgavissem ope machinae neumaticae, prout possibile esset, ab omnibus aeris reliquiis, dirupissem aut guttam , aut ampullam posita hac eadem aqua in vacuo sed alias forsan occasio mihi erit ad hoc Confugiendum experimentum, sique usque adhuc quaesitam differentiam inspicere ipse nequivi, fatis superque erit celebrem Mariotium eam per fracturam guttae in vacuo machinae pneumaticae Cognovisse At vero etiamsi nulla prorsus differentia prodiret, etiamsi nihil tribuere vellemus, vel residuo aeris in recipien

te remanentis, Vel aer aquae mi Xto, plura alia , ut credo iuperessent argumenta , ut demonstraretur in illis saltem esse. ctibus, qui intra liberum aerem accidunt, Caussae eorum partem ipsum aerem esse. Nisi leges mydraulicae, inerometriae