장음표시 사용
331쪽
corum oculos ad eam rem saepius adhibuit. Id ipsum semper expertus sum etiam ipse, per me spe strum aspiciens, plures simul amicos adhibens. Alii novum colorem amortum in illo summo vertice arbitrabantur, dum alii adhuc veterem agnoscerent, a si idem vitrometri continua diductione quemdam colorem suboriri censeret, observato, scripto angulo vitrometri , tum eodem Contracto ad observationem iterandamu ejusdem oculi judicio plures observationes factae habebant saepe discrimen o ,3o, quandoque etiam 4 minutorum in exhibendo angulo vitrometri debito limitiinter proximos ejusmodi colores. Quamobrem plures accepi eiusmodi observationes, inter ipsas medium arithmeticum
de more . Sed adhuc ante, quam per longam dierum serenorum seriem earum ingentem numerum Cum pluribus combinationibus instituere mihi liceat, nonnisi speciminis loco hic exhibebo determinationes nonnullas, ex quibus tamen eviden.tissime parebunt plura , quae magno usui esse debent in Optica, quae iis Propositis persequemur.
g. 2. Specimen ob Prvationum, earum in primis, quae pertiaent ad hecessisam colorum congruentiam cum mora
in inverione pectri. 37. DRisma, quod in Anglia acceperam, ex in immisi
in vitrometrum , ite ante κplorato ipsius vitro metri parallelismo ad habendum Certum numerationis initium , prismatis angulo . Hujus anguli chordae methodo indissertatione exposita num. 86 ad radium so obvenerunt iteratis observationibus Ioa , IO3, IOI Ioa, O , quorum medium Io I. 9 exhibet angulum 23'. 3I'. arallelismus vltrometri accuratissime obvenit in eodem semper loco nam is sine ulla dubitatione definitur intra unum , vel alterum minutum. Latus prismatis erat applicatum lateri primo vitro- metri excipienti radios ad perpendiculum prope foraminulum fenestrae sine heliostata obvenerunt autem huiusmodi observationes , e quibus angulus aquei prismatis facile invenitur additis simul angulo vitrometri .angulo prismatis v xta num dissertationis I96.
332쪽
opus tuta . Angulus plasmatis e sint 23'. 31 Angulus vli rometri
Correcta refractio rubet primi - - - 23'. '. Correcta refractio violacet postremi - - 23. 48. Rubeus desiit in vertice - - - - 38. O. Coepit ibidem viridis I. 4.
38. Post viridem apparuit caeruleus, sed ad violaceum
deveniri non potuit, cum vitrometrum satis aperiri non potuerit patet autem , quanti colores adhuc fuerint, ubi imago colorata appulit ad locum naturalem, cum oportuerit ab acces rubet ad locum naturalem adhuc aperire vitrometrum per γ', ut ad locum suum violaceus adveniret. Spectri inversio facta est tanto supra locum naturalem , ut rubeus in summo vertice esse non desierit, nisi post alios gradus 3 Iaperturae vitrometri ab ejus appulsu ad OCum naturalem . Toto intermedio tempore rubeus erat omnium maxime a loco
naturali remotus, nimirum ab aetione contundi a vitri, aquae maximam omnium refractionem est passus' facta autem est inversio tam lente, ut a postremi rubet descensu infra aureum ad descensum postremi viridis intercesserint plures, quam quinque gradus aperturae. Quanto plures essent, si posset observari, quando primus rubeus incipiat descendere infra contiguos rubeos, quod immediate observari non potest si haberetur non solum apertur vitro metri usque ad primi violacet ascensum, sed usque ad postremi incipientis emergere supra sibi
Proximos, quod itidem observationem effugit. 39. Cum illo primate tota inversio videri non potuerit deveniendo ad violaceum selecta sunt prismata minoris anguli, ut nimirum ipsa inversio citius fieret ob refractionem minorem, quidem adhibita sunt ex lint, e vitro Bohemico communi, ex crystallo montana ita se 'ta, ut duplicem haberet refractionem . Eodem autem pacto singulorum latera applicata sunt primo lateri vitrometri S radius admissus directione ad sensum perpendiculari ipsi sine heliostata. Diligenter determinati eorum anguli per plures Observationes, ut in superiore primate est praestitum, ac inventi sunt ii , qui ipsis hic adscribuntur . Omissa hi est accuratior determinatio adventus ad locum naturalem in prioribus binis ea in primo accidit Circa aperturam vitrometri graduum a d secundo Circa Io. In tertio accurate est notatu appulsus limbi supe.
333쪽
OpusCULA rioris imaginis utriusque ad locum naturalem, qui extitit pro
imagine superiore aperto Vitrometro ad P. 34', pro inferiore ad 9'. Apertur vitrometri pro Flintos'. a. Boliem. 13'. o' Cryst. IV. o Rubeus desiit in vertiC - 19 D.
Caepit apparere Viola Ceu 2 s. a. o. 13 - m. a. o. Inverssio facta est hic etiam in in post transuum per locum naturalem , in Communi o hemico Caepit ante ,
desiit post eum appulsum , in crystallo est absoluta tota ante appulsum . In hac in utraque imagine iidem apparebant simul colores in summo , licet ii in margine superiore imaginis inferioris essent admodum diluti , Commixti nimirum cum albo lumine imaginis primae, per quam is margo traduCebatur. In tota fere inversione margines Colorati in Crystallo extiterunt
tenuissimi distinctissimi , qui in reliquis binis erant adhuc
fatis ampli, licet multo arctiores, quam ante inversionem uspiam , multo magis arcti , quam ubi prismata seorsum adhibebantur ingula in iis maxime arcta videbatur colorata falx utriusque marginis, ubi viridis medius eminebat in summo quo casu in omnibus habebatur in fundo vividissimus pulcherrimus ille Vinaceus purpureus . Limitem inter aureum, flavum, inter Caeruleum , indicum nunquam determinavi ob nimis exiguum eorum colorum discrimen , quod limitem in hac perquisitione sensibus subtrahit. 1. Dimensus sumis diametrum imaginis naturalis , distantiam a se invicem binarum imaginum a Crystallo transmisssarum per vitro metrum ad OCum naturalem . Di ameter erat
particularum s qualium distantia Vitrometri a pariete 836o, quae quidem diameter erat eadem in utraque e binis imaginibus a crystallo transmissis distantia autem imaginum arae invicem erat partium 3 tam inter supremos, quam inter infimos margines , utraque autem apparebat pari lumine radiis pariter inter utramque divisis. Illae particulae 8 in illa distantia demptis x, quae erat amplitudo foraminuli , exhibent diametrum apparentem Solis 32'. O , qualis tum esse debuit, distantia particularum 1 exhibet distantiam imaginum ' ,'. a. Ut eorum prismatum qualitates refractivas seorsum T. V P. I Nn erue-
334쪽
OpusCULA eruerem , singula applicavi immediate ad foraminutum ita, ut radius in plas superficies applicatas ingrederetur ad sensura
perpendicularis tum vero evadebat distantia horizontalis prismatis a linea verticali, per quam pestrum ascendit, particiniarum 83s3, notabatur autem in pariete per tenuem lineolam tam limbus superior quam inferior spectri, citatim remoto pris male notabantur itidem in Ilimbi imaginis naturalis. In crystallo montana assumpti sunt limbi imaginis superioris, limbus inferior inferioris . Aderat in pariete linea origon talis respondens foraminuto,is linea verticalis, ambae divisae in bis Centenas ex illis particulis . in facile deinde assumi potuerunt limborum distantiae a recta origontali, acceptis Circino distantiis a proxima divisiones porro alter imaginis naturalis limbus erat depressus infra horigontalem ipsam , qui notatur signo negativo praeposito . Pro ingulis prismatis bini ejusmodi
numeri hic inveniuntur pertinentes ad imaginem naturalem,
bini pro spectro , qui in crystallo pertinent ad imaginem naturalem sed in ea habetur tertius pertinens ad inferiorem marginem inferioris imaginis. Distantiae a linea origon tali pro Imaginis direct te Flint 14'. a Bohem. Is'. o' Cryst 13'. 6'Linibus inferior 69 36 4 ILimbus superior in i -- 47 H-43 Spectri Limbus infimus IoiLimbus inferior 134 1284 1124 Limbus superior I 98 142 1238.
43. Ex hisce numeris erui facile possunt qualitates refractivae earum substantiarum, quidem erui possent etiam distractivae rubet a violace, sed, exigui anguli nimis exiguam refractionum differentiam pariunt, in qua errores exigui Observationis ipsius ingentem in consectaria errorem inducunt, violacei limes aestimari , meo quidem judicio , satis CCurate vel aegre potest , vel potius omnino non potest, usque adeo proteiaditur sensim extenuatus usque ad umbram . MajOre fortasse etiam obscuritate indigeret ejusmodi observatio , ut nigro anno obduetis parietibus , licet ego quidem satis omne aliud lumen a conclavi removerim praeter illud quod ab ipso prismate, ab intermis machinulae partibus reflectebatur irregulariter.
335쪽
-ΟpUsCULA 4 . Eodem prismate e lint observationes alio die inst itui easdem illas, quae pertinent ad inversionem imaginis cum hoc solo discrimine, quod ejus latus non applicavi lateri ipsius vitrometri, sed basim collocavi supra illius basim relictis ita binis prismatis aqueis, altero inter primum vitrometri latus, faciem prismatis aequalem dimidio ipsius prismatis angulo, alterum inter prisma , latus vitrometri mobile tum obtinui
sequentes numeros CCeptos de more medios inter plures observationes , quae mihi, amico mecum aestimanti eo die obvenerunt minus distordes, ut saepe intra quatuor, vel quinque minuta conspirarent. Erant autem hujusmodi
Angulus prismatis e in I 3'. a Angulus vitrometri
Rubeus desit in vertice -- - - - 9 2. Caepit ibidem viridis - - - - - O. 4.
Desiit viridis - - - - - - - 22 42. Caepit violaceu - - - - - - 26. o.
s. Alio autem die adhibui heliostatam meum , quem ita collocavi inter foraminutum is parietem, ut imaginis pars per ipsius foraminutum secundo transmissa tangeret superiore tuo limbo restam horizontalem , sinistro verticalem , distaret autem vitrometri punctum , e quo radius egrediebatur, ab illa rectarum intersectione particulis 3 ooo. Ita collocato heliostata, imagine , quae per fenestrae foraminutum transmittebatur, ita directa speculo identidem inclinato per machinulae axes , ut foraminutum ipsius semper Comprehenderet latra se; imago transmissa per hoc secundum foraminutum , sive directa is naturalis, sive refracta, in Colores inducta nullum unquam habuit motum inter observandum , quod si ea aeque vivida, ac distincta esset, commodissimum sane accideret Ennumeros eo pertinentes
Distantia partium Foraminuli fenestrae ab intersect linear in pariete sue .
Vitrometri ab eadem OOO. Diameter foraminuli senestrae 6 Diameter foraminuti heliostatae II. Diameter imaginis directae eo transmissae s. 46. Parallelis mus vitrometri, a cujus observatione semper exordior , ne , si quem motum habuerit machinula me inscio, in errorem induca , semper eodem mihi rediit sine ullo discrimine ne unius quidem minuti inveni semper indicem adve. Ni a ire
336쪽
dibus inter observandum notatis detraxi ad habendos angulos vitrometri , quos hic exhibeo is supra exhibui. I. Vitro metri latus fixum iliabat nonnihil a foramine helio statae , ut imago a prima vitri primi superficie reflexa, direpte ad sensum rediens ad ipsum foramen , indicaret radii ingressum ad sensum perpendicularem primae superficiei. AC primo quidem obse vationes institui cum aqua sola ad habendam ejus qualitatem refractivam , notavi altitudines supra hori Zontalem lineam utriusque limbi spectri ascendentis ad latus lineae verticalis
Angulus vitro metri I imbus infer rub. aimbus super Vi OL
48. Illae altitudines circino pluribus vicibus assumptae a divisione lineae verticali proxima , ex parte Coloris rubet margiliis imi e qua margo ipse est multo magis terminatus, atque illi astus, congruebant intra unam particulam , ex Parte viola Cea intra paucissimas , adhibito ferme eodem semper oculi adicio , sed violaceorum tenuissimorum, qui am fatis discerni non poterant, videbantur adhuc multo longius
q. Reducto iterum vitro metro ad parallelismum , immissa sunt in aquam bina prismata superiora ex int, Communi Ohemico alterum post alterum applicando latus pris matis ad latus immobile vitro metri, ut radius in ipsum prisma ingrederetur ad perpendiculum indicatum a Congruentia imaginis a prima superficie reflexae spectro descendente ad latus lineae verti Calis in pariete notatae sunt depressiones utriusque inarginis ipsitus infra lineam origontalem , tum aperto instrumento appulsus ad locum naturalem in int, in utroque series angulorum inversionis spestri, quae in secundo caepit ante appudum ad locum naturalem desiit post ipsum. Differentiae maximae inter plures determinationes angulorum aperto, Clauso vitro metro usque ad judicatam coloris mutationem in summo pestro fuerunt pro sint in fine rubet minutorum 4, in initio viridis usque ad 4o, ubi idcirco ad eliciendum medium sunt adhibita plures, in fine rubet a I, Da initio iolacei 11 pro vitro communi, ubi citius res per
337쪽
agitur, obvenerunt differentiae minores: en observationes ipsaS. Depressiones infra lineam origontalem existente ut supra Distantia vitro metri ab intersectione linearum O O. Pro imag. directa pro Flintris'. a' pro Bohem. Is'. O'. Limbi super rubet O. 339 . SI Limbi infer violacei 33. 393 . 292. Anguli vitro metri Flint Ohem. Rubeus ad locum naturalem II aa. Violaceus ad locum naturatim II. 49. Rubeus desiit in vertice P. I 'os'. Caepit viridis I9. 36 8. 23. Desiit viridis i. 49 p 36 ad OC. natur. Caepit violaceus 26. 3. 3. 43.so. Videbimus iam sequentibus para graphis, quid ex hisce observationi bos potissim tim e illa mora inversi onis spectri deductitur. Alias obser Uatione aliis methodis institutas , alterna liquo Oearum habeo ingentem numerum ex nibebo fortasse
Animadversiones nonnullae in propo sitas ob ervationes. s1. Ut ipsum finem para graphio illud monui, me expe- tare serenorum dierum seriem ad habendum ingentem observationum numerum , quae admodum necessariae sunt ad efformandum Certum aliquod stabile judicium in re tam lubrica , atque dissicili , ubi aestimatione quadam incerta crassa est opus , cum alii Colores in alios ita sensim degenerent , ut Circa limites diu haerendum sit. Tres observationes occurrunt superiore para grapho institutae eodem prismate immisi in idem vitro metrum , quae inter se non satis accurate conveniunt prima numero 39, se C Unda numero a tertia numero Q. Hoc tantum inter ipsas habetur discrimen , quod in prima. tertia observatione latus prismatis erat applicatum lateri vitro metri, adeoque habebatur unicum aquae prisma ad latus vitrei, in secunda erant duo prismata quea hinc,
6 inde a vitreo Dat prima discrepabat a tertia in eo, quod
338쪽
in illa habebatur radius transmissus per unicum foraminutum in tertia per duo, adhibito nimiium meo helio stata. raeterea cum diversis diebus institutae sint observationes,, in conclavi habente caminum in hyeme , aeris constitutio potuit esse nonnihil diversa in aqua itidem , uti superius indicavi, fortasse discrimen aliquod extitit. 32. Ut Viderem , an in transitu per foramen heliostatae ex diffractione habita fuerit inflexio aliqua radiorum ad imaginem dire stam tendentium versus eius margines, contuli inter se magnitudines foraminum is imaginis naturalis , ubi simul obtinui, quam partem diametri solaris transmiserit helio stata. Elementa calculi habentur num, s.
33. Sit enim in g. . , ut in et dissertationis CD D-
ramen fenestrae AB, I foramen helio statae EF, O imago in pariete messormata a radiis DIN, CK se intersecantibus in T. Ducta e C recta parallela DN, quae occurrat in rectis F, L M, erunt IV, NX aequales angulus qui exprimit partem diametri apparentis comprehensam ab imaginem , aequalis angulo O C X Erit autem I DV ob angulum CXO proxime rectum radius ad sinum anguli CX ut C ad
OA . Nimirum habebuntur bina theoremata , quae rem perficiunt. Primo in i antia fenestrae ab heliostata ad distantiam isdem a pariete , ita lumina diametrorum foraminum helio a-ta, fenestrae ad summam diametrorum imaginis , foraminis ne strae, qua fecunda diametro detracta a summa inνenti, invenietur diameter imaginis. Secundo Ut santia fenestae a pariete ad ummam diametrorum ima nis, d foraminis fenestae , ita radius ad num partis diametri apparentis 5 Iis notus in imagine. ue . Adhibitis numeris, qui habentur num. s. habebitur in primo theoremate 8337-so oora 333 ad 8;s ita II 6 mo ad quartum, qui provenit I . emendo ab eo diametrum sera minis fenestrae relinquuntur 3 pro diametro imaginis, quae est ipsa observata diameter. Quamobrem radii ad marginem imaginis pertinentes non sunt intorti per diffractionem in secundo foramine , licet tenuis umbra, quae plerumque apparet circa medium foramen iuxta num 35. Vi deatur debere ortum ducere ab aliqua saltem exigua inflexio ne radiorum transeuntium per medium Radii nimirum perdiff
339쪽
opus ULA . 87 diffra 'ionem aliquanto plus intorti jam in tanta distantia
sensum effugiunt. Ex secundo autem theoremate erit, ut 8337 ad 3 - λα I, ita radius OOOO ad 78 sinum 6'. a. '', quae erit pars diametri apparentis Solis comprehensa ab imagine, nimirum paullo plus, quam dimidia ea diameter
ues. Quoniam radii , qui tendunt ad margines imaginis
directae, nullam flexionem patiuntur in transitu per secundum foramen , videtur inde Consequi illud , eos radios transeundo per vitrum, aquam debere eodem modo disi ivi, quo ubi adveniunt sine laetioliata immediate a primo foraminuto, discrimen, quod habetur inter observationem primam , Ctertiam, altu ad repetendum esse. Discrimen aliquod inter primam, d secundam haberi potuit ex diversa applicatione pris mitis discrimen inter omnes tres, sed admodum exiguum fortasse oriri potuit a discrimine in Onihi tutione aeris is in aqua, si forte non ex eodem puteo est hausta. Verum id vel totum , vel pene totum videtur debere tribui inclinationi nonnihil diversae radii ingredientis diverso diversis diebus oculorum judicio in in Certis limitibus Prima causa non ha,
betur in casu h li allata , quam ob rem videtur pr. eserenda
observitio, quae fit elus ope verum in imagine per ipsum transmissa illud omnino accidit, quod vis luminis est: minor, uti experienti patebit , Culus quidem, ratio facile redditur. Hinc videtur fieri debuisse , ut in ejus usu rubeus, qui est Ui- vidissimus, deli erit in vertice apparere Citius, ViolaceUS, qui est languidissimus, caeperit apparere serius nam Xigua mutatio anguli incidentiae in ingressu videtur exiguum discrimen afferre posse in angulo , qui faciat eumdem effectum in ordine ad colorem in vertice apparentem . Sed longior observationum series variatis circumstantiis rem plam determinabit
multo certius.s 5. Quidquid autem sit de hoc non ita magno discrimine inter observationes, in iis omnibus illud deprehenditur, Conjunctionem colorum omnium nunquam haberi in hisce subsantiis, nunquam album prodire radium , sed colores uniri alios post alios, sicuti exposuimus paragraphio primo, quidem fatis longo intervallo anguli variabilis durare in versionem spectri. Videbimus autem inferius quomodo inde inferatur rationem qualitatum disti activarum, sive in aliis
340쪽
colo tum binariis esse longe aliam respectu substantiarum refringentium earumdem unde fiat, ut telescopia duplicis ob-jeetivi non possint devenire ad illam perse 'tionem, quae in iis sperabatur, nisi forte inveniantur substantiae, in quibus ea ratio sit eadem pro omnibus binariis. Inde autem deducemus itidem , relationem colorum ad divisionem monochordi quam Newtonus sibi visus est invenisse , non habere locum generaliter in natura , quae fortasse uspiam est accurata , quo pacto per plures et erogeneas substantias, sive per obje-e ivum triplex multo major sperari posti telescopiorum perfectio 37. Interea comparando inter se observationes numeri ρ initium num . o patet illud , inversionem spectri factam esse in in post appulsum ad locum naturalem , in Vitro communi circa ipsum appulsum, in crystallo ante ipsum . Inde facile colligitur, rationem qualitatis distractivae ad refra- stivam eta ma)orem in int, quam in aqua , fere aequalem in vitro com rnunt, minorem in crystallo. Quando enim mago devenit ad locum naturalem, fit aequalis refractio aquae, piis malis immissi quando ea est supra locum naturalem refractio aquae est major, ea enim efficit refraetionem sursum quando ea est infra, refractio aquae est minor est autem distractio aequalis in utraque substantia ibi, ubi fit inversio spectri, quae nimirum ibi Conjunctis coloribus fit nulla, altera alteram Corrigente. Quare ubi haec correctio accidit supra, ut in int, eadem quantitas distra 'ionis convenit mi-1nori refractioni vitri, quam quaeri ubi Circa locum naturalem , ut in vitro communi, eidem ubi infra, ut in crystallo , majori adeoque pari refractione prima substantia plus distrahit, quam aqua, secunda fere aeque , tertia minus . t id quidem accidet in reliquis omnibus refra 'tionibus exiguis, in quibus rationes decurtationis sinuum sunt quam proxime ut decurtationes angulorum nam in angulis fatis magnis, qui ad satis magnas refrastiones requiruntur, possunt decurtationes sinuum esse aequales absque eo, quod decurtationes amgulorum aequales sint, in quo casu aequalitas distra 'ionis norierit conjuncta cum aequalitate refraetionis, licet in minoribus angulis earumdem substantiarum eae aequales stat, qua de re fortasse nonnihil infra