De irrationalitate studia rhythmica

101쪽

De irrationalitat studia rhythmica. 263εκβαίνοντες μέντοι του καλου τυrcore εστι δέ τις υλκμανικὴ καινοτομία καὶ Στησιχορειος, καὶ αυταὶ in αφεστωσαι του καλου Κρέξος ὁ καὶ Tinoo εος καὶ Φιλοξενος καὶ οἱ καταυτους την ηλικίαν γεγονοτε ποιηταὶ φορτικωτεροι καὶ φιλο- καινοι γεγονασι, τον fort. το φιλανθρωπον καὶ θ' ιατικὸν

νυν, νομα μενον τροπον add. Scheibet, Volhmann Resiphal διωξαντες την γαρ λ πορδίαν καὶ την απλοτητα τῆς μουσικῆς παντελως αρχαικην εἶναι συμβεβηκεν. Similiter Dionys. Hal de comp. verb. p. 131 R. o δέ γε διθυραμβοποιοὶ καὶ οἶς ρυθμοὶ κατα πολλην δειαν νεξουσιαζοντες διετέλουν, οι γε δη κατα Φιλόξενον καὶ ιμοθεον καὶ Tελέστη εστε παρα γε τοῖς αρχαίοις τεταγιιένος τὶν ὁ διθυραιιβος. Quicunque igitur poetae olim aliquid in rhythmis novarunt, non decesserunt a s καλέ τυπostrauit. τῆς ρυθμοποιίας. Sunt autem poetae primae et secundae καταστασεως θ o. 9aWe8lph.),

quibus adgeribuntur praeter vetustiores o 21 et 18 Ρindarusso. 31), Simonides c. 20), Aeschylus et Phrynichus ibidem), Lamprus, ratinas c. 31); Sophocles vero et Euripides non item. erit autem os . 6 incipit inde athrynide Mytilenaeo, qui narratur schol Ar Nub. 71 primus vicisse anathenaea citharodia εαὶ Καλλιου ρχοντος Ol. 81 1 - 45 s). Cuius

aetatis antistites sunt rexus, imotheus, Philoxenus Aequoniam Sophoclem et uripidem illorum aetatem non solum attigisse scimus, sed etiam tum illum duas certe hunc plerasque sabularum, quae supersunt, conscripsisse, et eum ne sibi quidem ipsos constitisse in rhythmorum licentiis admittendis constet, dubium est, utrum ei ipsi κατα τα ρυθμorroiaας ἱκανοὶ semper utique sint existumandi, an communi aetatis illius studio novitatis ducti easdem licentias capessiverint, quibus dithyrambio illi praeiverant. Quorum novationes inerant,l E secunda autem aetate nominantur eidem poetae, qui antea capp. 8 et9-103, et si capita 3-l exieraclidis Pontici maxime libro, qui inscriptus erat συναγωγη των ἐν ριουσικοῦ, decerpta sunt Wesiphal edit. suae p. 2bi illud de rhythmopoeia mutata caput si 2 fluxisse consentaneum est ex eodem auctore non despiciendo. 2 De Sophocle quidem Aristoxenus noster vita Soph. anonym g 23Dj0jij sui QOO JIC

102쪽

264 Hugora algni eiusdem Plutarchi capite sexto edocemur, in f μεταφέρειν τα αρμονίας καὶ τους ρυθμους, id quod a vetustiorum arte μεχρι τῆς Φρυνιδος ηλμίας abhorrebat. Diversa est igitur metaphora a metabole. Hanc enim a primae ecundaeque aetatis musicae poetis non alienam fuisse testatur in-tarchus auctore videlieet Aristoxeno o. 2i, cum dicit Diuenm Andream hrasyllum, veterum poetarum quosdam, consulto abstinuisse χρωματος τε καὶ μεταβολῆς καὶ πολυχορδίας καὶ

λέξεων. Ab eodem lutarcho o. 8 Sacadae νομος τριμερης ita dictus esse δια την μεταβολὴν traditur. O indarum quidem metabole rhythmica satis usum esse cum alia carminatum dithyrambi fragmentum 53 Bgh. demonstrant. Definivit autem Aristoxenus et harm. p. 54, 18 qd. μεταβολην hunc in modum: λέγω την μεταβολην δ' Io πάθους τινὰς συμβαίνοντος - τῆς μελοδιας ταλι cf. arquard. p. 244. 315 sqq.). De qua musicae disciplinae parte disseruisse dicitur Aristoxenus in conviviis in συμμDκτοὶ συμποτικοῖς Mahne p. 146 et ad leges revocare studuisse Plu non posse s v.

vivi seo. pio. 13, 44. 1095 Ε). Quid vero sit μεταφέρειν

Philoxeni dithyrambici illius exemplo Aristoteles Polit. VIIIT, ). Nam Φιλόξενος, inquit, επιχειρησας ἐν του θωριστι

scit. αρμιονέαν στάLν simile quoddam lut de mus. c. 33). Si igitur μεταβολὴ est ea mutatio, per quam ab alio ad aliud sive harmonicae sive rhythmicae compositionis genus legitime

transitur tum, cum στάθος exprimendum est, μεταφορὰ contra erit ea mutatio, in qua animus variatione non afficitur sive

Jahni memoriae tradidit, Α πρῶτος των Ἀθήνηθεν ποιητῶν την φρυγίαν μελοπούαν εἰς τα δια σματα παρέλαβε καὶ του διθυραμβικου τροπον sic cum codd. aliquot Berghius κατέμει. A quo διθυρα ιβικ τροπφdiversa esse videtur διθυραμβικα ἀγωγη, in quam convertit numeros μετέστησε του ρυθμους lut de mus. 29 iam Lasus Hermionensis, indari

103쪽

De irrationalitate studia rhythmiea. 265

potius non afficiendus est. Quod aperte quadrat in anapaestos iambicis trimetris immixtos; nam anapaestus ponitur, non ut aliud numeri et do exprimat atque iambus, sed quia verba pedem anapaesticum in numerum iambicum tran erre μετα- φέρειν et legitimo numero excidere εκστισπτειν poetas sive cogunt sive adducunt. Cum autem Aristoxenus harmonicam aequalium artem adeo fastidiret, ut in barbariem delapsa theatra, musicam inquinatam esse et vulgivagam factam diceret Athen. XIV p. 632 B et musicae studiosis suadeat imitari τον Oroato τρο- στον apud Plut de mus. c. 32, ex Aristoxeno petita auctore Westphalio edit. p. 19), tum rhythmica doctrina non respexisse

metra πυ φαίνοντα con8entaneum est, Sed eorum artem, ex

qua harmonica praecepta derivavit, primae et secundae aetatis auctorum των παίιον, a quibus adhibetur genus en- harmonium suum Plut de mus. 39 Aristox et harm. p. 32, Μqd.). ristoxenus autem de genuinis lyricorum carminibus comicorumque fabulis inquisivit fortasse ea de causa, ut 0gnosceret, quae Veteri, quae recentiori rhythmopoeiae τροαφsint vindicanda. Abiudicavit enim Diagorae Helio carmina quaedam Philodem. στερ ευσεβ. p. 85 Gomperg), hespidi comoedias aliquot ab Heraclide Pontico subditas Diog. Laert.

V 2), picharmo a Chrysogon tibicine factas Athen. XIV p. 648 N. Quamquam in Epicharmi, poetae dithyrambicis illis

aetate multo maioris, fragmentis in suspicionem non adductis omnes comicorum posteriorum licentiae inveniuntur cf. Grysar De Doriensium comoedia p. 227 sqq. Lorent Epicharmos' Leben und Schriste p. 158 sq. 226 233 sqq.). Unde sequitur comicorum licentias non pendere a dithyrambicorum novationibus. Conicias igitur locos lutarcheum et Aristideum pertinere ad veteris a recentiore arte tragica et lyrica discrimine. Ac tragicos quidem recentiores anapaestum in medio trimetro admisisse etiam in nominibus non propriis, testimonia sunt si non ipsorum fragmenta, at certe Versus ab eis interpolati in Euripidis Iphigenia Aulidensi v. 652.8 17. 1584. 1589 et in Heracld. v. 223), tum quod eidem legem orsonianam neglexere Iph.

104쪽

Aul. 530 635. 1589. 596 16 12 1613. 1623), quae omnia Euripides ipse nisi in satyrica sabula sibi non indulsit. Sed utut

illud se habet, hoc certum est, rhythmicos praecepta gua non potuisse haurire ex metris neque adaptare ad ea, in quibuscunque syllabarum quantitates libidinose tractantur. Neglectis igitur comicis convertamur ad tragicorum trimetra, quae utuntur pedibus anapaesticis. Quaeritur autem utrum tragici anapaesto sparsim utentes reliqui metri naturam pendere voluerint ab anapaesto immixto necne Creberrimus autem apud eos est anapaesti usus in quarto pede a quinto. Atque eschylus et Sophocles quidem, quoties in quarto posuerunt anapaestum, arsi paenultimam nusquam expressere longa Prom. 840. Aesch frg. 200. Soph. ed. R. 285 300. ed. Col. 11. 507. 1313. rach. 354 unus exceptus est versus desperatusters. 321 Ἀριομαρδος Σάρδεσι, cuius nominis prima longa est usus Aegoh. V. 38 967); si autem in quinto adhibuerunt anapaestum, qu0ties abest a Versu caesura semiquinaria, arsin tertiam brevem esse voluere Antig. 991. 1045. 1180. Oed.

Col. 1. 1415. rach. 478. Euripides vero hoc decies servavit Andr. 5. 29 804 1243 Phoen. 1113 1476.1588. Ιph. Aul. 1201. Iph. aur. 825 Cycl. 327 in nomine non proprio)), semel Bacch. 173 neglexit post quartum autem anapaestum vicies bis brevem Andr. 10. r. 107. 112. 1193 121 1 1676. Suppl. 158 881.1216. Herc. fur. 473. Phoen. 88. 767 845.1264.1436.1465. Bacch. 186. 210. 330 1130 1338. 1356), sedecies longam Andr. 889. Troad 1130. 1140. r. 65. 659. 1184. 1654. Hero fur. 701. Ion. 1581 Phoen. 757 1590 Bacch. 225. 681 1224. 1228. 1332 p0suit, item in Cyclope in nominibus non propriis habet bis breve. v. 232. 558), longam ter 154. 560 581). - Sin vero anapaestum in quinto pede antecedit caesura semiquinaria, argintertiam longam admiserunt Aeschylus et Sophocles Sept. 569. Ant. 11). De aliis autem pedibus mediis, in quibus invenitur anapaestus, nihil pro certo affirmari licet in tertio enim anapaesto arges impares longae esse possunt O Col. 1317. r. 23. Iph. aur. 825. Iph. Aul. 90), in altero autem pede anapaestus apud Aeschylum et Sophoclem nusquam invenitur, apud

105쪽

De irrationalitate studia rhythmica. 267

Euripidem raro, ac semel Ion i quidem tantum cum arsitertia longa insequente seruiseptenaria). Quod autem eschylus et Sophocles nec non quamVis minus diligenter uripides, si anapaestum admittebant, pedes eiusdem membri κώλου puros esse Volebant, aut ea de causa secisse videntur, ne rhythmus iambicus anapaesto admixto perturbatus irrationalitate pedum vicinorum plane Vanesceret, aut propterea quod pedis iambici vicini alicuius correptione restituere vellent legitimum versus spatium, quod anapaestus

inquina88et. Aliter vero se habere videtur anapaestus in prima sedepositus. In eo enim pede numeri amplificationem per anapaestum factam alius pedis correptione non modo non Xaequare studuisse, sed etiam non curasse poetas, vel inde sequitur, quod anapaesto antecedente pedis alterius thesin iam Aeschylus solvit Sept. 268 ὀλολυγιιὸν ἱερον vel tertia arsilonga utitur et ante semiquinaria. Ρrom. 64 366. Sept. 440. Ρers. 184. g. 504 Εum. 92 474 517 et sine semiquinaria aerom. 368. 722. Sept. 323. 23. Αg. 28), uripides vero et solvit thesin alteram et simul longam ei subdidit Hero fur. 716. Ion 310 983. r. 20. 37 65 471. 647 905 1196 alias). Res

autem ita cogitanda est, ut temp0ris patium, quo anapaestus iambum excedit, non ad rhythmum ipsum spectet, sed extra eum sit rhythmi autem materies, quam legitimum tempus neque excedere nec relinquere opus it incipiat inde a thesi prima, quemadmodum a musicis nostris anacrusis ipsi rhythmo non adscribitur. Aeque autem res se habet in fine versuum vel metrorum. Nam quod thesis finalis est brevis, cum longameam esse numerus postulet, item rhythmica non curat tum enim Versus a sequente secluditur tempore inani, quod complectitur id temporis spatium, quod de legitimi numeri spatio

per rhythmigomenum non expletum superest, quo accedit tantum spatium, quantumcunque pronuntiantes vel cantantes inter

binos versus intericiunt, unde fluxit hiatus licentia, quippe quae ita quoque inveniatur, ut thesis finalis exprimatur longa disema, sequens autem metrum ab ars incipiat nec quidquam temporis

106쪽

intermittere videatur. Ex quo tempore inter Versus intercedente augmentum, quod sibi vindicat anapaestus ille primus, petitum esse putandum est. Quapropter non opus erit de anapaesti syllabis quidquam detrahere, verum obtinebunt spatium tetrasemum. Quae si ita se habent, trimetra ab anapaesto incipientia non ad metra et cm φαίνοντα erunt deleganda. Si igitur metri tempora primum et ultimum rhythmo legitimo non sunt subiecta, tum ea rhythmi materies, quae primo et ultimo metri et terminatur, spatium universum suum legitimum non mutabit velut inter primum et ultimum trimetri iambiei totum interesse debebunt morae quindecim.

Constare autem statuimus sedem irrationalitatis, quatenus ad arsi spectet, ita significari, ut arsis, quam brevem esse rhythmus legitimus postulet, longam excipiat. Quod ita intellegi velim, ut eius arsis spatium sibi non constare putetur, verum si longa exprimitur, plus temporis sibi usurpare, sin

brevi, minus, ita ut utraque condicione sit irrationalis, tamen ut, si brevi expressa est, ad monosemum spatium possit mrripi et eisdem legibus uti, quibus arses in sedibus ad ira tionalitatem non inclinantibus utuntur. Sunt autem praeterea, ut supra docuimus, duo praecepta, quibus irrationalitas utitur vel cognoscitur. rimum enim in rhythmis tempus irrationale non absolute potest existere, sed producitur tempus supra mensuram genuinam ita demum, ut alterum tempus corripiatur. Altera autem lex est, ne tempus irrationale, quoniam dismo minus est, solvatur in duo tempora. ertiam legem, sed minus certam postmodo cognoscemus. Habemus igitur, quo occultam irrationalitatem, quae in thesi inest indagemus. Verum leges illas per omnes rhyth morum metrorumque formas persequi mihi non est propositum. Nam neque solutiones tam crebrae nec metra omnia tam usi-

107쪽

De irrationalitate studia rhythmica. 26stata, ut ubique larga suppeditetur materia. Satis autem habeo rem demonstrare paucis quibusdam, quae maxime in usu sunt et in quibus res lacillime cognoscitur.

Ac primum quidem dicendum de dimetro trochaico catalectico, quod inest et in altera tetrametri trochaici parte et in trimetro iambio inde a caesura semiquinaria. Nam eam metrorum partem, quae a metricis dicitur lecythium Hephaest. p. 20 Westph.), aequis uti legibus iam dudum intellectum. Quod lecythium arsi irrationali utitur una paenultima.

Cuius nullam habet rationem thesis prima, solvitur enim sexcenties, ex gr. Sept. 3 βλέφαρα μὴ κοιφιων αν ρ, ers 174 tetram.): δυναμις ἡγεῖσθαι θέλη. Ab ultima autem uniuscuiusque metri acinali thesi abesse irrationalitatem certis de causis, quarum unam supra indicavi, credendum est. Restant igitur theses et arsi irrationalem anteceden et ubsequens. Ac prius quidem antepaenultimam contemplemur thesin. rotrochaeo altero anapaestum, ut breViter, Verum non ἐυθμικως

dicam, Euripides posuit haud raro in posterioris aetatis sabulis in Oreste undevicies, in Hel vicies semel in Bacchis vicies ter); ex primis vero sabulis tribus anapaestum pro trochaeo lecythii altero sola habet Medea v. 1176: λολυγῆς μέγαν

V. 960 βασιλειον πέπλων), Alcestis non nisi in nomine proprio v. 483), in Hippolyto omnino non invenitur. Ac ne Aeschylus quidem et Sophocles eum anapaestum saepe admiserunt, ut Wundero advers. inihil. p. 34 omnino exclusisse visi sint. At quamquam aliquot exempla iure emendata Ρrom. 213. Ai. 450), alia aliter removenda esse equidem censeo Antig. 1209 περιστὶτνει βοῆς scribo pro περιβαίνει Sept. 650 ut e scholio confectum elicio), tamen praeterquam quod in nominibus propriis invenitur Sept. 448. 577 641 658. 1013. Ag. 523.1404. ers. 284 447. i. 569 2 O. R. 950. 1053 1235. hil. 4.

108쪽

24η, restant exempla, quae aut synizesi non redibili curare Sept. 1022. Suppl. 333. ers. 332. um 107. 450. Aesch. in. 173 4 in trimetris, Archil seg. 71. ers 17 in tetrametris), aut emendatione non probanda Trach. 743 expedire studuerunt undem aliique. Itaque,underi sententia nunc abiecta est Reissig. comm orit in Soph. Oed Col. p. 385 C. M. melle de ped. sol. p. 75). Restat igitur e thesis, quae insequitur arsi irrationalem. Dactylum in pede iambio trimetri et tetrametri paenultimo non inveniri excepto versu non uripide Iph. Aul. 1623

uono νεογενῆ notum est. ermannus praes ad Eur Hed. p. XXXXII sq. eius rei causam esse ait, quod properante ad finem numero solutio longae syllabae hoc magis in tragico versu displiceat necesse sit, quo aegrius exhaustis iam pulmonibus in fine versuum celeritas et vis numeri augeatur. te mihi non satisfaciunt. Lubricum enim esse mihi videtvr rhythmi alicuius naturae qualitates quasdam indefinitas tribuere, celeritatem et vim, cum quo pertineant, quo oriantur, sit obscurum. Celeritatem numeri in solutis syllabis positam esse Hermannus voluisse videtur. At credibile est breves duas praesertim cum in uno eodemque Verbo insint, nec maius spatium nec minus sibi vindicare temporis quam longam unam perfectam ac disemam. Alii vero in ars ipsa supra legitimum spatium producta numeri non tam celeritatem quam retardationem inesse aiunt. Quod quomodo cum celeritate illa numeri in duabus brevibus posita convenit Ροrro etsi duarum brevium pronuntiatione pulmones linguamque magis intendi concedamus quam unius longae, ne ita quidem quidquam excusatur nisi solutionis raritas. Itaque si quid Valent, quae Hermannus protulit, excus vi solutionis raritatem. At cur solutionem non omnino Xolusere poetae a thesi quinta At neque arsis longitudinem nec thesis solutionem evitari videmus, tamen semper exclusam solutionem simul longa antecedente. -- Quid vero vis numeri γQuam si in totus gravitate positam esse intellegimus, nonne in brevi, nam in unam cadit syllabam, non in binas totum non tantum Valere apertum est, quantum in longa=

109쪽

m irrationalitato studia rhythmica. 271Oritur autem ex . solutione non tam vis numeri quam incertitudo quaedam, eum varia metra et pedes eandem habeant solutionem κοινὴν λυσιν Heph. p. 3PK.), velut Anacreoni. g. 24. 25. Ρers. 96. e solutionibus tum potissimum uti poetas constat, si trepidationem animi significare studebant, in gravissimis vero ac stabilissimis metris, velut dactyloepitritis, parcissime admittebant solutionem. Quae cum ita sint, eum notionibus istis vanis atque arbitri nimis subiectis, quamvis nostra aetate a musicae studiosis peritisque saepissime usurpentur, nihil adiuvemur, eas a rhythmicae graecae disquisitione procul abesse velim. - Quis denique credat tragicae artis a comica differentias positas esse in pulmonibus histrionum tragicos illis indulsisse, comicos uo item γNeque ero altera causa, quam protulit Hermannus, idonea

est ad rem intellegendam. Nam hanc sere proponit ibid. p. XLII dactyli a pede paenultimo exclusi causam, quod quum plerique versus trimetri argin quinti pedis solutam habentes vocabulo quadrisyllabo definiantur, prima syllaba quinti pedis, si is pes dactylus esset, in fine vocabuli futura esset, quod evitari. At ne in hoc quidem acquiescere possum. Nam ne tragicis quidem necesse erat a solutionibus incipere verbum; Aeschylus enim et Sophocles in quinto pede trimetri admiserunt solutiones has of Seidler de versu dochm. p. 390 sqq.; Hllue de ped. sol O 6, 4. 11 4. 15 2):

Itaque nihil obstabat, quominus exempla illa secuti tragici

ne medias quidem verbi syllabas solvere tragio veriti sint, ut in primo pede, in altero Hlliter de ped. sol O 8 2. Di 3, 2), in quarto Ion. 54. Bacch. 1276. Ιph. aur. 137i Ιph. Aul. 523),

110쪽

ita in quinto idem eis licuit, cui rei testimonia sunt V. Soph. g. 305 ἀλλοτριοφάγοι, Bacch. 1067: Lκοδρομον neque igitur

Videmus ausam, cur non concessa eis fuerit trimetri exitus formatus seeundum Versus Aristophaneos Vesp. 63: υδέποτέ γε, 908 δεινοτατα γαρ, qu 946: σκοροδισας 1154 δωδεκα- στάλαι. - Neque Vero lex Porsoniana obfuit, quominus aemularentur tragici hos versus: V. 94 τῆς τριλοφίας, 650 ovuετομένω, ac. 682 reo περιάγεις, 1061 3 ιη διαλέγου 1232: τῆς θαλαμέας, Ran. 1463 sq. τῶν πολεμέων. Sed ne hune quidem in modum trimetri exitum tragicorum ars fabricata est ullum. Itaque ex M. Euripides maluit eloquimel. 1036 1τρο στολοισι βασιλέως quam reo coλοις ταὶ βασιλέως.

Quae cum ita sint, solutioni post arsi paenultinam longam evitatae causa alia esse non potest, quam quod longa et duae breves non excipiuntur spatio rhythmico, quoniam pedi paenultimo maius trigem spatio non conceditur; nam si longam adhibuissent in arsi foret, ut thesi non relinqueretur spatium digemum, sed tanto deminutum, quanto longa arsis

transgreditur monogemum.

Dactylum autem in paenultimo trimetri pede a tragicis evitatum esse, non quod histriones in fine metri deficeret spiritus, neque omnino rem pendere a metri fine, inde cognoscitur, quod eadem solutio abest a tetrametri parte priore. Nam in dimetro illo trochaico catalecto solvitur thesis tertia tum demum, eum arsis antecedit brevis: Archil seg. 74,2 ουδὲ θαυμάσιον ἐπειδὴ Anan. N. b,l: εαρι ais χρομιος ριστος Hero fur 863 or γω στάδια δραμουμαι Phoen. 615 εξιμεμ στατέρα δέ μοι δος Iph. ut 385 η δάκνει σε το φιλοτιμον,, 33l ora δεινὰ τον εμον ἐκεἐν