De irrationalitate studia rhythmica

91쪽

De irrationalitate studia rhythmica. 253ter allatas, sed plures rationes, hemiolii epitriti triplasti, alias, quae dicuntur γνώριφιοι τὶν αἰσθήσει Ῥήρυθμους autem λογους tres tantum extare tradit musicus p. 302 Hor. - 36, 14 sqq. R.,

dupli aequi, sesquitertii epitriti p. 37, 14 sq. Vero rationem, triplasii 36, 2 l), pentaplasii 37, 10) hexaplasii 37, 14)non esse ἐρὲιθμους affirmat. Item p. 272 Hor. - 29, 21'. dicit τον

ρυ δ' ἐὰν γίγνεσθαι, ταν η των χρονων διαέρεσι τάξιν τινα

λάβη φωρισμένην Ου γαρ τἀσα χρονων τάξις ενρυθμος ἐνρυθμοῖς codd. ευρυθμος sell. 3. In eis autem, quae statim sequuntur, invenitur Vox ευρυθμος sed Verba τὰ μη πῶσαν χρονου τάξιν ευρυθμον εἶναι claritatis causa a scriba quodam inepte sunt repetita Aristoxenus enim tautologiam facile eritare potuit, si πιθανον μεν praecedentibus adnectere Voluisset

pronomine demonstrativo vel relativo. Sed in eiusmodi lο--tionibus postpositis gaudet dissolutione sententiarum.' Adde Aristox apud Athen. XI p. 630 F καὶ αυτοὶ δ' o Aάκωνες

latius patere liquet quam ρήυθμον illud enim de temporum definitorum coniunctionibus qualibuscunque usurpatur nec forma rhythmicas respicit, sed αἴσθησιν hoc Vero de eis solis temporum coniunctionibus, quae cadunt in rhythmopoeiam continuam. υρυθμοι igitur, atque ea quidem lectio potior

erunt ei χρονοι συνθετοι, quorum singula tempora sunt νcυριμα τη αἰολ ήσει.

Simile quoddam accidit in harmonica. Μελφδουμενον enim est, quod unquam potest cadere in μέλος, ἐμμελές autem, quod certo quodam tetrachordi loco debet poni. X. gr. quarta toni par est μελ ρδουμενον εμμελες autem non nisi in genere enharmonio, in diatono vero est χριελες hemitonium autem

1 Us et harm. p. 6 27 Μqd. περὶ ἐς οἱ πλεῖστοι των αρμονικῶν Ουδ οτι πραγματευτέον σθοντο δῆλον δ' ημιν ἐν τοῖς ριπροσθεν γε- γονεν addesp. 46, 12 62, b 76, 20 92, 23; denique p. 106, 16, quem nlocum corruptela irrepsit, cui ita medebimur: ἐαν ουν γενηται,τι δὲ τεταρτον ἀνισον, - γίγνεται γενηται codd. δ' ἐν φ συντονω

92쪽

bene ponitur in tetrachordo, si interest inter hypaten et par- hypaten inter lichanum autem et mesen erit ἐάμευς. De rhythmoidibus autem temporibus et arrhythmis difficilius est cognoscere Arrhythma enim tempora non nisi ea de causa enumerari, ut a rhythmica protinus abesse demonstrentur, consentiunt viri docti Caesar p. 92, quem sequitur Resiphalius h. p. 963; nam rhythmum exigere ordinatam

temporum compositionem. amen λογον omnino esse ἐρυθμον idem Caesar p. 93 concedit, irrationalitatem autem

quandam non esse a rhythmo exclusam, quam gube88 χρο νοις ἐυθμοειδεσιν, eam scilicet, quae terminis sit inclusa atque coercita. At nonne omnis arrhythmia finibus circumscripta esse cogitari potest Cum autem nec cur altera arrhythmia sit accepta, altera exclusa, nec quid huic sit proprium exp0 nat, ipsum, quod voluit, non plane Vidisse apertum est, Verum praecepta ad res accommodare studuit, cum ne res quidem, quaecunque accidere possunt, haberet perspectas. Ac de επιρυθμων quidem natura satis constat. In αήρίθμων autem definitionibus eaedem notiones inveniuntur, qua Valere cognovimus de pedibus irrationalibus; nam sunt αλογως συνει- ρομενοι Aristid. et γνωστο εχουσι προς-λλνηλοις συνθεσιν seg. Paris.), quia uni o γνωριι ιοι τ' αἰσθησει i. e. et uni

versum spatium est indefinitum et spatia singula nam in ch0re0 irrationali etiam thesis non pedis ipsius ratione, sed per ali08 pedes definitur. Quoniam autem hic temporum compositione8 ab omni rhythmorum copulatione absolutae ogitantur, thesi8 quoque illa ab omni rhythmo soluta erit αλογος. Itaque ch0rei irrationalis absoluti neutrum tempus est definitum. Quapropter eiusmodi temporum coniunctio ad ἐρυθμέαν spectabit. Quod non mirum. Ipse enim Aristoxenus p. 30 16 R. rhythae,

Zomenum commune e88 ορρυθμέας τε καὶ vosto et excipere utrumque sy8tema, τό τε ευρυθμον καὶ τὰ ἐρυθμον, testatur; rhythmigomenum autem absolutum a rhythmopoeiae usu n0uextat. Ubi autem illa arrhythmia a poetis admittatur vel adhibeatur, usu postea cognoscendum erit. Rhythmoide autem erunt tempora ex duobus irrationalibus

93쪽

De irrationalitate studia rhythmica. 255

per parallagen ortis composita, quae eurhythmis ita sunt cognata, ut spatium commune legitimum αριθμον ητον ser-Vent, arrhythmis autem propter singulorum temporum αλογέαν. Quod commune duorum irrationalium spatium rationale ita demum percipitur, ut accedat tertium tempus rationale. Itaque ευρυθμου λογος cernitur in binis temporibus incompositis, ρυθμοειδους in trinis pluribusve demum, αρρυθμον Vero omnino non habet λογον. tque ἄρρυθμα dicta sunt tempora, quod ex eis iteratis non fit rhythmus rhythmoide ero rhythmum non turbant, sed υ λέαν τα γένη μεταβαλλουσι inristid. p. 9 b. et habent ρυθμου τινος εἶδος, quoniam servant τηναναλογίαν τὴν των ρητων χρονων , e quibus per parallagen orta sunt.

Aristides autem addit specie των χρόνων στρογγυλων et περιπλεων, quae secundum praeceptorum ordinem ad rhythmoide pertinere videntur. At si ρυθμοειδεῖς χρονοι serVant αναλογίαν των ευρυθμων, χρονοι στρογγυλοι et περιπλεω, quos per correptionem et productionem temporum eurhythmorum orta esse nomina declarant, non ad duplicem spectabunt

irrationalitatem. Atqui tertio loco in pristino fonte posita

fuisse tempora arrhythma, probatur fragmentisiarisinis, quandoquidem ea maiorem fidem et in notionibu praestare docuimus et in definitionibus praestant; nam cum alia quoque verba Aristoxenea retinuerint, tum verbum definiendum in temporum eurhythmorum definitione repetunt, quem morem Aristoxeni proprium fuisse supra cognovimus. Aristides Verocum alias praeceptorum ordinem non servavit velut in differentiis pedum), tum hic rhythmoide terti loco collocasse videtur, ut ea inter alia temporum genera media μεταρυτουτων posset dicere. Itaque χρόνοι στρόγγυλοι et περιπλευ non υθμοειδων Verum ἐρυθμων species habendi erunt. - ωήρυλ ιον autem περιπλεων erit tempus productum super spatium legitimum, velut choreus ille irrationalis, si trochaeis admiscetur. ἐρυθμον autem στρόγγυλον erit X. gr. tempus e trigem per correptionem ortum, quod interest inter uisemum et disemum. inter trochaeum rationalem et

94쪽

pyrrhichium. Quod cum definitione illa Aristoxenea a pedibus

singularibus 1 cod Dάωφ irrationalibus exclusum esse supra expositum sit, tamen non abest a rhythmopoeia nam invenitur εὐρυθμοὶ aeque ac χρονος ille aήρυθμος περιπλεεως, qui etiam absolute adhibetur.

De temporibus podicis et rhythmopoeiae propriis. Cum autem in eis differentiis, de quibus Verba fecimus, tempora spectentur absoluta et a rhythmo aliquo libera, secuta est alia differentia, quae pertinet ad tempora in rhythmo eris

quodam posita. De quibus unice extat caput sellianum Oo-tavum. Ubi Aristoxenus: χρονοι ποδικοὶ inquit, sunt, qui tem pus obtinent aut σημείου σποδώκου, i. e. ive arsis sive basis, velut in rhythmo trochaico thesis disema et arsis monosema, aut totius pedis, Velut trigemi. Tempora autem rhythmopoeiae

propria sunt παραλλαττοντα ταυτα τα μεγέθη ἐπι τὰ μείζονη- ελαττον Quae ita intellegenda sunt, ut ex gr. in rhythmopoeia trochaica arsis una quaedam upra monogemum spatium producatur, quo facto tempus rhythmopoeiae proprium dicetur et arsis producia et totus pes trigemum spatium excedens, in quo inest arsis producta. Si autem rhythmi trochaici una quaedam thesis disema corripitur, item oriuntur

tempora rhythmopoeiae propria παραλλαττοντα re τὸ ἔλαττον aut χην βάσιν aut τον τρέσημον ποδα. Itaque arsis disema et thesis monosema et totius pedis spatium tetragemum vel digemum, quamVis sint χρονο ευρυθμοι, tamen in rhythmo trochaico non sunt ποδικοὶ, sed υθμοποιιας διοι. Quae temporum podicorum mutationes per se quaeque atque absolutae absunt a rhythmis, coniunctae vero admittuntur. In binorum igitur spatiorum mutatione inest παραλλαγὴ η των χρονων ποδικάj aeque atque ea, quam in irrationalitate harmonica accidere supra cognovimus. Atqui latius εν ρυθμοῖς

patet παραλλαγη quam illic. Deegi enim a praecepto illo significatio mensurae, qua mutantur tempora podica. Quod propterea factum est, quod aut definita aut indefinita esse

95쪽

D irrationalitate studia rhythmiea. 257

potest illa mutatio παραλλαγη). Si enim arsis trochaica -- getur tempore primo thesis vero eodem spatio definito deminuitur, oriuntur spondeus et pyrrhichius, in quorum compositione inest pedum trigemorum cum hexasemis mixtio, quae a metricis aut iam a rhythmicis Har. Vict. p. 94, 10 Κ. Vocatur ανακλασις:

Quoties vero parallage habet mensuram indefinitam, oriuntur tempora irrationalia rhythmopoeiae propria: .... g 1 gSin autem eundem rhythmum in iambos dividimus, παραλλαγη pertinebit ad tempora singula σημεῖα tantum, pes autem iambicus totus, qui temporum νάκλασιν, i. e. commutationem est passus, non erit χρονος υ orcouας ἴδιος, erumgroδμος, quoniam non παραλλαττε τον χρονον τρέσημον εστὶ το μιαρον η' μέγα. Contra in rhythmo iambico, cum στα- ραώλπη cogitatur talis, ut antecedat thesis correpta arsi productam, χρονον τοδικον servabit trochaeoides aliquis es:

Cum autem in eiusmodi rhythmopoeiis singuli pedes non sint apti ad rhythmum significandum σημαίνειν καὶ γνωριμον ποιεῖν l. h. p. 33, i), ne tamen rhythmopoeiae pars, quae utitur temporibus rhythmopoeiae propriis, expers it me urae, dupla legitimae adhibetur mensura, hexasema, quae appellatur που κατὰ συζυγέαν συνθετος ζάσημος. Itaque rhythmus o ρυθμος Aristox. σημαινεται καὶ γνωριμος γίνεται τῆ ἰσο - σει pedibus duobus, i. e. πλειοσιν νος sel. h. p. 33, 2); mensura autem e pluribus pedibus composita Vocatur τους συν

θετος.

Si unice locum illum de temporibus podicis et rhythmopoeiae propriis apte ac simpliciter intellegi et cum pedis de-

96쪽

finitione Aristoxenea conciliari posse mihi persuasum est. De eis autem, quae viri docti Feussnerus p. 60 Brambaebius, Baumgartius, ellius, estphalius, de quibus di estph. Rh. p. 120 sqq. de utroque praecepto senserunt, disputare supersedeo. Quis enim recte viderit, usus docebit. Pars altera.

se irrationalitatis sedibus.

Irrationalitatis sedes, quatenus ad arses spectant, eo cognosci, quod in lex exprimantur syllaba modo brevi modo longa, viri docti consentiunt' rationales autem et monosemas esse eas arses, quae longas non excipiant, sed brevibus semper utantur. Quod si recte se habere concedimus, ita explicandum erit, ut monosemum spatium iam breve sit, ut longae pronus tiandae non sufficiat, irrationalitate vero tantum temporis adiei monogemo, ut e longam possit excipere. Usu autem probandum est tempus monosemum irrationalitate non tanto adgeri, ut etiam duabus brevibus excipiendis par fiat, verum digemum demum tempus solvi sive ut notionibus Aristoxeneis

utar, tempus irrationale disem minus esse απλως συνθοον, minimum autem tempus κατα ρυθμοποιέας χρησιν συνθετον

esse digemum. Si autem tempora disem minora non excipiunt bina breves, sequitur disemum non excipere longam et brevem nam aut brevis esset tempore primo minor, qu0d fieri posse secundum legem illam Aristoxeneam negavimus, aut longa in monogemum spatium corripienda quod si fieret, ex metris de rhythmo aliquid cognosci posse prorsus desperandum est. Contra theses eae, quae digemae esse statuuntur, paene nusquam redduntur syllaba brevi Sumimus igitur n0d posse exprimi tempus monosemum syllaba longa, brevi disemum.

i Excepto uno, quoad sciam, Brambachio Rhythm. v. metr. Unterss. p. 163, qui an irrationalitas temporum e metris omnino cognosci posset, dubitavit et in rhythmis eant solo expressam esse opinatus est. Dj0jtjgodi OO JIC

97쪽

De irrationalitate studia rhythmica. 259Quas lege ad metrorum numeros cognoscendos adhibeamus et quamvis usu non utique semper probari fortasse appareat, tamen exequi eas conemur atque in eis exequendis quatenus licet, progrediamur.

De metris Πεπιφαίνουσι, quae dicuntur.

Τrimetrum iambicum ad sena spatia risema esse revo candum, ita ut universum eius spatium sit duodeviginti morarum, Vulgo creditur. Atqui comici saepissime, tragici interdum pro iambo ponunt anapaestum, quattuor autem morae, quae in anapaesto inesse videntur, ad trigemum spatium reVocari non possunt, nisi una pluresve morae in temporis spatium primo minus corripiantur, quod a temporis primi natura ab horrere contendimus. Sed salva lege Aristoxenea rem explicare

poterimus Variis modis. Nam aut tempus primum in pedibus illis anapaesticis vel in metri iambicis anapaestos admittentibus dimidium eius possumus putare, quod in ceteris pedibus vel metris iambicis esse consuevit, agoge autem duplo celerior, ita ut totus pes non sit trigemus, Verum hexagemus, thesis autem quattuor moras complectatur. At de iambo trochaeove simplici hexasem nihil compertum habemus. Aut tempus primum cum brevi anapaesti altera convenire statuimus, pedes autem anapaesticos et iambicos inter se esse aequales, ita ut iambi argis tertia temporis primi parte anapaesti brevi sit maior. Quocum convenire dixerit quispiam, quod metrici quidam Mar. Viet. p. 83, 17 Censorin. p. 613, 1 trimetrum iambicum recipere tempora plurima viginti quattuor dicunt. At id certe non a rhythmicorum doctrina repetendum est, sed est metri- eorum ipsorum, qui trimetra quaedam comica ex omnibus spondeis vel anapaestis composita velut Ran. 1203), non trimetri comici figuram per se respiciunt. Neque vero de iambo tetrasemo quidquam traditum est. ut cum Hermanno sel. doetr metr. p. 21 sq. epit. d. meu ε 35 aliisque velut aesare, Grdgge. p. 164 syllabas sermonis cotidiani pronuntiatione

98쪽

260 ugo Jusaigcorreptas in monogemum spatium putes. Quod quamvis comidis concedi possit, clamen cum tragicorum arte non convenit. Aeeedit quod si in illa explicatione aequiesceremus, quamvis res ipsae intellectae et numeri spatium ervatum esset, tamen, praesertim cum anapaesti longam a comicis interdum solvi eum stet Christ. Metr. p. 328), sacere non possumus, quin legem Aristoxeneam, qua tempus primum, quantum iambi ars rationali exprimitur, omnium temporum, quaecumque ad usum spectant, minimum esse statuitur, falsam esse et cum rebus ipsis non convenire concedamus Ultima autem via nobis erit ea, ut anapaestos iambis intermixtos trigemum spatium excedere statuamus, correptione autem alius pedis univerguae

trimetri iambici spatium duodeviginti morarum servari. Quod accidere potest, si singuli vel pauci anapaesti iambis admiscentur, non ero, si plures deinceps ponuntur atque adeo, ut interdum fit apud comicos ex gr. Vesp. 879), totum trimetrum excepi pede ultimo ex anapaesiis componitur. Atqui anapaestos trimetris immixtos omnes una absolvere non licet. Nam per se liquet interesse inter comicordiu in anapaestis admittendis licentiam ex pronuntiatione vulgari ortam ' et tragicorum artem, qua anapaestus nisi in primo pede sponte non ponitur, a ceteris vero pedibus abest, nisi inest in nominibus propriis. Huc autem spectare mihi videntur

μέτρα στεμφαίνοντα. De quorum natura, quamvis loci complures extent, tamen dilucidius solus refert Aristides in operis parte, quae est de metrica p. 574n. b. καλεῖται δέ τινα

μέτρα καὶ στεμφαινοντα, τα εν τοῖς συνθμοις ποσὶν, set του χρεία δεπείας, μακρα παραληφθῆ, ψ τινες καὶ τέοναρχαίων κέχρην ται διὰ τὴν τῶν νομάτων νάγκην. Quae si recte intellego, ιιέτρα απεμφαίνοντα non sunt metra lauda,

ad quae rettulit Rufinus p. 559, 25 .), ne metra, quae παραli Uudo item fluxisso videtur anapaestorum in sabularum auric rum trimetris usus. Neque enim inveniri anapaestum nisi in versibus, qui personis laseivloribus velut Sileno, Cyclopi choro satyrorum inauripidis Cyclope tribuuntur, abesse a generosioribus notum est cf. Hemann. praef. ad Cycl. p. XII).

99쪽

De irrationalitato studia rhythmica. 261

στον spondeo utuntur, ut vult schol Hephaest. p. 212,s Resiph. Nam in Oholiambis pes ultimus vitiatur non διαττὶν των ονοματωναναγκην sed libero poetarum in metro eligendo arbitrio. Neque

vero ea necessitas usu venit in Versibus illis Simonideis frg. .: ἐβoριβησεν θάλασσα et seg. 6 et Alcmanicis 1rg. l). AEadem enim metri natura invenitur apud indarum in metris Ol. Istr. 6, XIII str. 3, y I str. 3, aliis, quibus ταρα τοπον, i. e. paribus metrorum iambicorum sedibus arsis longa esse videtur es. o. X str. 6, Ol. IV str. 6, y VIII str. 7); nam cum longa

aut per omnes strophas aut certa quadam condicione inveniatur, non propter verborum necessitatem positam eam esse elucet. Aecidit autem illa των νοματων νάγκη maxime in nominibus propriis; nam eum nomina non propria rhythmo proposito non

apta vitari possint synonymis adhibitis, propriis numero non convenientibus uti interdum sermo exigit. Scimus autem tragicos admisisse anapaestum in trimetri iambici pedibus mediis nec non in tetrametro trochaico certe r. 1535 ξυγγονον Η ἐμην Πυλάδην τε) ita tantum, si expletur nomine proprio, cum comici eum trimetris immiscerent nulla verborum ratione habita. Aeni allor, ea quae de usu longae pro brevi tradita sunt ab Aristide, optime cadunt in anapaestum trimetro immixtum, si eius pedis non brevem utramque ars adscribimus, ut vulgo fit, sed alteram trahimus ad thesin, anapaestum autem illegitimum non pro ambo et dactylum pro trochaeo, Verum anapaestum pro tribracho positum esse credimus, id quod veterum poetarum ipsorum fuisse probabile est Nam apud comicos ut tribrachus ita anapaestus abest a pede ultimo Ran. v. 203

pro θυλάκιον scribendum est Μυλακιον, quemadmodum ληκυθιον

illud ad versus finem uv. 1214 1216 1224. 1227. 1231. 1234)semper dicitur κυθoo. Porro ut tribrachi thesis soluta ita tantum dispertitur inter duo verba non arte conexa, si accedit vocalis ultimi elisio es infra), ita ne anapaesti quidem brevem secundam in Verbo maiore positam seiungi a verbo insequente in omnibus trimetri comici pedibus quidquam habet offensionis, si intercedit apocope Bernhardi in aet soc Lips p. 285). Sed de his aecuratius, si licet, alias.

100쪽

262 Hugo Jusala Ἀπεμφαίνοντα autem metra dicta esse videntur propterea, quod απρο γένουσι τὸν ρυχιον, i. e. quia legitimus rhythmus eis non fit perspicuus εμφανηo, sed alium ostendere videntur. Cum autem universa metricae expositio tum ea, quae de metris

illis tradidit Aristides, ex Heliodori metrioi doctrina petita esse

vulgo reduntur Caesar p. 31). Sed fortasse id ipsum praeceptum altius repetendum et ad rhythmicos conserendum est, non tam propterea quod pedum compositorum si mentio nam ea non modo ab Hephaestione schol Heph. p. 218 20 W.: λέγει soli. ὁ Ηφαιστέων) δευτέραν δὲ Ἀντιπάθειαν τὴν εν τοῖς συνθέτοις et τοσὶ), λέγε την ἐν τοῖς τετρασυλλαβοις)sed etiam ab Heliodor non aliena fuisse videtur, quamvis hie

ipse in reliquiis ea non usus sit , quam quod commemorantur οἱ tactio scit. ποιηται. etricos enim non omnibus poetis parem auctoritatem tribuisse nusquam traditum est. An Hephaestio anapaestum inter pedes, quos iambus lege excipiat, enumerat, Heliodorum, cuius vestigiis institisse Hephaestio traditur, aliter egisse putamus Rhythmicos vero praecepta sua non ad omnium poetarum artem pertinere Voluisse probatur testimoniis. Nam in lutarchi de musica libello, quo nonnulla ex Aristoxeni libris decerpta sunt, narratur de musicae et adolescentia et depravatione, qualis Aristoxeni aetate fuit. Cum autem de melopoeia deflorescente verba fecisset is, quem Plutarchus loquentem facit, sic pergit c. 12) ωτι δέ τις καὶ περὶ ρυθμων λογος γένη γαρ τινα καὶ ιδ' ἐυθμων προσερο

1 Westphalius scripsit μετροποιιῶν, quo opus non est. Immo μελομπoia et is μοπod hic ita differre videntur, quemadmodum μέλος ἔμιμετρον et ἐμμιος Aristox apud Quintil. I 10, 223, μουσικαὶ et ρυθμικη Di0nys. de comp. Verb. c. li; cf. Mar Vict. p. 393. Μέλος igitur hi non dicitur compositio harmonica, verum idem quod τελεέι φδη Aristid. p. 48 lxW.3