Exercitationes pathologicae, in quibus morborum penè omnium natura, generatio, & caussae, ex nouis anatomicorum inventis sedulò inquiruntur. A Gualtero Charltono, M.D. ..

131쪽

qumodo Morborum Caussae fiant. ros sibi convenientes , voluptatemqs parituras repraesentat. Quomodo non solum appetitur Praesentia boni absentis, sed etiam conservatio praesemetis: quinimo absentia mali, tam ejus quod jam incumbit, quam illius quod creditur posse in suturo evenire. Anima quippe in Cupiditate seu Desiderio cujusvis rei, quam sibi de e judicat, semper re icit Fulvium. ubi obiter adnotandunt, ut

Cupiditas Amori connexa, sit Benevolentia et con nexa odio, Malevolentia.

Si ferat opinio nostra, quod Bonum reipsa adiutulum sit, ea fit versus ipsum Animae effuso, di quasi tendentia, quae dicitur Spes: & haec, cum

summa est, exaltatur in Fiduciam, seu Securitatem. Cum autem opinio est, malum esse adsuturum, si illa quidem habeat adhuc haesitationis aliquid, fit ea Animae contractio segnior, quae dicitur Formido, Timor, & (ubi praesertita est aliquanto

gravior extremus est, degen

rat in Desperationem. Sin certa sit, tum fit Animae contrio . magis repentina, ac profunda, quae, ubi praesertim malum ingens est, dicitur Pavor, Terror, Conturbatio, Consternatio, &quae conti git etiam aliquando, Exanimario. Quod si authonum occupatu, aut malum eluctatu non impossibile quidem, ded dissicile tamen reputetur, tum si Anima sic contrahitur, ut in contractione persistat, essicitur Pimtia & Pusilanimitarum .' sin ita contishitur, ut sese ipsam excitam vehementia quadam quasi resiliat, quadamq; velut alacritate ad superamum: dissicultates prorumpat s tum, ut seu bonum P con

132쪽

res ne Amm H matig s . conse tali sim malum auritat nitur-.cujus . mutatio species est. Ubi eventus rei concupitae consideratur, ut a nostro consilio industriaq; maximam partem demidems nosq; adhuc de electione mediorum, quibus eam consequamur, dubitamus e tum oritur Ammi. Fialatio, qua disponianae ad deliberandum &consulta truti . Et si, durante hac Animi fluetua- tione, uos determinavimus ad quampiam actionem, rei potiundae gausia: nisi eventus recte inq; bonum nostium succedat, mox assicimur ea Animi aegritudine, quae dicitur Sinterem, sim Morsu Covschntias quae tamen non respicit futurum, ut affectum praetcedentes, sed praesens aut praeteritum.

Consideratio Mni praesentis, & ad iuri particulatim spectantis, in Anima gignit cujus

sunt spectri diverse. Nam ut possunt variae insuper circumstantiae latet venirer ita possunt varia hujuscemodi affectus interstingui dilcrimina. Quippe, prout bonum est ingens, aut tenue s insperatuua aut concupitum s itemq; prout rato appetitum temperat, patiturve esse emaenem et effcitur ut Animae effusio, atq; adeo voluptas, sit magna aut parva; immodica, aut temperata. ic. ac Remissioris species dicantur Complacentia, *ucunditas , Gaudium, Exhilararis e vehementioris, Laetitia, Exsultatio, Factaris, Impetraue Eo sis, RA. Eadem autem ratione, prout Malum praesens est magum parvum, repentinum, M. Exiosius consideratium, variae creantur species initi malueris

GraeMψ- miniae: ita estim diei solent

133쪽

etio, . Climn Lusim, Maeror, Lammtis, Flet-, ac nitrum. Verum, cum bonum, vel malum nobis propon,

tur, ut pertinens ad Alitis fieri vix potest, quili eos dignos, vel indignos illius existimemus. Si judicraerimus indignos Boni illius, quod ipsis obtigit sil excitat Invidiam, sive Inoidentiam: sin indignos Mali, quod patiuntur , tunc efferimur in miseratimem. Quae Videtur esse species quaedain Tristitia . Ubi cogitationes nostras reflectimus in Bonum a nobis ipsis praestitum fit, ut Animi AQuiescentia ailiciamur,quae omnium passionum jucundissima est , quemadmodum e contrario, Mali, quod ipsiimet nos

perpetnavimus, recordatio infert Paenitentiam, qua omnium amarissima est.

Cum memoria recolimus Bonum ab Alio homine praestitum , Eum mox Favore psosequimur,tame u is non fecerit nostri gratia: at si nobis, favori conjungitur Gratitudo. E contra, Malum ab Aliopatratum, cum ad nos non refertur, efficit solum ut illi indignemur: at cum refertur ad nos, commovet ad Iram, quae ubi primo accenditur, dicatur Excam descentia , ac ubi ad determinationem vicissim nocendi excreverit, migrat in Vin Iam. sQuoties Aliorum de nobis opinionem perpendies mus ; Bonum quod nobis inesse credimus, disponit ad Gloriam, quae componi videtur ex propria EXAE istimatione, ac Laetitia; caussa quippe est Tei plani existimandi, ubi videris te aestimari ab aliis: Malum vero ad Pudorem, qui species quaedam Modestiae est.

P a aut

134쪽

log De Animi Pathematis saut Humilitatis, & propine Dissidentiae s ciam enim quis eo usq; seipsum existimat, ut imaginari ne- rat se ab ullo contemni, non lacile potest pudore suffundi. Et hoc Tridem ordine , hisq; de . Caussis seu occasionibus gigni teputentur Passi

Verum enim vero, ex omnibus quas recensuimus, sunt tantum, quae pro Simpliciarisiae haberi merentur s Admiratio nimirum, Amar, O- 'dium, Cupiditas, Laetitia, & Maeror : Caeterae autem omnes vel componuntur ex quibusdam harum Sex, vel earum sunt species. iamobrem, ne multitudine earum Lectoris animum opprim mus, de effictibus quos unaquaeq; ex his sex simplicioribus habeat in spiritus & sanguinem, in sequentibus tantum agemus. as. In Admiratione, qua Anima fertur in attentiorem contemplationem objecti, quod ipfi md tur novum, seu insolitum, summaq; proinde consideratione dignum s Spiritus Animales quidem subito magnaq; vi determinantur, partim in eam cerebri partem, ubi simulachrum objecti noviter depictum est , partimq; in Musculos eqs, qui inserviunt retinendis sensuum externorum organis in eodem situ, in quo sunt, ut objectum clarius per cipiatur et in sanguine veto cordeq; nulla omnino contingit mutatio. Et ratio est, quod cum Anima tunc non habeat bonum vel malum pro suo obiecto, sed solummodo cognitionem rei, quam admmiratur ab ipsa omnem vim suam convertit solummodo in Cerebrum, in quo sunt organa scissuum,

quorum.

135쪽

o quomodo Mariarum Caussae fiant. . I

quorum ope haec cognitio acquiratur. Caeterum Excessus Admirationis nonnunquam inducit Stuporem, sive Morbum Attonitum, qui vulgo dicitur Catalepsis s quiq; nunquam nisi sanitati inimicus e potest. Eificit enim, ut omnes Spiritus Anis males adeo sint occupati in contemplanda conservandaq; objecti imagine, ut eorum in reliquum corporis influxus prorsus intercipiatur, nec ullo modo deflecti possint apriniis vestigiis, quae sequuti sunt in cerebro: unde ni, ut totum corpuS, quasi Catoche repentina occupatum, rigidum ac intimobile maneat instar statuae. Cujusmodi forsan fuit admirandus ille Affectus, quem depingit- cap. 22. Observat. Medicar. lib. I. in Juvene quodam Britanno, qui ex inopinata matrimonii vehementer concupiti repulsa, Catoche quasi congelatus, obriguit instar stipitis, inq; eodem situ per, integrum

diem remansit.26. Amore (quo incitatur Anima, ad se voluntate conjungendum objectis, quae ipsi videntur bona & convenientia cum solus est, i. e. cum neque importunae Cupiditati, neq; Laetitiae vehementiori, nec Tristitiae demum associatur ; Spiritus ecerebro per supra descriptos Nervorum sexti par sramulos deducuntur in ventriculos Cordis, & sanguinein ingressi, mox efficiunt, ut is ob majorem calorem exinde in se accensum, pulsum cordis inten storem, robustioremq; consueto reddat, placidum calorem in praecordia diffundat, indeq- ad cerebrum mpiose transmissus, secum eo deserat spiritus paulo servidiores , qui corroborantes ideam, quam prima

136쪽

Ero De Animi Pathematic, de ob isto amabili formavit cogitatio, Animam quasi cogunt immorari in illa cogitatione, eidemq;continenter indulgeter atqs in hoc, nostro quidem judicio, potissiunum cresistit Affectus Aminis. Id quod ex praecipuis symptomatis, quae passionem

hanc comitari solent, innotescat facillime: quippe qui Amore afficiuntur, pulsum habent aequalem quidem (spiritus enim aequali placidoq, motu in cor immittuntur validiorem eamen frequentioremqs solito rum calorem quendam suavem sentiunt in pectoredi flusum , cerebro supra morem calent, adeoq; fiunt ingeniosi s & nedum ciborum concoctionem, ast & omnia alia vitae munera promptim ala iuris expediunt. Quae omnia ad feliciorem Sanguinis

Circulationem, ex seirituum dicto influxu, haud immerito possint res . Ut palam fit, hunc allectum conservandae valetudini summopere

utilem , dummodo modum non praetergrediatur. Sin contingat vero, ut eum diu comitetur Desi eri- effraenes tum, membra sensiim enervando, universo corpori summum inducit Languorem. Nam Amor adeo impense occupat Animam in consideratione objecti concupiti, ut adhibeat spiritus omnes, qui cerebro insunt, ad ejus idem continuo sibi repraesentandam: unde universum genus Nervosum, Musculit, omnes, influxu Animali quo debebant continuo vigorari, defraudantur.

et . In odio (quod directe opponitur Amori,

utpote quo commovetur Anima, ad se voluntate

subducendum ab objectis, quae illi of untur ut noxia, seu molestiam paritura) spiritus quasi comi

137쪽

qubmodo Moriarum Causi, fiant. rigprimuntur, & retrahuntur versus praecipuam Animae sedem, ut comborent ideam odit, . quam QNmavit prima de obj sto, quod aversamur, cogit,lio, Animamq; ad cogitationes acerbitatis atq;amarotis plenas dispoinant rum adeo ut eorum peris pauci, iiq; inordinate ac inaequaliter deducuntur in sanguinein ventriculos cordis perfluentem. Unde

fit, ut pulsus reddatur inaequalis ac debilis, & saepe

frequentior ac vermiculans s frigus item, nescio quo calore aspem & pungente mixtum, 'sentiatur 'circa praecordia s quinetiam stomachus quoq; ipsemet ab ossicio concoquendi cellet, inq; nauseam &evomendos cibos jam assiimptos, aut ad eos saltem corrumpendos, evadat proclivis. Quae quidem omitia tidem faciunt clarissimam, odium esse posse nemini frugiferum s nempe cui pro comite semper adest , 3 quodq; sanguinem, aliorsum avocatis spiritib&, debito suo calore spoliat, ejusq;

motum ac distributionem retardus de caussis, Concoctionem labesactat, humores inciniat, succum melancholicum exasser totum; corpus in marcorem pedetentim inducit. Caeterum haec passio nonnunquam exaltatur in Iram, qua Anima, ob malum acceptum, se primo quidem contrahit, mox autem prae vehementia resilit, ct in vindicta sive ad vicinim nocendum quasi prorumpite tumq; e cit, ut spiritus nunc extrorsum in cor & sanguinem, nunc introrsum verius cerebrum tumultuose ac 'summo cum impetu rapiantur , consequaturq; adeo ex ejusmodi motibus contrariis, tum cordis agit tio, palpitatio, fervor, anxietas sive angor , tum

sanguinis diffusio, venarum distentio, &lacies ,

138쪽

De Animi Pathematis; maxime vero oculorum rubor s tum mista quasi ex risu, ac fletu, oris diductio, dentium compressio, &c. V t liquido constet. esse Iram nem hi, nisi ex temperamenti Egiditate somniculosis & inertibus, salutiferam. Ea quippe spiritus primum, dein sanguinem, reliquoiq; corporis succos inflammat,& plerum, in Ephemeram, vel in Synochum derepente agit ; aut si cacochymia subest, in putriadam febrem, in alioris ex bilis fervore, & ex humorum confusione morbos. dam etiam Ira commoti, quasi Attoniti ac extra se positi videntur. Sunt praeterea, qui impotenti ira impetuosius concitatos Apoplexiam incidisse multos; nonnullos vero Furore, Comitialis morbi accessione, Paralysi, Convnlsione, Podagra, & Articulorum maxime, ac totius corporis Tremore comprehensos,concidisse

tradunt.

28. In Cupiditati (qua Anima sic effunditur in bonum, ceu aliquando futurum repraesentatum, hob illius retardationem statim quasi contrahatur hoc singulare occurrit , quod violentius cor agitet, illurem, cerebro suppeditet spiritus, quam ulla aliae passionibus. Ex Desiderio enim obtinendi qu dardenter concupiscimus, spiritus e cerebro celerria me transmittuntur in omnes corporis partes, quae possint actionibus eo requisitis quodammodo inservire s potissimum vero in cor & sanguinem in eo contentum, quo is supra consuetum Datatus, celeriusq; motus, majorem spirituum copiam denuo mittat ad cerebrum, tum ut ibidem conservent corroborenti idem hujus desi , tum ut inde d

ducantur

139쪽

ct qu/modo Morbaram Caussae fiant. ii 3

ducantur in organa sensuum, inq; omnes musculos, quorum motus specialius conducant ad obtinendum quod desideratur. Et ex Sollicitud e, quae ob di lationem huitionis simul excitatur, iidem spiritus cerebrum versus ex intervallis retrahuntur: unde subtiliore sanguine ab externis usq; partibus simul evocato, cor quasi coangustatur, circulatio sanguinis retardatur, & per consequens totum corpus languidum relinquitur. Ut nemini mirum videri debeat, quod plurimi ex eis, quos , seu Cupiditas Erotica, Ambitio, Avaritia, aut aliud serventius Desiderium diu exercuit , in summum corporis lan3uorem, in Cachmiam contumacem,

quinimo in Atrophiam, & in Marcorem, in alios ara frigidos morbos, ex diuturna animi solicitudine suerint deducti.

et v. di Laetitia (quae jucunda videtur commotio Animae, de fruitione boni, quod impressiones Cerebri ei repraesentarunt ut suum, sibi impense gratulantis, & prae voluptate quasi gestientis. J Spiritus e Cerebro in Cor ac sanguinem copiose, motu tamen placido & aequali, effusi, efficiunt, ut hic illius orificia consueto magis aperiens ac dilatans, liberius celeriuris circuletur , adeoq; spiritus cerebro cNiosius demum suppeditet, qui cum sint. ex purissimo optimeq; fermentato sangui ire educti, apti sunt firmandis impressionibus, quae dant Animae cogitationes laevas & tranquillas. Hincq; contingit quidem, ut tum pulsus evadat aequalis& sequentior nec tamen aeq; intensus ac sortis, quam in Amore , turii sentiatur calor quidam gratus, non solum per pulmon N

140쪽

na animi rare aliis

pulmonem pectusque, sed per omnes etiam exteri- ines corporis partes, una cum sanguine, qui eo copiose affuere cernitur, diffusus. Haec autem commotio atqs effusio adeo Vehemens repentinaq; esse possit s ut exturbata Anima, impotens fiat adloquendum, regendum, corpus et meo ut etiam Lipothymia, ac Mori interdum ex Gaudio profusiori ac insolenti consequatur , quod nonnullis obtigille memoriae proditum est. Ita Lacon Chilo in-sionis Philosophus, subito expiravit cum filiumvliorem Olympici certaminis cerneret. Ita S, phocles, &Dionysius tyrannub Victoria tragica rapti sunt. Cujus rei ratio in eo consistere videtur , non quod Laetitia extrema spiritus caloremqs tam vehementer o corde in summa corporis effundat dissipetque ut id caloris beneficio prorsus destitutum, vel

syncope, vel morte repentina corruat s quemadmodum voluit sed quod sanguinem impensius dilatando, in caussa sit ut is, apertis extra Dinarie orificus Cordis. tum e Vena Cava, tum ex arteria venosa, illud iubeat tanto impetu, eaq; copia ut ibi non possit fermentari ac abitari sat cito a spiritu vitali, ad retrudendas valvusas, quae

in corde sunt, qua ratione suffocat Flammam vitalem:, quam conservare solet, cum cor non subit nisi ad mensuram.

go. Denris in Tristitia (quae videtur Languor quidam Animae ingratus. ex opinione mali piaes iis exortus, de quo ipsa commovetur ad se quali contrahendum, ut illud effugiat.) Spiritus intro quidem, sed paulatim impetuqsuco, rhocant