Exercitationes pathologicae, in quibus morborum penè omnium natura, generatio, & caussae, ex nouis anatomicorum inventis sedulò inquiruntur. A Gualtero Charltono, M.D. ..

141쪽

ita ut sanguis sufficienti eorum influxu destitutus, nec sat agitatus, lento nimis motu cor pertranseati unde fit, ut pulsus parvus, tardus, rarus, & imbecillus evadat s utq; quasi vincula sentiantur circa cor, quae orificia ejus coarctant, ac veluti stiriae, quae sanguinem congelant, fripiditatemqs suam reliquo corpori communicant. Ex quibus haud dissicile est colligere, hanc Affectionem, maxime si vehementior ac diuturnior fuerit quamplurima, eaq; gravissima incommoda corpori inferre. Nam, extra hoc, quod spiritus obteneorat, eoq; nomine ingenium hebetat, rationem impedit, judicium obscurat, & memoriam obtundit; sanguinem etiam refrigerando incrassat, eaq; ratione cor immodice constringit, biolychnium obterit & offundit, vigilias siccitate inducit, succum nutritium corrumpit,& insignem Melancholiae proventum exaggerat. ibus ex caussis, corpus pallore deisdatur, ignavia torpet, Atrophia liquescit, & in Marcorem, in

alioris frigidos morbos praeceps ruit. Id quod Sa- Iomon cap. IT, Proverbiorum suorum palam attestatur; ubi, Spiritus tripis ex cat ossa. Rarissime tamen compertum est, quemqilam ex Moerore vel intensiori, atqs ex inopinato occupante, incidisse in Lipothymiam, aut derepente sublatum fuisse: idq; norsum arbitramur referendum, quod non possit tam parum sanguinis inesse cordis ventriculis, quin suffciat ad conservandam Flammam vitalem inibi micantem, cum illius orificia ferme clausa

sunt.

142쪽

liis De Animi Palmaris, eis. gr. His autem de effectibus harum Sex Passi num, quas solas supra statuimus pro Simplicibis accipiendas, ductis , flustra nobis videtur, caterarum porro, quas singulatim a s ex ordine enumeraVimus, contemplationi inhaerere. aecunq; enim numerantur alve perturbationes Animi, in haec quae diximus Genera conjiciendae sunt: utpote quae velis quibusdam horum componuntur, vel eorum di- versae sunt species. Ne igitur aut nequicquam laborare, aut pensi parum meminisse videamur s de Animi Pathematis, & quibus ea modis nos immu

tare, inq; morba conjicere: possunt, dicta haec

143쪽

XIT EXERCITA Tro IX.

De Hinus Excretorum ac Retentorum visu, unde succrescant Morbi.

P Roxime sequuntur perpendenda, quae excedinuntur ac subsistunt praeter naturam , his enim nulla caussa est effractor ad morbos.

Nam, quum in substantv Istim, max demigulis

corporis inpariae respuo r sarcitionem, novi alimenti labudio dicita opus sit, atq; in ipsa altamictam concoctione, necessario aliquid Extaementorum n dies succrescat: quamdiu quae in partium alimoniam cedere debent, in corpore retinentur, quae vero naturae legibus e corpore dejici exterminariq; solent, qualia, quas tum, & quando oportet, procedunt; viget ut ssanitas, & corpus, quasi sarcina levatum, robustaes, adq; functiones Stius ex singulis pastilia esticitur. Verum si lacci utiles praeter naturae institutum m. euentur s nam dejiciuntur vires, partem; genio

suo. udantur: aut si Excrementi quae debent

evacuari,

144쪽

ris De omas Excretoram ac Retemarum vitio, evacuari, supra modum ac tempus consuetum reis

tineantur s morbi illa cognati exinde suboles

cunt.

a. . Naturae legibus ad vitam ne ariae vacuationes sunt. (i Alvi dejectio. ca Urinae e r nibus &vesica profusio. 33 Sudor vel univcisi corporis exhalatio. Bilis acrioris & amarulentae e selliculo suo effusio. (3 Humoris cujusdam i sipidi ac modyni e Pancreate destillatio. (6 Lia quo is cujusdam item peculiaris e Renibus succenturiatis amandatio. ( Phlegmatis Acidi e ventriculo. o) Et Insipidi ex Intestinis. , Muci e Cerebro per nares, & e Glandulis pituitariis per palatum. (io Salivae e Tonsillis, & Glandulis sublingualibus (i i ruminis ex auribus. (ra Et Liquoris deniq; e Lympha duetibus excretae. Aliae

quidem non simpliciter, sed vel in tempore, vel ex consuetudine necessiariae sunt , ut Haemorrhois dum Mensiumq; eruptio periodica s item expin

ratio sputi e P nonibus, Lachimarum qum, e

Carunculis lachrymalibus, Lactis e Mammis, &Seminis e vasis spematicis profusio. Dantur se san & aliae, quarum exacta adhuc desideratur notitia. Credibile siquidem est, tot esse Excretorum species infimas, quot sunt distinisi Parenchymata, aliae que partes ad ejusmodi munus in corpore demnataei cum durum sit imaginatu, Naturam sibi fabricasse diverta consennationis organa, diversilae uti, ad unum idemq; munus ob um. Credamusque, tot esse praeter naturam Retentorum diuisem tias, quot iunt genera partium excretioni speciali

145쪽

inservietituunt & similitudin tiu genera Euretionis, sive iae, Me immatae, sive . inum depravatae, quot sum viae diversae, prim excretio fieri is cognitis soliunmodo hic g. quandocumq; continast, ut quodvis eorum, quae diximus, aut plane subsi bu, aut parciori quam par est quantitate, na s ac tempore indebito

excernatur s neceium est, ut oeconomia cordeis

perturbetur: idq; magis vel minus, pro iuppressi Excrementi natura, pr Is dignitate pertis, quam praecipueinundaris. Siquidem nullanonre aereo rum redundantia, naturae molesta atqs gravis, Mor, horum fit materia. Haec enim plerium; chorem nativum, primulum in singulis coctianibus inci ens, sua nimiopere vel pymunt, vel sesu, anis unde illius Funoeones periclitantur omnen Nominquam pinxe s imi mvasim elitates sita ovisim eis: alientia, eas alm sanguinualias Succo Nutritio, adem ipsis etiam partibus solidis conlinunicant imprumutque a me Care cheiae, emendatu dissicissimae, succrescunt. Nomaelinquam vias publicas, cor iam ductus obre entia, aut Succi alimentaris diis utionem, aut Ninta vitalis Circulationem cohibent atqs imp diunt: quorum ex utrovisitas malorum couequa

. Immodica porro, repentinam exb

amsi eorum sit, quae desiderant foras exclusi prin creatrix est morborum stilissima. Hac qinrump

146쪽

rro De vreth Excretorum ac Retentorum vitio,

vires usq; adeo saepe dissolvuntur, ut simul Anima deficiat: quandoquidem cum superaracaneis non parum Spiritus, ac proinde caloris vitalis una exhauritur siuhde tum Naturales, tum Animales iunctiones protinus languescunt, & crudi ac modi morbi emergunt. Consultissime igitur ab Hippocrate dictum est, Plurimum atq; Aepente evacuare,

periculosum esse es natura inimicum s maxime si insuetum id est. Hincqs censuit idem venerandus senex,Η dropicos aut in pectore suppuratos, qui uruntur aut secantur, si pus aut aqua universim simul effluxerit, omnes commori. Cujus Aphorismi ratiotiandari in hoc videtur, quod immutetur subito omnium viscerum habitus ac positio, quae mole contenti humoris prius turgebant; & puris aut serosae colluvies acrimonia tenerrima vasa reddita, facile dehiscant, quo tegmine confestim abducto, ruunt spiritus foras, usq; dissipatis, & motu cordis proinde fatiscente, ingruit syncope, utplurimum lethalis: sed de Excrementorum, quae supra enumerinsinus, praeyuis; & qua ratione singula morbos invehere possint, speciatim disquirendum est. - 3. Ex Aisi ad rictione, quot quantaq; sub riri solent sanitatis incommoda, vel Tyronibus &AEselmadeae familiae noviter initiatis perbelle notum est. Illinc nempe vaporibus tetris caput tentatur,corpus ingravescit,ventriculi & concoctio offenditur, & appetitus dejicitur, ac reliquae functiones deteriores evadunt. Illinc Intestina non paucis di-riris symptomatis torqueri solent; quorum praecipua lunt, Dolor tum Colicus, tum Iliacus, mise ,

147쪽

' unde succrescant M.A. - III rabilis seus inuem saepe committit intestinum, si cum resiccato stercore vel in scrotum, vel in disruptum umbilicum procidens, retrudi nequeat) dc diu fatigans Tenesmus. ' Quod si saeces praeterea putrescant, faetore & prava qualitate fic universum corpus inquinant, ut etiamsi illarum decursus

redeat, saepe tamen inquinatum corpus et vivis ex cedat.

6. Nec minus conspicua sunt urina suppressio nocumenta. Si quando enim purgamentum illud serosum, quod Urinae materiam constituit, aut non probe a sanguine in Renum parenchymate separatur, aut obstructo Ureteris capite cohibetur rid sensim vel per Emulgentem in venam Porta'. redundans, universam sanguinis in am serosa scaturigine inquinabit (unde Cachreia serosa, Leu copnlegmatia, & nonnunquam Hydrops etiam . disruptis scilicet per distensionem Lymphaeducti ibus: quaen caudam subinnuisse forsan reputet Hippocrates, quum ait, s sim mpar aqua plenum eruperitis iis venter aqua repletur. vel ea sede

congestum, ilia lumboris copia distendet, e quibus etiam diu multumqs destillans, in capacitatem Abdominis denuo illabitur, Ascitem facile inductu

S rum. Hujus copia interdum vidimus totam ven-

tris, Lumborumq; resionem distendi, & (quod

adhuc magis mireris crum tum dejectisne, tum vomitione reddi sincerum. Deinde, quum ob-hucta vel coangustata vesicae cervix Urinae uxum sistit; assiduum meiendi desiderium illico premit , summus Is sed ii ritus conatus est, venter. a. R pube

148쪽

De variis Excretoram ac Retentorunmitia,

pube usq; ad umbilicum colle stae Urinae copia distenditur, & diris cruciatibus dolet; halitus ex putrescente lotio teter admodum & talidus expiratur, quem frequens consequitur animi languor& defectio, principio quidem levis citoq; evanida, deinde vero sudore fiigido erumpente gravior &periculosior et quibus tandem crebro violenter pressus arger miserrime succumbit. . His autem nec pauciora. nec mitiora quidem inducuntur mala ab impedita Dia res quam in eum finem instituit natura, ut excrementum se

. guinis serosum (exigua salis portione impraegnatum, nec soluto sulphure prorsus destitutum una cum derasis emortuiris partium solidarum particulis, ex habitu corporis, per inconspicua cutis spiracula, vaporum specie continuo exhalent. Circa hujus iuppressionem igitur advertimus , quod cum Extaementa sanguinis, quae ad dictum modum percutim evaporari desiderant, sint duplicis generis salia nimirum Tenuiora &Aquosa, quae (velut v

porri ex aqua Thermarum, aut elementescente ,

vino effuvia a sanguinis liquore in arteriis quasi ebulliente, perenni exhalatione avolant , Crassiora autem & Sulphurea alia, quae, tanquam cineres ab incendio residui, tacesve vini post fermentati, mnem subsidentes, a se uinis massa pariter secerni qdebent: si Horum alterutrum, aut (quod missime fit utrumq; intus cohiberi contingat, vix fieri potest utique, quin insignes exinde cons

quantur in sanguine tum corruptiones, tum pertur

sitiones. Ut in specialius dicatur , propter istiuo modi

149쪽

unde secrescant Morbi irsmodi essuvia cohibita, sanguitas massa, mole adsta

protinus turgescit, velutiq; novo inspirata fermen to , fervorem concipit a qui nondum deflagrato illius sulphuri mox communicatus, febriles ineris vescentias & tumultus accendit. Quemadmodum

enim Vina, vel quando aliquid heterogeneum, nec Unitionis assimilationis is capax (cujus sortis sunt adeps, butyrum, oleum, caeteraq; pinguia doliis infusa, iis super-affusum est vel quando faecibus

propriis, seu Tartaro nimis opulentor ditescunt, sponte fervores concipiunt, immaniterq; adeo ferociunt atq; ebulliunt, ut doliorum aut Ora excedunt, aut latera diffringunt et ita similiter & sanguis, sive ob excrementorum confusionem, seu ob sulphuris redundantis re inhibiti inerationem, ultra modum essem cit, & fermentatioue praeternaturali tumultuose agitatus, vasa distendit, pulsum celeriorem excitat, & ceu liquor sulphureus concepto incendio, , calorem adurentem euaquauersus diffundit. Hancq; rationem esse arbitramur, Mutfrequentae me Febres per olet riuota impeditam

accenduntur. Ab hac enim primum inflammantui spiritus & sulphur, ac tum sanguis universivi inca. lescit. Hujus quippe tenues acrem; vapores, 'aeipsum calorem praeter naturam Cutis densitas aut ad strictio cohibet, nec prodii e sinit qui geminatus sanguinem inflammat, & nonnunquam quom

corrumpit. Potro, haud raro evenit, ut Latra setosiis (liceat nobis hoc vocabulo uti, non imatum

tanquam recep', sed tanquam usitato a Recen tioribus) post: varias cum languine circulationes, ex arteriolarum extremis in habitum corpori usus.

R et ibidem is

150쪽

t1 -τmis Excretorum ac Retentorum vitiis, ibidemq; densata cute repressus atq; collectus , in carnes musculosta, Cerebri membranas, nervosumq; genus copiose redundet si P pacto, Capitis gravedini, CoryZae, Catarrho, Rheumati mo, alii , id genus affectibus & ortum praebeat, S. scaturiginem. Nonnunquam eruptiones Sul phureae, live biliosae, per poros exitum sibi quaerentes, intra Gatim detentae, viq; frigoris aut aurae subito admisi, suppressae atq; obstructae, in acres & igneos halitus degenerant, cum multa materia salia & adusta in orbem quasi se cogunt &conglomerantur, pertinaciterq; ad plures menses saepe cuti adliaeresciant: & tunc quidem perversein& alienam prorsus naturam induunt s unde Impetigines, Scabies, Herpetes, &c. non sine cruciatu, maximoque scalpendi ardore ac pruritu utplurimum infestantes. E contra vero Sudor inranoderatus, ut &jDiaphorastis nimia, dissipat vires, &una eliquat partes, imprimis externas, atq; disecussis spiritibus insitis, facile frigidam post se relinquit intemperiem. Requiritur enim ad justam caloris partium excitationem, vigorationem, dcconservationem, debita quaedam Lucta exhala tionum inter transpirandum. Quae, si deficiat, calor

actualis quoq; (quem in ipsa hac lucta ex parte consistere, supra diximus debilis valde ac languidus evadit, parte s frigidae intemperiei prompte exponuntur.

S. Verum jecinoris officium eo, sanguinem e Vena Portae excipere s ast mmme Festeo, qui eidem commiscetur, per colaturae modum elutriare, depura-