Exercitationes pathologicae, in quibus morborum penè omnium natura, generatio, & caussae, ex nouis anatomicorum inventis sedulò inquiruntur. A Gualtero Charltono, M.D. ..

51쪽

a me Morbi Natura, . Partis Similaris appellatione, indigitamus

Corpud mixtum, uniforme, eaq; elementorum Ix pertione es qualiscatione contemperatum, quibus organo illi redditur idoneum, cujus constitutioni ex Naturae instituto comparatur. Organicae autem nomine intelligenda veniet ea, quae actioni alicui, sive usui, ratione Formae suae inservit. 'Ubi obser vare sit in proclivi, partem dici

Similarem, solius Materiae ratione, ex qua constituta est: organica vero, respectu Formae eidem superinductae. EX. gr.Os, habito ad ejus materiam respectu, pro parte habetur similaris quaelibet tanta pari ossis, os est: Sin formam ei a Natura superauditam consideremus, qua proportionem istam atq; aptitudinem adipiscitur, ut cum aliis ossibus debite articulatum,& musculis nervisq; iusti uctui motibus voluntariis inserviat: Hac utiq; ratione, organi notionem ac titulum sibi merito possit vendicares hancq , ejus tamam ubi .semel cestruxeris, Amul organum esse mox desinet, supel stite tamen interea Materia similari, quae antea serinae illi erat substrata.

I. Et hinc quidem manifestum fit, subdivisionem illam bipartitam partium in Similares, & Dise similares, ac deinde in organicas, ct Inorganicas squam e recentioribus Anatomicis nonnulli sibi sunt imaginati s ceu superfluam, nullium; omnino in Medicina usus, penitus explodi debere. Quum

enim evidentissime pateat, omnem partium codispons Materiam posse reduc ad Similarem cumq;.dicere, partem aliquam varias partes similae es in

52쪽

Generibus summis. is sua substantia continere , perinde sit, ac si diceretur,

eundem esse Dissimilarem: Hinc necessario consequitur, similares solas omnem partium materiam realem in se complecti. Consimili ratiocinita, cum nomen illud LMorganicum omnimodam privati nem, sive absentiam formae, haud obscure designet s nulla autem coryoris viventis pars forma destituatur omni, nec neri possit, ut pars quaepiam solida simul & informis, & ume particeps existat:Hare liquet, nomen organi totam absorbere partiunt Formam s vocemq; illet m, Inoianicum, proinde e Medicolum libris prorsus esse imposterum delendam. od obiter visum est: animadvertere, ut distributionis partium in Similares & Oroanicas, quae a veteribus olim tradita fuit, quaeq; sua usum obtinet in Arte Medica realein, soliditas, praeq; altera Neotericolum dichotomia excellentia singularis, pleniori rationis luce, Tyronibus innotescat.. Sed nobis jam arctius adhaerendum est proposito.

f. Piopria organi cuiusq; ratio, in Conformatione ad munus suum obeundum aptissima ess tk iter unice' consistit: Haecq; conmmatio ad integritatem sitam quinq; effagitat, nempe, Figuram, Magnitudinem, Numerum, de Continuitarem Natutae imibus convenientem , quae propterea dicuntur Accidentia Formae restia, quoniam

ad Organi, quod idem significat atq; Forma; co

. stitutionem e mendam necessario requiruntur concurrere, ac mutuo conspirare. I sum autem symmetria & naturalis constitutio, organi sanitas

53쪽

acti De Morbi Natura, . Jam vero ex hacce partium divisione, otium tur Duo prima summaq; Morbi Genera s quorum prius sub se morbos Similares complectitur , Organices vero alterum: Ex omnibus enim eis, quorum tyrannidi quomodocunq; obnoxia redditur corporis 'humani sanitas, affectibus praeternaturalibus, nullum profecto inveneris, qui non ad horum alterum

eommode referatur. i .

8. Similarium partium Sanitatem, in debita Elementorum sive Materiae constituentis proportione, qualificatione, & symmetria sive temperie penitus fundatam esses ex praedictis luculenter patet. Indeq; pronum est inferre, i m normam cohirarietatis, quod earundem Mordi radicitus comin materiae qualitat usi Asymmetria, vel Intemperiet quando nimirum justa illa qualituum adinvicem proportis, quae ad actiones perfungendas . necessaria est, in qualibet parte non observatur. Unde hoc morborum genus Iam peries nominatur, sivem rasita. Quae quidem vel Simplex est, vel C-posita siprout unica, vel plures equalitatibu modum suum excedant. Intemperiri autem Simplices quatuor numerantur, calida, Frigida, m-mida, Suca: Conjugata vero totidem, Calida Sicca, Caliga se Humida, Frigida Sicca, D

54쪽

s. Quoad autem morborum organicorum cla sem , cum pars Instrumentissis non ex quibus ibet, iisque temere congestis & coagmentatis partibus similaribus , sed ordine quodam, numero, figura, situ, &c. constantibus (ut & totum corpus coni- ponatur : Hinc totidem morborum species, partibus organicis contingunt, quot sunt ea, quae ad integram organi essentiam debent concurreres eorum quippe uniuscujusq; vitium immoderatius, morbus est instrumentarius. Cujus idcirco Quinq; emergunt differentiae s Situs una, altera Figurae, tertia Magnitudinis , quarta --, & quinta Continuitatis. De quibus omnibus edi in ordine sigillatim nobis nunc dicendum. Io. Primo, quum pars aliqua male collocatur,

idq; ni proprii sui situs respostu, vel conne: ionis illius, quam cum aliis partibus obtinuigh debuit: Morbus quidein reoritur insita in condire iri Casu prio m in antiri alabentin in pri s ra uiscetum positibne, in artuum luxatione, in prolapsuintesti, ni m scrotum, in uteri procidentia, &c. poste lotis vero, instrabita Ir. Secundo, villa conciduntur adhuc mlautius Fidia enim unius uium; partis dup res Exterha nimirum , quas visui r e praesintatist s& Interna, qpar ex multis conflat, scilice, ex Mea tu, ex Cavitate, . ex Asperitate aut Laevitate: Ac proinde necessum est, ut unaquae* horum permutatio, & de naturali situ decesso, Instrumenti mos bus dicatur. vitiatur Figura Extremae pase. E a . aliqua

55쪽

di 8 De Morbi Natura,

aliqua inconcinnam suis is muneribus incongruam obtinet in exterioribus configurationem , ut cum crura intro contorquentur; cum caput vel rotundum, vel oblongum nimis est, S c. Meatuum, quos feruntur disti ibuunturq; contenta, morbus est AtDilatatio nimia, qualem conspicimus venae in varicibus, & arteriae in Aneurismate: Et listic contraria, immoderata, utrum ex Adstrictione ea provenerit, an ex obstructione. Adprimo contingit, quum meatus ab externa caussa angustiores evadunt s ut spiraculorum cutis densitas atq;conniventia ex frigore &siccitates ut Asperae arteriae & Oesophagi coaretatio ex premente Amgina: Obstructio autem, quum meatus ab incidente

intusq; haerente materia quasi insereti fiunt angusti- . ores s quod vitium venis & arteriis gracilioribus ina; partium substantia terminatis, item intestinis

ipsis, ductiburi omnibus frequens inesse solet.

Cavitatum (quae excipiendi continendiq; gratia comparatae sunt morbi pariter sunt Dilatatio minia, & Angustia. Ad Priorem spectant Anast mosis, cum oscula, seu extremitatri Vasorum aperiuntur, quo humores contenti effluunt: Diapedess, quando tunicae vasorum ita raroeunt & laxantur, ut humores pereassensim transsident: Et Diaeresis, cum a caussa incidente, erodente, vel rumpente, via aliqua, quae adesse non debebat, in vasis aperitur. Posterior vero, pro caussarum varietate, est. laterum cavitatis vel compressio, vel subsidentia, vel contractio, vel velatio. Lavaro morbus est, quum partis alicujus superficies, quae larvis & lin ca elle debet, evaserit aspera s ut cum Trachaea arteria

56쪽

. ejusq; Generibus summis. asalteria sensibiliter nimis est aspera ex acri catarrho raucedinem inducente. Asperitatis contra, quum superficies, quae aspera esse debet, redditur laevis sui Ex gr. Ventriculi, intestmorum, aut uteri Huae ut firmius continerent, natura quodamnodo aspera conformavit insuperficie interiori nimia laevigatio& lubricitas. Atq; lii quidem morbi idoneam Organi configurationem labefaetant.. 22. Tertio, Magnitudinis morbus est, quum pars aliqua aut supra convenientem naturae molem increvit, aut infra substitit: ut cum linguae tanta est moles, quae in ore comprehendi nequit s quo pertinent etiam omita Tumores, qui sunt partium extuberantiae justo majores : E contra magnitudinis

exempla habere est, inliquae brevitate, capitis, digitoriun, crurumq; concisa atq; minuta quantitate. od vitii, Atrophia, Phthisi, aut . Rachitide correptis ex uati s Menniter o

et 3. arto, 'uineri morbus tum in exuperan tia, tum in desinu consistit . . Exuperantia quidem est vel rei naturalis, ut sexti digiti, aut tertii tisculi,&c. vel rei toto genere h. n. ut verrucae & calli veto est solius rei naturalit, quae vel abo tu deest, ut quum quis manus nascitur; vel postea detrahitur, ut in manus vel pedis amputatione,&c. I . Postremo, Continuitaris morbus est solutio continui, qua mutua partium Connexio & Unitas dissolvitur, qualem videre est in vulneribus, uic tibus,

57쪽

so De Morbi Nar ra,ctc. ribus, fracturis, carie ossium; contusione, fibrarum divulsione, &c. Haec vulgo morbus communis dicitur, eo quod tum ad Similares, tum ad Organicas partes perceq; spectare videatur. . Quoniam vero instrumenti ratio semesis consistit omnino inrequisita conlamatione, quae continuitatis talutione manliusto vitiatur: Nos ideo eam haud tam rito numeramus inter morbos partium organicarum proprios. Horsum retuleris qui est solutio quaedam continuitatis, non quidem jam in secto, sed inferi existens.

58쪽

EXERCITATIO III. De Disserentiis morborum Accidentariis alis, Communibus, undeq; speciatim

deriventur.

I Actenus traditae sunt morborum differentiae

Essentiales & Primanae s a nobis nunc exigit instituti ratio, ut Accidentarias atque Communes particulatim percurramuS. Sciendum est, igitur, quod e differentiis morborum, quae quia non ab ipsemet mo essentia, sed ab Accidentibus quibusdam eam aut insequentibu .

aut concomitantivus alii x circunulantiis unia cuiq; morborum speciei communibus deducuntur,

Accidentariae nominantur & Communes , alia ex morbi Origine, alia a Numero, tertia a Magnitu dine, quarta a More Indole, quinta a Duratuone sexta ab Eventu, septima a Caussis, octava ab uni temporibus, nona a Loco & Regione, d cima a Temperamento corporis affecti, undecima a Sexu, duodecima ab aetate, & postretna a Sub- . netos ordinarie derivetur. I. Ratione ORIGINIS morbus alius et per alius per I pathia, est

59쪽

J Di De Disserentiis morborum est morbus ab alio morbo non dependens s haecqs

denuo conciditur etiam minutius in l& oευTeia i m icti . Prior, sive morbus primarius,

est idiopathia, quae ab alio morbo ortum non duxit: Posterior vero, siye morbus Secundarius, est idio- pathia, quae ab alio morbo suam desumpsit originem. Sympathia vero dicitur morbus, qui ab alio morbo & profluit & dependet. Et haec quidem triplici de caussa contingit s nimirum vel quia pallicompatienti id communicatur, quod communicari minime debebat ut cum ab humido cerebro succus aliquis praeter naturae morem in eodem genitus, in thoracem , ventriculum, aliamve aliquam ex

capiti subjectis partibus, stillicidii more, delabitur:

Vel quia non communicatur, quod communicari debebat , ut cum ex vulnere spinae dorsi exoritur

brachii vel cruris resolutio, ob denegatum in illas partes spirituus Animalium influxum s aut minarteriae cujusdam praecisione insequitur Atrophia in

parte aliqua, propterea quod spiritus vitalis, ad vitalitatem ac vegetationem summe necessarius, in eam influere prohibetur: Vel deniq; quia licet materiae quidem nihil aut communicatum fuerit, aut interceptum, pari tamen alia cum alia prius aselecta compatitur, ob mutuam Connexionem, &operis societatem. Ob Connexionem, seu potius Continuitatem, quando motus uni parti impressus, alii etiam illi continuae impertitur, ut cum motus cerebro impressus, sexto nervorum pari ad ventri- culum excurrenti communicatur, unde ventriculus ad vomitum stimulatur. ob operis societatem sui osse femoris stacto, laeditur una di musculorum illi

60쪽

Accidentariis-Communib- 33 illi insertorum motus. a distinctione, Hippocratis vestigia adamussim premimus, qui sympathiam constituit duplicem aliam via. per Materiae

communicationem , sine ullius materiae communicatione aliam.

a. Ratione Nu MERI, morbi alii dicuntur Solitarii, alii Multiplices. Solitarius vel uni cmoi bus est, qu in uua eadem , mi ris parte consedit, sive uni, sive pluribus actionibus officit &incommodat: Cujusmodi est ventriculi intemperies, quae non unam aliquam, Verum omnes pariter illius functiones subvertit. Seu, ut aliis placuit, Unus morbus est, qui idem unam partem, vel plures, continuatione tamen junis, & cohaerentes, simul & semel occupat: Cujus sortis esse videtur Febris, licet enim partes omnes corporis similares occupet, quoniam tamen ex his apte inter se comtinuatis atq3 conjurustis unum corpus efficitur, umi

rum est generum s aut enim Simplex est,aut Com ositus. Simplex est, qui unius duntaxat speciei implicem naturam accepit, sive in similarium, sive in organicorum sit ordine , ut calida intemperies, ut vulnus, ut simplex obstructio. Compositus latur, qui ex multis eidem parti insidentibus &quasi connexis concievit, muris lactus est , ut ventriculi intemperies calida, & intemperies sicca, quae unam ut conjugatam, ita&compositam efficiunt , sic ex ulcere & intemperie calida (licet sint morbi diversi generis si in eadem sunt parte, modibus fit unus, iussi compositus. Multi vero morbi P sunt,