장음표시 사용
61쪽
sunt, quorum unuS non inhaeret parti quam alter obsidet, nec ei continuatur. Atq; hi aut impliciti sunt, aut connexi, aut disjuncti. Impliciti Complicati sunt, qui uni eidemq; functioni incommodant; quales sunt Pleuritis & Ashma , horum enim societate & concursu communia quaedam emergunt symptomata, quae vix explicari, vel ab invicem disjungi possint, tussis nimirum & dissicilis respiratio; illa autem pleurae & lateri dicitur inhaerere, haec vero bronchiis pulmonum. Connexi sive Consequentes sunt, quorum prior ad genetiationem posterioris aliquid conseit. Idq; bifariam contingit, alias ex ipsa morbi natura, quemadmodum Pleuritim necessario & proxime Febris consequitur, eiq; connexa est : Alias ex partium coi
ditione, quarum una cum altera affectum communicat. Haec autem morborum diversorum Epigenesis (ita enim Hippocrati dicitur tribus modis contingere potest, T. partium societate Hr cogna-VMe, qualis ventiiculo ob nervoS cum cerebro intercedit rest . promisi, quo renum vitia in vesicam, & capitis excrementa in pulmones, dec. procidunt: & 3. Partium imbecillitate, qua ad excipiendos humores ab aliis partibus per Metastasist missos proniores redduntur. Morbi deniq;Disjuncti sive Separati sunt, qui nec eidem actioni nocent, nec alter alterum producit, sive sint ejusdem speciei, sive diversae: Ut vulnus capitis &cruris dis ulcus, & renum obstructios linguae curtatio, di pedis laxatio, &
62쪽
Aecidentariis ales Communiam, e . 333.-MAG N I Tu D IN IS, morbus est magnus, vel parvus. Magnus qui magnopere affigit, nec nisi dissiculter amolitur. Idq; vesci ingentem a statu naturali recessum, ut F bris ardens longe major est quam Ephemera, &longius adhuc, ubi in corpus senile inciderit: Vel(r ob praestantiam partis aflectae, maxime si dijusmodi fuerit ea, cujus ossicio vita carere nequit; ut vulnus cordis: Vel (3 quia cauisun agnoscit malignam s ut vulnus ab animali venenato inflictum, quod ad D , Ar Hippocratis haud incongrue ref ratur: vel ( quia graviorum symptomatum stipatur satellitios .ut atactio Colica, doloris Levitia corpus fatigans vireris ejus celerrime Nostemen
Paridius Vero, qui contrario modo se habet.
gendi modo, quo aegrum pro apparente sua natura citi morbus alius habetur benignus, istius m lignus. Bemg--- -i qui, nihiltomatum supra propriam suam euentiam ha ubi conjunctum, tantium; ea, quaeproveniunt a ph
culiari a statu naturali recessu, ut Febris Tertiam, dc Causin. E contrario,-dicitar, qui aut vehementius tauit, aut perseverat divitiis, quam natura ejus prae se fert; idq, oh et hic, illi comjunctum: Ut Febris Misens, Ulcus cacoethes. Unde hujus sortin morbi ab Hippareae murota
S. : D v respectu, morbin' 'Brevis, vel Longus , Continum vel latermittem; F et Recens,
63쪽
. De Disserentiis morborum Recens, va Inveteratus. Primo, Brevis dicitur, qui celerem obtinet motum, citoq; proinde adtetminum suum (utrum is salutaris fuerit, an vero exitialis) pervenit. Hic autem iubdividitur in periculo vacuum, qualis est Ephemera , & discriminis plenum, qui speciatim vocatur Acutus est, qui velociter, atq; cum impetu & periculo ad statum movetur: Estq; pro variis velocitatis & vehementiae gradibus , vel Perperacutus
sive Peracuti mus, qui tridui communiter, & ad summum quatridui spatio cursum suum absolvit, ut Feb. pestilens, Apoplexia gravis, Tetanus: Vel Peracutuet, qui pro termino summo septimum habet diem his cujus census sunt Cholera, & Angina exquisitae Vel Acutus simpliciter, qui usq; ad decimum quartum, vel vigeumum diem ad summum extenditur , cujus sortis sunt Pleuritis & Peripneumonia, item Feb. continua non ardens, Lethargus,
cidentia, seu (ut alii significantius ad rem vertunt ex Degeneratione, qui quasi a natura Acutorum DEquatenus degenerat, & ultra vigesimum, atq;etiam ad diem usq; quadragesimum durat. Ultra
vero o diem qui prolongatur, jam Longarum seu
Chronicorum albo meretur inscribi. Secundo, morbus Continuus qui a principio ad finem usque continuo, citraq; interminionis aliquid, aegrum' exercet atq; fatigat. Isq; aut ita est continuus, ut toto durationis tempore ejusdem prorsus sit tenoris, sive nec imescens, nec remittem s eumque rim,r, i. e. Continentem nuncupant: Aut quamvis milesinenter affigat, alternas tamen e acerbationes
64쪽
Aecidentariis ais, Vmmunitas,cte acerbationes atq; remissi es habeat s hun , Continuum simpliciter, vel Remittentem indigitant. Intermittens, qui non quidem continuo, sed per temporum intervalla affligit, accessiones repetens, totiem, ad quietem perveniense Estq; vel Perui cus, qui statis periodis recurrit & remittitur, ut
Feb. tertiana, quotidiana, aut quartana uatermittens s vel Erraticus, qui alias longiores, alias breviores habet intermissiones, ut Feb. erratica ex Scorbuto. In utroq; autem per Periodum intelligimus spatium temporis ex morbi intensione & r
missione singulari constans. Pars periodi, qua
morbus intermittens exacerbatur sive intenditur,
dicitur Paro simus sive Accessso: Qua iterum mutescit & intermittitur, Integritas, de in febribus proprie Aspbxia. Tertio, morbus Recens est, qui nuper primum incepit aegrum exercere: Cointra, Inveteratus, qui diu jam duravit. Accedit i, super, quod Morbus, ratione Durationis, etiam diacitur esse vel in prmcipio, vel in augmento, vel in
statu de vigore, vel in declinatione. Haecq; Tempora morborum sunt Duplicias Universalia; quibus totius morbi decursus includitur & comprehenditur,
nimirum Principium, quo morbus movinre agereve incipit, nec actiones multum laedit sAugmentum sive Incrementum, quo is
jam vires sumens, magis magisq; ingravescit s Aestas, Status, sive vigor, ubi natura gravissime affigitur, omniaqs symptomata fiunt jam veli mentissima: Haesi crum, Declinatio, qua morbus amatura victis incipit mitescere, aegriunm desereret.
Et Particulam, quiuis muscujulvi penodi parib
65쪽
De Disserentiu moriorum cularis mutationes distinguuntur , & sunt paro se mi principium, augmentum, status, declinatio.
Ubi obiter notandum, quod haec tempora in morbis oriantur in genere, tum a Varia materiar morbificae alteratione, auctaene, vel imminutione , tum ab aegri temperamento roboreq; divel simode immutato. Cum enim in principio aegri vires adhuc sint validae, materiaq; morbifica nondum valde sit alteratas heinc omnia symptomata in principio sunt mitiora: Sed cum illius partes sensim siterponantur, illaq; saepe magis magisq; sensim inc lescat, & nonnunquam acrior evadat, virem, aegri exinde debilitentur , heinc morbus pedetentim gravior, & tandem gracissimus, per maximam humorum ebullitionem ac effervescentiam , seu
fermentationem putredinalem, quae frequentissime accidit, evadere consuevit. Cumq; per ebulibetionem vel attenuationem materia morbifica expelli,
ubi Criss inituitur salutaris , vel aeger ipse ab illa, ubi Crisis est lethalis, opprimi soleat: Heioc circa morbi vigorem aegri, si debiliores fuerint, intereunt , sin robustiores, vehementer quidem perturbantur, sed postea melius habent, & morbus paulatim declinat, ac denuo finitur. Notandum etiam, quod morbi Letheses quatuar hac tempora non habent. aeger enim, naturi jam victa & prostrata, moritur vel in principio s quod saepius accidit, in au GD- statu rum tali vi ad declinationem rus non perveniunt, & nemo unquammmorbi declinat cliperiit. . Neq; enim possibile est, ut postqu- eam morbifica jam conco,- bellata, naturaqs superior evasit, aeger .extingu/-
66쪽
Aeridentariis a Communibus, Otur; modo recta curatio adhibeatur, & aeger etiam suum officium faciat. Nam si contingat, ut quis tum fatis concedat s fit hoc vel ob insignem alia quem regiminis errorem, aut quod morbus mutatur in alium, eumqs graviorem: Adeoq; decumbens quidem non in prioris morbi declinatione, sed in novi cujusdam denuo succrescentis aut principio, aut incremento,Vita fit extorris. E U E N Tu, morbus dicitur qui ut plurimum exitu terminatur salutari s ut Tertiana vera: vel Dubius, qui ancipitis spei est, aliis salutem, mortem aliis inferens, ut Pleuritis rvel Lethalis, qui plerumq; & maxima ex parte aegros perimit , ut Pestis, & Apoplexia gravis Item Sanabilis, qui artificiose adhibitis remediis
cedit; ut Feb. ardens: qui etsi tarde, certo tamen semper ducit ad interitum, nec u quam integre sanaturue Cancer,--Elesia
et. A C Ali S SIS morbificis, morbus vocatur Exqui us, qui ex simplici sincerove aliquo h more orta perhibetur, qualis est Tertiana Exquia sita uam ortem ducere volunt Metaeria in sanguine suria modum esserata, ac turgescente i ivel Spurius, Nothus, qui a mixtis humoribus ducit originem; ut Tertiam notha, quae timur ex bile pituitae admixta provenire. - Deinde heincetiam e morbis alii dicuntur Maeret arii, quinin
lanina ab ipsis parentibus in liberos; quasi trans Plautatione propagantur, & cum vitium
67쪽
D De Disserentiis mrebreum aliquod, cui parentes antea fuere obnoxii, una cum semine ipso & laete uterino, in sobolem traducitur. Ita haud raro liberis imprimitur Podagra, &Lithiasis, jure Haereditario. Alii qui a primo usq; ortu infestant, ubi scilicet conformationis vitio morbus aliquis liberis obtingit, qui in parentibus nunquam fuerit deprehensus ., ut in claudis vel gibbosis observatur. Alii Adscituli, qui post nativitateris ex quacunq; caussa contingunt s ut vulnera, stacturae, luxationes, &c. Praeterea , hinc quoq; alii morbi dicuntur Sanguinei, qui pro caussa suas uinem aut invasis luxuriat tem ac essetvescentem, aut e vasis effusum & in alicujus partis substantia, inter circulandum, restitantem, habenis ut Synochus, i & Phlegmone filios qui exoriuntur a biles ut de Tertiana exquisita, di Erysipelate vulgo ferunt: Alii Pituntes, quinunta Phlegmate, cujus sortis esse tradiatur Feb. quotidiana, & Oedema : Alii deniq;Melancholici, qui ex melancholia succrescunts ut Quartana, &Scirinus. inibus addamus & Ser sos, ex latice seroso e Lymphaeductibus effuso AOP
natos, qualis est Hydrops. . . t .
8. N ANNI TEMPORI su Sh morbi alii dicuntur Verni, alii aestivi, alii Autumnales, alii Hybemi. Quamvis enim (ut loquitur
Senex. Aphor. I P. Secr.3. morborum genus omne omnibus anni temporibus existat s eorum tamen
alii certis anni temporibus facilius & fiunt; & i gravescunt: Nempe ob analogiam quandam corporis humoribus cum aeris ambientis temperie quasi necessario
68쪽
Aecidentariis a 3 CmmunibuT. 1 necessario intercedentem. Heinc Verni sunt, qui verno tempore magis consuete invadunt i, qualesii sunt, quos idem Cous in Aphor. 2o. Seo. ejusdem, enumeravit. inutivi, qui testati sunt propinqui, cum illius temperamento cognatione manifesta conveniunt, & ab illius ardoribus inprimis excitantur:ita Causus frequentius accenditur aestate, cum sicck aer fervoribus ustus candet. Autumnales, qui autumno maxime sunt familiares ut morbi omnes e Melancholia oriundi, Feb. nimirum qua tante & erraticae, Lienis tumores, &c. quos in
Aph. et r. pct.3. simul congessit Haberni, qui, quum tristis hyems mitilentia protulit ora, ordinarie in stant, ut Pleuritis, Lethargus, Gravedines, Tusses, &c. in Aph. proxime subsequente recensiti. s. A LOCO de RE GIONE , morbi alii
nominantur Communeshalii Esroe -
, sive Dispersi. Pandemii sunt totius plebla morbi, sive omnibus communes, quando ejusdem speciei morbi in aliqua regione plures eodem tem pore invadunt. Suntq; vel Epidemi ci, qui ejusdem generis plures, ab eadem communicausta, non tamen vernacula, simul corripiunt. Et hi sunt plerumqs Maligni, Pestilentes, & Contagiosi, in specie Hippocrati dicti , qualis est ipsa Pestis, & nonnullis annis Dysenteria s ta-
Iis item olim fuit ius mi pget'. sudorifica Febr , Bittanniae nos far praecipue infesta et interdum tamen non tesilentes ut Dysenteria
popularis, Tusses, Opntnalmiae, aliivabin' G in
69쪽
et De Di mus moriarum iii Epidem. commemorati, qui sub Dispersorum specie plurimum grassantur in vulgus sive ex prava viastus ratione, sive communi aeris vitio ortum duxerint. vel 'E. Ps Oi, Endemi sive Vernaculi, qui certum aliquem locum & regionem semper infestant, ita Phthisis familiaris est Lusitanis, Struina Hispanis & Alpinis, Hydrocele alliae Narbonensi, Scorbutus Belgio, , Daniae, Norvegiae &: omnibus maris Balthici accolis: & omnes quidem ex aeris (forsan & aquarum gravitate nati. Ita etiam Plica illa prodigiose, qua capilli capitis, ceu glutine quodam inviscati atq; connexi, rnite contorquentur, & invicem conmlicantur, Sarmatis &Polonis peculiaris dicitur. o loco, clarioris di
criminis ergo, adnotandum est, ad morbum En mium sive Regionalem, quo sic proprie dicatur, requiri Conditiones quatuor. Prima est; ut sit in i a rogione, cui astribuitur tanquam q/ernacultu, quam in asta alia frequentior. Perpetuo enim supponitur morbus vernaculus diversas regiones inaequaliter
respicere, unamqs magis hillam scilicet cui adscribitur aliam vero minus infestare. Secunda, at artum ducat ab aliquali loci inclementia, sive insatita late. Alias siquidem improprie, immo injuste nuncupatur vernaculus. Tertia, ut regionuinclementia incolis omnibus adeo communis sit, adeoque gravis , ut cautiores etiam, rasis qui delatumumstq; appropriatum sanitatis regimen observant, invadat. Gippe asioquin non regionis vitio, sederioribus in lex rerum Neo naturalium usu commissis potiori jure adscribendus est. Qualia, uti alabris ista regionis constitutio aliquandiu perma
70쪽
recurrens. Vitimui enim loci, quod cito fiugax est. nec saepius recurrit, ceu extraneum quid, mer hadventitium respectu regionis habendum est ac proinde morbum proprie nore dehominat Datrium i uocirca Febris Ungarica, & sudorifica febris An-g a (quam o, rus eis r nonnulli dixere 'licet ab illis regionibus respereve nomen sori laesint; minus piopi te tamen hodie vernacular dicuntur, cum caream durabili fomite in istis locis persistente, &cum ve& jamdudum plane insulat, vel saltem non magis heic aut illeic, quam alibi impraesentiarum dominentur. Quemadmodum solertillime dissentCI. G sonius, in lib. de Rachitide, ι . I p. li mos S c vero, sive Dispersi dicunt Er, qui specie inter se differentes, eodem tempore plures homines ejusdem regionis incolas adoriuntur & occupant f tales
sunt Pleuritis, optulia H Angina, &c. in eadem urbe vel regione simi framusses s qui quidem non
ex communi quadam, sed ex uniuscujusq;
proprio vitio, sive an proveniunt.
Io. Ratione R MENTI corporis affecti, morbi alii cita natur natune Cognati squalis est Feb. ardens laominibus calidiori temperamento praeditis: alii Remoti, seu minus cognati, qualis est Causus respectu eorum, qui temperamentum habent frigidius.. A SEXli, morbi alii sunt Vimum, ut apismus, & ignavia Phalli: alat Farminarum, ut , mortu procidentia uteri, mensium suppressio,&c. G a ia. Ab .