Respublica sive status regni Galliae diversorum autorum

61쪽

luces. Vod ii Rex anim una huc applicaret,ac idoneis in eo meretur dii inistris: sane, tuae nunc Iunt tempora, valde proficeret, sitiq; propositi multos erit Lariturus adiutores,ac nihil facere posset naa sis aut sanctum aut illustre: neque Galliae tantum, sed toti etiana Rei p. Christianae magnopere in Omnem partem prodestet. Si enim,qui sunt velut deprecatoris ac I rceilbres populi ad De una honeste viverent, suumque facercnt Oiliciunt, exorarent sine dubio suis precibus Deum, de complures ad emendationem vitae perducerent, placatus Deus , bellum, pestem, annonae caritatem de id genus alias plagas, quibus nos pro scelere nostro ulci. scitur, auferret, suamque beneficentiani cumulate nobis imperiit et deinde, maxima vis pecuniae, quam nostri ordinis hona ines, Ecclesiarum praesecti, ambulo

ne qua lumi Hexplebili cupiditate ma

iora consequendi, profundunt, non eX- cederet provinciarum fine; quae nunc a Romanae curiae sectatoribus, alumnis, praeter omnem modum expilantur audiripiuntur. Hoc autem non ita velim accipi, quasi putem Ecclesiarum proceres

Romani Pontificis, Regum iamiliis arcendos esse minime enim istud arbutror atque utinam multi sint ea virtute

ingenio, ut Regum adhibiti consiliis, i publi-

62쪽

CLAvDo EsELLIrpublicam orbis terrarum salutem atque commoda procurent summam enim laudem merentur , qui his de causis eorum sectantur amicitiam , modo tamen interim Ecclesiis atque muneri suo satisfaciant. sed oratio mea omitis ad eos pertinet, qui vel glori vel amplificandae for-tmiae cupiditate quadam sese ingerunt, o adeo nihil in commune prosimi, ut etiam visae suae exemplo multos osten-ι dant. Et haec quidem hactenus depri-lamo retinaculo Regum , nempe de Retulgione, a qua salus ipsorum omnis dependet. Proximum est, ut Ius diligenter administrent hac enim sola ratione constasunt imperia, quae, nisi Ius obtineat, latrocinia verius dici possunt. Et quoniam beneficio Dei pulcherrimis legibus ac institutis ornata est Gallia, Rex auctoritate sua graviter ac severe illas coii servabit proxime enim iecundum Religionem nihil est praestantius, nihil utilius: Regesi Lirco Deus constituest , ut cuique suum reddant: plane sit contra Regis ossicium, si quomodo Iurisdictionem impediret aut labefactaret. Sicut etiam munerum Civilium&Ecclisiarum

praefecti, nisi rem suae fidei commissam diligenter, bona fide curent, nullo u-xe stipendium sibi dari postulant, imo,

si quid eis depensum suerit aeqtium xst

63쪽

am judicari debet de Regibus, qui jus

3ia colunt. Hoc etaim Deus ab ipsis fia-tat requirit. quanquam eo specta inprimis oportet: tamen sive publieam lius regni, sive privatam suam utilita: in conliderent, ipsorum certe potestas firmamentum in hac una re consistit. aris enim administratio Regibus aucto-itatem conciliat. alioqui copiis exerci-u passim continendi sint hona ines nosnicio atque metu sed natura vim omnes derunt, aequitate quovis adduci pos-ant, ideoq; legibus atque pr. eclaris instiuiis multo plus quam vi armorum iE-itur, ut omnium temporum documena satis demonstrant. Iam vero, etsi de Iu isdictione, teque iis quae committuntur

ne a re vitiis, plurima dici possimi tanen tria solum quae ad Regem propri:

ertinent, explic. abo. Primum est, ut viros

Onos atque do citos Iuri dicundo praefi-iat. quoniam de iis judicare ipse non Oles , negotium aliis dabit, ut ejusmodi

Onquirant, S de cuiusque doctrina at-ue virtute testina olitum dicant optimade,sicut nostris legibus cautum est Ipsos ero iudices atque Senatores commone aciet, ut sincere agant, alioqui non latu- Os impune, cumque se deceptusn est in

telliget, vindicabit factum , ut sint reli-I quis

64쪽

legibus Gallia est con stituta, ut paulo su- pia dictum est, nihil ad tum imam foetici. tatem ei deest potest, modo sint sidcle:

ac Reipublicae amantes earum legum admirii liri cliti cum vel fias tantum sor. tutias augere student, velenaei endi fax Pris atqtie gratiae causa, ab aequitate defie uiri, vel ingenio ac ruditione iunt de 'stituit, incredibilem Reipublicae perna 'ciem adferunt CCntroversitae enim crescunt ac producuntur in infinitum, qui litigant, variis sumptibus exhauriuntur m nemo credat quantas te provinciarum i estis,eoque magis, quod hinrum in potestate sacultates aliorum ver. lsantur, monos 3c existimatio in Galliis praesertim. Itaque sit Rex quicu:ios est atque delenila luris, ut antea diximus, hominibus improbis, avarisi ineptis

rem tantam sciens committat, aequum

esse ut de danmod injuria, quae cuique sit ab illis illata, satis saciat quemadm dum praesiaci , aut etiana mercatores, iquod ipsorum procuratores atque ne sotiorum gestores fecerint, praestare solent. Et quoniam qui semel in hunc ordinem allecti sunt non removentur loco, nisi graviis is de causis , ut antea dictviri eth, Rex,ut eos in officio contineat, liuiisse voce nonnunquam interpellabit,

65쪽

RL p. CAL. Lia. I si graves multorium de ipsis querimo-ias ad se deferri dicet: sita aut hortabitur vere, ut quic tu id est vitii, naendent, en tinctata poena nisi faciant: Z quosrae Caeteris diligentes, assiduosa inco Uptos esse coe noverit,eos novis ornabit,eneficiis ac liberisci iam illorum praelabit amorem, ut malis terrorem inseat, lonos in pena atque expectatio-acm adducat. In primis autem danda est opera , nc largitione locum habeant. quod fieri solet, cum ii, qui rem non intelligunt, pro aliis intercedunt, eo freti, quod facilem habent aditum sed commendationibus horum nihil movebitur, nihilque tribuet, nisi legitimas esse cognoverit. cumque munus aliquod tua peneris vacabit, tacite rem cum suis agat,d tibi illorum judicio repererit idoneum, sua sponte nulloque intercedente benescium ei conserat. Sic enim corruptelana omnem atque fraudem excludet qui um ali secti beneficio, ei lummodo serent illud acceptum. Alioquin aut lar- sationem intervenire, aut benesi etiarium: uo patrono devinctu esse oportet, qUC-rum utrunque Iuris officio plurimum in fert impedimenti, ut ni nais notum est. Hoc etiam valde cavebit, ne e litigatoribus alteri favoreici commendatione ut

tu prcstet ad umentu, neq; vel minimam

ullius

66쪽

1 CL AVDi S E sELLI Iullius assectus praebeat significationem. Tanta est enim ipsius nominis auctoritas, ut etiamsi profiteatur, velle se, quod aequum si, seri judices tamen ejus commendatione commoti , facile succumbant atque remittant, praesertim in lite :raillo difficiliore quod in nostris Iudiciis est proclivius, ubi secundum id quod aequum videtur, magis quam secundiu

Ius scriptum, pronunciatur. qua quidem in re plurimum esse potest incommodi. Hanc ergo si quis rationem sequatur, veri Principis ossicium secerit, cinte

cesibribus illis aditum atque spem omnem praecludet, qui semel admissi, ut luna sint importunitatis sua facturi in dum atque finem. Et illa quidem ad causas civiles proprie, sed tamen ad criminales etiam pertinent, in quibus durum si se ac prope inexorabilem exhibebit, neque temere condonabit, praesertim sis cinus paulo it atrocius, ut videlicet omnes intelligant ipsum tota mentes animo ab eiusmodi . igitiis abhorrere utra- propita vi eos, qui pro scelerosis deprecantur, severe graviterque castigabit sit cenim 'improborum audaciam reprimet, Z in metu continebit onaneis: contra vero, si facilem atque lenem se declaret, maximas nocendi praebebit occasiones Multa quiden adhuc dici posςnt hujus

67쪽

DE RE P. CAt LIB. I. I lihuius ars tamenti, sed ad alia mihi pro- grediendum est. Vnum modo restat, ut l cilicet communicato consilio cum viris nis ieritis. Rei p. studiosis, ratio: ineat minuendi controversas, ne in infinitum producantur , quod nostris moribus nimium inveteravit Militi e- in hac bla ratione ad summam in Opiam reda cti sunt, de complures, quod ' vel sumpti in facere, vel adversariorum

potentiae resistere se poste desperant,optimas aliquando causas deserunt. Ad Politiam, quod tertium est retinaculum di-Xi Inus, luantum pertinet, quoniam sub eo genere comprehenduntur Galliae de carata, leges, instituta, mores atquec OIi sietudines, quibus in hanc tantam amplitudinem illa crevit ad hoc tempus: O pQ am Rex dabit, ut quic cluid est earum

rum, diligznter, ipse servet; ab aliis quoque servari praecipiat , eoque magis, quod cum ad ipsum imperii ii imma deiertur, iureiurando facturum ita se polli- ur. Si quid ergo contra faciat, b Deum iniusti ei vindicem offendit, deconscientiam suam ipse laedit,in populi voluntatem alienat,a nomini suo maculam inurit Z in lirmiorem se redigit ipse Primum uileia est atque potissimum, ne sui,

hoc est, Galli patrimonii quicquam alienet, uis quantum ei moribus atque legi

68쪽

18 iij v v L L Dibus regni per inittitur. Nam alioqui sene.lctram aperiet multorum importunitat 3 quum ut i aliquid concessierit , o desunt alii complures, qui suis ameriti idem beneficiun 1 deberi putant. Quod recuset, illos ut offendat, oportet. Hi odium aliaue simulta inter ejus famil: res, quod minime sit suturum , si rediatis omni uni precibus, non sibi licerdicat, quicquam earum facultatum lar giri. Et quoniam in iis quae ad Politiam pertinent, major quae dana est di Teutatas:ad ea in partem, de ira supra di x i,qus

consociationem animorum, 5 omnium ordinum regni coagmentationem complectitur, oratio mea revertetur. Nisi et

Dina mutua quaedam benevolentia 4moro obsequium intercedant, nequicquam de rei summa bene sperabimus. Nobilitatem ergo, qui primus est ordo, magno studio complectetur, actions tum iis, quae jam olim habent, privilegiis ac miratriaitatibus uti frui sinet, verum- etiam in caeteris rebus omnibus, tribuere se plurimum ipsis, de confidere dc fortunis eorum cupere quam prime consultum eine, dena onstrabit. Hujus e nim ordinis industria sim gulari virtu te regnum hoc desinitium ita huit, ac deinde locupletatum est atque confirma

tu ad hoc usque tempus, Hi sunt, qui

rebus

69쪽

DE RE P. GAL. Lip. Lm duris asperis communem

iam ab hoste defendetint, ii pro laude

elatu te B egis nullum recusant pericu- ma, qui prae, teris omnibus Regena vale diligunt, observant, colitiat, veneran-ur , quoniam commodiore utunturonditione, honesto nati loco, jam in te a parvulis ad niorum civilitatem edit -:ati sunt 3 assuefacti quo magis etiam onvenit, ut caeteris virtute praesent, aveant, ne quid suis majoribus senere atque loco indisnum admittant. Quod tum ita sit, praeiectus tam Civiles quam ecclesiastiet his potius quam aliis debentu tribui modo sint idonei Hoc enim de rationi legibus omnibus est consent neum: verum si non iant apti, nainime illis committendum est aliquiit, ut ea, duquibus antea diximus , inccmmodavi tentur. Si enim non ad virtutem &eruditionem, sed ad generis ana plitudine Regsolum re: piciat, A gratiarat litavori Omnia trillat,nobiles plarique, Mitem pria atque de seriis bonarum artium studiis, Maabitiose omni.i facient, quando eam esse primam atque potistimam rationem

aliquid consequendi intelligent. Quod fiautem loci atque i miliae splendorem, prope nil ait, doctrinam vero plurimum apud eum posse videant: daturi sunt ope-

70쪽

honores patefaciant. Atque hoc locunhabet, non in iis tantum praefecturis iqua sunt vimque communes, verum irillis etiam , quae propria sunt ac solis tribuuntur nobilibus est enim discrimer tinter ipsos faciendiana, quoniam alii sun: aliis illustriori loco nati,d virtute ac me ritis alii aliis antecellunt. Videat autem, ne se illis indulgeat, tantumque permit latat, ut vel reliquos ordines opprimant, luel etiam suae conditionis obliti, minusipi iam revereantur Magna enim ex ecfutura sit perturbatiori ut non semel in

Galliis cognitum est. Quam igitur habet

potestatem summam , eam diligenter conservet, neque sinat ullo pacto minui vetanterire, quo ipsum videlicet omnes ut praecipuum ac legitimum nragistratum agnascant. Humanitate quidem do mansuetudine erga suos utetur sic ta Amen, ut bonos atque dignitas ei sua coii- siet, Z quam habet iuris exercendi a cultaten ea ut severe conservetur,elabo orabit, eoque suis praesectis, quorum ad os lificium istud pertinet, auctoritate sua ad aerit. quod superioribus seculis di pruden ater institutum, magna semper diligen- itia conservatum est, ii agni refert, ut ita fiat. Est enim unum ex praecipuis regni praesidiis atque ornamentis. Neque tamen suis interim concedet, ut proceres

ac rein