장음표시 사용
131쪽
Metores reatituendae Aaroni dignitatis fuerant, sollicitos reddidit, tum Ednardum imprimis Barionum, Reginae Angliae in Aula Turcio internuncium, cuius maxime opera, et opibus, a diversis negotiatoribus 0raecis pariter ac Anglis ipsius sponsione corrogatis, adiutus in recuperando Ρrincipatu erat, eo impulit, ut is nullam iam rem in votis tantopere haberet, quam ut Aaronem, ob tantum ingrati animi in se sce-lds, privatum rursus in urbe videre posset Nam si sorte, uti constans de eo ramor esset, expilata provincia, frustratisque creditoribus, in ditiones Christia tam profugeret, et Omnia sponsionis onera sibi uni, et indignationem Caesaris subeundam esse videbat Id ut vitare posset, datis adirincipem Sigismundum,
et ad amicos literis, enixe curabat, ut eo, quem retulimus, modo Aaronem, per submissos idoneos homines ad urbem retraheret.
8immundus Princeps eaepeditionem inani Ungaris signiPcat. Sed ut iam ad ipsam belli narrationem regrediamir eum nemini iam dubium esset, increbrescente magis in dies, et, ut fit, cuncta in immensum augente, adventantis inani rumore, quanta vis belli vicinis Ungariae populis immineret, motus eorum periculo Prmeeps, pro sua in cognatam gentem pietate, nequaquam sibi praetermittendum duxit, ea, quae pertinere ad eorum utilitatem arbitratus easet, eos celare. ειο- inde misso nuncio suo Ioanne Imres ad Christisph nun tesse acchium superioris Ungariae roregem,
132쪽
cuncta, quae de bello hoc comperta habebat, cum eo communicat, monetque ut comparatis in tempore, ad vim propulsandam, subsidiis omnibus, inani conatibus obviam iret Gratum id te nbacchio accidit, ut qui nihil eorum antea cognoVerat, quamquam dubitanti de eo, an eo tempore, inclinata iam fere aestate, tanto terrarum tractu, quem ipse etiam aliquando fuisset emensus, iustum secum exercitum Si
Iter Sinani Belgradum usque describitur. Dum haec ita geruntur, iam Sinanus , promotia pridie Calend. Augusti ab urbe castris, via Adriano politana iter faciens, copias divisit Ianicianorumque cohortibus diverso itinere ire iussis, ipse cum equitatu, maximia itineribus, Belgradum contendeba In eo toto itinere nusquam fertur cunctatua, nisi Adrianopoli quatuor diebus, quinque ad Sophiam urbem in Triballis, eorum duntaxat causa, qui eum subsecuti, ibi demum iuncti castris ipsius nere, deinde eo in loco duobus itidem diebus, ubi atraefecto olnokiensi missu ad
eum gregarius quidam miles nostras, a Turcia interceptus, nullam adventu eius famam in Ungaria, nec ullas vires, quae eius succegsua essent remoraturne, paratas uspiam esse, certo ei affirmavit. Eodem in
loco nuncium etiam a filio euerbeio cum duabus pilis ferreis magni ponderis, quibus arcem noVam ad Colapim sitam, a Christianis proxime petitam suane, eamque obsidionem iam solutam nunciabat, accepit. Quibus omnibus exhilaratus, epulum militibus dedit,
133쪽
et motis post biduum castris, plenus iam boni ominia, missam sibi tantisper quietem concessit, donec famam adventua aut celeritate praeveniens, ad condictum diem, qui quartus Septembris fuit, Belgradum perveniret. Eo iterum a Bellerbeio duo cucullati sacerdotes, quos monacho Vocamus, Sisoli capti, missi ad eum fuerunt, et da item Germani a Bassa Budensi, quo Archidis Matthia cum literis ad eum miserat, ut de rationibus constituendi rursus foederis ex aequo bonoque
Hos principis blandis verbis allocutus, ut scire ab eis commodius, quae Vellet, posset, postquam aperte eonsesso audivit, inopinatum adventum suum in Ungaria sore, deduci ad Legatum priorem, quem iam in
arcem miserat, eodemque cum eo carcere eos quoque eondi iussit.
Qiad Sinanus Briga ad digressus egerit. Postquam igitur Belgradum appulit, quamquam ea eaesari sententia antea fuisset, ut ipse ibidem subsistens, siquid agendum per hoc anni tempus contra hostes iudicaret, id per praefecto copiarum effectum redderet, se ipsum in proximum annum ad gerendum Maemia viribus bellum reservaret, tamen cum literaeeaesaris a secutae mutare eum consilium iussissent, ei ut occatione sua imparatos hostes quamprimum ggrederetur, imperassent, id eo cupidius facere si ruit, quod apud hostea, tamquam in altissima pace, re-aeissa omnia belli studia intelligeret. Ita scriptis ad Beglerbem literis, ut ad se omnem, quem haberet,uXercitum adducere maturaret, bellum una secum im-
134쪽
posterum gesturus, ipse tantisper Belgradi commora- tua, dum Ianigari alio itinere, cum tardius iter facerent, perVenirent; proinde cum pedestre etiam tu copias in castra recepisset, omnesque cum equitum, tum peditum copias recensuisset, quae nondum 30 millium armatorum numerum excedebant, adductis aecum ex aro Belegradens centum et octuaginta campestribus tormentia, undecimo, postquam e Venerat, die, transmisso ponte Savo, in finibus Ungariae ad Ze linum castra posuit. Dum Sinanus Belgradi commoratur, ingentem etiam Transylvanis metum incutiebat, qui variis ea de re rumoribus in disersa sparsis, magonopere Verebantur, ne sub praetextu belli Germania inserendi, ipsorum provinciam invaderet, eamque arcem gerendi contra Christianos belli constitueret
Sinanus item Gegationem ad Transylvanos e edit, iique comitia de postulatis instituunt. Sed hac re, utrum ita se habuerit, in dubio relicta, ad Sinanum redeamus, qui non immemor inatituti sui, simul atque Belgradum attigerat, cur legati Transylvani non adessent, statim perquisivit, rursusque nuncium adirincipem cum literis Sigismundum misit aerio iubens Caesaris nomine, ut, sicut prioribus literis praeceperat, quantis posset maximis viribus, coniunctis cum illis, quas Bassa Temesvariensis instructas ad bellum haberet, communicatoque cum eo consilio, in hostium ditionem duceret, Calloriumque, et alias arces, quas inclinante iam hoc anni tempore commodum ei esset, in potestatem redigeret rae
135쪽
terea daret sEdulo operam, ut Stephanum Bastorium, qui arcem Echedum obtineret, cognatum suum in suas partes traducat ea, qua ipse esset Ρrinceps, si monitis pareret, apud Caesarem conditione futurum, sinantem id respuat, vi etiam adhibita, eum imperata fa-eere cogati Scribat similiter ad ceteros Ungariae pro-eeres, et populos, certamque eis spem faciat, quicunque a Germania ad Caeaaris studia adduci a patien-
in eos expertes malorum, perinde ac Tansylvanos a legibus vitam acturos ceteros vero omnes hostium
loco futuros. Dum haec Sinanus agit, interim rin-eeps Sigismundus Albae-Iuliae cymitia, quae ad calendas Septembris ordinibus provinciae indixerat,4 bebat, nempe ut in tempore provideret, ne quid in ianta belli propinquitate, detrimenti respublica capere ma vix tum solutis, cum rursus Sinani alius nun- eius advolasset, et omnia in celeritate esse posita, renunciaaset, quod priori illi datum responsum fuit, cum eo hic quoque dimissus fuit, ut referret Sinano totum in eo esse riincipem, ut cunctis in rebus imperio Caesaris morem gerat, ipsius quoque Bassae, qui Vices eius referret, authoritatem, prout debiti sui ratio exigeret, magni vel imprimis faciat. Sed bellicos apparatus, quod ei optime constaret, moram aliquam requirere, nec tam facile ex omnibus provinciae partibus copias cogi posse. lacuit postea senatui, legatum quoque alicuius nominia ad eum mitti cum ossicii eausa, tum ut de iis quae e republica essent, ma- iure transigi cum eo posset. Quia Ver omnium prο-
vinetalium aversi nimium animi ab hoc bello esse videbantur, providendum Principi incumbebat, ut rationes omnes, quibus liberari ab hac molestia possent e1periendas ibi proponeret. Ρroinde legato ex ordine
136쪽
aenatorio ancratio Senneio ad id delecto, claro et induatrio viro, datum negotium fuit, ut perfuncturus hoc apud Sinanum munere, nihil eorum reliqui faceret , et rogando, et muneribus ac promtagia quoque hominem deliniendo, quibus vacationem ab hac militia, vel hoc saltem anni tempore bello gerendo incommodo,irincipi impetraret. Ac ut orationem haberetessicaciorem, decem millia talterorum, quae Sinano cum aliis muneribus prelaosis offerret, data ei fuere, quibus, si Optata ab eo consequeretur, non duplicatum duntaxat eum numerum, sed Vel triplicatum etiam superadiecturum esse Hincipem, pacisceretur. Interim cum alii etiam ageret interioribus Sinani amicis, eosque donis corruptos, eo quo Vellet, flectere conaretur, non doniS, non largitionibus parceret, modo eam rem, cuius tanto omnes desiderio tenerentur, hac ratione perficere lacomitiis autem , quae Albae, ut in tanta rei novitate satia frequentia fuerunt, unum hoc cunctis proposi, tum fuit ad deliberandum, quid in tanti belli ardore, concurrentibus inter a totius orientis, occidentiaque opibus, Transylvaniae populis, qui a Solimanni Caesaris temporibus sub Turcarum imperio viverent, gendum videretur.
Oratio, et sententiae eorum, qui a Turciso Imperi ne- -- dejiciendum esse censebant.
Comitiis igitur rite celebratis, omnes omnium sententiae in duo divera abiere. Nonnulli enim auctoribus maxime Alexandro endio, Franciam endio, Volsgango ovachiocio Cancellario, qui principes ea tempestate senatus prudentia habebantur, omnibus in-
137쪽
genii nervis in id solum incumbebant, ne foedus Semel cum urcis ictum violaretur. Nam si iugum exuere tentarent, Verendum esse, ne cum ipso meo, qui illud eis imposuisset, pugnarent. Accedere subiectionis ipsius Obligationem, qua cum se hostibus illis volentes obstrinxissent, quomodo ea, quae semel plR'emsset, dissoluta, usurpare sibi ius aliquod possent, vix ullae humanae leges pati viderentur. dam Vero
surcarum potentiam nulli in terris nunc esse aequandam, tantum abest, ut ulla eam excedat, a qua resi8iere velle, quid aliud esset, quam sponte se in laqueos inducere 'Quodsi spe auxilii a Germanis aliisve eliristianis praestandi, id facerent, viderent etiam atque etiam, ne eam pretio emerent, recolerentque se
eum prisca tempora, quid parentum memoria Vngariae h0 tam grave vulnus, quo etiam nunc laborat, inflLSerit. Spes nempe auxiliorum ostentatae tantum ab eSteris, nunquam repraesentatae; crederent omnes
neque nunc meliora esse tempora illis, quibus Carolo quinto tanti nominis Imperatore, deinde Ferdinandoqu0que, et Maximiliano, sceptra imperii tenentibus,
3ummis semper opibus oppugnata Vis urcica esset, sed vix ad tempus tantum repressa. An non audirent, nunc quoque urcas Transylvaniam tantum prae ce' ieris in ore habere, sicque de ea persuasos esse, si in hac veluti arcem aliquam ipsorum imperii constituere p0ssent, facilius se tandem frena aliis Christianis regionibus iniecturos nec aliam causam Sse, cur in contineant, quam quod violandae fidei occasionem aliquam quaerant.
Quid aliae Christianae gentes agant, quid com illi adversus Turcas capiant, tantisper pertinere ad
Transylvanog, ut communis religionis. et nece88i-
138쪽
tudinis causa prosperos quoque rerum Successu eis cupiant, ut autem Studia, perasque cum ei coniungant, haud ad eos pertinere. Quin ipsos etiam Christianos rincipes, populosque id eis vitio vertere nequaquam posse, si aequis animis secum reputaverint, quo loco sint ransylvani, et quam dura illa Mnditio, ne dicatur servitus sit, cui illi publicae salutis gratia, parere cogantur. Quis enim non videat periculi ipsorum, sive propinquitatem, sive magnitudinem, imminentibus eis undiquaque tot Turcarum praesidiis, tot vicinis nationibus Moldavis, alachis, Tartaris, quae unico tantum sibilo, ac significatione Caesaris literarum, omnem eis illico calamitatem essent importaturae certe prius Transylvanis pereundum esSet, quam vel pergentiscere tantum aliae nationes eorum mala, nedum opem ferre laborantibus, possent.
Quid autem aliud postulanti Sinano, ut vim hostibus inferant, responderi possit, quam se ad omnia paratos, simul atque per anni tempus liceat, ossicium esse facturos; alioquin diversum quippiam cogitantibus obiici statim iure posset, simulate eos fidem coluisse, cum Caesari, et nunciis, et literis ostenderent, eosdem se quoque, quos ille amicorum, hostiumque loco habituros. roinde si iam instet, advenissem a
sionem explendi debiti, qua fronte id negabunt. Sin
autem negarint, nonne pro convictis eos statim haberent, et tamquam reos maiestatis, omissis aliis hoatibus, toti viribus oppugnatum venirent. Sed detur, id in praesentia, occupatis grarissimo bello, aliorsumque contendentibus, factu dissicile fore. Quid si cum Christianis in gratiam redirent, cum quibus nondum ipsi foedus ictum haberent, an non primi eis ransylvani statim occurrerent, quos sibi Barbari omnibus modis
139쪽
persequendos statuerent. His atque aliis similibus ii, quos retulimus, persuadere ordinibus prorinciae conabantur, ne ullis modis a Mesco foedere descis cerent.
Uratio eorum, qui a urcis desciscendetι madebant.
Alii autem, duce Balthasare Bathoreo, cuius summa, propter cognationem Principis, authoritas in
senatu erat, et aliis nonnullis, contrarium omnino suadebant, temporumque, ac rerum conditionem, diversa sentientibus, opponebant, quae minime ex arbitrio hominum penderent Deum esse, qui cuncta moderaretur, idemque suos, ut cuique rei in hac rerum natura,
sic imperiis quoque ipsis terminos posuerit; in eo tantum sitam esse hominum solertiam, si ea, quae tempus, Dei ipsius iussu attulerit secum, et percipere, etem ratione exequi sciant. Ita factum fuisse priscisoninibus temporibus in maximorum quorumque regnoram, imperiorumque mutationibus, omnium temporum historiae testea locupletes essent. Sed ut vetera illa, inquiebant illi, et nimium remota a nostris temporibus transeamus, re tantum R0stras domesticas perpendamus, quales tunc fuerint, ullae ingruentibus Barbaris, tamquam a Deo ipso missis, cedere loco fortunis, et natalis ipsius soli possessione coacti fuimus. Quo sane tempore tantumdem
erat illicinatantibus resistere, atque Deo ipsi bellum indicere, quod multis fortissimarum gentium, quae pro
η0bis, cum eia, toties tristi exitu arma contulerunt, eladibus satis, superque est comprobatum. Iam iidem praepotens Deus, misertu nostri, o recipiat,
140쪽
uncum iam naribus, ut est apud divinum vatem, uperbi hostis iniiciat, et nostris miseriis, et eius simul tyrannidi modum imponat, quis erit, qui Deum ipsum ducem non sequatur 3 Cui autem dubium esse potest, Deo haec auctore fieri is certe est, qui dat regibus salutem, is eis Victorias conciliat, bella, inquit ille, placat ad ultimas usque terras, perfringit arcus, detruncat hastas currus igni cremat. Hoc cum alias semper, tum ex proximo illo, cum
Bassa Boanensi praelio, ita perspici posset, ut cum exercitus Christianorum, et exiguus numero fuerit, et a conflictu etiam ipso in principio abhorruerit, nonnisi impellente ipso Deo, et dextrae ipsius viribus, parta ea tam insignis victoria de superbis hostibus sit. Certa
itaque, et indubia res est, non casu, non Virtute, non
potentia, et multitudine hominum,gad auctore et auspice Deo factum id esse, ut ista maximarum admirabiliumque rerum fundamenta iacta esse videamus, idque eo potissimum tempore, quo iam omnium spes, animique conciderant, ut palam appareat, tum dominum Deum iuvandis suis manum admoVisse, cum iam exhaustis cunctis auxiliis homines defixas in ipso solo mentes, cogitationesque suas haberent. Quod si hoc Verum est,
quis erit, qui hanc Dei bonitatem obviis ulnis non
amplectatur, classicum sonante Deo, non se commoveat 3 Atqui certi profecto esse debemus, si decretum hoc consiliumque Dei est, cuius haec initia jam videmus, parendum ei erit, nec ulla Vis tanta esse poterit, quicquid contra vel ipse Orcus moliatur, quae eius cursum retardare queat. Esto sint eae Turcis virea quibus illi tantopere gloriantur manifestum est, Si Deus benignior suis factus, praeeat eorum copiis, in mRnuegse victoriam verum si cui eas etiam libeat ad