장음표시 사용
291쪽
De non obtenta deditione, ac morte Caroli Ducis.
Quibus rebus confectis, Mansfeldius Beglerbe-gum Anatoliae, qui praesidio Turesco in arce praeerat, hominem iam aetate obsitum atque graVem, datis utrinque obsidibus evocat, et ad deditionem arcis multis argumentis hortatur. Cui respondens Begler-begus: Si inquit, Imperator meus hunc solum capillum credidisset meae fidei, tamen cum extremo Salutis discrimine paratus essem eum propugnare: Quan is ergo magis defendere debuero angustissimam hanc arsem, quae etiam apud vos tanti Olim momenti semper fuerit. Ρroinde decrevisse se eam ad extremum usque spiritum tueri, et fidem ac obedientiam Caesari suo obligatam vitae ipsi praelaturum, et hanc suam Voluntatem Carolo ipsi probari posse ostendit. Hac spe deiectu Carolus, paucis post diebus, in gravissimam dissenteriam simul et febrim ardentissimam incidit, qua ingravescente, quamvis de medicorum consilio marum subvectus fuisset statim tamen arce Strigoniensi nondum capta, ex hac vita decessit, ac ingens sui desiderium bonis omnibus post se reliquit Singularis enim tam peritissimi ducis virtus in totius Vngariae recuperationem plurimum profutura iudicabatur. Sui rogatus ei est Rosurumbus, dum Matthias Archido appelleret.
292쪽
De profectione Principis Sigismundi in castra
His rebus acceptis Ρrinceps Siculos omnes, qui
Octo sedibus continentur, arma sumere iubet, eosque in castris Barcensibus castra metari mandat. Ei negotio tres auctoritate insignes viros praeficit Balthasarem Bogathium, Benedictum indagenti, et Vol*-gum Κοressium, quibus postea et Stephanum Holdium adiunxit Sed et ipsemetirinceps XVI. Calendas Septembris Alba Iulia cum aulicis suis copiis impedimentisque omnibus excedens, modio itinere ad 8abesum castra locat, ut suo exemplo ceteras Regni copias quamprimum evocaret. Ibi postridie eius diei, tria simul accipit auspicatishima nuncia, primum de Lippa capta, alterum de profligata parte copiarem Sinani, tertium de remigratione Tartarorum. His rebus magnopere exhilaratusFrinceps, postridie Sabeso movit, et sexti castris in campos arcenses ad oppidum Feliet alom pervenit, ibique auxilia cum provincialia, tum externa praestolari statuit. Interea partem exercitus cum impedimentis praemittit, etiam ipsemet primo quoque tempore suppetias eis
laturus. Nostri, quamvis impares hosti numero essent. tamen tanta bonitate freti manum cum Barbaris conserere non recusassent, ni graviter afrincipe iniunctum illis foret, ne fortunam ante adventum suum periclitarentur. Quum autem audiret rinceps Tartaro et Kogahos una cum Ροlonis Moldariam infestare, obdaviae Ρalatino scribit nomine Stephano, quem Aaronisurrogaverat ut coactis iii provinciam, quibus pos
293쪽
set copiis Transalpinensi se coniungeret, et coniunctis cum eo consilii sortiter rem contra Barbaros administraret cla accepto Principis mandat conseatim iter aggreditur, cumque recta ob metum artarorem proficisci non posset, versus finqs Transylvaniae contendit. Id dum factum, ecce quaedam Polonorum manu ei occurrit, qua . . . . . . . Pulsa Coronam appellit, solutoque ibi militibus stipendio in castraΡrincipis
ad arcem Barcensem tunc posita se contulit.
De occupata a Polonis es via, ac literis Chami
Audita alatini profectione Ioannes Zamoiscius Ioniae Cancellarius, ac summus copiarum dux, R-gno militum numero in Ροdolia coacto, quum Ρrincapi Sigismundo privatam ob causam indignaretur, inscio ipso, uti postea dictitatum est Rege in Midaviam irrumpit, occupataque per absentiam Stephani V vodae provincia, Ieremiam ei titulo alatini substituit, eumque in obsequium oloniae iurare cogit. Ea recognita Tartari, qui ab Imperatore Turcarum mandatum de Ρalatin instituendo acceperunt, in Moldariam pari iure irrumpunt, et cum Glonis aliquot prae-liolia congressi, tandem instituis colloqui promittunt Zamoisci se intra triduum ex Moldaria discessuros, modo provinciales obsequium Turcis praestarent. Qua de re agivire Chamus artarorum ad Regem Ρoloniae post humilem frontis inclinationem more gentis delatam, significans, inquit, imprimis arο-
294쪽
204 io. DECII BAROVIInem a Turcis desecisse, ortaque simultate ab Ungaris adirincipem Transylvanorum esse missum. Suce ait ei quidem postea pariter proditor nomine atrio Stephanus, Turcico Regmanus, qui cum Viribus Tran- sylvanorum coepisset vicinas ditiones Turcarum Imperatoris infestare, scripsit ad me fratrem suum Caesar ut quamprimum in Moldaviam irrumpena perfidiam
eorum puniam, prorinciaeque novum ac obsequentem
Ρalatinum praeficiam. Hoc in mandatis habens: Ego magni Domini magnae ordae magnus Cham agi-kiret, cum fratre meo egikire Galga, ceterisque fratribus meis et consiliariis ducibus, et Murgia bellicosis ac magnanimis, equo me conscenso, una eum
exercitu me venimus in Oldariam adirnu flumen, ubi cum alio flumine Cocora dicto iungitur. Hic incidimns in fidelem tuum servitorem fratrem nostrum Cancellarium qui etiam paulo prius quam nos in Μοldaviam Venerat. Cum quo post levem altercati nem ubi lenius agere coepi, significavit mihi, ae ideo in alachia versari, ut ex antiquo Oloniae iure alatinum restituat, nullo praeiudicio acto de foederibus quae cum Imperatore Turcarum habentur. Itaque cupere se, ut meremias, quem iamialatinum constituisset, ei provinciae praeesset, amicitiaque Vetus, qualis subrauliano Solymanno Chamoque Danuleakgerdo pacta fuit, fideliter servetur. Quod cum ego pro mea parte me facturum iurassem, illeque similiter, idem a suis, quos ad me miserat iurare fecisset, decrevimus simul, ut Ogaci trans estrum penitus deleantur, ac dona, quae olim iam inde a Solymann mitti nobis solita sunt, quotannis reddantur, nullaque in posterum damna nostris ditionibus inferantur. His conditionibus consensi et go, ut ex voluntate ua
295쪽
tanquam fratria me HieremiasPalatinatum Holdariae retineat, quod etiam statim ad magnum Imperatorem Turcarum perscripsi. Quodsi igitur consensum ad ea praebueris, quae nos hic cum Cancellario decrevimus,
tunc mecum et cum fratre meo ceterisque omnibus
belli ducibus ac urgis aeterno tempore amorem fraternum conciliabitis. Sin autem Kogahos non deleveritis, tunc O nec iurando, nec pactis satisfacietis. Haec mandavimus Legato fratri nostro Gravarme-tegrae tibi exponenda, quem ut benigne accipere, donaque per eum nobis transmittere elis, arie petimus. Neque enim alium iam hoc anno mittemus. Data ad flumen Ρrutum, Anno Mahumetis illesimo lV mense Octobri.
De e editione Sigismundi Principis contra Sinanum suscepta, collectisque hinc inde copiis.
Diximus capta Lippa et copiis hinc inde collectis, Ρrincipem Alba Iulia VI. Cal. Septembria cum omnibus impedimentis excessisse, et ad Oppidum Fehete-halom castra posuisse hoc maxime studio, ut Germanorum subsidia, ceterasque provinciae copias illic expectaret. Advenere igitur eo imprimis copiae ara-dinenses Stephano Boogkai duce, qui octingentos equites et totidem circiter pedites eduxerat, quem paulo post et Stephanus Homannus V voda oldaviae cum splendidissimo equitatu iuxta ac peditatu, ut diximus, subsecutus fuit Miserat Princeps sub tempus nuptiarum ad Maximilianum Archiducem Austriae Gregorium salitum, virum magno loco natum no
296쪽
eruditum, et per eum rogaverat illum, ut aliquas sibi primo quoque tempore copias subsidio mitteret da, aetectis ex omni numero mille sexcentis circiter cataphractis, eo propere in Transylvaniam misit Alberio j-bich ductore, plures que missurus, si usus requireret. Ipse cum noncontemnenda manu in castris ad Raho magum substitit, et eventum pugnae Sinanicae praearulari statuit. Idque hoc consilio fecit, ut partim ingruentibus Tartaris sese opponeret, qui ingenti cum multitudine illa erupturi ferebantur, partim em ut Ρrincipi ac Transylvanis, si sorte, quod omen DEUS averteret, humanitus quid illis contingeret, maturam opem afferre posset. Postquam cataphracti iter coeperunt, missis aliis super alios nunciis, ac inter alios Francisco Tehe, qui eis de re frumentaria prospiceret, subinde atrincipe sollicitabantur, ut omni posthabita
mora dies atque noctes iter accelerarent, ne occasio bene rei contra hostes gerendae tarditate eorum efflueret; sed illi solito more sensim pedetentimque praepondere armorum equorumque tarditate procedentes, vix tamen in castra nostrorum pervenere. auo quidem numero, sed armis animiaque egregie instructi,
uti ab hominibus militaribus iudicabatur. Subsecuti sunt eos et ducenti circiter equites Italici selectissimi,
veteranique omnes fere bellatores, quos Ferdinandus Magnus Hetruriae Dux cum plures ob itineria longinquitatem temporisque brevitatem mittere non potuisset, eo consilio adirincipem miserat Duce Francia Picolomineo, ut legatorum magis partes, quam militem agerent. Interim edicto Ρrincipis convenerunt ex omnibus Ρrovinciae partibus non solum copiae militares, sed et omnes qui tractandis armis idonei iudicarentur. In hoc tamen delectu servatum est aliquod
297쪽
nationum discrimen, a quibus Transylvaniam inhabitari supra dixeramus. - Νam Siculi omnes ad unum viritim arma capere iussi. Ex Saxonibus, Ungaris, et Valachia si tantum, qui vicenarii, denarii, quinariive nummi vim ad bellum sorte consiliove obtulerant. Hi omnes postquam in unum coacti sunt, habit delectu, instrumentis bellicis instructi, et qui prae reliquis armia tractandis maxime idonei visi sunt, in acies disti ibuti. Ceteri, qui vel aetate, vel alio nomine minus apti iudicati sunt, a diremtoribus, domum remissi.
De Siculis pristinae liben tali restitutis. Peractis statim nuptiis edixerat Princeps Siculis, ut primo quoque tempore arma caperent, et ex Singuli aedibus cum vocantur in castraFrincipis properarent. In cum primum quidem in sede arugiens coiissent, coepere de libertate, quam antea duabus afrincipe Ioanne, Stephanoque defectionibus amiserant, recuperanda, cogitare, et pro more gentis ferocius se erga nobilitatem gerere Ea re cognitatrinceps, ne motu eorum in publicum dissidium erumperet, metu nobilitatis iussit eos domum redire. Recusavere illi mandatum rincipis, et emissis ad eum e numeroauorum nunciis, sese omnino in castra Venturos et
fidelem Principi operam navaturos significarunt. Ρrinceps partim belli necessitate, partim Vero spontanea Siculorum alacritate ductus, missis ad eos legatis Balthasare Bogasti et Stephano Toldio promptitudinem eorum laudat, et ut collectis ad arma viritim omnibus in castra veniant, illis edicit ita Siculi unde-
298쪽
208 Io. Em BAROmquaque properantes in castraFrincipis venere ni deliberat iam antea consilio, missisque nunciis Hincipi, significant se operam suam patriae usque ad sanguinem naVaturos, modo Ρrincipalia Iaiestas pristinam ipsis libertatem restitueret. Recusavit id primum Ρrinceps, et missis ad eos nunciis, nunc minis, nunc precibus a proposito eos deterrere conatus est. Angebatur enim vehementer Princeps, et qua ratione huic rei, ex qua tantadisturbia Oritura videbantur, occurreret, an
xia secum deliberatione disquirebat: nam hinc bellum graVissimum cum Sinano, et universis Caesaris copiis instabat, illinc odia nobilitatis reformidabat, quae tot privilegiis priorumRegum atqueFrincipum privari, non poterat non iniquissime ferre. Tandem Siculorum
pertinacia, temporisque necessitate omnem Ρrincipis voluntatem Vincente, statuit in praesentiarum redditae libertatis beneficio eos demulcere, capturus inposterum consilium ex tempore, quo tam nobilitati, quam Siculis consuleretur.
De conditionibM libertiata a Sigismundo Principe Sicadis redditae. Ρostquam igitur de libertate reddenda inter Ordines conventum esset, de conditionibus eius disceptari coeptum est. Siculi enim odio nobilitatis, quo flagrabant, et taedio gravissimi servitii, in quod culpa quidem sua, sed et nobilitatis crudeli dominatu inciderant, talia postulabant, quibus concessis totum nobilitatis ordinem in agrestium iura recidere Opporteret. Tandena, cum diu multumque utraque pars discepta8-
299쪽
set, Princeps in hanc sententiam postulatis Siculorum annuit Tametsi, inquit, praeteritis temporibus maior pars Siculicae nationis haud levi de causa ad plebeiam conditionem reducta fuerit, se tamen grata memoria recolere fidelia opportunaque obsequia Siculorum
bus in asserenda Ancipis dignitate praestitissent. Experiri se etiam in praesentiarum Singularem eorundem in gerendo contra professos Christiani nominishoatea bello promptitudinem et alacritatem, quam etiam sponte obtulissent. Ad haec considerare se et hoc, quod Siculi ab Hunnis, vetustissimis Ungarorum progenitoribus, originem traherent, ac proinde bellicia potius laboribus, quam plebeiis servitiis idonei viderentur. His igitur se causis adductum universo Siculo praedictarum sedium, qui hactenus plebeii ordinia fessaent, quique huic bella interfuturi fidelemque patriae operam naVaturi essent, ex ordine plebeio his conditionibus eximere 1. Vt singuli eorum ad obedientiam debitam Principi legitimisque eorum successoribus praestandam, personali iuramento obstricti sinti . Vt ratione singularum domorum suarum quotannis ad festum B. Georgii in fiscum Principia singu-do florenos contribuere, et ad festum ouisum sanctο-rum singulos tritici et totidem Venae cubulo maiores, mediumque cubulum braces ita ipsi vocant materiam cererisiae soluere teneantur. 3. Ad haec in contributionibus item extraordinariis publica Regni
Conatituti etiam inter eos observetur. raeterea arce Bartae tectaeque maneant inter eos, nobilesque domo Suas, una cum allodii ac reliquis umibus bonis soli, quae ipsi industria pecuniaVe sua comparassent,
300쪽
inposterum quoque tam ipsi, quam ipsorum haeredes possideant. Quae autem impignorationis titulo habuerunt ea usque ad tempus duntaxat redemptionis habeant. Cetera autem, quae per Vim occupassent, aut quovis ali colore sibi Vendicassent, communitati restituere teneantur. Communibus tamen bonis utrique
aequo iure uti queant. In bonis autem ut vocant)ustione aquisitis, in decimis item earumque pecuniariis redemptionibus quae apud eos capetriae vocantuqpatrius ipsorum mos et praesens consuetudo observetur. Insuper ut templa et monasteria in pristinum
statum redigantur, ac imprimis cultus ubique divini diligentem rationem habeant Ρastoribus Ecclesiarum solitos proventus statis temporibus teneantur. Ad hoc oppida quaelibet in iurisdictione Siculorum sita suis privilegiis uti, frui permittantur. raeterea ut omnes Siculi hoc privilegi libertatem assecuti teneantur virium arma, cum necessitas postulaverit, capere et pedites quidem clopeta, ceteraque bellica instrumenta suo ordini competentia, equites vero robustos equos, frameas loricas hastas, thoraces, galeas clypeos habere, et fidelem patrihe operam navare cogantur. Quin etiam Capitaneum arcis Udvarhelyiensis pro Superiore suo, ac iudice regio agnoscant, reliquos autem praefectos, quos belli rationes non concernunt,
secundum usitatum morem, et antiquam genealogiarum suarum seriem poterunt pro suo arbitri eligere.
Sed tamen debebunt quotannis per Capitaneos, et ceteros Principis Commissarios, more solito lustrari atque censeri, Centurionesque ipsis certi assignari. Salis et ferri fodinae per Capitaneo Ρrincipis curabuntur, sed tamen publicis fisci sumptibus excolentur, exceptis quinquaginta salicissis et magistris ferri