장음표시 사용
361쪽
Andreas Barcsai, qui cum aeger tunc esset animo et corpore, Zolnοhum tamen in captivitatem abduci ea Ita pauci ex omni numer militum Ungaricorum salvi ad auos evasere. In plebem tamen summa uguRes clementia, et postquam publico edicto ad Obedientiam praestandam, et terram colendam mitissimi suasionibus eam adhortatus fuisset, sportulas etiam adiecit, et magnum numerum argentei numismatis asperos vocamus in Vulgum sparsit. Mox certos qui Agriae praeessent, et ruinas arcis atque oppidi reficerent, ex consili deligit eo animo, ut ulterius progressurus Το-haium, Cassoriam et ceteras Ungariae reliquias Viennam usque eodem victoriae cursu diriperet atque in potestatem redigeret. Ita enim facere statuerat, et Legatis Ροlonicis, qui ad Segedum Caesari occurrerant, praedixerat fore, ut capta Agria et ceteris adioloniam usque Ungariae finibus brevi in potestatem redactis), Ρolonis ad se venturia compendium efficeret.
De eaepeditione Sigismundi Principia Transylvani ad opem Agriensibus ferendam. Agrienses simulac se a Turcis peti cognovissent, mature id Maximiliano Archiduci et Sigismundo Transylvanorum Ρrincipi significaverant, et ut tempestivam ipsis opem ferrent, obnixe oraverant. Se quidem Deo bene iuvante daturo operam, ut obsidio diutius ducatur, barbarique intra aliquot menses ope ram cudant sed tamen ne omni subsidio destituti, non
virtute, sed numero tandem incantur, summa ope
Principibus enitendum esse. Ea re cognita Maximilia-
362쪽
272 Io. DECII BAROHInus a praelio abstinere, nec summam rei fortunae permittendam esse cogitabat, sed eventum obsidionia expectandum, et ex tempore consilium capiendum censebat. At Sigismundus Princeps longe aliam rationem Aecu tus, ex animo Agriensium fortunam miserabatur, reso
mitatoque periculo, quod ex clade tanti propugnaculi, ac talium virorum fortium universae Patriae imminere videbatur, mortem potius fortiter oppetere, quam opem Agriensibus non ferre malebat. Sed antequam e rio- vinciae finibus excederet, certam Siculorum manum Duce Francisco Nag subsidio in Transalpinam mittit, simulque Alpes Oldariae opposita armatis complet, ac Georgium Borbet excubiis contra Tartaroa dispositis praeficit. Ne vero se absente regnum Imperio vacaret, Stephanum Boozkaium inter summos comsiliarios principem, cognatumque suum, prorinciae praeficit, eique in mandatis dat, ut singulari cura regnum contra Tartaro et Moldam tueatur, operamque det, ne ob absentiam suam respublica aliquid detrimenti capiat. Nam ut Transylvanos ab operagriensibus ferenda Caesar Turcarum averteret Tartaris persua- aerat, ut ex oldaria in Transalpinam, ac inde in Transylvaniam irrumperent, omniaque ferro ac flamma miscerent. Ita Ρrinceps rebus provinciae rite diapos, tia, electissimam quamque regni nobilitatem evocat,
et lentis itineribus Varadisum progreditur. Ibi I trato exercitu, qui ad XVIII circiter millia selectissimorum equitum ac peditum habebat, quum accepisset Agrienses in summo periculo versari, profectiωnem accelerat, ac recta Debrecinum, inde Tokianum progreditur. Postquam ibisco traiecto Miam captam ac caesum praesidium accepit ingenti dolore perfusus pergere tamen, et si Maximilianum eo perducere
363쪽
posset, coniunctis viribus praelium cum Caesare urcio inire omnino sintnit. Itaque missis aliis super alio nunciis, Maximilianum, ut approperet, hortatur, et procere Ungaricos ad colligenda hinc inde copias impellit quibus rebus iactum est, ut Ungarici pro-eres, quanta potuerunt, copias adragerenosium, Oppidum Sigismundi Mkomi, cogerent. Et ipsemaximilianus copias suas cum Transylvano admiskOlcinum coniunxerat Trahebant secum XX tormenta bellicaae XX millia 3 quadrigarum in naum circumdandi
De praeli Christianorim cum Caesare Turcarrirn, et utrarumque partium fuga atque clade.
Ρostquam Maximilianus et SigismundusFrinceps pias coniunxerunt, quae ad LV millia insigniter armatorum fuisse putantur, et alter alteri iureiurandoseae Obstrinxerunt, uisholcino digressi obviam Barbaris progredi ac manus cum iis conserre statuerunt. Ita XXI. Octobriis exercitum promoverunt, et postridie eri-eetum quoddam longum atque latum emensi Agriam contenderunt. Est non procul ab Agria pagus Keresates appellatus, tanta camporum planitie, ut facile πω tium dimicandi quantumlibet maximis exercitibus praebere poari Intersecabat campos illos rivus quidam coenoma, et ita impeditis ripas, ut nonnisi difficulter ab equitibus transiri possit, cuius traiectum
364쪽
Cgafer Bassa cum XX millibus Ianigarorum et aditarorum, ac XXX tormentis occupaverat. Huc nostri progressi sunt, et in campis ereagiesiensibus oratra posuerunt, eo animo, ut Barbaros transitu prohiberent, vel si ita se occasio daret, manus cum iis consererent
Quamvis Maximilianus Archidux a pugna prorsus a, horrebat, et id se duntaxat in mandatis ab Imperatore fratre habere dicebat, ni Barbaros latius graamri
prohiberet, abeuntesque carperet. Audito nostrorem adventu Mahometes Caesar non parum extimuisse, et statim militare concilium indixisse fertur. Eo convocato disceptatum est, utrum summa rei praeli committenda videretur, an vero Agria ad sustinendam obsidionem obfirmata, cum copiis redeundum Quum multa in utramque partem disceptata fuissent, et ipsemet quoque Caesar non obscuram timoria significationem dare videretur, unus ex urpuratis, senio iam multaque canitie obsitus: Ego ero, inquit, hacte molestia animi deliberabo, cumque in multis patris tui, avi ab vique bellis versatus sim, eam cum aliis belliducibus viam et rationem excogitabo qua tantus hic et talis Christianorum exercitus non difficulter debellari et dissipari possit. Quaerentibus ceteris quaenam ea esset ratio: go vero, inquit, multorum bellorum iam experientiam habeo, perspectam eam esse Ungarorum et Germanorum rapacitatem, praedaeque aviditatem, ut nunquam facilius, quam spe praedarum atque lucri veluti pisces hamo capi possint. Ρroinde equidem censerem Caesare in tutiora deducto, ita aciem in Christianos dirigi, ut dato pugnae signo, si Vincerentur, eos
omni impetu persequeremur sin autem nostri inclinarentur, in castra se reciperent, eaque omni pum ac rerum pretiosarum genere exposito praedae hostibus
365쪽
relinquerent mullum enim est dubium, qui aviditate lucri Christiani statim allecti, omisso praelio, ad diripiendam praedam Vertantur, in eaque colligenda compati, nec opinantea, non dissiculter a nobis opprimantur Placuit astutum senis consilium ceteris purpuratia. Itaque dimisso Zolnolium Caesare aciem instruunt,
quingentia circiter ut ipsi aiunt armatorem millibus
completam, et quum ab exploratoribus accepissent in campis Keresgregiensibus Christianos castra posuisse, eo cum omnibus copiis ire statuunt. Sed antequam Barbari eo pervenissent , Sigismundus rinceps cum Transylvanicis copiis rivum illum fatalem, cuius paulo supra meminimus, hoc animo traiecerat, ut expeditius cum Barbaris manus conseri possent. Sed cum Maximilianus Sigismundum sequi recusasset, nec temere progrediendum dixisset, transfuga eos terrente et iam Caesarem affuturum nunciante, Sigismundus quoque in priora castra reverti cum suis debuit.Qua re ab exploratoribus et transfugia cognita, et pro timoria significatione accepta, Barbari eo animosius progrediuntur, et die Iovis, qui erat XXIV.dies Octobris
non procul a nostris castra posuerunt, tanto cum strepitu armorum, remitu equorum, sonitu hominum, utinata horrendae nigricantisque cuiusdam tempestatis adventare et campos omne circumcirca armati complere viderentur. Vnde haud parum stuporis Christiano exercitui incusserant, quippe qui ne tertiam quidem Barbarorum partem numero adaequarent. Quumque intra LXXX annos manus Christiani cum Caesare Turcarum non conseruissent, et insolentes adhuc tantam copiarum essent, dici non potest, quanto cum horrore tunc innumeras prope urcarum copias conspexerint. Nec tamen eos desecit animi sortitudo. 18.
366쪽
Νam Maximilianus Archidux Sigismundusque rinceps cum Nicola Palfio, ceterisque Ungaricis edimanisque proceribus, nihil mittebant, quod ad confirmationem et consolationem exercitus Christiani facere videretur. Sed pridie eius diei, qui erat XXVI. Octob.
Turcae audacter nostros adoriendos atque praeveniendo rati, confestim tormenta aliquot ad adnae rivi adduxerant, et compluribus irruentibus duce ga fero Bassa transitum tentaverant. Resistunt nostri sortiter, consertoque ad rivum acerrimo praelio Barbaros in fugam vertunt, caesis circiter CCC eorum, tormenta XXIV eis eripiunt. Ea cum Germanici duces in suos
ac suorum usus vertere conarentur, nec id ransf-
vani facile paterentur, scilicet triumphum ante victoriam canentes Sigismundusirinceps interposuit se ac aequali tormentorum divisione facta, ea quae in suam rationem cesserant, in ransylvaniam confestim referenda curavit. Certamen illud ad serum usque diei productum ipsa nox diremit. Ita utrique se in castra recepere his animis, ut postero die pugnam instaurarent neutrique terga Verterent, donec tua imperandi arte iudice definiretur. Ea nox propemodum insomnis acta est, cum utrobique crebris vigiliarum stationibus dispositis insequentem omnes diem soliciti expectarent, veluti Martem vitae necisque suae arbitrum adituri. Ostero die, Vixdum illuxerat, cum utrinque instructae acies adfuere. Itaque redintegratur praelium, sed non successu superioris diei. num
enim pedites Stephani Balliore circumventi a Barbaria fuissent, et ero iis opem ceteri tulissent, fere omnes ad unum spectantibus nostris trucidati anni paucis fuga elapsis, qui ad cataphractorum se ordinem
recepere. On ama hoc spectaculum conaternatione
367쪽
noatro affecerat. Quod ubi a Sigismund cognitam eat, ad auccurrendum laborantibus advolat, suggerit subsidia, suppeditat fessis auxilium, trepidantibus inclamitat, fugientes in ordinem revocat, nihilque ex optimi imperatoris et militis offici remittit. Nunc sorte hortatur et laudat, nunc corripit ignavos et territat, denique omnibus praesto adest. Ρroinde ita servet ubique Martis opus, ut cuncta sanguine foeda conspiceres. Quibus rebus factum est, ut quamVis magna utriusque exercitus eo die patraretur caedes, Vngari tamen superiores fuerint. Ita eo quoque die defatigato exercitu, nox et lassitudo praelium diremit. Vtrisque se in atra revocantibus, vigiliae stationesque summa cura in castris habitae. Quum dies Sabbathi illuxisset, neuterque praelio cederet, prima luce inter VI et VII. horam pugna atrocissima committitur, eo animo, ut isti viribus rem utrique experirentur. Sed obstabat proposito Sigismundi Maximilianus, nec summam rei praelio committendam censebat Victus tandem cohortationibus Sigismundi pedibus in eius sententiam concedit, ac prima acie Transylvanis concessa, ipse cum robore cataphractorum a tergo subsistit Sigismundus ea re laetus, ultro sibi primam aciem deposcit, eaque rite disposita auos gravibus verbis hortatur, ne initam prioribus diebus victoriam per desidiam et ignaviam corrumperent, pergerent vincere ut coeperint, cohortationibus obsecrationem adiungit, ne sibi patriaeque desint, cogitent pridie quam bene pugnarint, quantam hoatium manum protriverint, quoties inclinarint et fuderint, quot tormenta aenea ceperint praecaveant ne sudores hactenus effusos tolerataque pericula omnia in irritum effundant Non qui magna coeperint, sed qui coepta gloriose terminarint, laude dignos censeri
368쪽
sciant. Onant ante oculos, quaecunque ipsos pericula manebunt, i male dimicarint, Varia mortis genera, diram uxorum liberorumque servitutem, ultima regni excidia raptus Virginum, et fanda infandaque omnia. Haec omnia unius diei labore evitari posse. roinde orare ac per Deum hominumque fidem obsecrare, uti solita se patriam, liberos, uxores ac fortuna virtute redimant, et in perpetuam libertatem vindicent. sedictis et universis copiis rite instructis edictum promulgat, uti suam quisque stationem observet, tormentorum praesentiam expectet, in rapinas ne se effundat; quae si praecepta constanter fuissent observata, nae illo die praeclarissimam nostri de barbaris victoriam post homines natos reportassent. Nihilo secina et Purpurati Caesaris Turcarum suos praemiis pollicitationibus ac minis incendunt, ut omnia perpeti, quam eo die Ungaris cedere mallent, proinde lustrant utrumque cornu, et gravissimis omnes edictis ad fortiter pugnandum hortantur. Itaque XXVI octob dato pugnae signo nostri strenue procurrunt, irruentesque Barbaro sortiter excipiunt. Interim Tartari lentis proceaaibas progredi, ac paulatim nostro quaquaver8um circumdare. Postquam aliquot horarum Velitationibna pugna tum esset, et aliquamdiu spe pari dimicatum, magna ubique strage borta, Seu serio, seu ex composito Barbari terga Vertunt, ac nostris strenue inaequentibus magno cum impetu cedunt. Instant fugientibns nostri, ac dissolutis ordinibus certatim in eo desae. viunt, ac Ι tormenta hostibus adimunt Ad hareomissis post tergum, quod minime omnium fieri oportebat, tormentis bellicis rati Barbaros sine mora iam fugituros, castra in tant, eaque pretiosissimis quibusque rebus ad miraculum usque reserta diripiunι
369쪽
DE REB. VNG. DEC. X. L. T. 27s
Ea re visa Janigari, qui in tentoriis praesidii causa
relicti fuerant, quum nullum fugae sibi locum age relictum animadverterent, revocatis animis coepere tormentis intonare in eos, qui fugientes Barbaros insequebantur. Quod cum magnam stragem nostris inferret, ex altera Vero parte Tartari adurgerent, et Cicata Bassa cum equitatu suo a latere nostros invaderet, coepere primum pauci aliquot cataphracti Germanici, mox etiam Transylvani ac Vngari retro lagam arripere. Qua re animati Turcae, cum qui in castris erant, tum qui fugam arripuerant, sublato ingenti clamore in nostros redeunt, eosque magna securitate praedis diripiendis intentos ex improviso adoriuntur. Sed et ii qui ultra castra iam sese proripuerant, e revolant, et cum statariis quibusdam vexillationibus, quae in eos usus semper seorsim in quodam colle, cicata Bassa duce rubeisinsignitae vexillis, immotae ad id naque temporis momentum constiterant, in nostros
fugientes irruunt. Italurpurati, cum prima signa iam esse capta, et caesis praefectis milites in Christianos edicant effundi nostri re inopinata territi, ad quos et quo fugerent, haud satis adhuc gnari, praedia etiam tum diripiendis intenti erant, tanta cum securitate, ut iam tum alius haec alius illa tabemacula in rationem dominorum suorum occuparet, et praefixis hie illichaatis occupantium ea fore diceret quae dum ante
victoriam partiuntur, ecce Barbari adsunt, et grave praelium instaurant Caeduntur nostri a numerosa multitudine, et Tartaricarum sagittarum imbribus obruuntur capiuntur signa, et in fugam omnes iam semel ordines vertuntur. a re visa inclamitat Sigismundus inceps omnibus ac ne partam semel Victoriam temere perdant, obsecrat, vexillumque suum conspicuo
370쪽
in loco sisti iubet. Sed cum panicus omnes terror incessisset, ingruentibus iamiam Barbaris, ut in meliora se regerearet tempora, ex castris ipse quoque excedit, et comitantibus eum Petro Hus2Ar, C paro omiset paucis aliis sensim se ad suos recepit Fuso fugatosque Christianos ad Vesperam usque hostes inaequuntur ac caedunt, mox tenebris impediti in cantra per noctem rediere. Quodsi nox fugientes non protexisset, nae illo die maxima post hominum memoriam strage Christiani affecti fuiment. Sed tenebria tecti in castra se receperunt, ac incenso Principis tabemaculo ablatisque rebus pretiosioribus, qua cuique proximum et commodissimum fuit, nullo iam tunc ulterius perne-quente, diffugerunt Quodsi resumpti animis Misa non deseruissent non est dubium quin Victoriam postero die redintegraturi fuerint Sed Deo ob superbiam. avaritiam et cetera nefanda Christianorum flagitia iniustam iram succenso, tantus omne paV. occupaverat, ut quamvis omnes resistendum et obviam Barbaris recurrendum clamitarent nemo tamen id auo exemplo confirmarit, sed omnes ad unum effusa fuga
sibi consulebant. Quo factum eat, ut magna equitum parte dilapsa plerique pedites tam Germani, quam Ungari in fuga perierint, et dum alii alios praevertere
conantur, magnam ultro sibi stragem accersiverint. Quamvis autem cruentissima Victoria Turcia emerit, fugatis nostris, et castris direptis eorum tamen caedeasere mala fuit, quam Christianorum. Quippe Turcarum ad XXX, alii scribunt ad LX, Christianorum XXV
circiter millia caesa referantur Caeaarem ibi ocubuisse rumor fuit, aed, uti postea compertum egi, nus Periere tamen e purpuratia Baasia et Begia cete itaque primoribus Turcaram complures. Ε Germania