Epitome theologiae christianae: ex codicibus Monasterii S. Emmeramni ...

61쪽

Iudiei tua abyaana multa. Quia alo dierum est, sapientiae est judicaro, id est quod ex justitia iniquo

debeatur, agnoscere Christum Dei virtutem et a pientiam apostolus nominat. Sapienti per quam omnia ad integrum novit, virtutem vero per quam omnium bonorum efficacia complet. Undo aeriptumeat omnia per ipsum facta sunt. Et alibi omnia in sapientia fecisti undo et dextra ius manus y tris appellatur, per quam pater omnia operatur, qui est bene mena patris, alve ratio, alvo angelus consilii dictu est, quia in hae apientia rationabiliter pater omnia disponit, sive mundum reando, sive eundem lapsum reparando, et in hoc pater verum eonsilium nostrae ignorantiae dedit, quum ejus incarnatio nos visutavit. Logo itaque eum dicatur filius si, id est

verbum, aeeundum illam signifieationem sumitur, eis eundum quam λογos apud Graecos ipsum Mentia eonceptum seu rationis ignificat, non otia prol tionem. Unde Boetius in eategoriis quoniam graeea

oratione λογος dicitur etiam animi cogitatio et intra a ratioeinatio ); ne quia Aristotelem, eum Meeret λογον, id est ο)rationem eas quantitatem do eo p taret dicere, quem quisque λογον in cogitatione duaponeret, addidit, quae fit cum Oee. Undo et beatus meminit Augustinua in libro quaestionum LXXXI. cap. 44. In principio, inquit, erat τε bum, quod graeeo λογos dicitur, Iatine varo erationem et verbum ignificat. Sed hoe loe in uua verbum aecipitur', ut ignifieatur non solum ad patrem respectus, sed ad illa etiam, qua per ve 'hum laeta sunt. Qua verbi vox dieitur Ioannos, quia verbum praeeedit naaeendo, praeditiando, m

62쪽

riendo. De quo vox amantia et eaetera, quia alent verbum audibilo in auditoro praeeedit intelligibilo,

quia, sleu prius 'nat vox, postea x intelleet eo eipitur, iste Ioannis praedicatio anteibat adventum nuntiando Verbum orgo disit mentia conceptum et quandam intolligentia loeutionem, quae in monte Dematur, ad cujus imilitudinem unigenitus Dei ve bum dieitur et quasi quaedam rius inteιIoetuaIia ae perpetua laeutio, in cujus providenti omnium ab aetern praefixa consistit ordinatio. indomors.s, in diversia rerum creationibus faciφndia praemittat: dixit Dona, et ad dictum atatim effectum adjungat Meena et factum ea ita, eunet Deum condidissol verbo, id est in sapientia sua ostendit, id satis tionabili ex Do quo et psalmus dixit et laeta sunt, id est ration cuncta condidit, sive ordinavit. Qui

uam verbum alibi versius demonstrans, non e seandibilo se transitorium, as intelligibilo et 'em non ait. Mui facit eoolos in intellectu, id sat admodum illum, suo primum eos ordinavit, in verbo montis, id est in Oneeptu nive a sina omnia providantia intelligentiae. uuemadmodum oro qua ad potontiam pertinent patri, quas ad sapion- sam filio specialiter tribuuntur, ita quR ad par tionem divinae gratiae attinent ac divinae axitatia

bonitatem, spiritui sanet attribuuntur, sicut et remis aio soccatorum t diatributio quorumcunque dono- xuin e actu bonit'to sua, non ex meritia nostris

63쪽

nitato Dei spiritui sane auribaeuda Ut ex hon

tentor liqueat, affoetum et dulcodinem divina po- tostati ve bonitas spiritu saneti voeabulo exprim . Spiritu Hmquo oris nostri, id eat anhalitu affore animi maxime patefiunt, eum cilicet aut prae amo auspirninus aut prae doloria vel laboria angualia inmus. Undo, loco piritu nanetua, pro bono affoetu ponitur, juxta illud Sapiantiae benignus eat viritus apiontiae et eastera et illud psalmi apiri- tua uua bonus dodueet, o Moatolus mera ea mina est, quia eat Gregorio paritu ip- ninor Bat, quo more oeundum Ioannem pator diligit filisua. ludo Augustinua in libro do civitate Spiritua aenetus quasdam patria finiqua ommunio at lcida se insae is appellatur, quia aer o fili poteat eadam

n ouans convenixe. Ut ergo ex nomino, quod ut- - οῖ venit, utriusque eommunio signi atur, On- amborum apiritus anetus sentur.

Caput IX.

Probatio ex ν Clarum igitur arbitror ax raodietis eatimoniis ellae, divinam, ut diximus, potentiam Ooabulo Dula --prima divinam a tantiam filium uitialigi ac divi -- gratiae bonitatam apiritum nanotum apponari. Modo uoro, ut discimus, hu3ua gunellationi ηε PT sensionis prout do uua dederit. In oquentinua o pone ua uae tautem ad noatra fidei amoritonomadueratia tam Iuda maam Oonide ex aeripturis omminatimonia inducamua quihua hane viasinetionem emnitatis omni ma an india amisaas intelligant, et min

64쪽

per apostolos.' gentibus dignata est revelare. Primum igitur ipsa legis exordia occurrunt, ubi Μoyse 1 gislator fidem catholicam do unitate pariter et trinitato tamquam Omnium bonorum fundamentum ant ponit. Cum enim dicitur in principio creavit Deus coelum et terram, pro eo, quod apud nos dieitur Deus, hebraica veritas loy, quod est plurato hujus singularia Bel, ponit, quar ergo non dictum est Hel, quod est Deus, sed Eloy, quod Dii sive judie sinterpretantur, iat hoc ad multitudinem divinarum

personarum ccomodaretur, ut scilicet eo modo in-ainuaretur pluralitas in Deo, quomodo et trinitas et quodammodo multiplex dicatur Deus, quomodo trinus, non secundum substantiae diversitatem, ae so- eundum personarum proprietates. Ut tale ait, quod dictum est Eloy, ac si diceretur, non ros multa sed persona multae, quarum unaquaeque sit Deus. Ali quin plures diceremus osso eoa, cum non ait nisi unus. Hinc et Augustinus Deus quidem unus est, sed non singularis. am et ibidem do unitato substantiae demonstranda a regislatore aut provisum est, ubi dicturi est, creavit non creaverunt, servata singularitate numeri in verbo goeundum unitat- -- stantiae, quamvis secundum formam oeia et declin . tionem pluralis numeri ait Sio ε conversis, cum dueitur, turba ruunt, ad nomem singularia numori verbum pluralia numeri applicatue, juxta intellige clam rerum per nomen substantialiter intelleetarum. Tale igitur at lo ereavit, ae a diceretur tria nita ereavit, id ea cooperata est, ubi et statim inaequentibus dictionem pereonarum adnectit, quasi ad

satendendum, quod ad hane datarminandam Elari pla-

65쪽

raliter dieitur. Spiritu quippo anet paternitas ostenditur, eum dieitur, apiritus domini ferebatur a per aquas. Verbum vero, id est filius et pater insinuatur, eum dieitur dixit Deus sat id est iu dictoauo seu verbo, id est, coaeterna sapientia aua pater

ordinavit facienda. on enim de corporali locutione hoc aeeipi potent. In eo quoque quod aeriptum est: et vidit Deus, quod esset bonum ae si dicatur intelligendo quod opus, quod laeerat, bonum saet, mavitulud eo ipso, quod bonum erat. Ex quo et ipsis bonus esse liquid monstratur. Quid et ad documentum trinitati apertius est squamJ quod postea in re tione hominis subjungitur, domino dicento laetamus hominem et aetera. Quid enim dictum ea pluraliter faciamus, nisi ut cooperatio trinitati Bxprimatur. Quippe quo cohortaretur Deu ad creandum hominem, eum ipse OIua eum faeluxu esllot. Scriptum est namque quia adjuvit spiritum domini aut quia eo illarius ejus fuit Beno ad imaginem ex similitudinem trinitatis, hoc os ad expressam quandam imilitudinem trium poraonarum homo fieri dieitur, ut patrem per potestatera, quam in caeterasereatura habet, imitetur et filium per rationem et spiritum per innocentia benignitatem, quam pos modum per culpam amiait. Ad hanc quoquo plur

Iitatem personarum illud attinaro dieitur, quod aqsequentibus per aerpentem letum est. Eritia icut dii, quod ut superiua dictum eat, in Hebras Moyaonat, id est divinae personae potius gnam dii duvorat. se tamen ' et illa dominio inorvatio, eeo Adam quaa unu ox nobia laetua eat et nursus quod dominus ait, deaeandamus et onfundamus linguaa

66쪽

inorum, eum aue Olm Deus ompleverit. lndset subditur, atquo diviait eos. Caput .

Probatio ex prophetis.

Nune autem post logem ad testim in prophe. tarem transeamus. it itaque maxlinus illo proph tarem et regum David, qui suam intelligentiam eae-εaria praeferens ait super omnes docentes me intelis

Iovi et idem super aene intellexi. Ait, inquam, distinetionem trinitatis aperte declarans verbora niln eoeli firmati sunt. Qui et alibi unitatem par ter eum trinitato insinuat, dicens benedieat nos Deus, Deus noster, benedieat nos Dena Trina Dippo ons aio Dei trinitatem exprimit personarum, patrem aeuies et filium et spiritum anetum seno aviam Dei filium designans addidit noster, quaal

eum nostra participem natura et a patro nobis datum ess ostendens, eum per incarnationem orbi non

sapiontra illuminaverit, de quo et apostolus ait proprio filio suo non peperet Deu sed pro nobis omnibus addidit hilInm. Unitatem vero divina substantiae piritus in eodem aperit, eum post trinam divini nominia prolationem unum tantum Denm in tribus personis intelligens non subjunxit eo pluraliter, sed emm ingulariter. Huic et illud Isaia consonat, quod dieit a vidisse Seraphin et audias clama tia: Sanetus, Sanetus, Sanetua, dominua Deus ais haoth. Reet autem voeabulo sua eat ad potentiam dea nandam ma dominorum os praeesas, qua via

67쪽

sanatur, o videlies quod εος graeee, si ed Deus, tests Iaidoro, timor interpretatur et potesta quaelibet timoreat a ditorum. Quod autem verbum Dei ipsa sapientia ait, aperto in Eeelesinatie hi verbis monstratur: omnia sapientia a domino Deo est at eum ilio fultaemper et eat anto aevum. Sapientiam Dei praecedentem Omnia quia investigavit Prior omnium creata atavientia et intolloctua prudontia ab aevo. Fona sapientiae verbum Dei in excolaia. David quoquo aeternam filii generationem ex Deo patre Moxt in-ainuat, ubi personam filii te loquentia introducit: Dominua dixit ad mo, filius meus ea tu, et Retem. Postula a me et dabo tibi gontea h. t. Tale eat autem quod ait, ego hodie genui te, o a diceret

Reternaliter ex mea ubstantia ea. Quia enim in aetornitato nihil os praeteritum vel futurum, aedmodo praesens, ido adverbio praesentia tomporta pro aeternitate usus est, dicendo hodie, pro asternaliter. Bono autem ad hodie addidit genui, quasi praesenti praeteritum, ut cilicet ipsam generationem par hodie praesentem semper, per anui perfectam esse signifiearet, nunquam scilicet aut easare aut lueeptam esse. Quippe quae praeterit sunt jam completa

sunt et perfecta. Ideo praeteritum perlaetum ' pro persectione posuit, ostendena scilicet, silium Ex patra somper gigni et semper genitum e e. uni et alibi apertius aeternitatem filii protestatur dicena perm nobi eum solo et ante Iunam et aetam. Da hao quoquo ineffabili generationa aeterna alvo etiam temporali, quarum utraque mirabilia eat, Iaaina οὐ mirans ait generationem Qua quia narabit Aea aperto dieat, non sat di orero humari inguai

68쪽

aotiua Dol, erius tamen spiritus in hi fidelibus, quo vult, loquitur, ipso attestante, qui ait, non enim vos eatis, qui loquimini sed apiritus patris vestri, qui loquitur in vobis. Hieronymus auper ocelesiastendiei super eum locum, quibyaei spiritus filiorem hominum, ni Raeendat ursum, et spiritu pecoriara seandat deorsum in terra. Illud quod dictum est, generationem jus quis enarrabit ad exemplum dimello non impossibilo trahit, dicena adjiciendo:

quia diffinitatem rei vοIuit demonstrare. O nomen enim quis in aeripturis annotia, non pro impossibili sed pro dimetii semper aecipitur, ut: generRtionem ejus quis enarrabit, id est Christi. Hae otiam sapientiae eoaeternita eum patro plane in Prove bila monstratur hia verbis: Ego sapientia habito ineonsilio, dominu possedit mo initio viarum auarum, antequam quiequam faceret a principio. Ab aeterno ordinata unt, ante colles ego parturiebar, adhue terram non fecerat et eardine orbis texrae. Quando praeparabat eoelo aderam, quando appendebat fundamentum terra eum eo eram, eunet componens

et delectabar per singulo dies ludens oram eo omni tempore. Quid enim apertius ad Qternam generationem verbi, quam id, quod aeterna sapientia perhibet fari anto mundi eonstitutionem conceptam eas et parturiri, se eum patre aeternaliter em nentem emper Iudere oram εο Quippe eum con-eeptum parturitur, utiquε in ipso est, a quo gener tu et aapientia incipa a stantia tu essenti potentia eat, eum ipsa elucet quaedam potentia ait, iam posterius arundemus. Talo at ergo apientiam eoneoptam parturiri a Deo, ne a dictum ait,

69쪽

ipsam sapientiam ex patria ubstantia, in qua est, gigni. Talo est ergo sapientiam ludere eoram patrΘet eum ipso cuncta componere, ne a dixerit ipsam divinam potentiam omnia sibi in sapientia pro bonitatis sua arbitrio disponere, ut in ipso Iudo in pia xitn bonitatis affoetum intelligamus. me quo eriptum est: spiritu syoria rius omnis virtus eorum. Quod vero ruit sapientiam coram Deo Patro semper ins- aistere, talo est, ipsam omnipotentiam nihil effieoronis pra entem rationem AEt ducatum' sapientiae.

Item in eisdem Proverbiis do filio Dei ot ineffabili nomines ipsius quoquo illi manifestissimo seribit,

quasi inducens personam cujusdam admirabilis prophetae, hanc inenarrabilem generationem prophetantia o admirantis Dicit quippe aio visio, quam Ιο- tua est vir, eum quo est Deus et qui De secum morant consortatua ait, Quia suscitavit omnes te minos terrae, quod nomen ejus et quod nomon filii Hus uuam firmum et quam apertum fidei nostra testimonium in ecclesiastico occurrit, ubi quidem sapientia Dei et se primogenitam ante omnia dicit ae--ndum divinitati naturam et post modum reatam

secundum mostra naturam assumtionem, cum ipsa

videlicet ad imperium patris per incarnationi habitum visitaverit Israel. Scriptum quippo est ibi, sapientia eleetorum in multitudino habebit Iaudem et inter bonedietos benedicetur dicens: ego ex oro H-tissimi prodit primogenita anto omnem creatus ain, ago in eoelis feci ut oriretur iumen indeficiona, etaim hebula texi Omnem torram. Ego in altissimia habito et thronua eua in olumna nubis. Gyrum eoeli ireuivi ola et eastera, et Post pauen, tum

70쪽

prasevit et dixit mihi reator omnium et qui ere vitis requievit in tabernaeulo meo et dixit mihi, in Deo inhabita et in Isras haereditar et in leotia meis . . In eodem quoquo libro apertissimoremiasionem euentorum consister incarnation duvinae sapientiae, quas Christus est, prophetastydieona: David paeeata per Christum purgata esse. Ibi enim eum do Iaudo David plura dioerentur, summa totius Iandia in hoc uno collecta est, quod subditur Chri-atua purgavit peccata ipsius et exaltavit in aeternum eornu ipsius et odit illi testamentum regum et a dom gloriae in Israel. icheas quoquo de hac aeterna generation verbi ex patro simul et do temporali ex matre ait Et tu Bethlehem Effrata nequaquam parva es in millibus Iuda; ex o enim egredietur mihi, qui ait dominator in Israel, et egressus ejus ab initio a diebus notornis Dieant rebello et inereduli Iudaei, de quo nascitur in Bethlehem hoo dierum ait, quod videlicet egressus ejus ab initio ait a diebua aeternitatis Aeternum quippe est quod origino earet Quod ai ho reserant admossiam, illum sollicet maximum prophetam, ut aiunt, quem

exspectant, qui tantum ocundum eo purus homo erit, non etiam Deus, Ostendant, quia egressus ejus Reternus ait vel undo aeternaliter egrediatur Si

autem dieant eum aeternaliter gredi o Bothlehem eo, quod rina nativitas in eo loco futura ab aeterno provisa sit a Deo et praedestinata, hoc modo Hua- Iibo hominis via rivalibet rei nativita est aeterna, quia ab aetorno provisa. Dieant itaquo aeternam mne illonem esse, quam et aeriptam Iogunt et Iogando profitoaritur is profitenisa non erodunt Respon-