장음표시 사용
251쪽
L 18 Disputatio I V. Dubium III.
assignare tot instantia, quot voluerit. Iris omnibus tamen collective acceptis noris potest Deus creare Angelos,quia non possunt omnia colligi, ita quod in fine horae
omnia sint assignata, nam instantia non
pollunt assignari nisi finita in infinitum, non actu infinita.
S. 6.soluuntur alia argumenta grauiora c-tra nos am sentennam. IIq. Uintum argum.in ordine,quia
I si Deus esset agens necessaria
ex necesSitate ageret, & ageret secundum ultimum suae potetiae, ac proinde tunc prinduceret omnia quae posset , ad quae se extendit sua omnipotentia, ergo tunc crearet infinitum in actu, omnia scilicet possibilia, quae in Diuina essentia Omnia actu representantur. Sed Deus non est minus p tens ut agens liberum quam esset, si esset agens nec visarium;ergo si tune posset producere infinitum in actu; etiam modo p
terit . Resp. quod data illa supposition impossibili, quod Deus esset agens necessarium, vel nulla esset e reatura possibilis , vel solum finitar, vel si essent finitar in in. finitum, non possent adhuc simul a Deo producised successive, semper tamen actu finitae. Sicuti partes temporis licet fierent
ab agente necessario, tamen quia ex natura sua implicat, vel tempus esse totum simul vel infinitum, & infinitum syncategorematicum poni totum simul; ita in casu , quod Deus esset agens necessarium,&vellet diuidere quantitatem, non totam simul diuideret, quia hoc contra naturam illius est, sic si Deus vellet creare omnes creaturas possibiles, nihil efficeret, cunia,
sit contra earum naturam,quod sint omnes simul. II . Sextum argum. quia omnia absurda , & argumenta, quae hunt si daretur infinitum in actu, possunt fieri in infinito, quod est in mente Dei, & tamen ibi nihil
valent, neque ibi ullum potest esse, aut imaginari abirdiim; ergo neque hic . Maior probatur, quia cum Deus cognoscat infinitos homines possibiles: infinitas cogitationes hominum, & Angelorum futuras per totam aeternitatem, &e. Peti potest an in mente Dei sint plures obiective homines, an oculi, an dentes, & capilli. Deinde sint in mente Dei infiniti homines habentes singuli unum librum, & illos ponere in cumulo possibili, an tunc Deus cognoscat, quod possibiliter possunt singuli
solum unum librum extrahere an duos,aut
IIo. Resp. quod neque obiective ii
mente diuina concedendum est infinitum categorematicum in creaturis, seu creaturarum possibilium, sed solum syncategorematice . Ratio videtur clara, quia Deus ita cognoscit creaturas postibiles sicut sunt in se possibiles , cognitio namque diuina rectissima est , nec potest aliter cognostere res nisi sicuti sunt in se, sed creaturae
possibiles, ut iam visum est, in se ipsis, &in sua possibilitate non sunt nisi finitae in
infinitum . ergo non aliter erunt obiectiuhia mente Dei, propter quam rationem, ea quae posuimus contra infinitum categoreismaticum non currunt in hoc casu. Cum
enim petunt an sint plures homines, quam capilli obiectiue in mente Dei, responderi debet,neque plures, neque pauciores, quia tam homines,qua capilli sunt aliquid in s indeterminatum; unde non potest fieri huiusinodi comparatio. Neque etiam dici possunt aequales nisi negative, quatenus no sunt plures,neque pauciores; haec enim
omnia minus, maius, & aequale non reperiuntur nisi in rebus intrinsece certis, sicut dicitur de partibus quantitatis, quod i uno palmo non sunt plures partes, nec pauciores quoad numerum , quam in uno digito, aut toto caelo , ob rationem dicta de qua re dicemus insta de quantitate. Ii 7. Septimum argum . per quod impugnatur solutio praecedens est, quoniam infinitum syncategorematicum est illud, quod nunquam est totum, sed partim cst actu , partim potentia, sed creaturae possibiles sunt omnes actu, Se simul obiecti vh in mente Dei,omnes enim simul cognoscuntur, Sc representantur in Diuina essentia, ergo Omnes sunt actu obiective in mento Dei, ac proinde infinitae actu, & categoremat iee. Resp. distinguendo maiorem. Infini-
252쪽
In lib. 3. Physicorum de motu .
sinitum syncategorematicu est illud quod
nunquam est totum , totalitate situ immisseca, sed partim e sit, partim non est, conceditur, quod nunquam est totum totalitate, aut simultate sibi extrinseca, negatur. Infinitum namque syncategorematicum p
test esse simul totalitate ,& simultate extrinseca . Ad distinctionem maioris di stinguenda est minor. Sed creaturae ponsi biles sunt omnes actu, & simul obiective in mente Dei actualitate, & li mu itate sibi intrinseca , negatur: extrinseca , concedi. tur . Haberent autem simultatem sibi imtrinsecam, si ipsis per se consideratis in suo esse possibili non repugnaret esse simul a
parte rei, tune enim etiam obiective in
mente Dei haberent eandem simultatem. Illud autem repugnat, ut dictum est , tum quia Deus cognoscit res sicuti sunt, ideo neque obiective in mente Dei habent haes multatem intrinsecam. Quia tamen omnes terminant simul unam, eandemque cognitionem diuinam a qua comprehenduntur, ideo dicuntur esse simul simul talesta extrinseca, quia scilicet cognitio diuina est tota simul. I 18. Huius rei clarum habemus exe-plum in tempore, potest enim quis in uni- eo instanti eognoscere tempus unius horae,sieut Deus cognoscit nunc omne tempus possibile simul, tunc enim ilIud tempus obiective in mente cognoscentis potest diaei esse totum simul, simultate sibi extrinseca, quatenus cognitio est tota simul, non tamen est simul simultate sibi intrinsecvi, quia esse temporis essentialiter consistit in saccessione partium, ut eius partes non sint simul etiam obieetiue in mente cuius, eumque. Vnde si quis vellet cognoscere tempus cum simultate intrinseca partium, non cognosceret tempus sicuti est; sunt ergo eius partes simul solum simultat extrinseca , & idem contingit in simultate
creaturarum respectu cognitionis Divine , ut ex se liquet. Iry. Praeterea si illud argumentum concluderet sequeretur quod Deus nulluinfinitum syncategorematicum cognosceret ; nullumve esset in mente diuina, quod
constar esse falsent . Nam si quis petat an Deus cognoscat simul omnes partes quam litatis respondebitur assirmative, non tamen quod sint actu infinitae, sed finita in infinitum, dic. g. 7. Soluuntur aliqua quaesita situ dignifima pro complemento huius materia de infinito. Iao. r Uaeres I. an diei possit quod Z Omnes creatum possibiles in mente diuina sint aliquid certum, & determinatum Resp. as firmative loquendo de determinatione extrinseca, quatenus scilicet terminant cognitionem diuinam, certam, & determinatam , in se tamen , &in sua possibilitate non sunt aliquid certu& determinatum , sed sunt finita in infinitum , Deus autem determinate cognosciequidquid est cognoscibile , eo modo quo est cognoscibile,etiamsi in se sit aliquid indeterminatum .
in I. Quaeresa. quare in priuationibus , quas supra diximus esse infinitas in una materia non valent rationes , quas supra fecimus contra infinitum in actu Resp. quia priuationes non sunt creatura,neque laetasiunt a Deo actione ad ipsas terminata: Τum etiam quia non sunt participationes diuinae essentiae, ve periculum sit quod Diuina essentia exauriatur ab infinitis priuationionibus. Tum & maxime quia istae priuationes proprie non habent ratio. nem infiniti categorematici, Iicet omnes actu existant suo modo . Ratio est a qui , priuationes non habent in se, de ex se esse,
nec ullam determinationem, sed omnem a determinationem habent a formis oppositis per quas cognoscuntur, forme autem
opposita sunt finiis in infinitum . Ex e'
autem quod actu non sunt formae, non habent determinationem intrinsecam,cum ex se nihil sint, sed solum habent determinationem quandam extrinsecam a siubiecto in quo sunt, ut diximus de creaturis resipectu cognitionis diuinae. Unde argume ta supra posita nihil euincunt contra infiniatas priuationes. Iaa. Quaeres 3. an infinitum sit innumerabile, & impertransibile Resp. quod si
253쪽
αso Disputatio IV. Dubium III.
daretur infinitum in nu mero, & in extensione, nullo modo posset numerari in pertransiri, non solum finito tempore, sed neque infinito . Vnde non pIacet,quod dicit Pontius quod si quis viveret infinito tem pore, & etiam infinito tempore moueretur v. g. super lineam infinitam, posset numerare omnes partes infiniti, easque pertransire. Imo addit, quod si modo daretur
actu , cognosceret Deus omnes partes illius , & etiam posset significare nobis illa
rum numerum; nos tamen nostra experien
tia non possemus peruenire ad illam cognitionem, &c. Haec enim omnia videntur
salia, nam de ratione infiniti est quod non
claudatur terminis, ac proinde quod nec numerari, nec pertransiri possit, nee tempore infinito, imb est implicantia in terminis dicere quod postet pertransiri ab illo,
qui viveret infinito tempore, cum neque
tempus infinitum sit pertransibile . Nec
verum est, quod Deus cognosceret omnes partes infiniti ,&eas post et enarrare nobis, alias non esset infinitum, cum tum cognitione diuina, tum humana terminare
ra 3. Quaeres .an unum infinitum, si daretur, posset esse maius alio Resp. negative in ratione infiniti, sed omnia essent aequalia; materialiter tamen unum posset esse maius alto,quantum scilicet ad inclusonem, nam infinitum ex solis oculis dextris minus includit,quam infinitum conflatum ex oeulis dextris, & smistris, ut constat ex dictis. IV. Quae res s. an infinito si per impossibile daretur, aliquid addi, aut detrahi posset Resp. quod infinito larmaliter nia hil posset addi, aut detrahi,quia facta qua-
eumque additione, aut detractione finita semper remaneret formaliter infinitum . Materialiter tamen saltem ex qua parte
non est infinitum, posset & addi,& detrahiv.g. si ab hoe loco inciperet linea , quae vLque in infinitum protenderetue, ex ista parte pollet fieri additio, & detractio, non tamen ex illa parte qua protenditur in infinitum , cum nullus ad eam pertingere potest, ut illi aliquid addat, aut detrahat. III. Quaeres 6. an infinito si daretur posset conuenire figura, & motus Respo-
det Pontius, quod posset conuenire tum figura circularis corpori infinito , tum etiamotus localis, cireularis. Primum probat,
quia alias non posset dari eorpus infinitsi , eum figura sit de ratione corporis. Deinde
eorpus circulare, posset circulariter moueri , infinito tempore. Si autem daretur linea infinita licet non posset moueri motu directo secundum longitudinem, posset tamen moueri ad latus, quia nihil impedit. Deinde dicit, quod corpus circulare,quod
tempore infinito posset ab hoc puncto tria, idem redire, posset in instanti pars illa , quae infinite distat ab hae parte poni in i co huius partis , & haec pars in loco illius . Coeterum ista bene ostendunt impossibilitatem infiniti, quoniam implicat corpus
infinitum habere figuram circularem , hae enim clauderet intra se illud corpus,ac pr inde non esset infinitum. Nec valet hoc non implicare dummodo intra illum circulum claudantur partes infinitae. Hoc opus hic labor est, quomodo infinitae partes aliquotae possint claudi intra terminos circuli, ab eoque limitari, ut ultra non protendantur ; infinito autem implicat septum,&clausura. Implicat etiam corpus infinitum moueri circulariter, dato quod daretur infinitum cum figura circulari; nam quom
do posset pars quae infinite distat ab aliata, in instanti poni in loco alterius,ut concedit Pontius Θ maxime cum motus nec fiat in instanti, nee in instanti potest fieri transitus infinitus , maxime cum illud corpus non nisi infinito tempore moueretur.
254쪽
In librum 4. Ρhysicorum, de loco , &
IBER iste quatuordeaeim habet capita. In I. capite docet Arist.per tinere ad physicu agere de loco , & inquirit
quaerit in quo consistat natura loci. In I. p.explicat quot modis aliquid possit diei esse in Ioeo, & an aliquod diei possit esse in se ipQ . In 4. cap. assignat loci de finitionem . In s. cap. explicat quomodo ultima sphaera sit in loco. In s. cap. docet quod disputatio de vacuo pertinet ad physeum,& proponit quaestionem an vacuum detur in natura. In 7. cap. definitione mavaeui assignati & ostendit non dari vacua,& argumenta in contrarium soluit. In 8.& s. capite confirmat non dari vacuum in
natura. In Io. cap. quaerit an sit tempus. In cap. II. tempus definit. In cap. II. e
plicat aliqua adverbia temporis, ut nunc , aliquando, &c. In cap. Iq. probat unicum esse tempus numerice,& speciflae, numerum videlicet primi mobilis, quo omnia mensurantur. Vt autem O nia ista maneant explicata,
S. I. An locus sis quoddam interua
a. Upponimus I. disputationem doo loco pertinere ad physicum, non ad metaphysicum, ut aliqui dixerunt, nam ad illum pertinet tractare de toto, ad quet pertinet tractare de motu locali, qui notianis in loco fit; tractare autem de motu locali pertinet ad physicum, ut vidimus in principio huius tractatus. Sed di s I. naomne quod est, in loco est, ergo locus est assectio entis in communi, sed agere de affectionibus entis in communi pertinet ad metaphysicum, ergo ad eundem pertinebit agere de loco. Resp. quod non omnia entia sunt in Ioco, sed tantum corporea ἔ ac proinde locus nou est affectio entis in comuni , sed tantum entis mobilis, quod est obiectum philosophiae. Dices a. quod locus est quantitas, sed agere de quantitate pertinet ad mathematicum, ergo etia agere de loco. Resp.quod de quantitate agunt& philosophus, & mathematicus, sed sub diuersa ratione. Mathematicus agit de quantitate secundum se ut abstrahit a materia sensibili, & Physicus de eadem agit, ut est sensibilis, Sc. 3. Supponimus a. locum esse, quod
constat ex vicissitudine corporum in eadeparte; qua ratione Aristoteles ex vicissitu. dine formarum demonstrauit materIam esse.
255쪽
esse. Τum quia experimur multa corporateadere sursum, multa deorsum, di mnitaversus alias positionis differentias,sed haec non possunt fieri absque loco , ergo,&c.
Sed dices I. nam omne ens corporeum est
in loco, locus est ens corporeum ergo erit in loco; & ille alter I u . erit ens corpois reum, ac proinde erit in loco, & se in infinitum. Resp. quod locus non est in alio qua locus est, sed qua accidens est, & tanquam in subiecto. Dices a. quod accidentia corporis sunt in loco in quo est corpus, saltem per accidens ; ergo si locus est in corpore tanquam in subiecto, locus erit in loco per accidens,& sic erit proce Lius in infinitum. Resp. non dari processu in infinitum, quia in corporibus tandem is deueniendum est ad aliquod ,quod non est in loco, saltem secundum partem superiorem, ut est ultimum coelum.
. Variae fuerunt antiquorum sententiae de loco. Prima erat quod locus siequoddam corpus vere dimensum , & per omnia diffusum in quo sunt reliqua compora . Hanc sententiam reiecit Arist. nam alias daretur penetratio, quod esse nequit
naturaliter, tum quia tale corpus deberet. esse immobile , contra naturam corporis.
Tum etiam quia si hoc corpus, quod est
aliorum locus non esset in loco, cum non sit maior ratio huius quam aliorum,neque
alia essent in loco . Uideatur Aristoteles
1. Secunda sententia erat,quod locussit materia corporum , aut forma ipsorum ex Arist. tex. Is . Quam etiam sententiam
impugnauit idem Arist. quoniam Focatum aliquando deserit locum,& acquirit alium,
cum tamen homo v. g. non descrat materia aut formam suam dum mouetur. Tum quia res mouentur ad sua loca,non ad materiam, & formam, qlias habent. Tum etiaquia totum compofitum ex materia,& forma est in loco ; ergo loeus non potest esse materia, aut forma; alias idem esset locus,
antiquos est , quod locus sit quoddam interuallum, seu spatium illud, quod continetur inter latera continentis, ut si v.S. eL set vas aere plenum, & destitueretur aere, ct non hab et intra se aliud eorpus , illlidspatium essa interuallum . Hanc sententiam quatuor modis intelligebant.Quidam enim dicebant hoc spatium , seu interuallum, esset ens reale positiuum, sicilicet quedam substantia immobilis, ct indivisibilis,
sparsa per totum uniuersum. Alij dic bant este tres dimensiones a corpore separatas,uidelicer longitudinem, latitudinem,& profunditatem. Alij volebant quod i teruallum non esset quid positiuum , sed
vacuum, & inane, manens inter latera locantis . Demum alii volebant, quod interuallum nihil sit aliud quam spatium quod
reperitur inter latera continentis , quod aequalem habet magnitudinem cum cor
pore locato, quod spatium non est aliquid reale dis inctum a re, quae est in loco, sed sollim ratione. Hanc sententiam sequutus est Vallesius controu. a 3. & probabilem in dicat Toleti hic s. 3. Hanc sententiam se quuntur aliqui moderni quatenus dicunt, quod loeus nihil sit aliud, nisi spatium
quoddam imaginarium inter latera Ioeantis, nam expulso aere a vase per immissionem. vini imaginamur, quod receptiuum
vini sit illud spatium , illa intercapedo i ter latera vasi . Sic Auersa , & Amicus
7. Dico I.Iicas non essubstantia. Pr batur, nam si locus esset substantia, vel eiaset substantia corporea , vel incorporea vneutra est; ergo, &c. Non est substantia corporea, & quantitate affecta, quia tuncelsent duo corpora in eodem loco, & sic naturaliter fieret penetratio. Neque esset substantia incorporea , quoniam incorporeum nequit ambire,& continere rem corpoream; locus namque continet locatum,& ambit. 8. Dico a. Locus non es illa trina di. nete is a corpore separata , quoniam nec trina dimensio potest esse sine quantitate , nec quantitas potest viribus naturae dari separata a corpore , vel substantia . Tum quia sequeretur dari natum viribus penetrationem huius trinae dimensionis, cum trina dimensione corporis locati. 9. Dico 3. Dcus non es vicuum, βω
256쪽
In lib. . Ρhysicori de loco, & tempore. 233
inaure. Tum quia , ut postea dicemus, va
cuum non datur in rerum natura. Tum
quia loeus debet esse quid reale, ac proinde, vel est substa nita, vel accidens; sed vacuum neutrum est; ergo, Sc. Non est se stantia, ut iam probatum est; non est accideas, quia nulli subiecto inhaereret. Τum etiam quia hic loquimur de loco reali,non
de Ii,co. imaginario, ergo, &c. Io. Dico A. Locus distinguitur realitera re locata, ac prMnde non potes esse spatium sola rasione a re locata distinctum. Ratio
est, quia locus, & res locata ita se habent,
ut uno realiter manente, pereat alterum ,
sed locus, & res locata ita se habent,nam
pereunte locato manet locus; ergo locus,
ct res locata distinguuntur realiter. Quod
autem pereat res locata manente loco, te
net Aristoteles, quatenus ex vicissitudine rei locatae probat dari locum. et r. Sed Gij cies i. Si daretur vas ominni corpore destitutum in illo esset capacitas ad recipiendam trinam dimensionem, corporis locati, quae capacitas sola ratione distingueretur a corpore,quod posset effeta loco, ergo in loco eodem modo reperiatur capacitas sola ratione distincta a corpore loeato . Resp. distinguendo antecedens. In eo esset capacitas ad recipiendam trinam dimensionem, distinctam a superficie loci, negatur : eadem cum illa, conceditur : vel sic: in eo esset capacitas politiva,&c. negatur . negativa, aut priuatiua conceditur .
I a. Obij cies a. Ita se habet locus ad
locatum, sicut materia prima ad formas; est enim locus in potentia ad plura locata, sicuti materia prima est in potentia ad plures formas in quemadmodum materia prima non satiatur unica forma, ita nec locus unico locato, sed materia prima nunquam est omni sorma destituta; ergo neque locus qui est potentia ad locatum, erit absque dimensionibus locati, & sic in loco crunt dimensiones sola ratione distinctae a dimensionibus locati. Resp. hoc argumentusollim probare, quod locus sit capacitas ad locatum ,& ad dimensiones illius, &quod naturaliter non potest dari sine dimensionibus locati,no tamen probat quod
-MFri Gur. P0fica. locus sit dimensiones, sed capacitas ad iulas; sicut materia non est forma, sed cap eitas ad formam .i3. Obij cies a. nam locus debet esse aequalis cum re locata, sed non potest esse aequalis nisi sit interuallum; ergo locus est interuallum; superficies namque ambientis est maior re quae ambitur. Resp. ipsi namque superficies loci est aequalis cum re t cata, cum enim sit indivisibilis non potest afferre excessum , ut ex dicendis videbitur .
S. a. 2uid sit locus .i q. m Elicta eorum sententia , qui dis
cunt locum esse ipsum isti ubi namque non est Ioeus,sed quid conseques locum, ut ex dictis in Logica constat. Priama sententia est, quod locus pertineat for maliter ad secundam speciem qualitatis. Hare est sententia Iandunt apud Tolet. pq. notans quod in loco sunt duo, subiectuma scilicet, &est superficiens pertinens ad
praedicamentum quantitatis, & virtus coieruatiua locati, & haec est formale loci pertinet ad secundam speciem qualitatis. Secundalsententia est Scoti in quodlib.
ubi affirmat locum esse formaliter relati nem distantiae, seu eontinentiae, & immo bilitatis .is. Nostra sententia seq. concl. ex plicatur . Locus es formaliter ouperficies , ac proinde pertinet formaliter ad praedicamenia
quanti alis. Sic tradunt communiter Philosophi; post Aristotelem hoc loco si e locum definientem, scilicet: Locus es vltima supersicies corporis ambietis immobilis primi. Dicitur et Ici na, idest immediata superficies corporis ambientis . Dicitur immobilis, vepostea videbitur , quia de ratione loci est immobilitas. Dicitur primi, vel primum salit prima ad denotandum locum proprium& ad excludendum communem . Unde illa particula primi coniungi debet eum illa particula corporis,ut fiat sensus, quod locus est ultima superficies corporis primi, idest immediate ambientis.16. Verum antequam probemus conclusionem notandum I. Locum multi r-
257쪽
iniret diuidi ab auctoribus hoc loco. Primo diuiditur in intrinsecum , Se extrinlecum. Locus intrinsecus dicitur υbi, quod potius est quid consequens locum quam locus; est enim id quo res locata commen stratur, & coaptatur.ctu est in loco. Locus extrinsecus est id ad quod habet praesentiam , & in nostro casu ,est superficies corporis ambientis. Secundo diuiditur locus in circumscriptiuum,& definitivum. Locus cireumscriptiuus est ille, qui ita contineti& ambit locatum,ut una pars locati correl- pondeat uni parti loci', alia alit, & totum toti. Locus definitiuus est res praesens sine dicta correspondentia partis ad patiem, &totius ad totum. Tertio diuiditur locus in proprium, & communem. Proprius est ille, qui uni soIi correspondet ,& communis est, qui correspondet plaribus, continetve plura locata. Quarta diuisio est mnaturalem, At violentum, naturalis est ille in quo res quiescit cum in eo est,ad illumque inclinat, cum extra est. Violentus est
ille in quo res detinetur contra suam inclinationem. Quinta diuisio est loci per se& per accidens. Locus per se est ille in quom per se manet oeus per accidense sit ille hi quo res manet per accidens. Differentiae loci sunt sursum, & deorsum, dextrorium, & sinistrorsum, antrorsum , & re
plex reperiιur superficies, una quae appellatur externa, e lima, siue conuexa;& alia quae appellatur interna, citima, siue conca- A. v.g. in Orbe Lunae superficies, quae est versus nos, est interna, at superior est externa. Solent plerique docere, quod ex his iuperneiebus solum illa quae interna est, sit laeus; alia vetro minime. Nobis tamen epinio haec minime placet; in ea namquelamus sententia, quod quaevis superficies contigua cum superficie alterius corporissia loeus illius corporis, siue talis superficies sit superior, siue inferior, sive dextra, siue sinistra , siue anterior, siue posterior,
siue concaua, siue convexa, siue planata,
quod ex dicendis constabit. Ex quo sequitur, quod omne corpus locans sit locatum& i contra, secundum diuersam rationem;
vi si sint duo lapides eontigui, quemadmodum superficies unius penes quam fit contactus cum alio lapide, est Ioeus illius. ita superficies alterius est Ioeus huius, ex communi tamen modo loquendi, illa superficies dieitur locus, quae habet rationE continentis proximi, & immediati, ut ea tradita loci definitione colligitur.
id est formaliter locus cui conueniunt co-ditiones loci ab Arist. & ab alijs philosophis communiter assignatae , sed istae conis ueniunt superficiei; ergo, &c. Minor pru-batur , nam de ratione loci est quod contineat locatum ex tex. 3I.& hre conditio conuenit superficiei, ut patet. SecundM, conditio loci est, quod non sit quid rei l catae , sed quod possit manere mutato locato , & haec etiam conditio conuenit superficiei; superficies namque aeris locanatis aquam non est neque pars, neque quid intrinsecum aquae, aut e contra. Unde si ho ino esset pars aeris,non esset in illo tamquam in loco, sed tanquam in toto,ut patet ex tex. 3 . Tertia conditio est quod loeus sit aequalis locatoreque maior, neque mi norae haec etiam conditio conuenit superinficiei continenti, nam tam locans, qua a locatum secudum ultim s superficies sunt aequalia, illae enim superficies sunt simul. Quarta conditio est , quod locus possit deseri a locato, quod currit in casu nostro. Quinta conditio est,quod locus habeat sursum, Sc deorsum,quod etiam conuenit superficiei, cum enim superficies continens, di ambiens corpus, sit circumcirca illud extensa , potest in illa assignari aliqua pars
centro terrae vicinior, alia remotior, vicinior dicitur deorsum,& remotior sursum.
superficies corporis continentis est per se locus, quia ipsa primo continet locatum ;sed superficies corporis contenti per se primo continetur a loco , ergo ipsa per septimo erit in loco, & corpus cuius est superficiens erit sollim in loco per accidens. Resp. negando minorem, superficies enim Iocati non continetur a loco nisi per accidens, quatenus continetur corpus illius,
ipsa enim per se est simul eum superfici
258쪽
continente , nam corpus continens , di .contentum se tangunt, ut habeant extrema fimul. ι .
eto. ObiIcies a. nam quodlibet corpus trinae dimensum debet occupare locum sibi aequalem, ac proinde locum trine dimensum; sed superficies non est trine dimensa, ergo non est locus . Resp. distinguendo maiorem : debet occupare locum sibi aequalem secundum extrema superficiem, conceditur I secundum profunditatem negatur. Licet enim superficies non sit trine dimensa , est tamen aqualis superficiei Iocati.
a I. Obij cies 3. Locus ex rex'. 8. de hei conseruare locatum, ut in ipso minus Patiatur, ted superficies non conseruat locatum I ergo non est locus. Resp. disiinguendo minorem: superficies mathematice considerata, aut abstracta a reliquo corpore de qualitatibus sensibilibus
non conseruat locatum, conceditur; ut
considerata physich, ut est superficies talis corporis habentis tales quesitates, negatur. Sed dices , quod unum caelum est in alio tanquam in loco , & tamen non conseruatur ab illo, ergo, &c. Resip. quod haec conditio competit loco respectu corporis indigentis; quod non currit in cilis.
a. obdeles 4. Si Deus anni hilaret
terram. & aquam seruato aere, relictoque Vacuo inter latera aeris, postea Mij ceret lapidem .ex aere, hic lapis non moueretur ad ultimam aeris superficiem,sed ad cenixum terrae, seu mundi, ergo eius Iocus naturalis non est superficies. Resp. n gando antecedens, tunc enim lapis illo moueretur usque ad ultima aeris superficiem, ut esset intra ipsam , & non amplius, non enim potest dari motus clementorum in vacuo, ut postea dicemus.
tur pertransit aliquod spatium undequaque diuisibile, quale est ipsum, ergo non pertransit solam superficiem continentis, quae non est diuisibilis sicut est ipsunta mobile; ergo locus non est sola superficies . Resp. distinguendo antecedens: pertransit spatium diuisibile, coexistendo P. Gabr. Phυῖ a.
simul, & quasi penetrative cum illo, negatur, pertranstiue expellendo ilIud ,&succedendo in locu in illius, conceditur phoc enim modo lapis v.g. dicitur pertra sire totum aerem, qui est diuisibilis sieue ipse lapis, quatenus per suam praesentiam excludit aerem, & succedit in locum illius , hoc autem fieri potest etiamsi non
attingat immediate aerem , qui non est suus locus nisi ratione superficiei. a . Obiicies 6. Potest Deus mouere localiter aliquod corpus extra coelum, aut in vacuo, ubi nulla est superficies; ergo locus non est superficies. Resp.quod motus ille qui tunc fieret non esset m tus localis actu, sed tantum potentia, est namque motus localis ex natura sua acquisitiuus loci, actu autem nullum acquirit, & ideo non esset actu motus ad locu, sed tantum in potentia .as. Ex quibus infertur I .locum non
esse qualitatem , quia de ratione loci est
ut contineat rem locatam, & sit cum illa aequalis, Ic. qualitas autem nec continet lotatum,nec est illi aequalis, ergo, &c.Infertur a. quod locus formaliter sumptus non est relatio continentiae,quia haec nota dicit continentiam, nec aequalitatem,sed
est purum a potest tamen dici, quod i
cus sit relatio eonsecutive, quia ad locu consequitur . 26. Infertur 3. quod locus non est
ubi, nam omne quod incipit esse debet esse, vel productio, vel productum ; sed motus localis incipit esse, ergo vel est productio, vel productum ; sed motus noest productus , quia omne productum fit
per motum, vel mutationem, ad motum autem nec datur motu S, nec mutatio I.
phs. s. ergo est productio,sed omnis pro . ductio habet terminum productum; ergo motus localis habet terminum productu; sed terminus productus per motum loca luna non est motus localis;ergo υbi quod producitur per motum localem non est motus localis , ac subinde neque locus. Tum quia per motum localem producitur hoc quod est rem esse in loco, quod est Ῥbi, & terminus . Tum quia illa distinguuntur realiter, quae sunt in diuersis
259쪽
subiectis, sed ita se habent loeus, & ubi,
ergo, &c. locus namque est in locante , cum sit superficies locantis, at ubi est in locato, ergo &c. 27. Inserturq. quod locus formaliter sumptus pertinet ad quantitatem , ut dictum est; ratio est, nam id pertinet ad
quantitatem cui conueniunt affectiones quantitatis,sed loco conueniunt affectiones quantitatis; ergo, Sc. Minor probatur, nam locus in sua latitudine complectitur locum naturalem, artificialem ,&violentum,sed his conu niunt affectiones quantitatis; ergo, dic. Continere,& esse aequale sunt affectiones quantitatis conis uenientes loco naturali, artificiali , &violento.
28 Sed quaeres i. quaenam superfietes proprie sit de ratione loci Resp.esse ultimam, haec enim sola est aequalis i eat . Pro quo nota quod locus dicit duo stilicet corpus locans, & vltimam superficiem illius Icorpus Iocans est locus ut quod, & superficies est locus ut qus,seu est id quo corpus locans continet locatum . Quando dicimus quod locus est aequalis Iocato, intelligi debet de loco ut Po, non de loco ut quod, certum namque est qood corpus locans ut tale, est maius lo
27. Quaeres a. an Iocus constet exsuperficie tanquam ex genere , & immobilitate, tanquam ex differentia,ita quod superficies sit genus loci, & immobilitas sit illius differentia, an vero superficies,& immobilitas comparentur tanquam,
subiectum,& forma Toletus, ct alii apud N. Complut. disp. a 9. q. q. dicunt quod superficies , & immobilitas comparantur tanquam genus, ct differentia, ut superietes sit genus , ut est qu d comune ad superficiem continentem,& non continentem, de immobilitas sit disserentia. Ianisdunus ,& alij dicunt idem quoad superficiem, quod si genus, & differunt quod
putent differentiam loci non esse imm bilitatem , sed rationem conseruatiuam Iocati. Haec sententia facile reiici potest tum quia coelum ςontanens non conseruat contentum; nec locus violentus conis seruat rem violenter detentam ι nullas namque dicit quod lignum contentum ab igne ab eo conseruetur. N .Compluriloco dicito dicunt, quod superficies, &immobilitas comparentur tanquam subiectum, & forma,ex eo quod locus eonstat ex rebus diuersorum prsdicament rum, scilicet ex superficie, quae pertinet ad praedicamentum quantitatis, & ex ει sura v. g. concaua quae pertinet ad praedicamentum qualitatis. 28. Ego puto primam , & tertiam sententiam facile posse concordari. Die oergo quod immobilitas non fit differentia constitutiva loci, sed quod comparetur ad superficiem tanquam forma accidentalis ad subiectum, sicuti eodem mOdo figura comparatur ad eandem superficiem ; & in hoc sensu locus componitur ex rebus diuersorum p aedicamentorum. Tamen superficies ut ponitur in definitione loci habet veram rationem generis ut enim est superficies ut sic , communis ad omnem superficiem, est genus in dicta definitiones, disserentia autem contracti-ua illius ut sit locus, est quod sit talis superficies , scilicet ultima corporis ambientis is S. 3. An de ratione loci sis immobilitas say. Icet omnes Philosophi tam an I liqui, quam moderni admitrat locum esse aliquo modo immobilem, tamen in explicanda hac immobilitate varii sunt sententiq. Prima sententia est Benedicti Pererij hoc loco, Hieronymi Pla, & aliorum dicentium , quod immobilitas non sit de ratione loci in communi , sed tantum loci elementorum; de ratione namque loci in communi tantum. est continere Iocatum; continere vero
immobiliter est solii de ratione loci elementorum. Loca autem naturalia elementorum dicuntur immobilia, eo quod elementa naturaliter non feruntur nisi in sua loca determinata. 3o. Secunda sententia est, quod Io.cus materialiter, ut dicit suphrilitem ambien-
260쪽
In lib. . nysicor. de loco, & tempore.
bientem, non est immobilis, bene tamen ut dicit continentiam, & commensurationem rei locatae , & est locus formalia ter . Hanc sententia Astruditio q. a. tribuit Coronatio Tertia sententia est quorumdam apud D. Tho. opusi. s a. qui discunt Iocum esse immobilem, quia non mouetur ad motum locati, ut luperficies
aeris qui me ambit, dicitur immobilis,
quia per se non mouetur ad motum mei.
Quarta sententia est quod locus est immobilis per se, quia non petit moueri admotum locati, mouetur tamen per accidens; sic Aueri quem sequuntur Bucleus,& Iandunus hoc loco. Haec sententia coincidit cum praecedenti. Quinta sententia est Scotistarum dicentium locum
esse immobilem per aequi ualentiam, quia
licet aer circundans, & ambiens turrim
fluat, accedit tamen alius qui idem praestat ambiendo, &c. Sexta sententia est nimbi . hoc loco, qui dicunt quod licet locus ut praecise dicit seperficienta, realem, non sit immobilis, bene tamenta, quatenus haec superficies realis connotae aliam imaginariam, aut punctum imaginarium . . II. Pro intelligen tia nostrae sententiae nota, quod superficies potest conoderari dupliciter, scilicet materialiter, &formaliter. Superficies materialiter, est superficies huius, vel illius aeris; huius , vel illius aquae; at superficies formaliter, est ipsa superficies, ut dicit tantam, vel tantam distantiam a polis et centro ter-- . Locus ergo formaliter non dieit superficiem materialiter, sed formaliter. Si enim superficies materialiter esset locus, iam superficies vasis esset locus aquae in
eo contentae, quod negat Arist. cum aqua in eodem vase contenta mutet locum simul cum vase . Tum quia si superficies continens locatum praecise esset locus, posset aliquod corpus moueri localiter,
α non mutare locum, ut cum lignum in aqua mouetur ad motum aquae,cum semper ab eadem ma aerialiter superfici eis
aquae crant Ineatur, cum tamen in Omniu
sententia tunc lignum cum aqua motum
mutet locum. Et e contra posset aliquid
mutare locum, & non moueri vicum aerambiens turrim a ventis mutatur,& alius succedit,& turris non mouetur localiter. Similiter arbor in aqua non mouetur, &tamen aqua fluens circum ipsam semper mouetur. Locus ergo est superficies eo-tinens locatum secundum ordinem talis distantiae, & positionis in uniuerso, iti quod licet superfietes sint materialiter diaueris, ut tamen sibi inuicem succedunt in eadem distantia, censentur una, & eadem formalis superficies; sicuti est idem. homo licet continuε mutentur aliquae
partes,& corrumpantur per calorem n
turalem , & aliae per nutritionem succedant. Similiter est idem numero ignis cum diuersa ligna in eadem fornace su cessive subministrantur ut pabula, &c. 3 a. Hispositis Nostrasententia sequenti conclusione explicatur. Immobilitas e P de ratione loci, ct consectis in superscis formaliter accepta,υι dicit ratem distantiam ad polos mundi, aut ad centrum
terrae, seu in dicit talem positonem in Unia uerso. In hac conclusione consentiunt omnes non tantum Thomistae, sed etiam
Scotistae dicentes locum esse immobilem per aequivalentiam, quae per ipsos nihil est aliud quam successio diuersarum extremitatum, seu superficiem m in iisdestia
muneribus obeundis, ut in mensuratione, continentia, seu ambitu rei locatae cum
eadem distantia ad prςcipuas, & imm biles partes mundi. Ratio conclusionis
constat ex dictis num. praecedenti, quia usi locus esset superficies materialiter, arbor in aqua fluminis perpetuo decurrentis perpetuo mutaret locum, cum perpetuo mutet superficiem, quod tamen est
contra sensum omnium, omnes namque
putant illam arborem semper manere in eodem loco, quantumuis mutet superficiein materialiter, idem dicendum esset de turri cum superficies aeris ambientis
33. Sed obiicies r.nam immobilitas loci adhuc non explicatur sufficienter per superficiem formaliter ut dicit ordinem, seu relationem distantiae ad immobiles mundi partes; ergo, &c. Antecedens pro