장음표시 사용
271쪽
ergo,&c. Resp. quod corpora non indiuiduantur a loco , sicut accidentia a subiecto, sed corpora , seu quantitates indiuiduantur a suis subicistis; indiuiduatio na- quo debet sumi ab aliquo intrinseco, locus autem est extrinsecus quantitati, &corpori.
7 3 . Quintum argum .nam si duo corpora essent simul in eodem loco per penetrationem, sequeretur quod unus,& idem effectus posset e s Ie duabus causis totalibus; sed hoc esse nequit, ut supra vidimus, quia alias dependeret, & non dependeret, esscnt illae causae totales , & adaequatae, & non essent; ergo, &c. Maior probatur , quia idem locus adaequa te repleretur ab utroque corpore. cum ab uno tantii in adaequale repleretur, ergo &c.
Resp. quod in tali casu illa duo corpora
sic penetrata constituunt unam, & eandecausam adaequatam , & totalem repictiua loci, ac proinde non concurrunt ut duae
causae totales, sed ut duae partiales. S. Io. An idem corpuspo sis esse 'pernaturaliter in plaribus locis circumscriptιue.
referrit Scotum Ricard.Murciam. Ruuium
Bellarmin. & Suariu , quibus addo Aria-gambissea. 8. & Pontium disp. IS. q. S. n. 3 3. dicentem esse sententiam fere om
77. Nostra sent. seq. conci . explicatur . Implicat contradictionem, quod idem
corpus sit circumscriptiue in pluribus locis. Pro hac concl. citant dicti Complut. D. Tho. D. August. D. Ansel. D. Bonali. Abulens. Durand. Henrium, Aegidium,Hcruaeum, Godo Dedum , Carthus. Capreol. Palud. Fcrrar. &.Va'. quibus addo Lermam hic q. 6. per totam .
res non potest simul comitare diuersis temporibus, ut huic horae, & horae sequeti, huic anno, & anno sequenti; Ergo neque potest coexistere simul huic loco, &alteri v. g. huic Ecclesiae , & alteri. Antecedens admittunt aduersari j. Conseq. robatur, ita enim se habet res ad diuersa tempora sicut se habet ad di uersa loca, hine videmus quod quia Deus per aeter
nitatem amplecititur diuersa tempora, ita per immensitatem amploestitur diuersa loca , & si semel Deus per aeternitatem non
amplecteretur omne tempus, neque per immensitatem amplecteretur omnem lo
9. Occurrit Pontius negando consequentiam , quia diuersa tempora non possunt simul coexistere, bene tamen diuersa loca. Sed contra, nam sicut diuersa tempora non coexistimi uni tempori , ita neque diuersa loca adaequata coexistunt uni loco, unde ita valet argumentu
ad tempora diuersa, sicut ad diuersa Ioca; ut sicut diuersa loca coexistunt uni temporidi ita diuersa tempora uni loco, & sc-
per valet argumentum ab aeternitate ad immensitatem, & e contra.
8o. Probatur a. quia si unum, di idε corpus poneretur hic Romae , & Medio lani sequeretur quod Mediolanum , &Roma coexisterent si idem corpus ista duo loca occuparet; sed implicati implicat namque quod Roma, & Mediolanum coexistant, cum supposita distantia non sint talia . Sequela probatur, ex illo comuni principio . Qu.e sunt eadem Uni ter iis, sent idem inter sie, nam Roma, & M diolanum sunt eadem v ii tertio scilicet illi corpori , quoad coexistentiam, quia is ita Roma, ac Mediolanum coexistunt illi corpori; ergo debent coexistere inter se.
8 I. Nec valet dicere hoc argum. novalere, nam caput,& pcdes coexistunt eidem animae, ergo coexistunt inter se, nam contra est, quia caput, & pedes non coexistunt eidem animae adaequate, sed tantum in adaequate, caeterum illa duo loca adaequale coexistunt illi corpori,quae autem sunt eadem uni tertio adaequate, Sutidem inter se , non quae sunt eadem mi tertio solum inadaequate. 81. Probatur 3. nam de ratione loci circumscriptiui est, quod circumscribat,& comprehendat locatum,stque illi adc- quatus; crgo taliter illud terminat,ut non sinat este extra illum . Implicat namque
272쪽
In lib. 4. Physicor. de loco, & tempore. 2 6 9
Iocatum adaequare locum, at locum terminare locatum, & quod locatum sit extra lacum, alias nan terminaret, non circumscriberet, non adaequaret; quod enim contineta liud tanquam terminus, circit
scribens, & adaequans non sinit illud esse
tra. Tum quia sicut est contra ratione infiniti quod habeat terminum, ita est contra rationem finiti, quod vagetur ex
83. occurrit Pontius,quod de ratione loci circumscriptiui est quod circumscribat, quod comprehendat,quod terminet locatum , quantum ad hoc quod totum locatum in se contineat, concedit; quantum ad hoc quod nihil Iocati, aut totum locatum non possit esse extra, negatur . Aliud namque est quod locus adaequet locatum, illudque terminet, &aliud est, quod ita adaequet, & terminet,
ut non sinat esse extra. Primum est veru, di admittendum, secundum falsum,& negandum . Sed contra , nam de ratione , loci est ita circumscribere, adaequare, &terminare locatum,ut non sinat esse extra, si enim semel sineret esse extra non circumscriberet, non adaequaret, non terminaret, alias ista possent etiam infinito co- petere, si enim non est de ratione terminitaliter rem terminare, ut sinat esse extra, iam ratio termini infinito competeret,&c. Vide nu. sequenti. 8 . Probatur q. nam quantitas naturaliter ita determinat corpus, & claudit intra se ratione suae superficiei, ut non sinat esse extra; ergo etiam supernaturaliter. Antecedens constat. Conseq. probatur, quia quoties forma non potest prς- stare aliquem ectetum naturaliter, neque supernaturaliter praestare potest. Vndo est disserentia inter causam formalem, &efficientem, quod Deus potest desectun causae essicientis supplere non desectus causae formalis; hunc enim desectum non potest supplere per se ipsum cum inuoluat impersectionem ; neque per additionem alicuius formae, quia forma quae adderetur vel esset naturalis, & tunc esset insufficiens sicut illa cui adderetur. Vel esset summaturalis, & tunc non posset praesta-H.Gabr.P0fica.
re es lim naturalem, ut est circumstriabere locatum; ergo, &c. 8s. Probatur F. nam sequeretur si idem corpus poneretur in duplici loco , quod esset unum, & non esset unum , hoc implicat, ergo, &c. Sequela probatur,na illa non sunt unum quae sunt ad inuicem
diuisa; sed illud corpus in duplici loco
esset a se diuisum; ergo non esset unum, contra suppositum. Quod autem illud corpus esset a se diuisum,ostenditur, nam illa sunt diuisa, inter quae mediant alia corpora, sed si idem corpus esset hic Romae, & Mediolani, mediarent alia quanta, seu corpora; ergo, &c. Tum quia ubi sunt duae ui perficies ambientes ibi non est idem corpus, de ratione namque superficiei est diuidere unum locatum ab alio. Tum etiam quia illud corpus ut est in duplici loco ita se habet, quod habeat duplicem superficiem terminantem , & facientem quod unum corpus non tangat
aliud, ergo quod unum non si aliud, quae enim non se tangunt,non sunt simul, illi enim sunt simul, quorum extrema sunt unum, & illa sunt diuisa, quorum extrema non sunt simul. Relinquo alia a gumenta , ut quod illud corpus in uno
loco posset calefieri, in alio frigefieri r
in uno dormire in alio vigilare , in uno posset peccare, in alio mereri, & esse tria,
gratia, &c. Soluuntur argum, in contra
86. Primum argum. nam multi, &grauissimi auctores dicunt quod Christus
D. apparuit aliquando modo extenso, &circumscriptiuo, ut cum apparuit D. Petro cum fugeret a carcere, cui Petrus dixit . Domine quo vadis, M. de quo num etiam extat hic Romae memoria , & tamen tunc. non reliquit caelum, ut colligitur ex illo Act. 3. 2uem opponet coelum fuscipere inque ad tempus resurrectionis hominum. Et dist. 2. cap. primae ex D. Aug.
dicitur . Donec finiatur saeculum , sarsum eis Dominus , quod etiam docet D. Tho. 3: p. q. 76. Addit Pontius quod in Brsuturio Romano legitur de S. Ambrosio, quod
ut Derii Mediolani, is adfuerit funeri
S. Martini in ciuitate Turonensi, cui simile
273쪽
nid etiam refertur de S. Antonio no Iro de Padua, ac al*s Sanctis. Resp. cum D. Tho. loco citato art. 8. quod Christus D. pro
illo breui tempore potuit deserere coelii, non tamen ob id priuantur beati eius viasione quia ob illam distantiam non impediuntur ab illius visione. Cum in maiori distantia coeli empyrei illum videant, si verum est quod aliqui dicunt quod est maior distantia a parte in seriori ad superiorem coeli empyrei quam sit ab ipso
coelo empyreo, vique ad terram, & tamebeati vident corpus Christi in quacumque distantia nec indigent ut clarius videant,quod propius accedant. Ad illud quod dicit de S. Ambrosio dico quod in
meo Breuiario Romano non reperitur,
quod si repeliretur, dicendum citet quod non fuerit circumscriptiue in duplici loco sed in uno tantum, in alio apparenter; idedicendum de alijs Sanctis . 87. Secundum argum. De facto corpus Christi D. ponitur circumscripti uc ,& extensum in coelo,& simul inextensum,& definitiue in secramento altaris subhieciebus panis; ergo etiam potest poni
extensum in coelo, &in alio loco. Prohatur conseq. I. quia omnes implicantiae quae adducuntur contra extensionem in duobus locis , militant etiam contra cX- tensionem in uno loco, & inextensionem in alio. a. Quia difficultas est ponere compus Christi inext-sum in altari quam extensum inamVt ponatur inextensium debent fieri duo miracula; unum quo corpus
ponatur in pluribus locis, aliud quo ponatur absque suo modo connaturali, scilicet absque extensione . At ut ponatur exte sum sufficit quod ponatur unum miraculum quo corpus ponatur in pluribus locis. 3. Quia facilius est ponere in materia duas formas connaturales simul , quas successive habere potest quam una tantum, qua nec successive potest habere naturaliter; ergo facilius ctiam erit, quod corpus habeat simul duas praescntias circumscriptiue quas naturaliter successuehabere potest ua unam,quam nullo mindo naturaliter habere potest, ut est esse modo inexte .q. Quia unus locus potest
supematuraliter circliscribere duo corpora vi g. pra'cedenti dictum est,ergo etiam supernaturaliter poterit idem corpus simili cireum scribi a duplici luco. 87. Resip. concedendo antecedens ,& negando conseq. Ad I. probationem dico, quod implicantiae non sunt ex eo quod idem corpus sit in pluribus locis vl- cumque, sed quantitatiue , seu circumscriptiue, nam inextenso modo, & ex vi conuersionis,non dicit implicantias a nobis assignatas , ut nostras rationes consideranti constabit. Ad a. probationem negatur antecedens, nam licet ad ponendum unum corpus in uno loco circumscriptiue,& in alio definitive requirantur duo miracula, & quod ponatur in duplici loco, & quod ponatur modo inextenso, at ut ponatur in duplici loco modo extenso, nec unum , nec centum miracula su ficiunt. Ad 3. probationem , dico facilius csse ponere in matcria unam formam, quam naturaliter habere non potest,quam duas quas successue habere potest, hoc enim inuoluit intrinsecam repugnantiam a Deo in supplebilem, ut supra visum est, non illud. Ad s. dico nullam esse repugnantiam quod duo corpora sint simul in codem loco impediente Deo effectum secundarium expulsionis, at maxima repugnantia est, quod idem corpus ponatur in duplici loco circumscriptive,ut in nostris rationibus videre licet.
8 . v I Acuum variis modis accipitur. v Primo vocatur quandoqui vacuum spacium illud imaginariu , quod
extra coelum concipimus, quod a veteribus vocabatur vacuum extra corpus,inane autem quod concipimus intra aliquod corpus vocabant vacuum intra corpuS . Secundo vocatur cita vacuum illud corpuS, V.g. vas non plenum sis corporibus,
quibus aptum est repleri, qua ratione dicitur vacua amphora in qua non est ille liquor qui prius erat. Et domus dicitur vacua, quae est sine habitatore. Item dii citur
274쪽
citur vacuum illud ubi vix Liquid apparet, qua ratione dicitur vacuum totum spatium quod est supra nos usque ad coelum. Ceterum huiusmodi non sunt proprid vacua, sed impropriae vacui acceptiones . PropriE autem vacuum si dar turaesset corpus aptum continere aliquid, cum tamen actu nihil contineat. Sicuti si Deus in hoc nostro templo S. Mariae de Victoria annichillaret aerem , nullo alio corpore introducto, tunc in illo esset vacuum , esset enim superficies parietum apta continere intra se corpus, cum tamenon contineret . Hoc vacuum duobus modis ab Arist. describitur, primo tem6o . or 6 s. scilicet vacuum est locus non repletus corpore , seu priuatus corpore, &tunci nomen vacui accipitur adiective , quasi dicatur locus vacuus. Secundo substantiue acceptum definitur ab Eodem Arist rex. 67. quod sit non ens, stuprinutio corporis; di non est aliud nisi spacium illud imaginarium, quod re vera nihil est, possumus tamen imaginari intra latera loci vacui, de quo. S. I. An vacuum defacto detur in natara , aut dari posis naturaliter.
9o. A Liqui Philosophi admittebant
vacuum in rerum natura. C5munissima tamen est hoc tempore sentcntia non dari vacuum,neque magnum, ne
que partium, sed omnia corpora ita esseta inter se connexa, saltem vinculo contignitatis, ut nulla vi naturali corporea diuel-Ii possint ab inuicem , nullo alio corpore in tercedente, & haec sententia verissima est, & probatur nulliis , & manifestis , "idianis experientijs,quas cum passim videamus , ab omnibus reseruntur. Et
primo quidem in vasis, & clepsidris. Si
enim si vas ima parte perforatum,& pletium aqua , habGns unicum foramen in orc clausum, numquam aqua ex infimo foramine egredietur, nisi aperto superi re foramine, aut aliude aer ingredi possit. Item sit fistula ex uno capite immersa aquae, & ex alio capite attrahatur aer, nunquam attrahetur nisi aqua ascendat ad
replendum locum aeris attracti. Vade si Fri Gabr. Plasca.
ex alia parte occurrat aliquid quod attra-bi non possit,nulla vi attrahetur aer. Praeterea compertum est in hyeme, quod si exponatur frigori aliquod vas quantumcumque durum,& solidum plenum aqua,& ex vi frigoris necesse sit aquam conde- fari, ut occupet minorem locum , si nihil aeris ingredi possit, necessario frangetur
vas, aut Cius latera intus attrahentur, ne detur vacuum. Huc etiam reuocari possunt multa quae accidunt asccnsu aquae, ne detur vacuum, aut quibus aliqua corpora detinentur immota,aut no frangantur, aut frangatur proptCr hanc causam .
Ex quibus experientiis inani seste colligitur omnia corpora ita esse naturaliter inter se connexa, ut diuelli non possint. 9 i. Sed quaeres primo a quo moueatur aqua sursum , quando attracto aere subsequitur aqua. Resp. moueri secundum aliquos a virtute attrahente aerum , quae necessario simul attrahit aquam,quae ab aere diuelli non potest . Quare in eo casu aqua mouetur violenter; unde sentitur grauitas, & violentia, seu renitentia aquae ad motum sursum, & sic requiritur proportionata vis ad attrahendum; idem
dici potest de alijs casibus quando clementum ad impediendum vacuum mouetur praeter, aut contra vim suam naturalem . Secundum alios , aqua mouetur ab inclinatione naturali quam habet ad impediendum vacuum tanquam malum naturae, unde ponunt in aqua duplicem inclinationem, unam particularem quam
habet ad proprium bonum, & per hanc
inclinat deorsum, aliam uniuersalem qua inclinatur ad conseruationem , & ad bonum uniuersi, sicut pars inclinatur ad bonum totius . Illa autem vis fit in attractione aeris,non ob ascensionem aquae. 72. Quaeres 2. a quo moueatur aer quando mouetur ad replendum vacuum,& descendit: ide dic de aqua quando descendit Resp. quod si aer non debeat descendere infra aquam , mouetur a se , & idem dic de aqua quando non debet moueri infra corpus grauius , quia tunc
ista elementa non mouentur eXtra suum
locum, sed potius ad occupandum sibi locum debitum;nis tanta velocitate mOI i a ueantur
275쪽
α ue α Disputatio V. Dubium II.
ueantur ut a se ipsis non sint apta moueri
tanta velocitate , tunc enim aut attrahe tur a corpore antecedente, aut movebuntur a dicta inclinatione naturali uniuersali.
93. Quaeres 3. quid sit illud per quod
corpora ita colligamur, ut uno attracto, attrahitur aliud λ Resp. hoe nihil aliud esse
nisi ipsorum corporum contiguitas , ct naturalis qusdam cxigentia talis inseparabilitatis, propter finem postea dicendum. 94. Sed obi j cies I. nam inter durit sima ligna ; aut etiam saxa, & silices cum franguntur reperiuntur aliquae cauitates, quae antea non poterant esse plenae, ergo erant vacuae, ac proinde naturaliter dabitur vacuum . Resp. quod fuerunt prius plenae, aut aere,qui ibi remansit clausus cugenerarentur, aut fuerunt repletae subtili iasimis exhalationibus , seu vaporibus , qui tepe reperiuntur commixti corporibus . Vs. Obijcies r. quoniam condensatio,& rarefactio corporum non potest explicari sine vacuo. Resp. cum Arist Ira .8 . negando antecedens; sunt enim condensatio,& rarefactio motus ad densitatem, Scraritatem, quae sunt quaedam qualitates ,
quod magis explicabitur de generatione, o
96. Obiicies 3. Augmentatio in vivu-tibus non fit nisi per additionem alimenti
ad partes viventis; ergo debent esse in vivente aliquae vacuitates per quas alimetitu
transire possit. Resp. quod sine dubio
sunt quaedam vacuitates, quas vocant poros, qui tamen non sunt omnino vacui, sed
pleni humoribus aut sanguine , ex quibus accipitur nutrimentum , & per hos desertur alimentum; dicuntur autem illi portvacui, qui non continent intra se partes solidas , sibique continuas, sed sunt veluti quoddam vas, &c. 7. obiicies q. Detur cyathus aqua plenus adhuc pollunt immitti nummi aurei sine aquae effusione i, sed hoc explicari non potest sine vacuo; ergo, &c. Resp.negando minorem, ratio autem est, quia extrema vasis labia sicea sunt, di sic aqua extollitur quasi in globum supra extrema valis in ita aqua cedit locum aureis mimis parum loci occupantibus, quod si intrae ,
cyathum ponantur nimis multi, ut aqua etiam nimis eleuetur, aqua exibit, de dita
fundetur. Idem argum. fieri solet de vase pleno cineribus, de quo supra. 98. Obijcies s. Si vacuum non daretur, sicqueretur quod duo corpora ibi ista non possent se tangere, ut duo lapides;sed hoc est falsum; ergo , Sc. Sequela probatur, nam si duo lapides v. g. se tangerent, non possent diuelli ne detur vacuum , sed
diuelluntur; ergo datur vacuum,saltem ad breue tempus. Ponamus enim quod ii
tangant secundum unum palmum superficiei, cum sint corpora solida, quae flecti non possint, tunc non potest attolli una pars quin attollatur totus Iapis simul.Hoemathematice demonstrari potest , sint due lineae ex eodem centro ductae .& sint simul& debeat una attolli supra aliam, non po terit una pars illius attolli nisi tota atollatur, si linea sit inflexibilis, ct maneat recta, cum ergo ponamus lapides illos uolidos,&innexibiles no poterit una pars eleuari, nisi eleuetur totus lapis. Modo ponamus quod illa superficies in qua se tangunt sit unius palmi, ct fiat in illa circulus, tunc sic argumentor . Aer non potest ingredi inter ilialos lapides nisi successue , & per motum, localem; ergo quando attollitur lapis prius
tempore perueniet ad extremas partes circuli, quam ad medium, in eo ergo instantiquando aer crit in primo digito circuli, in medio cuculi dabitur vacuum,quia ibi non est aer, ut supponimus, nequc lapis, quia
est totus simul eleuatus,& ab exti emo,&a medio circuli. Hoc argum. valet etiamsi
corpora illa se tangerent in minima super ficie, haec enim semper erit diuisibilis in infinitum, & in illa circulus fieri potest. Idem argum. alij proponunt de duobus planis persectis, quorum unum est supra aliud, &c. 99. Respondent a. aliqui cum quibus
N. mplut. disp. 2 o. q. I. n. I. quod tunc
pars superior non eleuabitur, nisi prius possit eleuari secundum aliquas partes, ut detur locus aeri. Sed haec responsio suas patitur difficultates, nam dato quod simul eleuetur secundum unam partem, cum hec
276쪽
In lib. 4. Physicor. de loco, & tempore. 233
sit diuisibilis non potest aer simul totum
locum illius partis occupare, cum ingres sus aeris non fiat uili per motum successivum, & localem.
Ioo. Respondent alij a. quod ille lapis non possit diuelli , si supra alium eleuari debeat, possit tamen diuelli si succeia siue depellatur extra planitiem supposita,
quo pacto ex compressione digitorum eij-citur aliquis nucleus successive, in hoc autem casu aer non ingreditur inter lapides, sed subsequitur veluti lambente lapidem, S sic non dabitur.vacuum . C terum neque haec responsio videtur sussciens, tum quia videmus huiusmodi corpora utcumq; diuelli, ctiam pereleuationem. Tuin etiaquia iste modus separandi duos illos lapides iere nn quam accidere potest ; deberent enim superficies in quibus se tangunt
esse omnino planae , aut undequaque uniformes, alioquin in illo motu deberet interdum unus lapis eleuari supra alium, aliquando vero deprimi, de sic daretur va
Io I. Respondent alii a. non esse pos-sbile, quod duo corpora se tangant immediate, ex eo inquiunt quod semper intercedat aer, aut aquaiaut quid huiusmodi tenue, quod firmant ex Aristol. 2. de animatex. II 3. id asserente quod si se reipsa tangerent, nunquam diuellerentur. Sed quid sibi velit Arist. postea dicetur. Sed neque haec lolutio placet, nam vix est credibile, quod in quocumque casu, quando maxi me duo corpora solida se inuicem maximo impetu percutiunt, semper intercedat aer, ut ne quidem in minima parte se tangant immediate , ut si quis malleo maxima vi percutiat s licem, aut cum globus ferreus ἶ tormento bellico eiectus, percutit lapide ut in ipsum infigatur, tunc enim videtur omnino dicendum quod aer resiliat, &quod illa corpora immediate se tangant. Praeterea cu quis securi percutit,& diuidit
ligna, aut plumbum, sine dubio diuidit
aerem, quem non diuideret, si semper inter securim,& plumbum intercederet. Neque illa responsio soluit difficultatem , quotidie namque videmus, quod ex vehementi percussione diuiduntur durissimi silices, ut una pars diuellatur ab alia , quae
partes erant continuae,& nihil inter eas intercedebat,& tamen potuerunt diuelli, 3e frangi sine periculo vacui. Si deinde illae
partes uniantur, coniungantur, & fiant
contiguae, poterunt diuelli sine periculo vacui, ut prius sine eodem periculo fuerunt diuisae cum essent continuar.
quod scilicet possint duo illa corpora solida se tangere immediate, neque necessarium est vacuum, ut separentur. Vel enim intercedit aer, aut aqua, ct tunc ista rare- fiunt, unde est necessaria tanta vis , ut ista raritas ponatur, ut patet experientia.Quod si nihil intercedat inter corpora se tanget
tia , & illa sint solida , tunc aliquando flectuntur insensibiliter, & parum, ita ut successive separentur partes, & eleuentur, veaer successive ingrediatur. Si autem cia sent omnino instexibilia , tunc loco flexionis fieret pauca aliqua condensatio partiti, successive, incipiendo a proximis, undeo ineipit separatio, aut diuisio, perquam compressionem, & condensationem partes
ipsae aliquantulum subsidunt,& sic succeΩ siue diuelluntur, sicque successive ingreditur aer. Ad hoc iuuare possunt multae
exhalationes, quae continentur inporis, quae rarefactae , possunt aeris aduentum,
praeoccupare, & sic non sine magna vi fraguntur lapides, aut diuelluntur. Quod si prorsus nihil intercederet, de illi lapides nec necti possent, & partes nec comprimi, nec condensari possent, unus non posset ab alio euelli. Si tamen essent omnino plani, possent separari per dictam expulsionem naturaliter tamen duo plana perfecta dari non possunt. Ad illud quod dicebatur ex Arist. dico non velle quod duo corpora solida non possint se immediate tangere , quia non possunt diuelli sine periculo vacui, sed soli im uniuersaliter dicit, quod in
aere, vel aqua per simplicem approximationem , aut paruam aliquam vim nunquapossunt duo corpora se tangere immediate, quia aqua, ct aer sunt corpora tenuuia& facile adlinent, unde non possunt per solam approximationem omnino expelli,
277쪽
quod probat , quia superficies lapi.
dum v. s. semper iunt humidae, & sic aliquid aquae erit in superficie , licet iuxta ponantur. Non tamen negat Arist. pollo clari easum in quo duo corpora se tangant immediate , saltem secundum aliquam
V163. Sed dices, quod si duo lapides
inciperent se immediate tangere, sequeretur dari motum in instanti, sed hoc est imis possibile; ergo,&c. sequela probatur, nam contactus incipit in instanti, fit enim ilia fine motus approximationis ι ergo illi duo lapides se tangunt in toto palmo in instanti, ergo aer qui erat intermedius discedere debet ab illo palmo in instauti. Resp. quod omnis c6tactus corporum, quae prius non se tangebant, & postea incipiunt sotangere immediate , siue haec corpora sint solida, siue non, incipit ab indivisibili, vel puncto, vel linea , & postea successive extenditur ad superficiem sue paruam, siue
magnam, & tunc etiam successive excluditur corpus,quod erat intermedium. Argumentum ergo factum solum probat, quod totus contactus non fit in instanti. Fit quidem contactus in instanti quoad inceptionem sui, cum contactus incipiat ab indiuisibili, non autem quantum ad totum; totus enim fit in tempore, & successive,& sic duo illi lapides prius se tangunt in partem quam in toto palmo, & hoc modo succes- sue potest aer ingredi. io . Sed quaeres, an vacuum saltem virtute Angelica, aut Diuina fieri possit 3 Resp. negative quoad virtutem Angelica,& affirmative quoad virtutem diuinam . Ratio utriusque est, quia solius auctoris
naturae, est immutare ordinem naturae, non Angelorum, vacuum autem est mutatio quaedam ordinis naturae, cum sit contra
bonum ipsius, ut in dictis S. praecedenti constat. Unde dicit Apost. Hebrae. a. Non enim Angelis subiecit Deus orbem terrae . Tum quia si vacuum daretur esset miraculum , quod ab Angelis fieri non potest;
Unde Angelis obediunt corpora ad nutum , non tamen contra bonum uniuer
g. r. Vnde oriatur quod natura tantum a
ros. Ο Ε hac re non una omnium sententia , illa tamen est com munior, & probabilior, quae desumitur ex
fine, quoniam si daretur vacuum esset omnino otiosum imo perniciosum toti naturae quantum est ex se , quare impossibilo
est dari vacuum naturae viribus. Quod autem vacuum esset otiosum, patet, quia ad nihilum deseruiret, cum nihil, ut est vaculi
ad nihil deseruiat, quod etiam colligi potest ex singulis rebus, ad quas explicandas
non est necessarium vacuum , ut ex dictis f. praecedenti liquet. Quod autem etiam esset perniciosum probatur, nam impediret actiones, & operationes naturales,quae sine contactu fieri non possunt, vacuum autem tolleret contactum . Τum quia si posset dari paruum vacuum, posset etian dari magnum, quod sine dubio esset notabile naturae detrimentum;res enim inferiores nequirent a superioribus conservari. Imo neque repleri posset per motum, cum
in vacuo motus fieri non possit, de quo S. sequenti. S. I. An si daretur vacuam posset in eo fieri
Io 6. D Rima sententia est, quod si da-Γ retur vacuum nullus .in eo pes set esse motus, etiam per diuinam potentiam . Sic tenent Pererius, Iandun. & alii relati a N. Compluta hic disp. 2 o. q. 3. Se cunda sient. est, quod dato per diuina
potentiam vacuo, tunc naturaliter posset in eo esse motus, nam posset homo qui in eo reperiretur eleuare brachium , vertero caput,si non moueri motu progressivo.De alijs motibus ut augmentationis, nutritionis, &c. dicunt quod tunc omnino fient. Sic tenent aliqui moderni. Tertia sentdicit quod tunc motus localis fieret in instanti, cum nihil esset a quo mobile retardaretur, sic aliqui apud dd. Complut. q.q. Quarta sent. tenet, quod tunc posset esse
278쪽
In lib. 4. physicor. de loco, & tempore. 2 3 s
plui. post alios. Quod tunc possiet ego motus per diuinam potentiam, patet, quia nulla in hoc apparet implicantia. Quod
autem effet in tempore, licet breuissimo , etiam constat, quoniam est de essentia m
tus localis, de quo est potissima dissicultas, quod fiat successivh. Haec senta comunis sima est, & tenenda solum examinanda est mens Aristotelis. Io7. Pro quo sciendum est, quod antiqui Philosophi ponebant vacuum maxi-mὴ propter motum Iocalem , sine quo putabant motum esse non posse. E contra
Arist. probat, quod motus ostendit locum non vacuum, & quod si daretur vacuum motus esse non posset,nisi in instanti, quod est impossibile . Τene verba Arist. hoclis. . tex. 36. ubi sic habet. Accidit autem dicentibus vicuum esse ut necessarium,s erit motus: contrarium magis, s quis consideret
non ple moueri quicquam, si sit vacuum . Hine Ruuius, Con imbric.δε alis dicunt illationem Aristotelis bonam no eme, quod scilicet si daretur vacuum, vel non esset motus,vel esset in instanti, propter aliquas rationes, quas postea reseremus, & sol
Io 8. Verum puto non esse necesse deserere Aristotelem, nam optime defendi potest in via Arist.quod si daretur vacuum motus debet et esse in instanti licet hoc implicet contradictionem, ac proindeqmplicabit contradictionem per eumdem Arist. dari vacuum. Ad hoc autem inserendum duo ponit Arist. unum ab antiquis etian
suppositum; alterum manifesta experientia probatum . Primum est,quod elementa in vacuo deberent moueri eadem virtute naturali motiva, quam nunc habent, nam
hoc pacto afferebant antiqui, qui dicebant
vacuum esse necessarium ad motum loca
Iem prout fit de facto a virtute naturali
motiva, hoc enim maximc aduertendum
est, tota enim ratio Aristotelis in hoc primo fundamento posita est, nam si poneremus in lapide non eandem virtutem motivam, quam de facto habet,sed aliam naturalem virtutem per se ordinatam ad motu in vacuo sine ordine ad plenum, tune illa virtus deberet esse ad tantam, vel tantam veloeitatem motus, implicat enim motum fieri sine ulla velocitatis determination O: quare si ponamus dari talem virtutem naturalem per se ordinatam ad motum in vaeuo sine ordine ad plenum, deberet esseis essentialiter determinata ad aliquam vel citatem motus. Supponit ergo Arist. I pidem illum prorsus eadem virtute naturali , qua nunc in pleno mouetur debere
rost. Alterum quod manifesta experientia probatu ponit Arist. est, quod duabus ex causis oriri potest ut unum corpus
alio velocius moueatur, prima quia coeteris paribus habet maiorem virtutem motia uam, scilicet grauitatem , aut leuitate tro pideo enim globus plumbeus velocius m uetur deorsum in aere , quam globus ligneus eiusdem magnitudinis , S figurae, quia maiorem habet grauitatem. Secunda, quia licet in omnibus prorsus sint paritia,
unum tamen mouetur per mediu tenuius,& minus resistitiuum, aliud vero per medium erasius, & magis resistitiuum, sie si
globus plumbeus moueatur per aerem, velocius mouetur quam per aquam. Vndi
insertur quod medium pet quod de facto
mouentur corpora facit ad determinationem tantae, vel tantae velocitatis motus, ut cum videamus nullum corpus moueri nisi
sub his circunstantiis, & determinationibus , sequitur quod nullum corpus de facto habeat virtutem motivam determinatam ad motum nisi in ordine ad resistentia pleni in quo mouetur; resistentiam autem dico qua plenum dum scinditur resistit , quo modo magis resistit corpus densum
iio. Modo sic arguit Arist. tex. 7o.
debet esse aliqua proportio inter resiste tiam unius medij, & resistentiam alterius, nullum enim resistit infinite alias nihil moueri posset , quod si finite resistit, Geproportio inter resistentias. Similiter debet etiam esse proportio inter veIocitatem mobilis dum mouetur in uno spatio magis, aut minus resistente, & eadem proportio debet esse inter tempora, ct velocitatem utriusque, & consequenter potest esse i ter haec quatuor aliqua proportionalitas ,
279쪽
vi dici possit . Sicutse habes hae resistentia
ad aliam, ita haec velocitas ad aliam, se hoc
tempus ad aliud, siue haec proportio sit dupla , siue alia quaecumque , sed in vacuo, aut cum vacuo nulla cst proportio , eum nihil sit, ergo nulla est resistentia , nec in velocitate, nec in tempore, &c. &sic motus per Arist. esset in instanti. xii. Sed obij cies i. quia si in vacuo motus deberet fieri in instanti maxime quia mobiIe in vacuo nullam habet resistentiam, sed hoc vel est falsum, veI non suscit; ergo nulla est ratio cur debeat moueri in instanti. Maior videtur conis cessa ab Arist. qui propter hanc improportionem inter resistetiam med ij,& va. cui infert motum fieri in vacuo in instanti. Minor probatur, quia si ratione praescindamus ab omni resistentia medii qua-do lapis mouetur deorsum 'in aere,& con sideremus tantummodo quantitatem lapidis unius palmi, v. g. & aeris . quae sit centum palmorum tunc lapis unius palmi non potest coexistere, & esse praesens in instanti centum palmis, nam ipse deberet esse centum palmorum ; in instantinamque non est successio partium cum
sit indivisibile, ac proinde si omnibus
eoexistit, erit omnibus squalis, quantitas enim non potest coexistere quantitam ii maiori se . Ergo priescindendo a qua- eumque resistentia medii,& solum considerando simplicem quantitatem, si Iapis mouetur, necessario moueri debet successiue , etiamsi nullum aliud habeat impedimentum, aut resistentiam . Licet ergo in vacuo nulla alia esset resistentia , tamen eo ipso quod ponimus corpus, quod moueri debet no esse aequale vacuo seu non esse aptum adimplere simul totuvacuum, non poterit lapis in eo moueri in instanti, cum non possit toti coexistere, & sic mouebitur in tempore, licet a vacuo nullam habeat resistentiam quasi extrinseca in , cum habeat intrinsecam , prouenientem ab ipsa ratione corporis extens non potentis simul correspondere toti spatio,&c. I Ia. Resp. quod ideo in vacuo mo-xus est futurus in instanti, quia ibi lapis
nullam habet resistentiam In ordine ad
quam sua virtus motiua naturaliter sit determinata , virtus namque illa non est
ex se determinata in ordine ad resistentiam negatiuam sine ullo ordine ad positivam , ut dictum est , & sic deberet moueri in non tempore, quia nulla est proportio inter resistentiam vacui, & pleni,
cum in vacuo nulla sit resistentia talis aqua determinetur il Ia potenta motiua . Argumentum autem solum probat, quod ex alio capite, quia vacuum non potest
totum simul pertransiri, ideo implicat
motum fieri in instanti, non ratione vacui qua tale est, dic. ii 3. Obij cies a. nam si lapis moue -
retur in vacuo haberet virtutem motiua determinatam , de finitam, non maiorem quam nunc habet , ergo moueretur eadevelocitate, sumpta determinatione a virtute motiva, quae ex se, & intrinsech eL set determinata ; ergo si essent duo lapide alter maioris, alter minoris virtutis motiuar, lapis maioris virtutis moueretur maiori velocitate, ac proinde alter non moueretur in instanti, alias non posset excedi a velocitate alterius. Imo cum implicet contradictionem motum esse in instanti non potest virtus motiva esse deinterminata ad aliquid impossibile, ac proinde si lapis in vacuo mouercruri in tempore moueretur. Resp. hoc argum. nil
aliud probare nisi quod si lapis deberet
moueri in vacuo per virtutem per se determinatam ad illud sine ullo ordine ad plenum, deberet moueri in tempore , &vnus Iapis alio velocius , de quo non disputamus ii . Obijcies 3. nam si intra aerem esset vacuum, & lapis descenderet ex alto, quando pertingeret ad ultima superficiem non amplius descenderet ; sed hoc est falsum; ergo. Minor probatur, nam adhuc retinet suam grauitatem. Maior constat, quia tunc non inueniret resistentiam, quam prius habebat. Resp. I.quod lapis tunc pertingeret usque ad vacuum, illud tamen non ingrederetur, sed sicut
quando mouetur in aqua, statim ac attingit superficiem terrae , quiescit ibi, ita
280쪽
etiam qii iesceret in ultima parte aeris supra vacuum , ae si vacuum esset corpus impenetrabile. Resp. a. quod in tali casu lapis ille descenderet infra aerem, S Occuparet aliquam partem vacui , & tunc foret Inotus in vacuo per accidens, quia scilicet partes superiores lapidis, quae sunt in aere, propter grauitatem mouerentur, ut essent anfra aerem , & quia lapis est continuus, impelleret inseriores partes infra aerem in sic moueretur tunc lapis in vacuo per accidens ad motum partium, quae per sic in uentur in plena, in quo habent sufficiente determinationem ad motum.
f. q. An si daretur υacuam possint in eo fieri
ras. π N praecedentibus loquuti sumus praeeipue de motu locali, modo siqua expressius dicenda sunt de alijs motibus. De qua re relictis varijs modern rum placitis, proniam quae certiora videntur. Dico ergo r. quod si Deus poneret ho
minem in vacuo, eumque viuum conserexa
ret, posset mouere caput, aut brachism. Dixi eumque viuum conseruaret, quia natura-
Iiter vivere non potest animal quod indiget respiratione. Ratio autem quare tunc homo posset sic se mouere est, quia in hoc discriminantur motus elemetorum de quibus diximus S. praecedenti a motibus h minis, in g. quia motus homi his fiunt ex determinatione voluntatis, & appetitus in tanta, vel tanta velocitate in quocumque a medio, unde non necessario sumunt suam primam determinatione in ordine ad plenum, neque fiunt necessario sursum, aut
deorsum , sed possitnt fieri in quamcumq; partem, neque isti motus fiunt ad hoc ut leuia sint supra grauia,& grauia mfra leuia,
soci selum in usum, & commoditatem animali quare non faciunt contra hos motus quae supra dicta sunt de motu locali elamentorum, de quo potissime locutus est Aristoteles. Imo non desunt tenentes probabiliter : quod dictus homo , miraculos a Deo conseruatus in vacuo, absque nouo miraculo, sed in virtute praecedentis posset moueri motu progressivo. Fri Gabr. P0sica .
ri 6. Sed obij cies r.quod si homo in
ueretur in vacuo faceret nouum vacuum,
sed hoc esse nequit; ergo, Sc.Sequela probatur , nam illa pars vacui in qua erat homo, erat plena homine; ergo si postea homo moueretur, remaneret vacua, & sic fieret nouum vacuum . Minor colligitur ex Arist. a .cali temet 7 ubi probat quod caelumvltimum debet esse figurae circularis,quias esset figurae quadratae v. g. cum moueatur circulariter daretur vacuum extra caelu, nam anguli figure quadrate in motu relinquerent post se vacuum, sicuti in nostro casu homo in vacuo, relinqueret vacuum si ibi moueretur. I 17. Resp. quod si homo moueretur in vacuo non fieret nouum vacuum ex separatione corporum contiguorum, quod vacuum refugit natura, sed esset vacuum quoddam ad quod vitandum natura non
curat,vnde posito illo vacuo nihil obstaret quom tuus homo posset in eo moueri. Ad Arist. dico ibi ipsum supponere , quod sicesum non esset figurae rotundae, std quadratae, dummodo ponatur moueri circulariter, extra caelum deberet esse aliud corpus,&consequenter cum nihil sit inter an gulos caeli, si enim esset aliquid solidum impediret motum, deberet dari vacuum, quod Arist. reputauit absurdum . Hoc au tem non est contra nos, qui putamus dari
li 3. Obijcies a nam si daretur vacuu ,& aliquis homo poneretur in eo, & tangeret pauimentum, non posset moueri, quia non posset mouere pedem a pauimento, ergo, dec. Item si tangeret manu pectus, non posset eandem manum dimouere a pectore, cum no possit solui contiguitas corporum nullo intercedente . . Res p. quod si volumus congruenter philosophari a n his notis, ita res esset ut dicit argumentu, videmus enim nunc non posse duo corpora separari, nisi intercedat aliquid. Non tamen ex hoc sequitur non posse corpora moueri tu vacuo, posset enim homo poni tunc a Deo in medio vacui, ut neque tangeret pauimentum, neque poneret manu supra pectus, & tunc posset eam mouere .