장음표시 사용
301쪽
ricam motus, nee Die necesse quod separatim poneretur, cum sufficienter contineatur, & explicetur in v tritate numeri ca termini, cum via reuocetur ad terminum, & sit quoddam initium illius . t
Secundum argum. Unitas num rica quantitatis, qualitatis, aliorumque
aecidentium a solo iubiecto desumituri
etiam unitas numerica motus, cum
si accidens, a solo sit biecto desumetur ;ergo frustra desumitur a termino,& tempore . Resp. quod etiam unitas temporis tequiritur ad vilitatem qualitatis inuantitatis, &c. nam calor productus hodie in manu , & destructiis, distinguitur numero a calore, qui producetur cras, qRialie et si idem subiectum numero, non tamen est idem tempus , ubi namque tempus discontinuatur, nec accidens potest esse continuum. Quod autem ad motu, ctiam unitas termini requiratur, patet quia cum motus identificetur cum termino, oportet quod ubi est diuersitus termini sit etiam diuersitas motus. 3 . Tertium argum. nam unitas numerica prioris non dependet ab unitate numerica posterioris, sed motus est prior termino, qui per ipsiam producitur, nam calefactio est prior calore, imo etiam motus est prior tempore, cum tempus sit proprietas , & mensura motus , mensura autem est prior re mensurata,& supponit illam ἔ ergo , &c. Resp. concedendo maiorem, quod scilicet prius non dependeata posteriori, qua prius est, bene tamen secundum quod dicit alias rationes . Ad minorem dico, quod licet motus sit prior termino, prout ille est causa huius , prout tamen motus cst idem entitate cu termino no est prior, & hac ratione unitas motus desumitur ab unitate termini. Ad illud quod dicitur de tempore, dico quod si procedat de tempore primi mobilis,
motus non in prior , nam calefactio v.g.
supponit illud tempus . Quod si procedat de tempore intrinseco, quod est quindam proprietas motus , adhuc potest esse prius motu, non qua passio est, sed qua
incnsura actualis : res enim mensurate dependet in hac ratione a sua mensura. 3s. Quartum argumentum, unitas motus depcndet etiam ab unitate moto ris, ergo illa tria non sufficiunt. Antec dens probatur,nam quoties multiplicantur numero motores, multiplicantur etianumero motus , alias idem esset calefactio ignis A. & ignis B. quod nemo dicit . Resp. quod requiritur quidem ad
unitatem motus etiam unitas motoris,
sed non tanquam quid intrinsecum , sed tanquam quid extrinsecum ut dicebamus
36. Quintum argum .quoniam si ea-nis dei jciatur ex alta turri, & in medio descensus deuiuat, tunc erit idem motus numero, & non erit idem mobile , nare
canis vivus , & mortuus non sunt idem , numero; ergo unitas numerica motus nodesumitur ab unitate numerica mobilis . Quod si dicas non esse idem numero motum , sed duo oporteret quod inter illos daretur aliqua quies per quam discontinuarentur. Respondet Toletus hic q. 3. quod motus illius canis, est unus, & idecontinuus ex eo quod subiectetur in materia prima , non in toto, & sic cum materia prima sit eadem in genito, & in corrupto, etiam motus geniti, & corrupti erunt idem . Sed haec sententia non placet I. quia secundum Aristotelem motus subiectatur in mobili. a. quia aliud est subiectum ortus, & interitus, & aliorum motuum; materia prima est subiectum ortus, & interitus, non aliorum motuum. 3. quia subiectum ortus, & interitus, est in pura potentia, at subiectum motus cstens in actu . q. quia idem est subiectum motus, & termini, sed subiectum terminiv.g. caloris est totum, ergo etiam subiectum motus, cum quo motus identificatur crit totum. Resi . ergo quod in eo ea su illi motus licet sint contigui, non tamen continui, & sic sunt duo motus; bene verum est,quod inter duos illos motus non intercedit nec tempus nec quies po
302쪽
In libo . physicori de his ad quae datur motus. 270
L eundem terminum per diuersa media sint eiusdem, an diuersae speciei Supra aliqua tetigimus de hac dinicultate, modo clarius est dissoluenda, de qua . Prima sententia est , quod loquendo de motu alterationis nam de motu locali per diuersa media ad eundem terminum , ut de motu siursum , & deorsum ad cumdem terminum materialiter, est communis sententia, quod sint diuersae speciei maxime de motu qui fit ad extremos c lores per medios specie diuersos,sint specie diuersi. Sic tenent Magnus Alber
Burieus, Ferrar. Conimbric. & alii hoc loco. Secunda sententia per oppositum tenet, quod motus qui tendunt ad extremum colorem per medios specie diuersos, ut motus ad nigrum per fuscum, vel rubrum siunt eiusdem speciei. Item sunt eiusdem speciei motus ab albedine in rubrum, & a nigredine in rubrum.Tertia sententia est, quod motus,qui tendunt ad extremum colorem per medios diuersos sunt eiusdem speciei. At motus qui tendunt ab extremis coloribus ad medium,
tur . Omnes motus sure ab extremis colori htis ad medium, ut ab albo,'nigro ad ru-
4rum, sunt diuerse speciei, sicut etiam sunt diuerso speciei motus a mediys specie diuersis,
ut a rubro, vel fusio, ad album,vel nigrum. Sic tenent auctores primae sententiar, &alij. Ratio constat ex dictis duobus SS. praecedentibus, nam quoties extrema, seu viae, aut media sunt specie diuersa, etiam terminus est specie diuersus, licet materialiter sit idem,ut patet in motu sursum,& deorsum ad idem medium ; sed siue motus sint a coloribu extremis,ut ab albedine, & nigredine ad rubrum , vel fuscum , qui sunt colores intermedij; siueo motus sint a coloribus interine dijs speeic diluersis, ut ab iusto, & rubio, ad album, vel nigrum, semper media, seu vie sunt diuerse speciei, ergo etiam motus erunt diuersae speciei, licet termini sine materialiter eiusdem speciei. Diximus enim supra,quod diuersitas specifica moritus sumitur,non a terminis materialibus, sed formalibus , quoties autem viae, seu media, aut extrema sunt formaliter, seu specie diuersa, inserunt motus , & terminos specie diuersos. 3 ρ. Secunda dissicultas, an illa, quae specie disserunt possint esse continuata,
Prima sent. afirmat dummodo communem habeant materiam, unde viriditas,dc. siccitas in ligno sunt continua,quia communem habent materiam. Sic Toletus hic q. 3. Valesius controu.3 r. & alij. Secus quando non habent materiam communem . Communis opinio tenet, quod ea
quae specie differunt, siue habeant, siue
non habeant communem materiam non
possit ni continuari, unde virga cuius medietas est sicca,& alia viridis, non est una quid continuu; unde neque tunc est una materia communis, cum enim sint duo composita, licet contigua, non possitnt habere unam, eamdemque materia , sed sunt duae materiae specie, & numero diuersae ratione duarum formarum, specie, numeroque distinctarum. o. Ratio communis sententiae est,
quia quae specie disserunt,habent formas specie distinctas, distinctio namque specifica desumitur a forma, ut omnes tra
dunt, sed qus habent formas specie distinctas , habent etiam accidentia forma consequentia, specie distincta, & habent accidentia,quae formam non consequuntur saltem numero distincta; sed continuitas non consequitur formam,sed materiam per quantitatem extensam, ergo quae habent formas specie distinctas habent continuitates saltem numero diue fas . Tum quia ubi est distinctio specifica, est etiam distinctio numerica, ubi autem sunt plura numero, non potest cile una continuitas; ergo &c.Unde licet pars virgae sicca,& viridis videantur continua non tamen sunt, sed tantum contigua; mcut non sunt continua, sed tantum contigua r
303쪽
Lgo Disputatio VI. Dubium III. .
tigua, quae cum alijs inseruntur . Item cum in homine una pars moritur,alia re mmanet viva, tunc pars vitia, & mortua non continuantur , sed tantum conti sugntur.
De contrarietate moIuum. s. r. Vnde sumatur motuum contra . rietas .
4r.ψVpponimus aliquos motus esse δε contrarios; nam augmentatio,&diminutio, sunt motus contrarij; calefactio, & frigefactio sunt motus contrari j; ascensus,& descensus sunt motus contra iij, &e. Haec tamen contrarietaS non co- petit motui ratione sui, sed ratione se mae, cum enim motus sit via ad formam, oppositio viae desumitur ab oppositione sermae; illae namque viae dicuntur contrariae, quae in contrarios terminos tendunt. In quibusdam motibus fornaae sunt contrariae in esse rei, ut in calefactione,& frigefactione.In alijs est contrarietas in esse termini, ut in motu augmentationis, &diminutionis , in quibus non est contrarietas in esse rei, sed tantum in esse te mini , quatenus augmentatio terminatur ad quantitatem sub ratione maioris, &diminutio terminatur ad eandem sub ratione minoris. 1. Sed obiicies I. nam contraria
possunt esse simul in gradibus saltem remissis, sed motus qui dicuntur contrarij non possunt esse simul in gradibus etiam remissis ut patet in motu sursum,& deo sum; ergo , &c. Resp. hoc argum. bene proceὸere in contrarijs permanentibus , quae possunt esse simul in gradibus remisi sis, ut sic agendo, & reagendo mutuo sompellant. At contraria fluentia non possunt esse simul etiam in gradibus remissis quia cum habeant esse debile, facile λ, expellunt. Vel dicas , quod contrariae permanentia in gradibus remissis possunt esse simul. , quia in his gradibus conueniunt , & conspirant in unum, ad producendum unu in effectum, ut patet in calore, & fiigore in gradibus remissis in miκ-to ad producendam unam consonantiain,& temperamentum . At contraria fluentia non possunt conuenire ad producti nem Unius v. g. temperamenti , sed habent semper terminos oppostos,& sic neque in gradibus remissis possunt conue
3. Obij cies a. nam si aliqui motus essent contrari j maxime essent ascensus,& descensus , sed isti non sunt contrarii , ergo nulli. Minor probatur, nam duo contrarij motus non possunt conuenir seidem corpori simplici, sed assensus, &descensus conueniunt eide aeri, aer namque aeque naturaliter descendit a sphaera ignis ad secundam regionem , & a terra ad eandem regionem . Hinc in fulgor videmus duos motus contrarios , ascensus , & descensus. Resp. quod duo motus diuersi possunt eidem rei conuenire , ratione diuersarum qualitatum,nam aer,& habet aliquid grauitatis, & aliquid leuitatis, modo ratione leuitatis ascendit sursum ad secundam aeris regionem, &ratione grauitatis descendit a sphaera ignis ad eandem secundam regionem; idem die de fulgure, ratione ignis inclusi rapitur sursum , & ratione grauitatis temreae descendit deorsum , ob id tortuosε mouetur. Item atomi,& plumae, &e. ascendunt, & descendunt, ratione leuitatis, & grauitati S . 4 . Obijcies 3. ex Arist. I. de cario ,
quod uni unum tantum contrariatur, sed motui contrariatur quies, ergo non contrariatur alter motus. Resp. quod secundum unam, eademque rationem, uni unutantum contrariatur, benε tamen secundum diuersam rationem , ut patet in virtutibus, quibus duo vitia contrariantur,
unum per desectum, aliud per excessum. Sic motui oppositione priuatiua contrariatur quies, & oppositione positiva, contrariatur alter motus.
s. His suppositis quaerimus unde
sumatur motuum contrarietas . Pro quo
notandum cst ex Arist. his cap. s. quod quinque modis cocipi potest, quod unus
304쪽
In lib. ue .physicor. de his ad quae datur motus. 28 I
motus sit alteri contrarius. I.quando mΟ-eus , qui procedit ab uno termino , contrariatur alteri, qui tendit ad eundem terminum, ut motus sursum, & deorsum.
α. Illi motus dicuntur coatrari j, qui progrediuntur a terminis contrarijs , ut motus calefactionis , & frigefactionis , qui Progrediuntur a calore, & frigore , quae
sunt qualitates contrariae. I. Illi motus dicuntur contrarii, qui terminantur ad terminos contrarios, ut calefactio, & frigefactio ad calorent,de frigus. q.Illi mo-cus dicuntur contrarij, qui & procedunt: terminis contrarijs , & terminantur ad terminos contrarios, ut calefactio, & li i-gefactio, quae & procedunt aliquando aeterminis contrarijs , & tendunt ad terminos contrarios, scilicet ad calorem,& fri-Gus . Contrarietas eiusdem motus sum, Tur a termino a quo, & ad quem motus ,
sed de hoc non procedit dissicultas .
Contrarietas essentialis motuum desumItura terminis ad quos . At contrarietas accide
ralis, o quas complens priorem sumitur a Terminis a quibus. Sic post Arist. D.Th ma, & alios tradunt N. Complut.di p. a . . I. Ratio primi est, nam a quo motus abet naturam , & speciem ab eo habet
Contrarietatem, contrarietas namque si
guttur rei naturam tanquam proprietas lius . Ratio secundi est, quia cum terminus a quo requiratur ad contrarietatε eiusdem motus, seu ad hoc ut motus sit
inter terminos positivos contrarios , requiretur etiam ad hoc, ut iste motus sit
contrarius alteri. S. 2. An , c quomodo quies contrariatur
biecto apto moueri est priuatio , si subiectit m non si aptum moueri, quies illa n5 est priuatio, sed negatio motus . Deinde quies alia est in termino a quo, & alia in termino ad quem. Quies in termino a quo est illa , quae praecedit motum, & quies in termino ad quem est illa, quae sequitur desitionem motus. Et Fr. Gabr. P seca. sic in calefactione v. g. quae est motus ad
calorem dantur duae quietes , Vna praecedit inceptionem , & alia sequitur destionem . Quies quae est in termino ad que, seu quae sequitur desitionem potest sumi dupliciter . Primo pro consistentia,& sta tu mobilis in forma, aut loco acquisito, qvi status est veluti quaedam sevitici talis
formae, aut loci. Et haec quies non Opponitur motui, cum motus ad illam Ordinetur , ut est locus sursum respectu ignis. Secundo sumitur prout praecise dicit carentiam motus praecedentis, & de
ista potissime proccdit dissicultas, nam de
quiete, quae est in termino a quo, omnes conueniunt cum Arist.hic cap. 6. quod orponatur motui, non quidem positiue,sed priuatiuE .
8. Quoad quietem , quae est in ter mino ad quem, dico r. Quies, que eis intermino ad quem si foris liter fumatur, pro
ut dicit priuationem motus, ostponitur ei ompositione priuatiua . Ratio est, quia forma& priuatio illius dicunt oppositionem a privativam , scd motus, & quies se habent ut forma,& priuatio illius .crgo,&C.
Dico a. Suies quae eis negatio motus, ρο-
ponitur illi contradictorie. Ratio est,quia forma,& negatio illius se habent sicut esse, & non esse, ac proinde opponuntur contradictorie; esse enim , & non esse ilialius simpliciter, ut est negatio contradictionem inuoluunt. V. Sed obijcies r. nam Arist. his cap. 6. docet quod quies non opponitur motui; crgo male dicimus nos opponi priuatiue . Resp. Aristotclem fuisse loquutum de quiete prout dicit consistentiam, & statum mobilis , non prout dicit praecise carentiam mobilis. so. Obijcies a .ex eodem Arist.cap. I. huius libri, quod a priuatiuo ad priuatiuum non est motus,sed a termino ad quefit motus ad priuationem illius ; crgo intermino ad quem non est priuatio. Resp. solum inferri quod forma per motum acinquisita non est priuatio, a forma autem acquisita non datur motus ad quietem .s r. Sed quaeres, quaenam quies Opponatur motui, an illa quae est in instrati N n ter-
305쪽
α8st. Disputatio VI. Dubium IlI
terminaturo motus, an illa quae est in tempore sequenti post instans terminatiuum motus.Resp. quod loquedo de motu successitio, qui terminatur in instanti,uies sibi opposita est in tempore immeiate sequenti , cum enim motus si successitius, & correspondeat tempori, quies illi opposita, debet esse in tempore; tum quia illud instans ultimum pertinet admotum tanquam complementum illius ,
ac proinde in illo non potest esse quies. S.3. An possit aliquid moueri duobus moriabus contrari,s .er. onueniunt communiter , quod
L s unum, & idem potest per accidens moueri duobus motibus contrarijs,
ut patet de illo qui mouetur in naui it , oppositum illius , nam proprio mo
tu nauis in occidentem . Similiter corpus Christi D. in una hostia mouetur sursum ad motum illius, & in alia potest
eodem tempore moueri deorsum. Illinamque motus non sunt proprie contra-fij. Idem dic de motibus planetarum , qui motu proprio mouentur ab occidente in orientem,& motu raptus primi mobilis mouentur ab oriente in occidente. Item conueniunt, quod idem possit moueri duobus motibus contrarijs rationOdiuersarum partium, nam potest quis in una manu calefieri, & in alia frigefieri. Item potest quis sanari in una parte, &infirmari in alia . Isti namque motus non
sunt contrarii respectu subiecti, licet sint contrarij in L.
3 3. Demum coueniunt omnes,quod
non possit idem siccundum eandem partem moueri duobus motibus contrari j sinuersis, ut sursum , & deorsum, ante, &retrolicet possi moueri secundum diuersas partes; potest enim quis unam manu eIeuare, & aliam demittere; potest secundum unum pedem moueri ante, & secundum alium retro ' At fieri nullo modo potest, quod quis simul secundum
eandem partem astendat, & destendat; accedat ad unum terminum, & recedat. 34. Dissicultas est, an unu , & idem
moueri possit motibus contrari jS etiam , non inversis. Prima sententia assirmat,
in gradibus remissis;vnde poterit aliquid frigefieri, & calefieri in gradibus remisesis. Sicut enim contraria possint esse simul in gradibus remissis,ut calor ut dum& frigus ut duo v. g. ita etiam motus ad istos gradus poterunt esse simul. Sic tenent PlaZa, Conimbric.& alij a N. Complut. citati Misp. 2 q. q. a. n.7. 3 s. Nostra sciit. seq. conci . explicatur . Motus contrari' ad qualitates contrarias etiam in gradibus remissis in quibusus qualitates esses mul posunt, nequeuntes simu seu no poteis aliquid mouerι duobus motibus contraridis etiam in gradibus remissis . Sic Arist. . cap. 6. D. homas ibidem, Soncin. Soto, & alij, quos reserunt,& sequuntur N.Complut.loco citato. Ratio est euidens, quia licet qualitates co-trariae possint esse si inni in gradibus remissis; non tamen motus ad illas, lquoniam sicuti non potest aliquid ascendere sursum, & descendere, accedere, & recedere, etiam leuiter, ita non potest etiam leuiter calefieri,& frigefieri,cum sint sicut accessiis, & recessiis .Tum quia motus ad calorem licet remissum ita est acquisitio formae, ut sit ex sui natura expulsio contrariae; ergo, &c. Tum etiam quia aliud
est aliqua simul esse, & aliud esse simul
fieri, nam habitus virtutis, & viiij fallevia corruptionis possunt simul esse , non tamen simul produci; non enim possunt stare simul duo actus, quorum unus sit productivus habitus virtutis,& alius habitus viiij, cum actus virtutis sit ex natura sua destructilius actus contrarij, Ut actus amoris est destrueti tuas actus odij . Motus autem contrarii sunt sibi inuicem destructiui. 3 6. Obij cies r. nam duae qualitates c utrariar ut calor, & frigus possunt esto simul in gradibus remissis; ergo etiam
earum motus productivi.Antecedens notum est. Conseq. probatur, quia contrarietas motum desumitur ex contrarietate formarum, ut supra vidimus, ergo etia.
incompossibilitas motuum desumetur ex
306쪽
In lib. 6. physicor. de composit. continui, M. 2 s a
t om possibilitate formarum; sed forma in gradibus remissis non sunt incompossibiles; ergo neque motus illarum productivi. Resp. concedendo antecedens , &negando conseq. Ad probationem dico quod incompossibilitas motuum non sumitur ex incompossibilitate Ermarum inesse quieto, sed in fieri;duae autem formi contrariae dicunt incompossibilitatem in fieri, licet non in facto este saltem in gradibus reinissis, in fieri autem dicunt incompossibilitatem,quia fieri unius est exclusio alterius, ut ex dictis constat. s7. obijcies a. Demus , inquiunt, uod aliquod stibiectum neque sit cali- uni, neque frigidum , & illi applicentur duo agentia fortissima contraria aequalis
virtutis, & activitatis, tunc umamquo aget,ergo tunc dabuntur duo motus con
tra ij. Resp. quod in illo cassi, si aps
centur eidem parti subiecti, neutrum aget, quoniam unumquodque impedietaehionem alterius.
In lib. 6. Physicorum, de compositione continui,
de modis incipiendi, & de maximo, & minimo.
ponatur ex solis indiuisibilibus.In 3. capite ostendit quod instans , seu momentum temporis sit indivisibile, & sit finis partis praeteritae, & initium futurae. In φ. capite agit de diuisibilitate motus. In 6. disputat de principio, & fine motus de modo desinendi illius . In T. cap. probat quod tempori, motui, mobili, & spatio, conueniat esse finita, aut infinita. In 8. cap.docet quietem esse diuisibilem in in finitum . In s. & Io. cap. proponit aliquos errores antiquorum Philosophoru,& eorum falsitatem ostendit. Sed sit. Fr. Gabr. Plasica.
S. I. Ais in continus dentis indisi nsilia. Φa. o Rima sententia est, quod in eo L tinuo nulla dentur indivisibilia , sed quod quantitas v.g. sit una eontinu in entitas,quae nulla habet indivisibiluta,
neque terminatiua, neque copulatim , .
terminatio naque nihil sit aliud nisi ipta
quantitas , ut dicit carentiam ulterioris extensionis. Sic tenent Ocham infra --. cap. de quanti item tram de Eucharicv. I. cr a. st quodlib. I. q. s. Gregor. ina II. 2.art. I a. &est omniuNominaltu, quam sententiam defendunt Perer. hieιib. I .cap.6. Auersa a.aa .se . & aliquialis modemi. Secunda sententia est,quod dentur in continuo indivisibilia cotinua Nn a Duiliroes by Corale
307쪽
ε. 84 Disputatio Vll. i Dubium I.
tiua realia , non tamen terminativa. Sic aliqui moderni. Tertia sententia per oppositum admittit indivisibilia realia terminatiua, non tamen continuativa. Sic Fonseca .metaph. cap. 16. q. 6. &alij cxiunioribus.
3. Pro intelligentia difficultatis notandum, quod Arist. ponit tria genera indivisibilium , scilicet punctum , quod est usquaequaque indivisibile, quod est duplex, aliud est terminus lineae, aliud continuatiuum partium continui, ut quantitatis , quod in quantitate retinet nomen , puncti,in tempore habet nompn instantis,& in motu vocatur mutatum esse . Secundum indivisibile est linea, quae solum est indivisibilis secundum latitudinem, &profunditatem, & diuisibilis secundum longitudinem . Tertium est superficies , quae est diuisibilis secundum longitudine& latitudinem, & indivisibilis secundum profunditatem . Punctum est terminus lineae, linea est terminus superficiei, & Ω-Ierficies est terminus corporis . Quare inea est continui longitudo sine latitudine, & profunditate. Superficies est longitudo, & latitudo sine profunditate. Hispositis.
eatur . In continuo dantur indivisibilia tam
continuatiua , quam terminatiua . Sic te
nent Arist. D. Tho. Themistius , Simplicius, Philopponus, Capreol.Deaea, iet Sotus, Soncin. SuareZ, Plaeta, Masius, &alij, quos reserunt,& sequuntur N. C-- plui. hic disp. II. q. I. n. q. Probant I. N. Compluta quia quando duo corpora se inuicem tangunt,debent se tangere secundum indivisibile, quoad profunditatem , hoc est secundum superficiem indivisibilem , alias penetrarentur; non enim se possitnt tangere in carentia extensionis, eum haec sit nihil, neque in parte indeterminata minori, & minori, quia cum
quaelibet fit diuisibilis in infinitum non posset aliqua assignari in qua se lagerent sed hanc rationem impugnant iuniores, quia in sententia admittente indivisibilia fatendum est, quod haec tangant partem, quam uruunt, & ad hoc nil aliud responderi potest,nisi quod eam tangant in pam te minori ,& minori, &c. Tum quia si Deus de potentia absoluta separaret su-erficies ab illis duobus corporibus ad-uc se tangere possent , & tunc no nia nisi in parte minori, & minori, sine pe-
. Probant a. quia si daretur corpus perfecte sphaericum supra perseere planii, tunc se tangerent in pilisto.Occurrunt aduersaris, quod se tangerent in parte minori, minori in infinitum , ad eum modii quo per aduersarios se tangunt indiuisibile, & pars . Quomodo namque superficies tangit corpus, nisi secundum partem minorem, & minorem, &c. 6. Ego probarem I. nam lumen receptum in superficie corporis opaci no
potest recipi nisi in superficie indivisibili,& non in parte aliqua, etiam minori, &minori, &c. ergo dantur indivisibilia . . Conseq. constat,admisso namque uno indivisibili , debent admitti omnia , cum non sit maior ratio de uno, quam de alio.
Antecedens patet; nam alias corpus opaeum no distingueretur a corpore diaphano, nam corpus opacum non illuminatur
nisi in superficie , & lumen non recipitur nisi in superficie, at in corpore diaphano , recipitur etiam in corpore , aut in part illius . Quocirca si lumen in corporiopaco recipitur in parte aliqua , secundu
hanc corpus opacum erit diaphanum .
Possiliat, & nil aliud respondere contrarij quod corpus opacum in hoc distinguatur a diaphano, quod hoc secundum sototum illuminatur,& recipit lumen, at corpus opacum sol tim recipiat lumen secundum partem minimam. Sed contra, nam cum haec pars minima sit diuisibilis in infinitum etiam secundum profunditatem , ac proinde sit hoc modo corpus opacum, sequitur quod corpus opacum non distinguatur a diaphano, deinde cuomnes partes sint ciusdem rationis , se-uitur, quod omnes possint illuminari,&eri diaphanae, ut si successive illuminata prima parte, eaque ablata, illuminaretur secunda , & sic deinceps .
308쪽
In lib. 6. Ρhys1coi. de composit. continui, &c. 28 s
bilia tam continuatiua , quam terminatiua sunt possibilia , ergo de facto dantur. Antecedens constare videtur, nulla namque videtur posse assignari repugnantia
huius impossibilitatis , cum entiri Deus de facto creaverit indivisibilia substatialia, ut Angelos, & animas rationaleS, novidetur impossibile quod non possit cre re indivisibile materiale . Conseq. pr
batur I .quoniam omnia fere argumenta, quae adducuntur contra actualem existetiam indivisibilium , militant etiam contra possibilitatem eorum, nam si sunt possibilia possunt poni actu, & si ponantur
actu:contra fieri poterunt dicta argumenta. I Quia si dicta indivisibilia sunt possibilia , debet esse possibile aliquod quasi
spatium ipsis proportionatum,in quo poni possint, sed hoc non potest esse pars v. g. quantitatis, cum haec quippe diuisibilis non potest esse spatium proportionatum indivisibilis , ergo debet esse sipati uindiuisibile, quod non nisi indivisibili repleri potest. 8. Tertio probari posset, quia si non
darentur indivisibilia, daretur infinitum actu a parte rei, sed hoc non conceditur ab aduersarijs; ergo, &C. Maior probatur , nam quoties magnitudo non habet terminum, toties est infinita; sed si non darentur indivisibilia saltem terminatiua, magnitudo non haberet terminum; ergo esset infinita . Nec valet dicere , quod
habet verminum negativum , scilicet carentiam ulterioris extensionis. Nam c
tra est, quia res positiva, & finita debet habere terminum positiuum, alias notia esset finita positive, sed tantum negative, quod dici nequit. Soluuntur argum . in
. Primit argum. Ad uniendas partes continui non conducunt indivisibilia; ergo non dantur Conseq. constat, si enim darentur indivisibilia continuatiua maxime ad uniendas, & continuandas partes continui. Antecedens probatur, nam si conducerent ad illam unionem, vel hoc
esset quia indivisibilia sint ipsa unio,
vel ulterius requiritur alia unio . Si hoc secundum dicatur, dabitur processus in o infinitum . Non potest dici primum , quia indivisibile non potest esse unio pamtium diuisibilium. Resp. quod indiuisibilia sunt ipsae partium uniones, quas utvniant non est necesse, quod eas omnes afficiant, sed suffcit, quod afficiant vltimam sibi vicinam secundum minore,& minorem rationem. IO. Secundum argum . quoniam indivisibilia quantitatis debent habere aliquod subiectum, sed non potest assignari;
ergo, &c. Maior constat, sunt enim accudentia, & leuissimae entitates. Minor pro batur, nam si quod esset horum accidentium subiectum maxime essent parteS,
quas nemini, aut tota quantitas,aut materia prima, aut certe totum compositumhihil horum esse potest; ergo,&c. Nec valet respondere, quod indivisibilia qualitatis subiectatur in indivisibilibus substantiae, ut volunt omnes, aut fere Omnes illi, qui dicunt substantiam habere partes; nam substantia nullas habet partes, ut diximus in Logica . Neque etiam valet quod subiectentur in partibu s,quas uniunt, aut in toto,&c. quia diuisibiles,& extensum non potest esse subiectum rei indivisibilis, S inextense. Resp. subi ctari vi quo ita partibus quantitatis quas uniunt, & ut quod in toto simul cum illis partibus. Nec officit quod istae partes sint diuisibiles, & extensae nam indiuisibilia non assciunt omnes illas, sed secu
dum pariem minorem, & minorem.&c. II. Tertium argum . nam sequere
tur,quod duo indiuisibilia immediati essent in quantitate, hoc est falsum; ergo , & id unde sequitur. Minor constat,nam si semel dantur duo indivisibilia immediata, unum post aliud , possent etiam dari plura, & sic quantitas constaret ex solis indivisibilibus . Maior probatur, quia si ponatur baculus in aqua, cuius una pars sit intra aquam, & alia in aer is contiguo , tunc darentur duo indivisibilia immediata, quorum unum correspinderet superficiei aquae , & aliud superfi- eici aeris, cum enim unaquaeque sit indiuisibilis, debet habere utraque suum indivisibile correspondens in baculo. Resp.
309쪽
quod unum , idemque indivisibile correspondet utrique superficiei aquae,& aeris: illa enim dicuntur se tangere, quorum extrema sunt simul , & sic cum illae duae superficies essent simul possent correspodere uni indivisibili baculi.
g.a. An quantitas componatur ex solis indiuisibilibus , an ex partibus inis diu bilibus copulatis.
11. Rima sententia afirmat, quan- titatem componi ex solis indiuisibilibus , sic tenuerunt Stoici secuti
Zenonem eorum ducem . Itein Pythagoras, Democritus,Leucippes,& multi alii, quos sequuntur aliqui recentiores.Unde Pontius disp. I 8. q. a. po Inum. 9. dicit,
quod quantum ad rationes quaenam sententia sit verior nescitur, unde dicit quod censura Concilij Constantiensis fess. is. dicentis errorem esse in Philosophiaeis, quod linea componatur ex solis indiuisibilibus, fuit addita, vel sumpta ex codice cuiusdam Canonici Coloniensis,& sic non est magnae auctoritatis, quod etiam dicit Ariaga ab illo citatus .
explicatur . Continuum non componitur ex
Ριii indivisibilibus, sed etiam ex partibus per indivisibilia copulatis. Hanc concl.d cent omnes Peripatetici post Arist. Videantur N. Complut. dio. I . q. a. n. IT. pro quo notandum, quod non alio modo possiimus intelligere quantitatem cominponi ex solis indivisibilibus , nisi ponamus unum vniri immediate post aliud, ut unum si extra aliud, & nihil intermediet, ut si ponantur v. g. quatuor puncta Vnum post aliud, fiatque linea quatuor puncto rum . Et si huic superficiei supponaturalia Gmalis, fiet latitudinis, & profunditatis duorum punctorum,& sic deinceps. Ratio autem a priori est, quia si unum punctum omnino esset intra aliud, tunc neque in ordine ad se facerent extensionem,neque plura puncta occuparent plus loci, quam unum, debent ergo esse unum extra aliud immediate, quod est impossile, ut ostendemus.
1 q. Probatur I. nam continuum no
potest eomponi ex solis indivisibilibus sinitis, neque infinitis I ergo nullo modo. Non ex infinitis,quia intelligi non potest quomodo indivisibilia , seu puncta componant quantitatem, seu extensionem nisi tutelligamus unu poni extra aliud, quod si sic intelligamus, tunc nulla quantitas finita poterit componi ex punctis infinitis , sicut nullus numerus finitus potest componi ex unitatibus infinitis,nam duo puncta faciunt lineam duorum punctorii ;tria, faciunt maiorem , ergo istae I incaeduorum, aut trium punctorum non erunt
compositae ex infinitis pnnetis; & si his addantur semper puncta in dupla proportione , crescet linea in dupla proportione sic poterit dari linea magna ex punctis finitis. Et si daretur linea infinitorum punctorum,esset actu infinita secundum longitudinem , quia esset maior quacumque finita possibili. Explic
tur hoc, quia, tunc puncta in illa linea is haberent se sicut partes aequales , non eommunicantes, nullum enim punctum esset maius, aut minus alio , & sic illa lianea haberet infinitas partes componentes aequales, de sic esset actu infinita . Idem
dici debet de linea respectu superficiei,&de hac respectu corporis . Neque ex finitis punctis quantitas componi potest si semel sunt indivisibilia, quod seq.ratione
Is . Nam punctum additum puncto non facit extensionem, neque quantitatem, ac proinde quantitas non potest c5- poni ex solis punctis. Antecedens probatur,nam si duo puncta mirentur ad faciendam extensionem, inter illa nihil deberet intercedere quod esset diuisibilo ἡ alias non essent continua, sed distantia inter se, & hoc ipsum esset contra aduersarios qui putant, quod inter punctum,&punctum nihil diuisibile intercedat. Vel ergo illa duo puncta erunt simul, idest
unum intra aliud, & sic non facient extensionem;vel unum erit extra aliud ut se tangant, & hoc est impossibile; nam vel sttangerent secundum se tota ; & sie unum esset intra aliud,sicut anima est intra corpus
310쪽
In lib 6. Physicor. de composit. continui, M. 28
pus; vel se tangerent per aliquid sui , &per aliquid non se tangerent, & sic essent diuisibilia inter partem, & partem : vel se
tangerent secundum extrema, ut se tangunt de facto duo corpora, punctum autem cum sit indivisibile non habet extremum, aut medium , sed quicquid est illius est ipsum totum, sicut quicquid est substantiae Angeli, est totus Angelus, &sic de caeteris indivisibilibus. Illa ergo puncta non possent se tangere, quia illa
se tangunt quorum extrema funx simul: neque esse post ut cotinua,quia illa sunt continua quoru extrema sunt unam. Unde impossibile est intelligere quomodo puncta possint facere extensionem, & idem dici debet de lineis , & superficiebus . Haec
ratio excludit responsionem cuiusdam, moderni, qui ob hanc rationem fuit coactus admittere quaedam puncta diuisibilia seu extensa , aut ut ipse dicebat in a . x6. Probatur a. ex motu locali, quias spatium per quod debet fieri motus coponeretur ex indivisibilibus, tunc etiam
motus,& tempus componerentur ex indiuisibilibus: sed hoc ςst falsum, nam tunc
tolleretur motus, & tempus. Maior prohatur, ponamus , quod quis existens istis puncto A.debeat moueri per lineam Ioo. punctorum . Vt iste transeat a puncto A.
quod est primum , ad punctum B. quod
est secundum, non requiritur neque tempus , neque motus , quia punctum B. est
indivisibile, & continuum puncto A .ergo totum simul acquiritur, & consequenter in instanti; si enim acquireretur in tem
pore, v. g. in uno minuto, tunc peto an
in dimidia parte illius minuti mobile fuit in puncto A. vel in puncto B. vel partim in uno, & partim in alio; si in A. ergo n5 mouetur , sed potius quiescit in illo. Si in puncto B. ergo iam motum est, & non mouetur ad illud punctum : si partim in uno, & partim in alio, ergo punctum habet partes, quae cum sint absurda dici de bet quod motus fiat in instanti, & idem.
de tempore. 17. Probatur I. argumento, quod erat Achilles Zenonis, nam eX Opposita
sententia sequeretur, quod cursor velocissimus non moueretur velocius homine tardissimo; seu quod Achilles non moueretur velocius testudine. Sequela probatur. Ponamus , quod uterque debeat currere ab eodem puncto , & peride spatium, incipiant simul Achilles velocissimus,& testudo tardissima,tunc dii Achilles acquiret secundum punctum , etiam testudo acquirit secundum , quia ponimus utrumque simul moueri, & non potest testudo minus acquirere uno puncto, cum nihil detur minus puncto; in eodem ergo instanti in quo Achilles acquirit secundum punctum,etiam testudo illud acquirit . Et in alio instanti in quo Achilles acquirit tertium , etiam testudo illud acquirit, & sic deinceps; unde euidenter patet, quod semper aequaliter mouetur, quia non mouentur ni fi in instanti,&per puncta indivisibilia. Imo sequeretur quod licet testudo caepisset moueri in instanti priori, quam Achilles , nunquam posset idem Achilles pertingere ad testudinem.
I 8. Respondent aduersarii, quod Aehilles in uno instanti pertranseat v. g. quatuor puncta, at testudo unum tantum. Nam contra est, quia Achilles prius pertransit secundum quam tertium, & quartum, sunt enim extensa unu extra aliud ;quando ergo Achilles erat in a. puncto, ibi erat testudo, non in primo puncto, quia ponimus illam moueri, erat ergo in
a. Item si Achilles unico instanti perficit quatuor puncta, ergo duo puncta perficit in dimidio instanti, & sic instans erit diuisibile, &c.
I9. Probatur φ. demonstratione mathematica, nam sequeretur, quod circulus minor esset omnino aequalis maiori , hoc est falsum; ergo,&c. Sequela probatur , fiat circulus cuius circunferentia sit Io o. punctorum, & intra hunc fiat alius Ininor, tunc a circunferentia circuli mavitoris ducantur lineae a quolibet illius puncto, ad centrum, & sic transibunt istae lineae per circulum minorem quinquaginta punctorum, tunc vel lineae transtulper singula puncta circuli minoris, & hoc modo circulus minor erit aequalis maiori& erit